Tíminn - 10.07.1959, Qupperneq 6

6
T í M I N N, föstndaginn 10. júlí 1959.
--------------]
Útgafaatfl i PRAMSÖKNAIWUNEKIiltlH
Ritstjórl: Þórarlnn ÞórjLrimœs.
Skrifstofux i Edduhúsinu tH UsdariMa
Símar: 18 300, 18 301, 18303, 13303, KSN.
(skrifstofur, ritstjómin og MiHiwml
Auglýsingasími 19 623. ■ ii{r«Rliu 13333
Prentsm. Eddm hf. Síml «fttr fcL 10: 13340
Áróður afturhaldsins gegn
samvinnuhreyfingunni
FYRIR nokkrum dögum
síðan birtist í aðalblaði
danska íhaldsflokksins, Dag-
ens Nyheder, viðtal við Mo-
hamed Hatta, annan áhrifa
mesta stjórnmálamann Indó
nesíu. Viðtalið birtist í til-
efni af því, aö Hatta var
kominn til Danm. í þeim
erindagérðum að kynna sér
starfsemi dönsku samvinnu
féiaganna, en forystumenn
Indónesíu hafa mikinn á-
huga á því, að byggja at-
vinnuskipulag hins nýja rík
is sem mest á grundvelli
samvinnustefnunnar.
í>að varð ekki annað séð á
hinu danska íhaldsblaöi en
að það léti sér vel líka erindi
Hatta til Danmerkur. Miklu
fremur mátti á blaðinu
skilja, að það áliti Dönum
til sóma, að þessi kunni
stjórnmálaleiðtogi skyldi
leggja leið sína til þeirra í
þeim erindum að kynnast fé
lagsstarfssemi þeirra.
Allra sízt var nokkuð
minnzt á það í hinu danska
íhaldsblaði, að dönsku sam-
vinnufélögin væru auðhring-
ur, sem þjóðinni gæti stafað
hætta af og því þyrfti að
gera ráðstafanir til þess að
hefta starfsemi þeirra í ein
hverjar sérstakar viðjar.
ÞAÐ er líka fyrir löngu
hætt að sjást í norrænum
ihaldsblöðum, að samvinnu
félög séu auðhringur, sem
varast þurfi og fólki geti
stafað ógn af. Slíkum áróðri
var nokkuð haldiö uppi um
skeiö af öfgafyllstu íhalds-
mönnum, en þær raddir eru
nú undantekningarlítið þagn
aöar. Seinasta stórfellda til-
raunin, sem gerð var í heim
inum til að stimpla sam-
vinnuhreyfinguna sem auð-
hring, var gerð af Hitler og
félögum hans. Þeir létu ekki
heldur sitja við áróðurinn
einan, heldur fylgdi honum
á eftir með því að svipta sam
vinnufélögin frelsi sínu til
hags fyrir þá auðhringa, sem
studdu Hitler til valda.
ÞAÐ er á þessu sviöi, eins
og svo mörgum öðrum, sem
málflutningur og starfshætt
ir Sjálfstæðisflokksins bera
miklu meiri keim af vinnu-
brögðum Hitlers og félaga
hans en íhaldsflokkanna á
Norðurlöndum eða í öðrum
lýöræðisríkjum Evrópu. Hér
getur að líta dag eftir dag
í Mbl. og Vísi hinn aftur-
gengna nazistaáróður um
samvinnuhreyfinguna sem
hættulegan félagsskap, sem
þjóðinni stafi nú stórfelldari
hætta af en nokkrum öðrum.
Sizt er þó samvinnuhreyfing
in öfíúgri hér en annars stað
ar á Norðurlöndum, þar sem
danskir íhaldsmenn láta vel
af, er stjórnmálaleiðtogar
frá Asíu og Afríku heim-
sækja Danmörku til að
kynnast starfsháttum sam-
vinnuhreyfingarinnar og
hyggjast að taka þá sér til
fyrirmyndar. Danskir íhalds
menn gera sér ljóst, aö ekki
er með neinum heilbrigðum
rökum hægt að halda því
fram, að félagssamtök, sem
eru skipuð miklum hluta
þjóðarinnar og standa öllum
opin, eigi nokkuð skylt við
auðhringa. Dæmin eru líka
alltof ljós um það, að sam-
vinnufélögin eru einmitt
ein bezta vörn fólksins gegn
auðhringunum.
BLÖÐ SjálfstæÖisflokks
ins láta sér ekki aðeins
nægja að reyna að ófrægja
samvinnufélögin sem auð-
hring, heldur eru nú farin
að nota stór orð um það,
að gera beri sérstakar ráð-
stafanir, ef starfsmenn sam
vinnufélaganna og aðrir sam
vinnumenn snúast nokkuö til
andspyrnu gegn lygaáróðri
íhaldsins um samvinnufélög
in, og fylkja sér því um
þann flokk, sem einn tekur
heill og óskiptur svari sam-
vinnunnar, Framsóknarflokk
inn. Mbl. hefur nú jafnvel
í hótunum við samvinnu-
menn ,ef þeir leggjast ekki
niður eins og rakkar og taki
hinn nazistíska lygaáróður
um samvinnufélögin með
algerri þögn og undanláts-
semi.
Það er hægt aö segja í-
haldinu það í eitt skipti fyrir
öll, áð viðbrögð samvinnu-
manna verða ekki á þessa
leið. Árásunum á samvinnu-
félögin verður mætt með
gagnsókn en ekki undanláts
semi. Árásirnar á samvinnu
félögin gefa einmitt sérstakt
tilefni til að athuga hvar hið
raunverulega auövald á ís-
landi er að finna og hvernig
hagsmunum þess yrði þjón-
að, ef forkólfar Sj álfstæð'is-
flokksins fengju aukin völd
í sínar hendur.
Það er líka orðið meira en
tímabært, að almenningur
geri sér þetta nógu vel ljóst.
RÓGURINN um sam-
vinnufélögin sem auðhring,
afsannast vel á því, að ný-
lega er lokið aðalfundi S.Í.S.
þar sem mættir voru um 100
fulltrúar, lýðræðislega kjörn
ir í félögum, sem telja yfir
30 þús. félagsmenn. Sé hægt
að tala um nokkurn lýðræð-
islegan félagsskap á íslandi,
þá koma samvinnufélögin
vissulega í fremstu röð. Hitt
er hins vegar ekkert undar-
legt, þótt þessu vilji fulltrú-
ar hins raunverulega auð-
valds leyna, m.a. með lyga-
áróðrinum um SÍS sem auö
valdshring. En þeim mun
ekki verða kápan úr því
klæðinu, því að til þess er
þessi blekking of augljós og
sá tilgangur, sem er á bak
við hana.
Saar hefur nú verið sameinað
V-Þýzkalandi að fullu og öllu
Hið umdeilda Saar-hérað
er að lokum sameinað Þýzka-
landi (Vestur-Þýzkalandi) eft
ir að hafa verið fiórum sinn-
um um lengri og skemmri
tíma undir franskri stjórn
— á 17. öld undir Lúðvík
XIV., á byltingartímunum
frá 1798—1815, eftir fyrri
heimsstyrjöld frá 1920 til
1935 og að lokum eftir síð-
ari heimsstyrjöld frá 1945.
Þetta eiitt segir sína sögu um
aðstöðu Saar-búa i himu sífellda
stríði Frakka og Þjóðverja um
þetta aiuðuga hérað. Saar er landa
mærahérað eims og Elsass og
Lothringen, ertit hiinna stöðugu
þræluepla á iandamærum Þýzk'a-
lands og Frakktends. Pólitískt ör-
yggii þcsBÉra héraða verður
káninBke ekki fyllil'ega tryggt, fyrr
en með siaimeinimgu Evrópu, sem
■marga hugsjónaríka stjórnmála-
mernn dreymir um, og hirnn sameig
inlegi miarkaður Evrópu er fyrsti
vfsir að.
Breytingin á réttarstöðu héraðsins mun
hafa margvíslega röskun í för með sér,
pólitíska, efnalega og félagslega
Kjarabreytingar í kjölfarið
Saiar hefur verið kastað mi'li
þessara ríkja hvað eftir amanað, en
um traust framtíðartengsl við
lainmað hvort 'þeiirra heíur venið
ýmsum erfiðleikum háð, en þýzku
mæliandi íbúar héraðsin's eru fleiirá.
og þeir hafa óskað eftir s'amein-
ingu við Þýzkatamd. En það þarf
ekki eimgöngu að yfirstíga pó-li-
tísfea erfiðleika, það e>ru ein'niig
féiagslegar og efn'aihagslegar hindr
anir í vegi.
Viinmuteum voru s'möggtum hærri
í Saiar undir stjórn Þjóðverja, em
hins vegar hafa fétegsiegir styrkir
og alþýðutryggimgar verið mum
meiiri' undir sitjórn Frakfeia og síð-
ustu ár hefur Vestur-Þýzk-atend
ektai staðizt samanhurð við Saar
hvað það smertir. Þar eru þyngstar
: á metunum hinar frönsku fjölr
skyldubætur. Það fylgir því margs
komar röskun á högum íbúann'a í
kjölfar breytingiarinn'ar á réttar-
stöffu héraðsims og þeirra breyt-
inga mum helzt gæta hiá llaumþeg-
um. Hið lága verðteg á ýmsum
anikilvægum þýzkum vörum mun
bæta mokkuð upp hiin miargvíslegu
frönsku hlumniimdi, sem Saarbúar
missa nú úr grepium sér. Þýzkar
vörur eru bæði betri og ódýrari
og það mun h'afa sín áhrif, er
friarn líða s'tuinidir. Vegma missis
aliþýðutrygginganin'a hafa laumþeg-
ar reymt að tryggja sér — að
minmisiba kosti í mæstu framtíð —
nofefeuð hærri teun em ailmieinmt ger
iat í Þýzkalamdi. T. d. hafa námu-
verkameinm tryggt sér mun hærri
laiun en náiuuverka'memm í Ruhr
i'hafa og fjölskyldubætuniar mumu
: halldiaist með sam'a sniði — þótt
þa'uujg að enm verður g-eitt með
fyrsita barini.
AfstaSan til A-Þýzkalands
Viðhorfið til Ausitur-Þýzk'atemds I
getur vald'ið Saar-búum mestum
erfiðteikum og þetta hefur valdið
al'viarlegum áhyggjum í Bonn. Ef
hið „frjálsa" vesturþýzka efnahags ■
kerfi veldur ínikium erfiðieikum I
! i Saar m un það verða erf iður j
þrándur í götu siarnieiiningar Þýzfea-
l'auds og Vestur-Þýzkalandi í óhag.
Memm hafa velt því fyrir sér í
Bomin á hvern veg austur-þýzka
stjórnim og Sovétríkm munu haga
efn'ahagspólitík sinini í Aus'tur-
Þýzkakmdi í næstu framtíð —
■hvort þeir muni koma á fót víð-
tæifeum alþýðuitryggimgum og fjöl-
sfeyMubótum til að vega á móti
' hinum lágu launum og leggja með
því áherzlu á S'tórbætt Íífskjör
Austur-Þjóðverja til að öðtesit
mieirli pólitíslkiain styirk gagmvart
Vesturvelduinum í Þýzfcalanusmál-
imu. Það getui’ orðið vestur-þýzku
stjórninni þungt í skauti og Saar
getur þvi orðið prófstcinn á þau
vanda'mál, sem hin kapitalísfea
Við efnahagsinnlimun Saar í Vestur-Þýzkaland, fóru 100 bílar í !est yfir
landamærin meS 600 milljón vestur-þýzk mörk, sem leysa skyldu frankana
af hólmi. Á myndinni hér fyrir ofan sést, hvar verið er að landa þýzkum
mörkum í einn af bönkum Saar-héraðsins.
sitjórin Ve'situ'r-Þýzkalands fær að ur-Þjóðverja í kol'aframleiðslunni
glíma við í Éramtíðlimm'i. , er nú úr sögummi.
Sambúð Frakka og Þjóðverja
Á hinn bógiinin getur Sa'ar einm-
■ig orðið prófs'teinm á sambandið
milli Frakkte'nds og Þýzfea'lamds á
hinum S'ameigiin'lega marfe'aði Evr-
ópu.
Með imnl'imuin Saiars í Vestur-
Þýzfealamd fellinr brott tollverndim
gegn þýzkum vörum, en í Sa'ar
liefur verið mjög trausitur markað-
ur fyrir friansifear vörur. Það verð
ur því mifeið áfai'l fyrir Fak'ka að
mi'ssa þem'nan útflutni'ng, því að
það veður emfitt að feeppa við
Þjóðverja um markaðinm, því að
þýzfear vörur verða fiuitbar toll-
frjálst til Sa'ar.
Innlimun Saars mum mjög
styrfeja efnahagsaðstöðu Vestur-
Þýzkalands' í Evrópu. Vestiur-Þýzkia
land verður mesta iðnaðarveMi
Evrópu og það jafnvægi, sem
Frökkum tófest að halda við Vesit-
Spónn úr aski Frakka
Eininðg þetta mun verða Frökk
um þumgt í skauti. Auðvitað niumu
verða ftutt kol frá Saar til framskra
veriksmiðja áfram og járn frá
Lothrimgem' mum verða flutt til
Saar eins og verið hefur, en Frakk
ar imiuinu sa'mt fá S'karðari htut en
þeir höfðii. En það sikal' h'aft í
hu'ga, að kola'iðnaður Saar getur
orðið Vestur-Þjóðverjum byrði, er
fram í sækir, því að þeir eiga þeg-
ar í erfiðleifeum með að -feoma
Ruihr-kolum sínumi út.
En röstoun á jafmvæginu mun
S'kerpa Frakka í ba'náttunni fyrir
bættu og traustara efnahagskerfi
og herða á olíuvimnslu þeiirra í
Sah'aina-. Þeitta gerir lauism Al'sír-
deiiluininar enn brýnmi og lausin
heinmar er því höfuðviðfangsefni
franskna stjórnarvalda á næstunni.
(Endursagt úr Politiken)
„Ef þið viljið stríð,
skuluð þið fá það”
Krustjoff siofaði sfér ord og hétamir í
viStaíi vi'® Avereii Uarriman
NTB-New York, 7. júlí. -—
Averell Harriman, fvrrver-
andi ríkisstjóri í New York,
er nýkoniinn heim úr heim-
sókn til Rússlands. í grein í
Life segir hann: aS Krustjoff
hafi í viðtali við sig talað dig
urbarkalega og viðhaft hót-
anir og ugg.vekjandi ummæli.
Averal Harriman var á sínum
tíma sendiherra Bandaríkjanna í
Moskvu. í viðtalinu lýsti Krustjoff
því yfir, að ef Bandaríkin vildu
ekki fallast á umbætur í Vest'ur-
Berlín, myndu Rússar grípa til
eigin ráða og binda endi á rétt-
indi vesturveldanna þar. „Ef þið
viljið stríð, skuluð þið fá það, en
minnist þess ,að það verður ykk-
ar stríð. Flugskeyti okkar fljúga
sjálfkrafa,“ sagði Krustjoff.
Sama afstaða í Genf
Harriman segir í greininni, að
viðtalið hafi leitt í ljós, að Ráð-
stjórnin myndi taka jafn ósveigjan
lega afstöðu og áður, er utanríkis-
ráðherrafundurinn kæmi saman
aftur í Genf á mánudaginn. f
grein í sama tölublaði af Life er
sagt, að Krustjoff hafi lýst' yfir,
að Rússar hefðu látið Kínverjum
í té nægilegt magn flugskeyta til
að ráðast með þeim gegn Formósu,
og Rússar myndu ganga í lið með
Kínverjum, hvenær sem þeir á-
kvæðu að taka eyjuna, jafnvepþótt'
það kostaði styrjöld.
Eisenhower siðar
Krustjoff
Eisenhower telur hótanir og
stóryrði sízt til þess fallin að
bæta sambúð stórveldanna.
Sagði hann þetta við blaðamenn
er hann var spurður um álit á
viðræðum Krustjoffs og Harri-
man í gær. Taldi hann ummæli
Krustjoffs óviðeigandi og ó^kyn
samleg. Ekkert myndi vinnast með
hótunum. Ekki virtist hann hafa
rnikinn áhuga á heimsóknium
Krustjoffs vestur. Ekki viidi hann
þó aftaka, að formleg heimsókn
Krustjoffs gæti komið til mála.