Tíminn - 15.07.1959, Síða 6

6
T í iM I N N, miðvikudaginn 15. júlí 1959.
—-------------------------------------------1
Útgefaaðl t FRAMSÖKNARBLKKKURIMM
Ritstjóri: Þdrsriim Þórariasf*®.
Skrifstofur 1 Eddnhúsln'e rít L4aáarí*ts
Símar: 18 300, 18 301, ltSM, ISSWS, 1«SM.
(skrifstofur, ritstjómin 03 MaSamaiu)
Auglýsingasimi 19623. • AfKraMalas 1X333
Prentsm. Edda hf. Simi ofttr kL 1S: iSSÓB
Ólifnaðurinn á Þingvöllum
og sambúðin við vamarliðið
FÁTT hefur vakið hér
eins mikla athygli um langt
skeið og fréttirnar af ólifn-
aði amerískra hermanna á
Þingvöllum, er utanríkisráð-
herra hefur nú stöðvað „fyrst
um sinn“.
Samkvæmt greinargerð,
sem Jóhann Hannesson þj óð
garðsvörður birti í Alþýðu-
blaðinu í gær, hófu amerískir
hermenn að setjast að á Þing
völlum í byrjun júnímánað-
ar s.l. í allstórum stíl. Segir
þjóðgarðsvörður, að „gefin
hafi verið út leyfi (passar)
handa hermönnunum til á-
kveðinna staða, flest til
Þingvalla", en „ekki hafi
verið Ijóst, hver hafi gefið
þau út‘f. Þá segir hann, að
„greinilegt hafi verið, að
fyrirfram hafi verið ákveðið
samband milli íslenzkra
stúlkna og hermannanna,
því að þær komu hingað sem
sendar væru, nálega strax
eftir að hermennirnir voru
hingað komnir“. Ólifnaður
sá, sem sigldi í kjölfarið, hélt
svo áfram að magnast, unz
varnarmálaráðuneytið greip
í taumana, eftir að blaða-
skrif voru hafin um þetta,
og bannaði hermönnum að
fa»5*a itil Þingvalla. Sam-
kvæmt frásögn Alþýðublaðs
ins gildir bann þetta þó
aðeins „fyrst um sinn“.
ÞVÍ er ekki aö neita, að
þetta mál virðist á margan
hátt dularfullt. Hermennirn
ir hefja dvöl sína á Þing-
völlum samkvæmt , leyfum“,
sem þjóðgarðsvörður segir,
að „ekki sé ljóst hver hafi
gefið út“. Þetta þarf vissu-
lega nánari skýringu. Voru
það íslenzk stjórnarvöld, sem
gáfu út þessi leyfi eða tóku
hernaðaryfirvöldin amerísku
sér bessaleyfi til að gefa þessi
leyfi út? Þetta verður að
upplýsast. Það væri mjög
áfellisvert af íslenzkum
stjórnarvöldum, ef þau hefðu
gefið leyfin út, en þó enn
alvarlegra og ískyggilegra, ef
amerísku hernaðaryfirvöldin
væru farin aö vaða svo uppi,
að þau hefðu leyft sér, upp
á sitt eindæmi, að ætla að
gera Þingvöll að spillingar-
bæli.
UTANRÍKISRÁÐHERRA
hefur nú réttilega bannað
komur amerískra hermanna
til Þingvalla. Það dregur
hins vegar nokkuð úr mynd-
arskap þessarar ákvörðunar
að Alþýðublaðið segir, að
hún gildi aðeins fyrst -um
sinn. Það á ekki aðeins að
stöðva þánn ólifnað, sem
hefur átt sér stað á Þing-
völlum „fyrst um sinn“, held
ur endanlega. í það horf
verður varnarmálaráðuneyt-
ið að færa umrædda ákvörð
un sína.
Það er ekki heldur nóg að
verja Þingvoll einan í þessu
sambandi. í seinni tið hefur
það mjög aukizt, að her-
menn sæki skemmtisamkom
ur víða úti um land, einkum
þó austanfjalls. Þetta þarf
einnig að stöðva. Og það
þarf fremur að draga úr
komum þeirra til Reykjavík-
ur en auka þær.
ÞVÍ er ekki að neita, aö
margt bendir til þess, að all-
ir geri sér eigi Ijósa þá hættu,
sem fylgir óþörfum skiptum
hermannanna og lands-
manna. í Reykjavíkurbréfi
Morgunblaðsins síðastliðinn
sunnudag segir orðrétt á
þessa leið:
„Kommúnistar höfðu áð-
ur amazt við því, að banda-
rískir hermenn kæmu á Þing
völl, og eru nú heldur en ekki
sigri hrósandi. Slíkur smá-
sálarskapur fordæmir sjálf-
an sig. Öllum á aö vera heim
ill aðgangur að Þingvöllum,
jafnt þeim mönnum, er
dvelja hér langdvölum fjarri
heimilum sínum vegna
skyldustarfa, með samþykki
íslenzkra stjórnarvalda, sem
öðrum“.
Það leynir sér ekki, hver
er tilgangurinn með þessum
orðum. Það er verið að læða
inn þeirri skoðun, að það
sé aðeins kommúnismi og
smásálarskapur, að settar
séu einhverjar meiri hömlur
á ferðalög hermannanna en
landsmanna sjálfra. Þótt að-
eins Þingvöllur sé nefndur í
þessu sambandi, liggur það
auðsjáanlega milli línanna,
að þetta eigi ekki aðeins að
gilda um Þingvöll, heldur
allt landið.
ÓLIFNAÐUR sá, sem
hefur viðgengizt undanfarn-
ar vikur á Þingvöllum, er
næsta glöggt dæmi þess,
hvað verða myndi, ef felldar
væru niður allar hömlur á
samskiptum hermannanna
og landsmanna. Fyrir því er
og næg reynsla annars stað-
ar frá. John Foster Dulles
fór ekki með neina lokleysu,
þegar hann brá upp mynd
af því, hvernig Bandaríkja-
mönnum myndi líka það að
hafa 5—6 millj. manna út-
lendan her í landi sínu. Eina
leiðin til þess, að erlend her-
seta sé bærileg, —• jafnvel
þótt hún vari stuttan tíma
— er að hindra sem mest
öll óþörf samskipti hersins
og viðkomandi þjóðar. —
Alveg sérstaklega gildir þetta
þó um smáþjóð, sem annars
myndi verða í mikilli menn-
ingarlegri og siðferðislegri
hættu vegna hersetunnar.
Þess vegna er nú miklu
frekar þörf að herða á
þeim hömlum, er verið hafa
á samskiptum varnarliðsins
og landsmanna, en að draga
úr þeim. Vilji hinir útlendu
hermenn fá að sjá landið,
verður það að vera* undir
ströngu aðhaldi íslenzkra
eftirlitsmanna og án þess að
nokkur óþörf og óeðlileg
^v-mti þeirra og landsmanna
eigi sér stað. Komur þeirra
VÍÐSJÁ:
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiii
|Kassem heldur enn velli j
| Vald hans er þó enn ótraust vegna andspyrnu Nasserista og kommúnista i
HVERJUM skyldi hafa dott-
ið í hug að Karim el Kassem,
hinum íranska hershöfðingja,
sem tók völdin eftir byitinguna
1 írak, myndi takast að halda
völdum svo lengi. Mánuð eftir
mánuð hafa menn heyrt um
samsæri, uppreisnir, blóðsút-
hellingar og ofbeldisverk í Irak.
Svo hættuleg er staða Kassems
uin þessar mundir, að enginn
getur sagt um það, hvort hann
verður við völd — eða á lífi —
þegar þessi grein verður prent-
uð.
KASSEM hefur komið á ó-
vart bæði i írak og gagnvart
umheiminum. Menn hafa hvað
eftir ánnað afskrifað hann af
hinu umrótasama bókhaldi
heimspólitíkurinnar. Ýmist til
Nassers, kommúnista og Sovét-
ríkjanna eða í hendur persónu-
legra óvina hans í írak. Sjálfur
hefur Kassem verið fámáll og
afskiptinn, en stjórnar eins og
sá, sem aldrei missir sjónar af
takmarki sínu, þrátt fyrir erf-
iða aðstöðu. Hann hefur þurft
að styðjast við hina sundurleit-
ustu hópa á víxl til að geta rutt
mótstöðumönnum úr vegi.
Hann tilheyrir yngri kynslóð
arabískra hershöfðingja — er
aðeins 45 ára gamall. Hann
hlaut menntun sína innan arab-
iska hersins og einnig hjá Bret-
um, eins og margir aðrir kolleg-
ar hans í Mið-Asíu. Hann var
einmana í uppvexti sínum, en
hörkulegur og ötull við að afla
sér menntunar og undirbúa
valdatöku sína.
Örlagastund hans eins og svo -
margra félaga hans með Nasser
í broddi fylkingar, var herferð-
in gegn ísrael. Ifún sýndi glögg
lega að þjóðir þeirra voru að
drukkna vegna hinnar nýju
tækni Vesturveldanna og Sovét-
rikjanna og hinir gömlu vald-
hafar — kóngar, sjeikar og
pashjar, — voru ekki lengur
færir um að gegna stöðu sinni
sem skyldi.
í öllum þeim löndum, sem
byit hafa af sér nýlenduokinu
má finna manngerð Kassems
— eins og Nausition í Indó-
nesíu og kollega hans, ,sem eru
við völd í Egyptalandi, Súdan,
Burma, Pakistan og mörgum
fleiri rikjum. Stefna þeirra er í
höfuðdráttum hin sama:
Sjálfstæði inn á við sem út á
við, afnám stjórnarhátta fortíð-
arinnar, uppskipti á landi stór-
eignamanna milli smábænda,
hreinsun í embættismannastétt
landsins, félagslegar umbætur,
fullveldi og efnahagslegt sjálf-
•stæði. Þeir vita, að það er að-
eins hin innri þróun, sem getur
tryggt hina ytri.
ÞESSI BARÁTTA er vægðar-
laus — því að það eru margir
um bráðina. Kassem á við tvö
mótstöðuöfl að etja. Þá, sem
berjast fyrir . panarabismanum
Karim el Kassem
(sameiningu allra Araba í eitt
ríki) o.g óska eftir sameiningu
við Egyptaland hið fyrsta, og
hins vegar kommúnisla, sem
vilja innlima írak í Sovétríkin.
Þetta eru harðsvíraðir mótstöðu
menn. Nassersinnar styðjast við
hina eldiegu sameiningarhug-
sjón, sem hefur náð mikilli út-
breiðslu í Mið-Asíu. Kommúnist
arnir styðjast — að minnsta
kosti í bili — við hinn mikla
efnahagslega, pólitíska og áróð-
urslega styrk Sovétríkjanna.
Það er einkennandi, að Kass-
em aleit panarabismann hættu-
legastan. I-Iann hlýtur einnig
að gera sér ljóst, að hann verð-
ur að semja frið við sameining-
arhreyfinguna innan tíðar.
Hann hefur hneppt leiðtoga
hreyfingarinna,. í írak, Aref of
ursta, í fangelsi, en Aref var
einn tryg.gasti stuðningsmaður
hans i byltingunni. Hvað eftir
annað hefur hann þurft að
brjóta niður uppreisnir þeirra
og uppþot, og hefur í engu vilj-
að hvika frá stefnu sinni, og
það hefur gert marga fyrri
stuðningsmenn honum frá-
hverfa. Hann vill halda völdum
og hefur ekkert aflögu handa
Egyptum, og hann veit að það
mun verða mjög hæpinn ávinn-
ingur í því fyrir írak á mörgum
sviðum að ganga í arabiska
Sambandsríkið.
SAMTÍMIS hefur hann þurft
að búa sig undir næstu átök
við kommúnistana, sem studdu
hann við að brjóta sameiningar-
sinna á bak aftur. Það var erfitt
og hættulegt verkefni, því að
Kassem hafði orðið að styðjast
mjög við Sovétríkin til þess að
takmarka áhrif vestrænna ríkja
í írak. Fyrir Kassem sem aðra
arabíska leiðtoga kemur sér
jafn illa að vera kallaður skó-
gveinn auðvaldsafla sem lepp-
ur kommúnismans en Kaíróút
varpið hefur verið mjög óvæg
ið í garð Kassems og klínt báð
um þessum nöfnum á hann.
Það leið þó ekki á löngu þár
til hægt væri að rekja undir- .
búningsspor hans til að losa sig
við kommúnista. Hann neitaði
stöðugt að taka þá í stjórnina .
— þrátt fyrir það, að þeir ættu
góða málssvara í hans eigin
liði. Hann takmarkaði stig af .
stigi áhrif þeirra í landinu og .
fan.gelsaði þá liðsforingja í.
hernum, sem taldir voru hlynnt :
ir kommúnistum, og nú hefur
hann hótað að banna floksstarf- .
semi þeirra í landinu.
í opnu bréfi til Kassems ‘hafa
kommúnistar kvartað undan ,
óbilgirni hans og andúð gegn
þeim og krafizt breyttrar stefnu
stjórnarirmar gagnvart komm-
únistum. Frá blöðunum, sem
eru undir sterkum áhrifum frá
kommúnistum, berast hvassar .
aðvaranir til stjórnarinnar um.
að láta ekki glepjast af ástand
fflu og tapa fótfestu í ‘barátt-
unni.
ÞAÐ ER enginn efi, að Kass- .
em hefur slakað á í biii og hef-
ur fundið samkomulagsgrund-
völl við hin erlendu olíufélög,
jafnframt því sem hann undir-
býr olíuvinnslu sjálfur með
hjálp rússneskra verkfræðinga.
Árangurinn af hinum djarfa
leik hans er sá, að hann hefur
aldrei haft svo styrka aðstöðu
út á við og hann hefur nú.
Nasser óskar ekki eftir fullum
fjand'skap og kommúnistar eru
ekki áfjáðir í að taka völdin
eins og málum er nú komið.
Hann vinnur að því að koma í
veg fyrir að Arabar verði not-
aðir af utanaðkomandi öflum
vegna innbyrðis sundrungar.
Bretar hafa skilið þessa stefnu
hans, og þrátt fyrir það, að
Kass.em hafi dregið írak út úr
Bagdadbandalaginu og Banda-
ríkin séu tortryggin, þá hafa
Bretar hafið aftur vopnaútflutn
ing til íraks til að styrkja
Kassem. Og Sovétríkin hafa
orðið að kyngja þeim hömlum,
sem Kassem hefur sett k út-
breiðslu kommúnismans í írak.
Þeir hafa orðið að setja upp
blíðan svip, því að þeir vilja
ekki taka áhættuna af því, að
standa samtímis gegn bæði
Kassem og Nasser, og einnig
vegna þess að þeir bíða þess
tíma, er þeir telja heppilegt að
láta til skarar skríða.
Aðstaða Kassems inn á við
er mun veikari. Völd hans eru
eins og píramídi, sem stendur
á haus. Allir þættir þjóðlifsins
eru klofnir: herinn, stjórnin,
blöðin og þjóðin. Ef hann neyð-
ist til að hallast meira að íhalds
öflum í landinu, stendur bylt-
ing fyrir dyrum, og að þessu
sinni gegn honum sjálfum. Það
væri það eina, sem gæti sam-
einað Nassersinna og kommún
ista. Kassem verður því að
styðjast við aðstoð erlendis frá
fyrst um sinn.
(Endursagt úr Politiken.)
Tlll 11-111111111111111111111111111111111111111111111111.IIIIIIIIIIIIIIIIIIIMII.IIIIIIXIIIIIIIIII MMIMIIMMMMMMMMIMM.MIIIIIMMIIIIMIMIIMMMIMMIIHIIIIIIMIMMIIIIIIIIIIMMMMIMII
Tvö hundruð kirkju-
í landanu
á skemmtistaði eru óþarfar
með öllu.
ÞAÐ er algjörlega röng
forsenda, að hinir erlendu
aðilar hafi öðlazt einhvern
rétt í þessu sambandi, þótt
íslenzk stjórnarvöld hafi
samþykkt dvöl þeirra hér.
Þeir eru fyrst og fremst
komnir hingaö í þágu síns
eigin lands og vegna varna
þess. Það er hreinn misskiln
ingur að íslendingar þurfi að
sýna einhvern þakklætishug í
því sambandi. Hinu mega
íslendingar ekki gleyma að
halda fast á rétti sinum, því
að aðrir gera það ekki fyrir
þá.
kórar eru
Aðalfundur Kirkjukórasam-
bands íslands var haldinn
fimmtudaginn 25. iúní s.l. á
heimili söngmálastjóra Þióð-
Formaður Kirkju'kórasaimbands-
in's Sigurður Bimkis, söngmála-
stjóni, fhitfci skýrslu um l'iðið
s'tarfsár. Hann gat þess að sex
ki'rkjukórar hafi verið stofnaðir á
kirkjunnar, Sigurði Birkis,
Barmahlíð 45, Reykjavík.
Mættir voru fulltrúar frá 12
kirkjukórasamböndum víðs
vegar af landinu. Fundarstjóri
var kjörinn séra Þorsteinn B.
Gíslason prófastur í Steinnesi
og fundarskrifarar þeir Bald-
ur Pálmason útvarpsfuUtrúi
. og Jón ísleifsson organleikari.
starfsárinu og væru þeiir nú orðmr
um 200 talsins um -gervallt landið.
51 kór .naut söngkeninsliu á vegum
Kirkju'kórasambands ístends í
samtals 73 Vikur, fjó'rttán organ-
leikarar og organ'leifcairaefni stund
uðu nám í söngskóla þjóðkirkj-
un'rJar og ellefu sóttu námskeið á
vegum Kirkjukór.asia'mbanids ís-
la'Mds. Kennar!i námske iðsins var
íFrambai't 4 ** uðu).