Tíminn - 12.01.1960, Page 5

TÍMIN N, þriðjudaginn 12. janúar 1960.
Dánarminning:
Gunnar Salómonsson aflraunamaður
Okkar fámenna land hefur fyrr
og síðar átt því láni að fagna að
afburða menn hafa kynnt nafn
þess meðal iramandi þ.ióða, bæði
með andlegu og líkamlegu atgerfi.
Einn í þeim hópi var vinur minn
(ítinnar Salómonsson aflraunamað-
ur sem lézt í sjúkrahúsinu á Akra-
nesi 3. þ. m.
Gunnar var fæddur að Laxár-
bakka í Mik'aholtshreppi 15. júlí
1!!07.
Foreldrar hans voru Lárussína
I.árusdóttir og Salómon Sigurðs-
son.
Rúml. ársgamall missti Gunnar
föður sinn, sem dó frá mörgum
börnum og nokkru seinna varð
rnóðir hans aö láta hann frá sér í
fóstur að Helgafelli í Helgafellis-
sveit, og ólst hann upp með fóstur-
íoreldrum að Helgafelli og síðar á
Kóngsbakka i sömu sveit.
Innan við ivítugt fer Gunnar að
heiman og síundar ýmis störf til
lands og sjávar eins og gengur
ineð unga menn, sem vilja þreifa
fyrir sér, en festist þá ekki við
neitt ákveðið.
Hann mun hafa stundað nám
einn vetur við Hvítárbakkaskóla.
Hann var búsettur í Reykjavík á
árunum eftir 1930 og árið 1934
kom hingað t:l Reykjavíkur þýzkur
aflraunamaður Jung Atlas, sem
hafði hér sýningar á þrautum sín-
um og heillaðist Gunnar mjög af
afrekum hans og mun hafa hlotið
livalningu frá honum að reyna við
þrautirnar.
Þeir bræður Gunnar og Lárus
glímukappi töku nú að æfa þraut-
ir þessar og aðrar aflraunir, og fór
svo, að Gunnari tókst að leysa
Hestar þeirra og stofnaði
ti! sýninga á þeim og tók þetta hug
hnns allan, enda hafði hann ótví-
ræða hæfileika.
Á þessum árum sá ég Gunnar
iyrst og dáði þrek hans og þrautir.
Árið 1936 fór Gunnar tii Þýzka-
iands í hópi íþróttamanna og kenn-
ara sem bá voru boðnir sem áhorf-
endur á ólympíuleika sem þá voru
haldnir í Berlín. Ég var einn i
þeim hópi og kynntist þá Gunnari
sem góðum dreng og félaga og
hélzt sá kunningsskapur æ síðan.
Eftir ólympíuleikina i Berlín
iá leið Gunnars til Kaupmanna-
hafnar, og þar réðist hann sem
sýningarmaður til fjölleikaflokks
og sýndi þrautir sínar með þeim
flokki í Kaurnnannahöfn og viðar í
llanmörku, og nú hófst hið eig'n-
lega ævistarf Gunnars, og að því
hafði hann strrfað í 23 ár. er hann
iézt.
Gunnar svrdi nú með ýmsum
fjölleikaflok.ium í Danmörku, Nor-
egi og Þýzkalandi fyrir stríðið
1939 og gat sér orðstír fyrir þraut-
ir sínar og fáir eða engir gátu
leikið allar þrautir hans eftir hon-
fm. Eitt sinn tók Gunnar þátt í
keppni aflrsunamanna í Kaup-
mannhöfn og fór hann með sigur
af hólmi í þeirri keppni.
Á s'tríðsárunum 1939—45 tók
hann að sýna sjálfstætt og ferð-
aðist um alla Danmörku og viðar
og eftir strícið sýndi hann mest í
Danmörku, Noregi og Svíþjóð.
Gunnar var alla tíð mikiil íslend-
ingur og glevmdi heldur ekki að
geta þess, því hann kallaði sig
Ursus ísiand;; og .bar nafn íslands
á íþróttaklæðum sínum, og vist er
um það að hann hefði kosið að
Attræður:
Hallgrímur Þorbergsson
geta stundað þessa atvinnu sína
her heima á íslandi, en þess var
ckki kostur.
Hann kom heim til islands í
sýningarferðir árið 1951 og 1957
og ferðaðist þá um allt land til
að sýna og mun hann mörgum
hunnur hér síðan.
Hann kenndi sjúkdóms, er
leiddi hann til dauða, nú í haust,
er hann var staddur í Noregi og
gekk þar undir uppskurð og mun
þá hafa konuð í ljós að honum
varð ekki bjargað, en sanit komst
Iiann hingaö heim til íslands til
c.ð dvelja með vinum sínum hér
síðustu ævidagana, og deyja hér
heima.
Gunnar var þrigiftur. Ungur
giftist hann Jóhönnu Ólafsdóttur
ættaðri úr Fijótshlíð og átti með
henni 6 myndarleg börn. Þrjár
dætur og þrjá syni. Siðar giftist
I.ann í Danmörku og eignaðist
cmn son, sem nú er hjá systur
hans hér á Islandi.
Síðasta kona hans var Elín Þór-
arinsdóttir Árnasonar frá Stóra-
tlrauni. Þau áttu ekkert barn.
Elín ferðaðist með manni sín-
um í sýningarferðum hans og að-
ffoðaði hann á allan háít. og nú
í hans sjúkdómsraun reyndist hún
honum afburða vel. .
Gunnar vcrður iarðsunginn að
Iíelgafelli í Helgafellssveit á sín-
um æskustöðvum í dag.
Eg votta Lörnum og svo eftir-
lifandi konu og æt'ti'ngjum samúð
mína.
Blessuð ver: minning hans.
Ó. G.
Föstudaginn 8. þ.m. kom margt
manna saman á Halldórsstöðum
í Laxárdal í Suður-Þingeyjarsýsiu,
samtals um 130 manns, til þess
að heiðra þau hjón Hallgrím Þor
bergsson og Bergþóru Magnús-
dót'tur, í ti'lefni af því að Hall-
'grímur varð áttræður þann dag.
Meðal gesta voru ýmsir framá-
menn Þingeyinga. Voru þar
haldnar margar ræður, mikið
sungið og stóð góður fagnaður og
veizluteiti fram á nótt. Hallgrimi'
var fært að gjöf útvarpsviðtæki
og til.kynnt um sjóðstofnun meðal
Þingeyinga í tilefni af afmælinu
og skyldi honum falið að ákveða,
hversu sá sjóður skuii starfa og
í hvers minningu.
Hallgrímur fæddist að Heiga-
stöðum í Reykjadal 8. jan. 1880.
Hann er albróði'r Jóns H. Þor-
bergssonar á Laxamýri og Jónasar
Þorbergssonar fyrrum útvarpsstj.
Hann útskrifaðist úr Búnaðarskól
anum á Eiðum 1908 og fór til
útlanda þá um haustið, til þess
að kynna sér sauðfjárrækt í
Norcgi og Bretiandi. — Heirn-
'kominn ferðaðist hann, með
styrk frá Búnaðarfélagi íslands,
um alla landsfjórðunga nema Suð
urland til þess að kynna sér sauð'
fjárrækt landsmanna. Hann varð
fyrstur manna tii þess að greina
vísindalega kynauðkenni íslenzka
sauðfjárstofnsins en Jón bróðir
hans kom litlu síðar og hélt því
•staríi áfram sem sauðfjárræktar
ráðunautur Búnaðarfélags ís-
lands. Hallgrímur innleiddi hér
fyrstur svonefnd sundbaðker við
sauðfjárbaðanir, og 'kom til leiðar
innflutningi á Cooper’s baðlyfi
og kom þetta tvennt fvrst ag veru
legu haldi -til fullrar útrýmihgar
fjárkláðana.
Hall.grímur ritaði á þeim árum
margt um sauðfjárrækt í Búnað
arritið og tók þá'tt í rnörgum
bændanámiskeiðum Búnaðarfélags
íslands. — Þá beitti Hailgrímur
isér manna mest fyri'r því, að gerð
ar yrðu kynbóta'tilraunir með
blöndun á ísienzku sauðfé og
skozku. Árið 1932 fór hann, að
tilmælum ríkisstjórnarinnar til
Skotiands og' valdi þar nokkrar
kindur og flutti inn. Voru tilraun
ir þessar í umsjá hans í 19 ár,
en urðu þá að vikja úr Norður-
landi vegna niðúrskurðar á sauð
fé þar af völdum mæðiveiki. —•
Loks var Hallgrímur einn aí
stofnendum Búnaðarsambands
Þingeyinga og iengi í s.tjóm
þess.
Hallgrímur kvæntist áris 1915
Bergþóru Magnúsdóttur þjóðhaga
smiðs á Halldórsstöðum Þórarina
sonar og Guðrúnar Bjarnhéðins-
dótitur, systur Bríelar og þeirra
'systkina. Hóf hann búskap á Ilall
dórsstöðum sama ár, og hefur
búið þar síð'an, unz hann brá búi
fyri'r tveimur áru;n. Þau hjón
eiga eina dóttur barna, Þóru, gifta
Valdimar Halldórsisyni bílstjóra
og sérleyfishafa á Húsavik.
Heimili þeirra Bergþóru og
Hallgríms hefur orðið viðrænit
fyrir gestrisni og greiðasemi og
hafa þau getið sér góðar vinsæld
ir innan héraðs og víðar um
land. J.
75 ára í dag:
Frú Védís Jósisdóttir
135
Orðsending til þessa fóLks frá
Freymóði Jóhaaim.-yir.
Ég get ekkí látið það dragast
leng-ur að þakka ykkur ölium í
bæjum og sveitum, sesm hafið sent
mér áskoranir ykkar til Rí'kisút-
varpsins um að það stórauki flutn
ing og kynningu íslenzkra tón-
smíða i úlvarpsdag’skránni.
Þar til í dag hafa mcr borizt
frá ykkur samtals 1921 — eitt
þúsund níu hund'ruð tultugu og
ein — undirskr'ft á 135 undir-
skriftablöðúm, og hefur imappa
með þessum undirskrifLablöðum
verið afhent útvarpsstjóra.
Þetta er að vissu ieyti hi:ðstætt
því, að 135 hópar manna frá 2 og
upp í 53 í hóp hefðu gengið á
fund útvarpsstjóra hér í Reykja-
vík og farið fraan á það, sem þið
hafíð skrifað und:r.
Enginn opir.her aðili, sem sann-
gjarn vildi teljast, mund treysta
sér til að virða slíkt að vettugi.
Mun útvarpið ekki heldur treysta'
sér til þess, því að jafnvel örfá
símtöl hér í Reykjavík hafa sín

áhrif, ekki sízt, ef þau falla í
smekk forráðamannanna-
Þess ber þá einnig að geta, að
hvorki útvarpsstjóri, né Árni
Rristjánsson tónlistarstjóri hafa
tekið kröfum okkar ilía. Hefur
mér virzt Árni Kristjánsscn hafa
nokkurn hug á að bæta hér úr
allverulega, enda mundi ég .séint
trúa öðru u n jafn ágætan mann.
Eins 02 hið hafið sjálfsagt tek-
ið eftir, þá hafa líka þegar orðið
hér á nokkrar breytingar til bóta
og nokkru me’ra verið leikið af
íslenzkum lögum í útvarpinu og
einn g 'ineira verið sinnt lögUm
með í-lenzkum textum síðan áskor
anir ykkar komu frarn, — bæöi
sönglögum (einkum kórlögum)
og ‘einnig danslögum. Rætt hefur
verið um að taka upp á bráða-
bírgðaplötur nokkuð af óþekktum
eða lítt 'ækktum góðum islenzkum
dans- og dægurlögum t:í flutnings
í dagskránni. tvarpsstjóri hefur
og tjáð mér, að ráðstafanir hafi
þegar verið ger'ðar til þess að
taka upp íslenzkan söng og tón-
Fleslir Þingeyingar, heima og
heiman, kannast við Védísi Jóns-
dóttur frá Litluströnd í Mývatns-
sveit, dóttUc' Þorgils gjallanda.
Hún var ve! kunnur kennari fyrr
á árum norður þar meðan hún
var ógift, og margir þekktu hana
oinnig sem húsfreyju á Litlu-
strönd. Hún var kunn fyrir félags- i
störf sín í sveitinni, vinsæl og
niikils metin. Siðustu fimmtán
árin hefur hún átt heima í Reykja
vik, en þó með annan fótinn
heirna í Mývatnssveit oft og ein-
att, og reykvískir Þíngeyingar
kannast flestir við hana fyrir l'é-
lagsstörf heonar, ánægjuleg sam-
skipti og vinarhug. Allir. sem
kynnast lienni, komast fliótt að
raun um það, að þar fer gáfuð
kona. vel rnennt og lesin. skemmti
leg, hrein og bein, og bví hefur
hún eignazt einnig hér fyrir sunn-
an stóran vinahóp. Védís er 75
ára í dag.
Hún er fædd á Litluströnd og
é)st þar upn hjá foreldrum sínum.
Iíún var bráðger, og var sncmma
snortin þeim eldi, sem faðir henn
ar bjó yfir, naut sögubekkingar
hans, skáldmenntar og ástar á góð-
ti'n bókum. Undir handleiðslu
hans mun hún hafa orðið iesnari
og fróðari eu almennt gerðist um
unglings'stúlkur á þsim tíma, og
það ól löngun hennar til meiri
mp.nntunar. 1-Iún gekk í unglinga-
skólann á Skútustöðum, þar sem
Sigurður á Arnarvatni kenndi, og
undir tvítug' fór hún í kvenna-
skólann.á Bii'nduósi, settist þar í
eidri deild. En þetta fannst Vé-
list víöa um land. Má þvi ætla að
þetta fari að þokast. í rétta átt, þó
að enn sé langt i land að því
marki að éins mikiö sé leikið af
íslenzkri tónlist og hinni erlendu
í útvarpinu okkar.
Að lokum vil ég þakka ykkur,
sem hafið lagt á ykkur að safna
•túg'Um undirdkrifta í byggðarlagi
ykkar og’utan þess, eða sent mér
einkahréf í sambandi við þessar
undirskriftaáskoranir — þakka
ykkur fyrir hinn rétta íslenzka
skilning og, áhuga — og vinsam-
legu uromæli.
Vihðingarfýllst
Freymóður Jóhannsson. 1
dísi ekki nóg, og þegar óvænt
tækifæri bauðst skömmu síðar til
þess' að sigla, greip hún það feg-!
ins hendi, hélt til Danmerkur á
handíðanámskeið, kom að því
loknu heim, en fór litlu síðar til
Noregs og dvaldi þar árlangt við
r.ám og störf.
Eftir heimkomuna var hún ým-
ist heima á Litluströnd eða kenn-
arLá ýmsum stöðum í sveitinni og
sýslunni. Hún var tl dæmis
heimiliskenhari á HalldórsstaSum
í Laxárdal hjá Páii og Lizzie,
fctiini skosku söngkonu. sem varð
Þingeyhigur og melin þar að
ý*su leyti ttmfram aðrar konur.
Védís telur það hafa verið sér ó-
metanlegt að kynnast Lizzie, hún
vw afbragðs kona, sérstæð, list-
hneigð. hámenntuð og hugljúfi
aiira. Af henni mátti margt læra,
ekki aðains í fræðuro ýmsum, held
ur og í þeim háttum, sem auðga
lifið roestri rogurð.
Árið 1921. giftist Védís sveit-
i.nga sínum Jóni Sigurðssyni frá
Ge.irastSðum, og settust að á Litlu
strönd og b.iuggu þar félagsbúi
\ 'ð Jakobínu móður Védísar, unz
hún lézt 1939. Eignuðus't þau eina
dóttur, Jónu Jakobínu, sem nú er
i'.úsfreyja í Vogum í Mývatnssvoit,
gitt Stefáni hónda þar.
Þótt Vódís væri gift lét hún ekki
kennsluna með öllu lönd og ieið,
tnda var kennslustarfið henni sér-
staklega hugleikið, ekki síður bók
leg kennsla en verkleg. Fannst
henni oft, að hún þekkti sjál'fa
sig bezt við tilsögn ungmenna,
enda átti hún ælíð samleið meðl
þeim í hug og hjarta, svo sem arf-
urinn frá fóður hennar stóð til.
Ymsir leituðu tilsagnar hjá lienni
heima á Litiuströnd, gengu til
hennar að nema handíðir eða bók-
Ifcg^ fræði, t. d. Norðurlandamál.
Árið 1944 fluttust þau hjóniri
til Reykjavíkur, og eiga nú heima
í íbúð sinní í Eskihlið 22. Védís
hefur löngv.m verið heilsugóð,
þótt hún sé ekki sterkbyggð, og
áhugi hennar og fjör einkum til
íélagsstarfa hefur haldizt óskert-
líún hefur t.d. starfað ötullega á
féiagsmálum Framsóknarflokksins
í Revkjavík. En á s.l. ári fékk Vé-
cús hina ills.cæðu inflúenzu, sein
hér gekk, og var hætt komin.
Skerti það þrótt hennar íhjög, em
lifsfjör hennar er enn óbugað,
og því hefur hún verið í sókn til
betri heilsu hina síðustu mánuði,
og verður svo vonandi enn una
sinn.
Védís hefur að sjálfsögðu unnicS
n\.iög að féldgsmálum, Hún s'tarf-
aði lengi og mikið í Myvetningi,
imgmennafélaginu í Mývatnssveit
og kvenfélaginu þar, og hafði þar
margvíslega forvstu, sem ekki tjó-
ar unn að teija. Hún var til slíkra
.uarfa kjörin.
Um. konur eins og Védísi væri
ástæða tii ae ,rita ýtarlega, ef til
nokkurs lærdóms mætti verða.
En það yrði að geras't af kunnugrá
i.ciönnum en mór, og hætt er við,
að Védís mundi telia slíkt tiS
cflofs og mislíka, jafnvel byrstái
sig, svo að ekki vil ég eiga þa®
á hættu. En sá sem spjallar stun<|
arkorn við þeu hjónin, eyðir ekk-ié.
stundinni til ónýtis. Sé Védífe
hress ber margt á góma. Hún ej”
sem fvrr létt í máli, víðsýn o*
bjartsýn, víea heima en einkuna
þó í góðum bókum, glögg á menra
og málefni, skilningsrík á æskuna
og breytta tíma, góðviljuð og
stórhuga — ung kona hálfáttræð.
Þakklæti og gleði verð'ur inntak
afmælisóskanna. — AK.