Tíminn - 23.07.1960, Side 5

TÍMINN, laugardaginn 23. júlí 1960.
5
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Tómas Amason. Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.), Andrés
Kristjánsson. Fréttastjóri: Tómas Karlsson.
Auglýsingastj.: Egili Bjamason. Skrifstofur
1 Edduhúsinu. — Simar: 18300—18305.
Auglýsingasími: 19523. Afgreiðslusími:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
Rannsókn olíumálsins
Dagblöðin birtu í gær nýja skýrslu frá setudómurum
þeim, sem fást við rannsókn olíumálsins svonefnda Nið-
urlagsorð þeirrar skýrslu munu vart hafa farið framhjá
neinum, en þau hljóðuðu á þessa leið:
„Skylt er að geta þess, a8 við rannsókn málsins hafa
rannsóknardómararnir mætt skilningi núverandi forrá8a-
manna HÍS og Olíufélagsins h.f. á nauðsyn þess, að mál
þetta mætti upplýsast og rannsókn þess verða serri fyrst
til lykta leidd. Liðsemd sú, sem forráðamenn félaganna
hafa veitt dómurunum við öflun gagna, hefur verið siík,
að án þessarar aðstoðar hefði rannsóknin að öllum lík-
indum, lítt þokazt áleiðis."
Þetta er í fullu samræmi við bað, sem Helgi Þor-
steinsson framkvæmdastjóri innflucningsdeildar SÍS og
formaður stjórnar Olíufélagsins og H.Í.S. sagði á aðal-
fundi S.Í.S. Helgi skýrði þar frá því, að af hálfu forráða-
manna olíufélaganna hefði allt verið gert til að auðvelda
starf dómaranna og fá málið upplýst til fulls.
Þessi afstaða er í fullu samræmi við viðhorf sam-
vinnuhreyfingarinnar frá fyrstu tíð. Samvinnumenn hafa
alltaf lagt áherzlu á og munu leggja áherzlu á, að komi
fyrir einhver afbrot hjá fyrirtækjum samtakanna, þá
verði þau upplýst til fulls og þeir., sem sekir kunna að
reynast, látnir sæta fullri ábyrgð. Þetta viðhorf hefur
átt sinn þátt í því, að miklu minna hefur orðið um af-
brot hjá samvinnufélögunum en öðrum fyrirtækjum,
þótt aldrei verði það til fulls útilokað þar fremur en
annars staðar, að svartii sauðir geti skotið upp kolli
Það er því í fyllsta máta rangt og óréttlátt, þegar
reynt er að nota hin svokölluðu olíumál til að ófrægja
samvinnuhreyfinguna. Hitt mætti fremur vekja athygli,
að umrædd brot gerast hjá fyrirtækjum, sem ekki eru
byggð upp á samvinnugrundvelli, þótt þau séu í tengslum
við samvinnuhreyfinguna.
Á það ber svo að leggja áherzlu, sem kom fram í Mbl.
í gær, að mál þetta verði sönnun þess, að „við búum í
réttarríki, þar sem allir séu jafnir fyrir lögunum “ Sam-
vinnumenn munu aldrei skorast undan því. að lögin
nái til þeirra. En það er eðlileg og heilbrigð krafa, að
þau nái ekki síður til annarra. Það er ekki sízt frá þessu
sjónarmiði, sem því verður mikil athygli veitt hvert
framhald þessara mála verður.
Hreinni svör
Landhelgisgæzlan hefur nú svarað fyrir hönd Bjarna
Benediktssonar dómsmálaráðherra þeim fyrirspurnum,
sem Tíminn beindi til hans um það, hvort brezkir tog-
arar væru nú skrásettir og ákærðir fyrir landhelgisbrot
með sama hætti og fyrir sakaruppgjöfina, en frásagnir
brezkra togaraeigenda og háttsettra manna hjá Land-
helgisgæzlunni hafa bent til þess að svo væri ekki.
Því miður eru þessi svör landhelgisgæzlunnar hvergi
nærri nógu skýr. Það er sagt, að „upplýsingum sé safn-
að sem fyrr“ og „auga verði haft“ með þeim brezkum
togurum, sem kunni að leita hafnar. ,,ef tilefni þætti til
að hafa nánara tal af skipstjóranum“ Hvers vegna er
forðazt að segja hreinlega, að landhelgisbrotin séu skrá-
sett og viðkomandi skipstjóri verði Kærður og dæmdur,
ef til hans næst?
/ Óljóst orðalag í þessum efnum, er aðeins fallið til
áð veikja aðstöðu okkar og að ýta undir Breta. Hér þarf
því miklu skýrari og hreinni svör.
ERLENT YFIRLIT
/
>
>
/
/
'/
/
?
/
/
/
/
/
/
'/
?
r
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
’/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
/
Bandaríska utanríkisráðuneytið
Torveldar skrifíinnska og ofstjórn starf þess og stefnu?
ÞVÍ ER ekki að neita, að
mjög hefiur hallað á Bandaríkin
í áróðursstyrjöldinni við Sovét-
ríkin undanfarna mánuði.
Bamdaríkjaimen'n viðurkenna
þetta ekki sízt sjálfir og reyna
að leita skýringa á þessu.
Stjómarandstæðingar í Banda-
ríkjunum kenna að sjálfsögðu
ríkisstjórninni um, ramgri
stefnu hennar O'g misheppnuð-
um vinnubrögðum þeirra, sem
hún hefur teflt fram til forustu.
Þeir, sem eru ríkisstjórninni
velviljaðir, reyna að sjálfsögðu
að finna á þessu aðra skýringu.
Meðal þeirra blaða, sem hafa
rætit um þetta mál nýlega, er
hið íha'ldssama vikurit, U.S.
News & World Report. Það
ræðir vissa hlið þessara mála
í grein, sem ber fyrirsögnina'
Hvað er í ólagi í utanríkismála-
ráðuneytinu? Þessari spurn-
ingu er svo meira reynt að
svara í greininni með ýmsum
upplý'SÍngum en með beinum
ályktunum.
Þar sem mikið er nú um
þessi mál rætt, þykir ekki úr
vegi að rifja upp nokkur atriði
úr þessari greim hér á eftir.
EFTIR að hafa minnzt nokk-
uð á ófarir Bandaríkjanna að
undanförnu, lætur blaðið mann,
sem það telur vel kunnugan.
fá orðið. Hann segir:
— Þeir menn, sem starfa í
utanríkisráðuneytinu í Wash-
ington, eru greindir, duglegir
og samvizkusamir. Galli þeirra
er samt sá, að þeir gera sér
hvergi nærri fulla greim fyrir
hinu byltingarsinmaða hugarfari
andstæðingsins, sem keppt er
við. Þeir átta sig ekki til fulls
á því, sem er að gerast í heim-
inum.
Það vantar þó ekki, að beir
hafi einskonar alfræðibók um
þetta allt. En hver þeirra er
yfirleitt sérfræðingur á tak-
mörkuðu sviði. Viðkomandi
maður þekkir kannske ástandið
í einu landi mjög nákvæmlega
eða ákveðið viðfangsefni. En
Það vantar samræmda heildar-
samræmið í þetta allt saman.
Það vantar samræmd heildar-
stefnu, sem allir viðurkenna og
unnið .sé sam'kvæmt.
Blaðið segir, að annar maður,
sem lengi hafi unnið í utanríkis
þjónustunni bæði heima og er-
lendi'S, hafi komizt að þeirri
niðurstöðu, að Bamdaríkin
hefðu raunverulega enga utan-
ríkisstefnu.
ÞÁ HEFUR blaðið eftirfar-
andi eftir sama mamni:
— f orði kveðnu móta utan-
ríkisráðherrann og aðstoðar-
menn hans utanríkisstefnuna.
Þetta gera þeir í nafni forset-
ans og í samráði við hann.
í reynd er þetta þannig, að
það er öryggisráð ríkisins
(National Security Council),
TRUMAN
— forseti, sem var óragur við
að taka ákvarðanir.
sem markar megindrættina, en
utanríkisráðherranm er aðeins
einn meðltmur þess. Sterkur
utanríkisráðherra ræður þar
miklu, en sarnt getur hann þó
verið bofinn ráðum þar.
Undir Öryggisráð ríkisins
heyra svo undirráð, áætlunar-
ráðið (Planning Board) og
framkvæmdaráðið (Operation
Co-ording Board). Það fyrr-
nefnda fylgist með gamgi heirns
mála og gerir áætlanir eða til-
lögur um það til Öryggisráðs
ríkisins, hvermig einstökum at-
vikum skuli mætt. Þegar Örygg
isráðið, þar sem forsetinn skip-
ar forsætið, hefur tekið ákvörð
un sína, tekur framkvæmdaráð
ið við og sér um framkvæmd
á henni í samráði við utanríkis-
ráðherra og utanríkisrá'ðuneyt-
ið.
Eins og gefur að skilja, getur
þetta fyrirkomulag verið mjög
seinvirkt. Þó er ekki öll sagan
sögð enn. Frá framkvæmda-
ráðinu ganga málin til ýmissa
umdirráða, sem eru takmörkuð
við viss svæði eða verkefni. Þá
þarf að hafa samráð við ýmsar
'Sérstofnanir, ef viðkomamdi
mál snerta þau, fjármálaráðu-
neytið, hermálaráðuneytið, Al-
þjóðabankann o. s. frv., enda
eiga flestar þessar stofmanir
fu’lltrúa í sjálfu framkvæmda-
ráðimu. Þetta leiðir oft af sér
samningaþóf og málamiðlun,
því að sjónarmið þessara aðila
fara ekki alltaf saman. Þetta
kostar iðulega mikil fundarhöld
og þjark og oft þarf t. d. að
margendursemja sama bréfið
eða ályktunina. Þetta hentar
i'lla uta'nríkisþjónustu stórveld-
is, þegar atburðirnir eru farnir
að gerast eins hratt og á sér
stað nú á dögum.
Sama sagan endurtekur sig
eimnig í sendiráðunum erlendis.
Þar eru auk starfsmanna utan-
ríikisráðuneytisins, fulltrúar
ýmissa annarra stofnana, og
getur þetta valdið innbyrðis
þófi og seinagamgi þar.
ÞRIÐJI maðurimn, sem blaðið
ræðir við, hefur starfað lengi
í utanríkisráðuneytinu. Svar
hans er í stuttu máli það, að
U'tanríkisráðun'eytið einkenmist
af ofþenslu, of miklu manna-
haldi, ofstjórn. Það sé orðið
að lítt starfhæfu skrifstofu-
bákni. Fjöldi þeirra starfs-
manna, er sé í sendiráðunum
erlendis, hafi lítið að gera, beri
lítil skyn á utanríkismáil og
hugsi mest um að lifa þægilegu
lífi. Bezt reynist sendiráðim, þar
sem þau séu skipuð fáum en
starfsvönum og starfshæfum
mönnum.
Fjórði maðurinn, sem blaðið
talaði við, er eimnig vel kunn-
ugur að tjaldabaki. Hann segir,
að áætlunarráðið sé iðulega
klofið í tlllögum sjnum til Ör-
yggisráð'S rSdisims, og það í
stórmálum. Þetta auðveldar að
sjálfsögðu ekki störf Öryggis-
ráðsins. Nýlega þurfti líka Ör-
yggisráðið fimm fundi til að
afgreiða visst mál.
Fimmti maðurinn, sem blaðið
ræddi við, bætti því við, að
samþykktir Öryggisráðsins
byggðust iðulega á málamiðlun.
Afleiðingim verður sú, að
ákvarðanir verða slappar og
stefnan loðin og grautarleg.
Sterkur forseti myndi bæta
mjög úr þessu. Truman var
óragur við að taka ákvarðanir.
Dulles gerði það fyrir Eisen-
hower meðan hans naut við.
Herter, sem er ekki eims ná-
tengdur Eisenhower og Dulles
var, hlífist meira við því að taka
meiriháttar ákvarðanir upp á
eigim spýtur.
BLAÐIÐ getur fleiri um-
sagna, sem gamga í svipaða átt.
Endanleg niðurstaða þess er sú,
að skriffinns'kan í uta’nríkis-
ráðuneytinu sé alltof mikil,
alltof mikill tími fari í fundar-
höld og gagmlitlar ráðagerðir,
sumt af völdum uranríkisráðu-
neytisims hafi færzt til annarra
stofnama og endurskipulagning
sé nauðsynleg til þess að
tryggja markvissa stefnu og
fljótari ákvarðanir. Þ. Þ.
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/■
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
‘/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
Laugardaginn 18. júní s.l.|
var aðalfundur Kvennasam-
bands Vestur-Húnavatnssýslu
haldinn á Hvammstanga. —
Hófst hann með guðsþj ón-
ustu í Hvammstangakirkjn.
Sóknarpresturinn, séra Gísli1
H. Kolbeins prédikaði. For-'
maður Kvennasambandsins,
frú Jósefína Helgadóttir setti
fundinn og stjórnaði honum.
Rakti hún starfsskýrslu
Kvennasambandsins fyrir
undanfarið ár. Hafði garð-
yrkjuráðunautur ferðast um
félagssvæðið á s.l. ári, sem
leiðbeinandi um skipulag
skrúðgarða. Byggðasafns-.
Aðalfundur Kvennasam
bands V-Húnavatnss.
nefnd starfaði á árinu, gef-i
in voru andvirði 20 sjúkra-
rúma til hins nýja sjúkrahúss
á Hvammstanga 100 þús. kr.
Minningarsjóður frú Jónínu
Líndal á Lækjamóti, hefur
verið geymdur hjá gjaldkera
Kvennasambandsins. Sam-
kvæmt ósk barna Jónínu sál.
var honum variö til kaupa'
á Orgel-harmonium, sem
verði eign sjúkrahússins á
Hvammstanga. Kvennasam-
bandinu hafði á árinu borizt
góð gjöf frá Hirti Jónssyni
Reykjavík, kr. 2000,00, og
fleiri gjafir hafði Kvennasam
bandinu borizt á árinu. Frú
Jósefína Helgadóttir, sem
(Framhald á 13. síðu).