Tíminn - 16.03.1961, Síða 13

/TÍMINN, fimmtudaginn 16. marz 1961.
13
„Sýnum kennaranum
meiri viríingu .. “
(Framhald af 9. síðu.)
nú aðalatvinnuvegur staðarins?
— Jú, en sá var munurinn, að
hún var í byrjun að mestu í hönd-
um úttendinga. Danir og Norð-
menn áttu fyrstu verksmiðjurnar,
sem verið var að reisa um það
leyti, sem ég kom til bæjarins og
söltunin fór að mestu fram á veg-
um Norðmanna, fslendingar gerðu
aðeins út örfáa báta. Þá var nokk-
ur búskapur frammi í firðinum,
nú er aðeins eftir kúabú það, sem
bærinn rekur á Hóli, allir hinir
bæirnir komnir í eyði fyrir löngu.
— Þér áttuð sæti í bæjarstjórn
og yfirskattanefnd um tíma. Hvern
ig var því tekið að kona sinnti
þeim jnálum?
— Að vísu skapaði það mér
nokkra örðugleika í fyr'stu, að það
var svo að segja óþekkt, að konur
tækju þátt í opinberu lífi á þeim
vettvangi, en það er löngu liðin
tíð ,og upp á síðkastið hef ég ekki
fundið mikið til þess að ég væri
látin gjalda þess, að ég er kona.
En í starfi mínu að skólamálum
gætti ég þess líka ávallt, að starfa
ekki pólitískt og samvinnan að
skólamálum var ágæt.
— Þér hafið margháttað reynslu
í sambandi við skólamál. Hvað er
það, sem yður finnst einkum ábóta
vant nú í þeim efnum?
— Mér finnst að bæði nýju
fræðslulögin og einkum launalög-
in séu talsvert gölluð. Ég tel það
misráðið að barnaskólanámi skuli
vera lokið þegar börnin eru 12 ára,
•þau vilja telja sig Mlorðnari en
þau eru í raun og veru þegar svo
er látið heita, að barnaskyldunám-
inu sé lokið. Ég teldi hagkvæmara
að hafa framhaldsbebk í barna-
sKÓIanum. Einar Magnússon
menntaskólakennari ræddi um
þessi mál í útvarpserindi fyrir
nokkru og var ég mjög á
sama máli um þetta atriði og hann,
sem og fleira, sem hann drap á
í nefndu erindi. Ég vildi óska að
það yrði prentað, svo eftirtektar-
vert og prýðilegt var það.
Launalögin benda kennurum
beinlínis á, að til þes.s sé ættazt,
að þeir vinni fyrir allmiklum hluta
fr'amfærslu sinnar með aukavinnu,
að ég nú ekki tali um, þegar á-
kveðin var sérgreiðsla fyrir stila-
leiðréttingar, og út yfir tók, að
finna upp á því, að greiða kennur-
um sérstaklega fyrir að vera á
skólaskemmtunum, — borga það
í peningum, sem hverjum góðum
kennara ætti að vera hugleikið og
eítirsóknarvert: að kynnast nem-
endum sínum ekki aðeins við nám,
heldur einnig leik. Fá sem flest
tækifæri til þess að vera með
þeim og vinna vináttu þeirr'a. Einn
kennari sagði mér, að hann hefði'
sjaldan skammazt sín meira, en
þegar hann tók við greiðslu í
fyrsta sinn fyrir að vera á skóla-
skemmtun nemandanna.
Kennarastarfið á að vera mikið
ábyrgðarstarf og mikið virðingar-|
starf. Kennarinn má ekki telja
starfsdag sinn í mínútum. Hann
verður að vinna mikið — mjög
mikið, og helga starfinu alla krafta
sína, en auðvitað verður hann líka
að fá laun eftir því, og má ekki;
og á ekki að þurfa að taka að sér
önnur launuð störf, nema þá í
mesta lagi sttittan tíma í sumar-
fríi. Það getur ekki verið sama,
hvort kennai'inn hefur kennsluna
á haustin, örþreyttur eftir sttangt
sumarstrit, eða hress eftir góða
hvíld og aukinn fróðleik, sem hann
þarf sifellt að afla sér. — Starf
kennarans er „að móta manns-
sálir“, segtt Victor Hugo. „Sýn-
um honum því meiri virðingu en
öðrum mönnum“ — og gerum til
hans rniklar kröfur.
— Sumir finna fræðslulögunum
það til foráttu, að ekki sé krafizt
inn 'ikuprófs, er nemendur flytj-
así nilli skóla- Sjálfri finnst mér,
af i þetta ákvæði hefur orðið til
ill' bá hljóti það fremur að stafa
af því, að námsskráin sé ekki
heppilega samin, en að lögin sjálf
séu gölluð. Hvað segið þér um
það, frú Guðrún?
— Það var á rnargan hátt nauð-
synlegt að samræma námsskrá
skólanna, en af hverju sem það
stafar, þá er nú of mikil áherzla
lögð á þululærdóm, en til dæmis
of litlum tíma varið í að kynna
úrval íslenzkra bókmennta.
— Ég er alveg á sama máli, að
æskilegt sé að kynna góðar bók-
menntir — draga jafnvel fremur
úr málfræðikennslu. En hvert er
yðar álit á hvort heppilegt kynni
að vera að gefa telpum kost á
nokkru annars konar námsefni en
drengjum, eftir að miðskólastig-
inu lýkur?
— Það er mjög erfitt að skipta
námsefni svo snemma, að ungling-
ar vita þá naumast hvað þett vttja,
og sama undirbúning þarf fyrir
margar framhaldsnámsgreinar,
hvort sem piltar eða stúlkur eiga
í hlut. Hins vegar tel ég hyggilegt
þar sem um stóra skóla er að ræða
og skipt er í bekkjardeildir, að
piltar og stúlkur séu sín í hvorri
deild.
— Teljið þér kennslu í handa-
vinnu eins mikla og æskilegt væri?
— Það fer mjög eftir kennara á
hverjum stað hver afköst verða í
•handavinnu og a.m.k. innan verk-
námsins er nægur tími ættaður til
þess náms. Verknámið er dýrt hér
hjá okkur, e nt.d. í Danmörku hef
ur kostnaður við það verið lækk-
aður með því að hagnýta mikið
sýnikennslu, þá má hafa flelri
nemendur í hverjum bekk. Það er
nauðsynlegt að búa vel að verk-
námsdeildunum og veita þeim,
sem ekki eru fallntt til bóknáms,
tækifæri til jafngóðrar mennt-
unar á öðrti sviði.
— Eitt með öðru er það í sam-
bandi við skólalífið, sem ég hef
þungar áhyggjur af, segir frú Guð-
rún. — Það eru hin svokölluðu
fullnaðarprófsferðalög, hvort sem
þar er um að ræða börn úr barna-
skóla eða gagnfræðaskóla. Upp
•haflega var ágætur tilgangur með
þessum ferðalögum: að gefa börn-
unum kost á að kynnast náttúru
landsins og sögustöðum undtt leið
sögn hæfra kennara. Sjálfsagt er
enn farið efttt þeim góða tilgangi
enn, á mörgum stöðum, en á sum-
um stöðum eru þær komnar út i
hreinar öfgar. Það er þeyst langar
leiðir í bíl og kostað til miklu fé,
naumast eða alls ekki stanzað við
sögustaði né rifjuð upp landa-
fræði. Kannski er farið til Reykja-
víkur, og þá er örfáum klukku-
stundum af allri ferðinni varið til
að skoða söfn.
Alvar'legast er þó annað, sem
fyrir hefur komið í slíkum ferð-
um — far irstjórarnir, sem bömun-
um hafa verið valdir, hafa reynzt
algerlega óhæftt. Það hefur jafn-1
vel komið fyrir að þeir væru
drukknir. Svo langt hefur líka
gengið sums staðar, að unglingar,
sem aldrei hafa snert áfengi, hafa
byrjað að neyta þess í þes-sum
ferðum og þegar slíkt getur átt
sér stað, þá er sannarlega
betra, að engin ferð sé farin. Mér
er ekki kunnugt, að menntamála-
ráðherrar hafi síðan Björn Ólafs-
son gegndi því embætti, brýnt
fyrtt skólanefndum að láta
drykkjuskap kennara alls ekki við-
gangast, og þó eru þær reglur
áreiðanlega enn í gildi, sem hann
setti um að taka skyldi hart á
drykkjuskap þeirra. Það er bara
eins og þær hafi gleymzt — ekki
verið minnzt á þær síðan. En að
kennarar hafi drykkjuskap fyrir'
börnum og unglingum er svo al-
varlegt mál, að hreinn voði er
fyrir dyrum, sé ekki ki'öftuglega
spyrnt þar á móti. Hver getur
fellt sök á unglinginn, sem dregur
dám af kennara sínum? Ætti ég
einhver orð svo sterk, að þau gætu
vakið ábyrgðariilfinningu fólks —
ekki aðeins kennara — í þessu
efni, myndi ég ekki spara þau.
Þau kynni hef ég haft af kenn-
arastétt landsins, að ég þyuist
þess fullviss, að fáar stéttir í heild
Verkfærin
okkur
Viítal vií Stefán Jónsson
(Framhald af 5. síðu.)
éþarflega margar. Hvað segir pú
um það?
— Oft hef ég heyrt þetta og
niá vera uð svo sé, en ekki breyttt
það þettri staðreynd, að öll vöru-
dreifing koitar fé og ef álagn-
i'igin nægir ekki fyrir kostnaði
við nauðsynlega vörudreifingu njá
vel reknum fyrrtækjum, þá hafa
hmar opinberu verðákvarðantt
gengið lengra en leyfilegt er, sam
anber áður nefnd ákvæði gildandi
laga.
Eg hef oiðið þess var. að ýmsir
telja, að m;ög lág álagning sigti
verzlunina. Bezt reknu verzlan-
irnar haldi velli, en hinar hætti
Hér hygg ég að gæti misskilnings.
Vel búin verzlun í nýju og góðu
husnæði, sem veitir fullkomna
þjónustu, er oftast dýrari í rekstri
en frumstæð verzlun með lélega
þjónustu. Vel getur því farið svo,
að fullkomin nútímaverzlun gef-
ist upp á undan hinni fmmstæðu.
Srgtunin yrði þá öfug og tæpast
óska margir eftir slíku.
VI.
— Telur þú nauðsynlegt að öll
vara og flest þjónusta falli undir
verðlagshöftin eins og nú á sér
stað?
eigi færri óreglumenn innan sinna
vébanda, en ábyrgð kennara er
svo mikil, að ég get af heilum hug
tekið udtt þau orð Guðrúnar, að
óskandi væri að ábyrgðartilfinnig
hvers einstaklings væri vel vak-
andi í þessu efni. Frú Guðrún ber
enn hag æskunnar fyrtt brjósti,
þó að hún hafi dregið sig í hlé á
vettvangi skólamála. Sennilega
velur hún sér umsvifaminni störf
nú þegar hún er sezt að í húsinu
sínu í Hveragerði, en starfslaus
verður hún áreiðanlega ekki með
an heilsan leyfir. Ég þakka henni
ánægjulega samverustund.
Slgríður Thorlacius.
— Nei, ég tel margt benda til
að verðlagshöftin nú nái til fletti
atriða en cauðsyn ber til og að
rojög vafasamt sé, að jafn víðtæk
verðlagshöft nái þeim tilgangi,
sem til er ætlazt. Að ekki sé nú
talað um þá blekkingu, sem sumir
viðhafa, að aukin verðlagshöft
geti samrýmzt auknu verzlunar-
ftelsi.
Mér er Ijóst, að tæpast er auðið
aó komast hjá opinberri íhlutun
vm söluverð þeirra vara, sem
greiddar eru niður með fé úr ríkis
sjóði. Einnig má vera að i'étt sé í
bili að láta verðlagshöftin ná til
ýmsra annarra nauðsynjavara eins
og ástatt er í okkar kaupgjalds-
málurn. Hins vegar eru verðlags-
ákvæði á sumum vörum og ýmsri
þjónustu svo varhugaverð, að þau
geta valdið neytandanum skaða.
Hinu má heldur ekki gleyma.
að hið sama gildtt um verðlags-
; eftttlitið og skatteftirlitið, að ör-
jugg framkvæmd fer eftir aðstöð-
! unni til að sannprófa málin. Verð-
| lagseftirlit, sem nær til atriða
sem auðvelt er að fara í kringum.
þróar spillingu og getur gert tals-
verðan skaða, ekkj sízt almenn-
ingi.
Sennilega er hyggilegt, að losa
um verðlagshöftin í áföngum, pv,í
að ekki er laust við, að sumt fólk
hafi oftrú á þeim. Er slíkt ekki
ástæðulausu, því að til eru
áhrifamenn, sem halda því að
fóiki, að verðlgaseftirlitið tryggi
lægsta verð. Þessari blekkingu
þarf að eyða um leið og dregið er
úr verðlagshöftunum. Verðlags-
eftirlitið ber árangur í sumum til-
fellum, en öðrum ekki.
VII.
— Vilt bú segja eitthvað fleira
um nauðsyn eða galla verðlags-
liaftanna?
— Margt má fletta segja, en
margt má lika bíða.
Meðan ég vann við gjaldeyris-
r.iálin, hafði ég þá afstöðu, sem ég
rv.unar hef enn, að vissar vörur
sem ekki væri auðið að takmarka
irnflutning á hvort sem þær væru
háðar leyfum eða ekki, ættu ávallt
a'C vera á raunverulegum frílista,
enda ætti hið opinbera aldrei að
beita ónauðrynlegum höftum.
Afstaða mín til verðlagshaft-
anna er hiiðstæð, þótt ég telji þau
í heild ónauðsynlegri en viss gjald
eyrishöft. Eg tel að margar vörur
og ýmis þjónusta eigi ekki að
falla undir verðlagshöftin af þeirri
ástæðu að tilgangurinn svari ekki
tiikosfcnaði og að afskiptin geti
beinlínis í mörgum tilfellum skað-
að þá, sem höftin eiga að vernda.
Öllum ædi að vera Ijóst, að al-
gjör verðlagshöft, er engin fram-
tíðarstefna í verzlunarmálum. Það
er því fráleitt, að binda sig við
þr.u af fordild eða ímyndaðri
hræðslu, en meðferð verðlagsmál-
anna nú bendir of mikið í slíka
átt.
Vettvangurrnn
(Framhald at 8. síðu).
ií’gs á því, sem hennj ber að gera
ti! að tryggja framtíð sína.
Að lokum tók hinn nýkjörai
formaður, Þorsteinn Ragnarsson,
til máls og þakkaði það traust,
sem honum hefði verið sýnt með
því að kjósa hann fyrsta formann
þessa férags. Kvað hann þennan
heiður einKum mikinn vegna þess.
a'd í félaginu væru margir, sem
væru hæfari til forystu. Sagðist
hann mundu reyna að vinna fé-
laginu það gagn, er hann mætti
og kappkosta að reynast verðug-
ur þess trausts, er honum hefði
verið sýnt hér. Að endingu þakk-
aði Þorsteinn fundarmönnum og
gestum fyrir komuna og sleit
fundi að svo mæltu.
Eftir fundinn fór fram sameigin
leg kaffidrykkja.
Vettvangurinn lætur í ljós sér-
síaka ánægju yfir þessari myndar-
legu félagsstofnun á Akranesi.
Einnig vill hann koma á framfæri
alúðar þökkum frá S.U.F. fyrir
hma einstæðu gestrisni, er full-
trúar þess nutu á Akranesi í boði
ungra Framsóknarmanna þar
J. Ó.