Tíminn - 22.04.1961, Blaðsíða 13

TÍMINN, laugardaginn 22. apríl 1961.
13
Utanríkismál
og undirskriftir
(Framhald af 6. síðu).
III
Þá tel ég rétt að víkja nokkrum
orðum að efnisatriðum máls þess,
sem hér hefur veríð drepið á. Ekki
gefst rúm til þess að rekja aðdrag-
andann að stofnun Norður-Atlants
hafsbandalagsins, en minna má á
það enn einu sinni, að þar höfðu
smáþjóðirnar í Evrópu frumkvæð-
ið. Þær sáu eldinn loga glatt í
’húsum nágrannaþjóðanna og ótt-
uðust útbreiðslu hans. Um þetta
verður ekki deilt. Fróðlegt er að
minnast þess í því sambandi, að
Við stofnun bandalagsins og á
fyrstu árum þess héldu kommúnist
ár og fylgifiskar þeirra, heima og
erlendis, því fram, og var það ræki
lega boðað í Þjóðviljanum, að
bandalagið væri árásarbandalag,
sem stefnt væri gegn hinum frið-
sömu „alþýðulýðveldum“, sem svo
eru kölluð. En nú er svo komið,
að þessar raddir eru þagnaðar að
mestu, en til nýrra áróðursvopna
gripið.
í hreinu ósamræmi við skoðanir
þeirra og markmið. Stefna þeirra
í íslenzkum öryggismálum er því
skýrt mörkuð. Lýðræðisflokkarnir
þrír eru allir fylgjandi aðild ís-
lands að Atlantshafsbandalaginu
og allir hafa þeir viðurkennt nauð
syn varnarliðs hér á óvissutímum.
í samræmi við batnandi friðarhorf
ur beittu tveir lýðræðisflokkanna
sér fyrir ályktuninni frá 28. marz.
Eftir stórveldafundinn í Genf þótti
ýmsum, austan hafs og vestan,
vera vor í lofti, en hlákan, marg
umtalaða, ser.. Krustjoff boðaði
eftir brosin í Genf, breyttist í ís-
kalda frostnótt í Búdapest og Súez
og hefur sú veðrátta haldizt að
mestu leyti síðan. Endalok fundar
æðstu manna stórveldanna, sem
lauk með ósköpum, þegar á fyrsta
degi í París s. 1. vor, boðaði ekki
veðrabrigði til hins betra — hvað
þá sífelldar árásir Rússa á samtök
S. Þ. og hinn dugmikla fram-
kvæmdastjóra þeirra, Dag Hamm-
arskjöld.
hætt við því að núverandi spenna
ríki í alþjóðamálum. Og á meðan
slíkt ástanu v«rr, er það lýðræðis
þjóðunum beinlínis lífsnauðsyn-
legt að slaka í engu á vörnum sín-
um. Náist slík__■ samningar — og
heimurinn biður þess á öndinni að
þaó takist — er vi"V.orfið að sjálf-
sögðu gerbreytt. Öryggismál ís-
lands bæri því að skoða í nýju
Ijósi og af íslendingum létt þeim
byrðum, er þeir nú bera vegna
öryggismálanna, seni þó eru smá-
vægijegar miðað við þær byrðar,
er á flestum öðrum hvíla.
V.
Rúm tólf ár eru nú liðin frá
undirritun Atlantshafssáttn..'.._ns í
Washington. Er fróðlegt að rifja
upp í fáum orðum, hvaö lýðræðis-
þjóðuiium heÍL.r orðið ágengt:
1. Friður liefur haldizt í Evrópu
og á meginlandi N-Ameríku og
öryggi aðildarríkjanna alira
hefur verið tryggt.
2. Landvinningar Rússa í vestur-
átt, sem náð höfðu ógnarhraða
í lok heimsstyrjaldarinnar,
hafa verið stöðvað'ir.
3. Unnið liefur verið markvisst að
því að koma upp varnarkerfi,
sem á sér engin dæmi í sög-
unni, til frekari öryggis aðildar
ríkjanna.
4. Þrátt fyrir hinar þungbæru
álögur, er lagðar hafa verið á
aðlldarríkin sökum vígbúnaðar-
ins, hefur tckizt að stórbæta
lífskjörin. — Samtökin, sem í
fyrstu voru eingöngu hernaðar
legs eðlis, hafa fært út svið sitt
inn á efnahagsleg og menning-
arleg málefni. Stjórnmálaleg
samvinna lýðræðisþj ó' .nna er
nú svo náin, að engin t'.ær:i
eru til þess í sögunni.
Vestur ^ • • ’ - er í dag talandi
tákn þess árangurs, er uáðst hefur
í skjóli varnarsamtakanna. Virk
alþjóðasamtök .afa risið upp og
hafa íslendingar orðið þar margs
góðs aðn.’Jtandi. Vitan_ga fer því
fjarri, að öll samskipti þessara
þjóða séu ein_ fullkomin eins og
bezt væri á kosið. Ekki deltur mér
í hug að halda slíku fram, en fróð
legt væri að heyra það rökstutt,
að við íslendingar eigur.. yfirleitt
annars staðæ- h-’ i en í þ.ssari
samvinnu lýðræðisþjóðanna. Eitt
mikilsverðasta framtíC______^fnið
er að styiM„.. aðstöðu okkar í slíkri
samvinnu.
VI.
Ég hef hér rætt nokkuð um
utanríkisstefnu íslands fyri og síð-
ar og fjölyrt nokkuð um þau „sam
tök“, er nú vilja hafa forystu um
mótun hennar. Færð hafa verið
rök að því, að margnefnd „sam-
tök“ vinna nú að því skipulega að
koma íslandi úr varnarsa—.tarfi
vestrænna þjóða, þeim samtökum,
er varðveitt hafa frið í Evröpu
frá stofnun þeirra. Stefna þeirra
er því í algerri andstöðu við utan-
ríkismálastefnu allra flokka á ís-
landi — nema kommúnista.
íslendingar c:m ekki einir um
óttann við nýja styrjrlda.Ioga.
Þetta er brennandi spurning hugs-
andi manna um allan heim. En
skoðanir eru skiptar, stefnumörk
eru ólík — og þar liggur hættan.
Rússneskir kommúnistar, for-
ystusveit flokksbræðra sinna um
allan heim, r^Jdu málið með
mörgum skoðanabræðrum sínum
á fundi austur í Moskva í haust og
komust að þessari niðu.ai.oðu:
(Fréttatilkynning rússneska sendi-
ráðsins í Rvík 30. 12. 1960).
„En skyldu VITFIRRINGAR
HEIMSVALDASTEFNUNNAR eigi
að síður gerast tll þess að
KVEIKJA STYRJALDARBÁLIÐ,
munu þjóðir heims án alls efa
feykja auðvaldinu úr valdasessl og
skilja vlð það dautt og grafið".
En það hafa fleiri aðilar látið
í ljós álit sitt um hættu styrjaldar
bálsins og uppruna hem.ar. Norð-
mac ■'nn T.yggve Lie, fyrrv. aðal-
framkvæi.. a.tjóri Sameinuðu
þjóðanna, þaui . nugur alþjóða-|
málum, hefur þetta að segja eftir.
sjö ára starf í miðdepli þeirra (úr
bók hans: Sjö á. i þjónustu friðar-
ins):
„Ég er sannfærður um, að ekki
er ástæða til að örvænta. Lýðræðis
ríkin hafa átt langa og hættulega
leið að ganga síðan 1946. Þau hafa
varið miklu fé til vígbúnaðar —
fé, sem var þörf fyrir til annars.
Hundruð þúsundir ungra manna
hafa lagt líf sitt í sölurnar fyrlr
það, sem við töldum réttast og
mestu varða — frelsi og mannrétt-
indi. Á tímabilinu 1946—1953 var
barizt til að vinna sér frest. Nauð
syn bar til að skapa valdajöfnuð
. . . Vestræn lýðræðisríki höfðu
afvopnazt að mestu, þegar komm-
únistar hófu hina miklu sókn sína,
er náði hámarki með valdatöku
þeirra í Tékkóslóvakíu. Valdatak-
an I Ktna varð einnlg fyrlr relkn-
ingsskekkju hjá lýðræðisþjóðun-
um. En eftir það hafa lýðræðlsrík-
in sífellt unnið á. Með hverju
skrefi nálgast þau takmarkið —
takmark friðarins. NAUÐSYN BER
TIL AÐ STANDA VÖRÐ OG
HEYJA ÞROTLAUSA BARÁTTU
FYRIR FRIDNUM. Hver veit,
NEMA EINHVER EINRÆÐISHERR
ANN GLATI SKYNSEMI SINNI
OG KVEIKI ELDA NÝRRAR
HEIMSSTYRJALDAR".
Hér eru báðir aðilar sammála
um eitt: Hættuna á nýjum styrj-
aldarlogum. En það er grundvallar
skoðanamunur um uppruna þeirr-
ar eldhættu. Er nokkur vafi á því,
hvorum íslendingar treysta bezt
til brunavarnanna?
Ný áróíursaíferí
' Eftir hinn mikla árangur Rússa
í smíði eldflaugavopna hefur
þeirri kenningu verið óspart hamp
að, ekki sízt í formi hótana og orð
sendinga til hinna smærri þjóða,
að sérhver varnarviðbúnaður byði
tartímingunni heim. Ef Rússum
sýndist svo gætu þeir fyrirhafnar-
lítið eytt öllum varnarstöðvum á
vesturhveli jarðar með ófyrirsjáan
legum afleiðingum fyrir íbúa við-
komandi landa. Ætli hótanir
Rússa séu af eintómri umhyggju
fyrir velferð íbúanna. Varla. Hér
heima er síðan tekið undir þessar
smekklegu hótanir og þeim rök-
um beitt, að fyrir okkur sé ekki
annað að gera en að treysta á frið
arvilja Rússa. Auðvitað er þetta
blekking og aftur blekking. Ef þau
ægilegu tíðindi gerðust, að ný
heimsstyrjöld brytist út, þarf eng-
inn að halda, að VARNARLEYSI
forði okkur frá því alheimsbáli.
Enginn skyldi spá um of um fram
tíðina, en fullkomlega virðist raun
sætt að halda því fram, að það
yrði einmitt hið GAGNSTÆÐA.
Heildarstefnan liggur hér ljós fyr-
ir: Varnarsamtökum lýðræðis-
þjóðanna hefur frá upphafi verið
ætlað AÐ KOMA í VEG FYRIR
STYRJÖLD — og til þessa hefur
það tekizt. Það voru smáþjóðirnar (
í V-Evrópu, sem mynduðu vísinn
að Atlantshafsbandalaginu eins og
fyrr er sagt, þær skynjuðu hætt-
una, sem fyrir tólf árum var við
bæjai'dyrnar — enn í dag standa
kommúnistar í sömu sporum í
þeim heimshluta og hafa engu
fengið þokað. Hvernig liti Evrópa
út í dag, ef Stalín hefði náð að
leggja hana undir sig? Ilræddur
er ég um, að jafnvel þeir, sem öllu
trúðu að austan á þeim árum,
kysu heldur það ástand, sem nú er
ríkjandi.
Mikið er rætt um vígbúnaðar-
kapphlaupið og vissulega er það
geigvænlegt áhyggjuefni. Deilt er
á Vesturveldin fyrir að vera sí-
fellt að reyna að ná hernaðarjafn-
vægi gagnvart Rússum. En er það
ekki betra en ef ekkert jafnvægi
væri í hinum hernaðarlegu hlut-
föllum? Hvernig liti heimurínn út
ef Rússar teldu sig geta gert hvað
sem þeir vildu? Eg held, að sú
heimsmynd yrði óglæsileg.
IV
Þá er komið að spurningunni
um framlag íslands til hins sam-
eiginlega varr.arkerfis.
bað þarf engan að furða, að
kommúnistar, sem skoðana sinna
ve hljóta að vilja það varnar-
kerfi dautt og lamað, berjist á móti
sérhverju íslenzku framlagi til
þeirra varna. Önnur aistaða væri
A'ðstæ'ður ráíi
Fullkomlega er eðlilegt, að það
fari eftir aðstæðum á hverjum
tíma, hvert framlag íslands skal
vera til hins sameiginlega varnar-
kerfis. Almennt munu menn sam-
mála um, að hvorki sé grundvöll-
ur fyrir fjárhagslegu né hernaðar-
legu framlagi af okkar hálfu. Síð-
an Kóreustyrjöldin brauzt út hef-
ur framlag okkar verið fólgið í
þeirri aðstöðu er við höfum veitt
A-bandalaginu hér á landi, og hef-
ur sá viðbúnaður verið með í-.ikil-
vægustu þáttunum í varnar- og
ekki síður viðvörunarkerfi banda-
lugsins.
Eins og landfræðilegrí stöðu ís-
lands er háttað og hinni nýju nú-
tíma hernaðartækni virðist að
óbreyttu ástandi mega slá því
föstu, að ekki sé hér þörf fyrir
herlið, svo nokkru nemi, a. m. k.
ekki á friðartímum. Á ég hér við
herlið þeirrar tegundar og af þeim
fjölda, er hingað kom á stríðsárun-
um í þeim beina tilgangi að verj-
ast hugsanlegri hernaðai.,mrás
Þjóðverja. Hern„o„i'þýðing fslands
er því breytt, en hún er enn mikil.
í baráttunni um N-Atlantshafið og
samgönguleiðimar yfir það hlýtur
sá aðili, er fslandi ræður, að hafa
lykilaðstöðu. ísland og Grænland
eru aðaltengiliðirnir í hinni miklu
varnarkeðju A-bandalagsins yfir
Atlantshaf. Ómetanlegur þáttur
varranna er hi" mikla viðvörunar-
kerfi, cr nær frá landamærum
Rússlands yfir Noreg, vestur yfir
Atlantshaf, ísland og Grænland
og lýkur í radarkeðjunum, sem
liggja yfir kanadísku túndrurnar.
Hernaðarþýðing íslands hefur stór
vaxið að einu leyti. ' Kafbátafloti
Rússa, sem eykst jafnt og þétt og
er' hinn langstærsti í heimi, hefur
haft sig mjög í frammi í Atlants-
hafi síðustu mánuði. Hinir nýju
kafbátar Rússa eru ægileg árásar-
vopn og á leið sinni til stranda
Kanada og Bandaríkjanna, þar
sehi þeir eru tíðir gestir, sigla
þeir oftast um sundið milli fs-
lands og C.ænlands. Hér á íslandi
er einstæð aðstaða til að gefa þess
um mikla flota gætur. Flugvélar
bandalagsins staðsettar hér gegna
einnig hinu mikilvægasla h.utverki
va. oandi ýmsar veður„umganir,
ískönnun á hofunum o. m. fl.
Nú kann að vera spurt: Þurfum
við þá að sitja uppi n.eð þennan
viðbúnað til eilífðar? Þurfum við
að sitja uppi með þetta, ef t. d.
ekki væri barizt annars staðar en
í borgarastyrí ld í Nepal? Því er
til að svara, au á meðan el.ki nást
alþj' 'egir samningar u tskr.urk
aða „ivopnun — svo ekki sé lalað
um allsherjarafv.pnun og eftirlit
með .ruinavæmd hennar, . ósköp
\V.V.V.V.V.V.V.V.,.V.V.,.V.,.WY.\YA,.V
|Frjálsíþróttasamband Islandsj
;! hefur sent á markaðinn nýjar ;!
;! LEIKREGLUR 1 frjálsum íþróttum verð ;!
kr. 40.00.
;! og kennslubæklinga um ;»
í SPRETTHLAUP í
í LANGSTÖKK og í
KÚLUVARP í
:■ verð kr. 5.00 pr. stk. ;■
I; Bókaverzlanir í Reykjavík hafa þetta til sölu. Eins I;
er hægt að fá þetta sent í póstkröfu. í;
:■ ;.
•: Frjálsíþróttasamband Islands. ;:
■: Box 1099. ;j
KVmVfmVmVmWVmVmVmV.VmWmVmV.V.VmVmVmWmW.WJ’A
Jörðin Kross II
Austur-Landeyjum, Rangárvallasýslu, er til sölu
eða ábúðar ef um semst, í næstkomandi fardögum.
Jörðin er mikið hæg. Bílvegur heim í hlað. Hlutur
í fjörureka. Tún og engjar sléttar og véltækar.
Raflýsing og sími.
Upplýsingar hjá ábúanda Guðna Gíslasyni og Þórði
G. Magnússyni Nönnugötu 1 B, Reykjavík.
ORÐSENDING
Tillögur þær, er bárust í hugmyndasamkeppni um
kirkju að Mosfelli í Mosfellssveit, verða sýndar í
dag frá kl. 2—6 og á morgun, sunnudag, á sama
tíma.
BYGGINGAÞJÓNUSTAN
Laugaveg 18 A.
k*V*V*V*X**V»V.V*V'V.
Útfooð
Áburðarverksmiðjan h.f. óskar eftir tilboðum í a?
losa og aka brott jarðvegi vegna byggingar nýrrar
birgðageymslu. Lýsingar á verkinu og skilmála
má vitja á skrifstofu Áburðarverksmiðjunnar h.f.
í Gufunesi eftir hádegi þriðjudaginn 25. aprí) n.k.
Réttur er áskilinn til þess að taka hvaða tilboði,
sem berast kann, eða hafna öllum.
Áburðarverksmiðjan h.f.
•V»V«V*V*V‘VV-V*V»-V*'