Tíminn - 31.05.1962, Blaðsíða 7

Utgefar.d' FRAMSOKNARFLOKKURINN
f'ramKvæmdastfón l'ómaí- Arnason Ritstjórar Porarinn
Þórarinsson <áh< Andrés Kristjánsson Jón Helgason og lndriði
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnsr Tómas Karlsson Auglýs
mgastjóri Egill Bjárnason Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu.
afgreiðsla auglýsingai og aðrat skrifstotut ' Rankastræti ?
Símar 183(10- 18305 Auglýsingasimi 19523 Afgreiðslusim)
12323 Askrifta.rgj Kt , 55 á mán innanl I lausasölu kr 3 eint
- Prentsmiðjan Edda h.l -
Walter Uppmann ritar um alþjólSamál: ....**"*•*' mwmm
Framtíð samvinnunar milli
Frakklands og V-Þýzkalands
Tveir konungar ráða þar ríkjum, en óvissa ríkir um erfðaprinsana
Áraugur norðlenzku
kjarasamninganna
Auk Verkamannafélagsins Dagsbrúnar, hafa tvö stór
verkalýðsfélög í Reykjavík, Iðja og Framsókn, samið við
atvinnurekendur um verulega kauphækkun, auk þeirrar
4% hækkunar, sem samið hafði verið um í fyrra. Samn-
ingar Iðju og Framsóknar, eins og samningar Dagsbrún-
ar, eru að mestu leyti byggðir á samningunum, sem fyrst
voru gerðir á Akureyri og Húsavík fyrir forgöngu verka-
lýðsfélaganna og samvinnufélaganna þar.
Vafalaust munu nú önnur verkalýðsfélög um land allt
fylgja í kjölfarið.
Þannig hafa samningarnir á Akureyri og Húsavík rutt
brautina og tryggt í senn réttmætar kjarabætur og vinnu-
frið.
Jafnaugljóst er það líka, að þessar kjarabætur hefðu
ekki fengizt fram, án meiri eða minni átaka, ef hollra
áhrifa samvinnuhreyfingarinnar hefði ekki notið við. í
samráði við ríkisstjórnina, höfnuðu atvinnurekendur
hér syðra öllum kjarabótum þangað til samið hafði verið
nyðra. í samráði við ríkisstjórnina reyndu þeir einnig að
beita áhrifum sínum til að koma í veg fyrir samkomulag
norðanlands. Meðan samningaumleitanir stóðu yfir þar,
reyndu stjórnarblöðin eftir megni að spilla fyrir sam-
komulagi. Hinar hóflegu kröfur verkamanna voru stimpl-
aðar „áhlaup kommúnista á hendur hinu íslenzka þjóð-
félagi“. Og samvinnufélögunum var óspart ögrað og hót-
að, ef þau semdu.
En samvinnufélögin létu ekki hótanir aftra sér. Þess
vegna var samið á Akureéri og Húsavík. Þess vegna hafa
verkakonur og verkamenn fengið kjarabætur. Þess vegna
ríkir nú vinnufriður á þessu starfssviði þjóðfélagsins.
Þetta hefði hins vegar ekki orðið, ef ríkisstjórnin og
flokkar hennar hefðu fengið að ráða. Þá myndu nú standa
yfir stór verkföll verkamanna, líkt og verkföll togarasjó-
manna og járnsmiða, sem ríkisstjórnin ber fyrst og
fremst ábyrgð á.
Það er athyglisvert tímanna tákn, að það skuli vera
stjórnarandstæðingar sem tryggja vinnufriðinn, en stjórn-
arherrarnir, sem rjúfa hann, þar sem þeir koma því við.
Þetta er þó ekki undarlegt, þegar þess er gætt, að núv.
ríkisstjórn er fyrst og fremst fulltrúi stórgróðamanna.
Hnupl Þjóðviljans
Úrslit kosninganna á sunnudaginn marka þáttaskil í
flokkaskipan landsins. Þau sýna, að Framsóknarflokkur-
inn er orðinn næststærsti flokkurinn í kaupstöðunum og
sennilega stærsti flokkurinn í kauptúnunum. í sveitun-
um er hann langstærsti flokkurinn. Bilið milli hans og
Sjálfstæðisflokksins fer mjög minnkandi.
Þjóðviljinn reynir í gær að mótmæla því, að úrslitin
sýni, að Framsóknarflokkurinn sé orðinn næststærsti
flokkur kaupstaðanna. Slíkt er þó tilgangslaust, því að
hér er farið eftir útreikningum hlutlauss aðila, Ríkisút-
varpsins.
Véfengingu sína byggir Þjóðviljinn á því að eigna Al-
þýðubandalaginu svo og svo mikið af atkvæðamagni
óháðra lista. Slíkt er vitanlega út i loftið En þetta sýnir
hins vegar, hvernig, er að samfylkja með kommúnistum
um óháða lista. Eftir á slá þeir eign sinni alveg á þá, þótt
þeir hafi lagt lítið til, eins og á ísafirði og í Ólafsfirði.
Ekki mun þetta örva til slíks samstarfs 1 framtíðinni.
Kóngarnir tveir.
DE G-AULLE sagði á blaða-
mannafundi 15. þ.m., að fransk-
þýzk samtök ættu, að hans
hyggju, að hafa skipulagningu
og stjórn Evrópu með höndum.
Hann telur Bretland, — sem
hann kallar eyju, — ekki til-
heyra Evrópu í raun og veru.
Hann lítur einnig svo á, að
Bandaríkin, — sem að vísu séu
Evrópu nauðsynleg vegna varna
hennar, — hljóti von bráðar
að fjarlægjast Evrópu og hafa
minnkandi áhrif á málefni henn
ar. Fransk-þýzk samtök eiga að
stjórna Evrópu, ekki Engil-Sax-
ar. Evrópa á að eflast svo, að
hún geti sjálf samið við Sovét-
ríkin og hún á aftur að ná frá
Atlantshafi til Uralfjalla.
IÞetta er mikið stefnumark.
Fransk-þýzka samvinnan, sem
er kjarnj stefnunnar', er reist á
traustum grunni. Frakkland og
vesturhluti Þýzkalands eru sögu
lega tengd, þrátt fyrir hin
mörgu stríð þeirra í milli, og
þessi tengsl má rekja allt ’iftur
til Rómaveldis. Ríkin bæta
hvort annað upp efnahagslega,
og með Efnahagsbandalagi Ev-
rópu eru þau að mynda efna
hagssamstæðu, sem er svo auð-
* ug og kraftmikil, að hún hefur
nú þegar samningamátt í heim-
inum. Við munum komast að
raun um það í væntanlegum
tollaumræðum, að þessi efna-
hagssamstæða ræður yfir meiri
samningamætti en brezka sam-
veldið og er a.m.k. jafnoki
Bandaríkjanna í þeim efnum.
BÁÐAR ÞJÓÐIRNAR eiga
sterkar, sameiginlegar endur-
minningar um stríðið, þótt sitt
með hvoru móti sé. Báðum var
það auðmýking og átakanleg
harmsaga. Og báðar bera í
brjósti sterka tilfinningu fyrir
því, að þær megi aldrei oftar
eiga í stríði hvor við aðra.
Við þetta bætist sú trú bióð-
anna, að hvor í sínu lagi séu
þær ekki meira en miðlungi öil-
ugar, en sameinaðar verði þær
kjarni mikils heimsveldis. í
bessu sambandi ber að hafa það
í huga, að þótt Þýzkalandi sé
stranglega bannað með biad-
andi samningum að framleiða
kjarnorkuvopn, þá væri miklum
mun fljótlegra að koma upp í
Evrópu þeim kjarnorkustyrk,
sem de Gaulle þráir svo mjög,
ef við nyti fransk-þýzkrar sa:a-
vinnu.
Önnur hlið er þó einnig á
teningnum.
Fransk-þýzka samvinnan í
dag er aðeins samkomulag milli
de Gaulle og Adenauers. Það
minnir okkur á, að hugmyndir
de Gaulle um Evrópu séu ekki
orðnar að veruleika. Því er eins
varið um Frakkland og Þýzka-
land, að þar ráða ríkjum eins
konar 'nráðir konungar, en í
hvorugu ríkinu er um erfða-
prins að ræða. Gömlu konung-
arnir tveir hafa ekki undirbúið
framtíðina og geta ekki ráðið
henni. Við getum því ekki geng
ið út frá því sem gefnu, að Ev-
rópa verði í laeinu nákvæmlega
eins og gömlu konungarnir
segja og miðað okkar stefnu við
það.
EG REYNI EKKI aö segja fyrir
um, hvað gerist í Frakklandi,
þegar de Gaulle hættir, enda
get ég það ekki. Grundvallar-
stofnanir Frakka eru allar til
enn. Frakkland er í raun og
veru, — eins og einn Frakki
komst að orði við mig, — frjálst
ríki, sem einráður konungur
stjórnar. Við höfum rétt til að
trúa því, að frönsk stjórn haldi
áfram að vera til, þrátt fyrir
spillingu og drottinsvik, sem
nú eru jafnútbreidd og raun
ber vitni.
De Gaulle hefur svipt vöid-
um fulltrúastjórn í Frakklandi
og stjórnar þess í stað ■ ‘nr,
en styður stjórn sína lýðsúr-
skurði, í Frakklandi er ekki arf
gengt einveldi, og því segja
þeir, — varla upphátt að vísu —
sem þetta láta sig varða, að þeir
sjái ekki, hvernig þeir e’.gi að
koma aftur á fót fulltrúastjórn
í Frakklandi, né hvernig eigi að
koma á traustri stjórn, þegar
de Gaulle hættir.
Við megum samt sem áður
ekki gera of mikið úr ótraust-
leika stjórnmálanna í Frakk-
landi. Frakkar eru gömul þjóð,
sem elur í brjósti stóra drauma,
er sjálfri sér næg og ánægð
með land sitt. íbúar þess eru
vel menntaðir og fjárhagur
þess stendur með blóma.
ÓSTÖÐUGLEIKI stjórnmálanna
í Þýzkalandi er aftur á móti
mjög alvarlegt mál. Ekki getur
á löngu liðið áður en Adenauer
lætur af völdum. Hann hefur
stjórnað Vestur-Þjóðverjum
með ströngum aga og þeir hafa
fylgt stefnu hans í utanríkis-
málum, mjög er ósennilegt, aö
finnanlegur sé eftirmaður hans.
sem flokkar og klíkur fylgi á
sama hátt. Vafi leikur þó vtrla
á því, að framhald verði á
fransk-þýzkri samvinnu, sem
er meginþráðurinn í stefnu de
Gaulle. En ég á bágt með að
trúa því, — eftir það, sem ég
komst að raun um í Berljn og
Bonn, — að núverandi stefnu
verði haldið áfram með sarna
aga, sama ósveigjanleika og
sömu kreddufestu.
Þetta álit mitt byggi ég ' þvi
að Vestur-Þýzkaland er sigrað
slitið frá hinum hluta Þýzka-
lands og enn ásótt af mirning
unum um nazismann Það hef
ur því ekki öðlazt það fullveldi,
sjálfstraust og sjálfsöryggi, sern |
geri því fært að myn-la sína |
eigin stefnu í innanlandsmál- S
um.
Vestur-Þýzkaland hefur tekið
mjög skjótum og góðum bata
fjárhagslega. En það veldur
ekki enn miklu í heimsmálun-
um. Að því er beint stefnum
annarra stórvelda og innan-
landsmál þess hrekjast fyrir
straumum að utan.
Að öllu Þýzkalandi beinast
hin miklu átök milli Sovétríkj-
anna og Atlantshafsbandalags-
ins. Vestur-Þýzkaland er svo
aftur þrætuepli í átökunum inn
an Atlantshafsbandalagsins, þ.
e. átökunum um það, hver eigi
að hafa forystu Vesturveldanna
í heimsmálunum.
Adenauer er vel Ijóst, ao'
þessi stríðandi öfl utan frá
hafa mikil áhrif í Þýzkalandi
og vegna þeirra er hann óörugg
ari og telur minnsta áhættu I
því fólgna að vera ósveigjanleg
ur. Hinni „einbeittu stefna'S
sem de Gaulle rekur þessa dag-
ana, er einkum ætlað að varna
því, að Þjóðverjar hvarfli frá
þýzk-franskri samvinnu. Hún á
að koma í veg fyrir að þeir taki
upp samvinnu við Bandaríkja-
menn eða Breta um að ná sætt
um Berlín. Og enn er fyrir
hendi sá möguleiki, að Þjóðverj
ar feti í fótspor dr. Kroll og
taki upp nánari samninga við
Rússa.
VIÐ BANDARÍKJAMENN get-
um ekki látizt og ættum ekki
að reyna að látast óska eftir
eða trúa á fransk-þýzka „Ev-
rópu“. Við verðum ekki einir
um að neita að fagna henni eða
stuðla að nánara samfélagi.
Gegn stefnu de Gaulle og Ade-
nauers um innhverfa og ein
skorðaða Evrópa stendur frjái-
lyndur hópur innan Ffnahags-
bandalags Evrópu Leiðtogai
hans eru m.a þeir Jean Menn-
et, P. H. Spaak dr. Hallstein
og að því er virðist núverandi
framámenn ítala.
Innan Þýzkalands he.yra þess-
um flokki til menn eins og Er-
hard, — sem kann að verða eft-
irmaður Adenauers, — helztu
forystumenn þýzkra iðnrekenda.
frjálsir demokratar ti) hægri og
sósíaldemokratar til vinstri
(Framhald a 15 síðui
TÍMINN, fimmtudagínn 31. maí 1962
z