Tíminn - 24.06.1962, Blaðsíða 4

V*
Starfsári Sinfóníuhl jóm-
sveitar íslands er nú aS
Ijúka. Haldnir hafa verið
15 tónleikar fyrir almenn-
ing auk 10 æskulýSstón-
leika. Einnig hefur hljóm-
sveitin unnið við upptökur
fyrir Ríkisútvarpið og leik-
ið í Þjóðleikhúsinu. Nýr
hljómsveitarstjóri var ráð-
inn í vetur, Tékkinn Jind-
rich Rohan. Aðrar breyt-
ingar urðu þær, að Ríkis-
útvarpið tók að sér rekstur
sveitarinnar, og í efnis-
skránni í haust sagði Vil-
hjálmur Þ. Gíslason útvarps
stjóri: „Starfið hefst nú í
nýjasta og stærsta hljóm-
leikahúsi bæjarins með nýj-
um hljómsveitarstjóra, nýj
um áhuga og nýrri von." í
þessu sambandi spurðum
Við efiiirfarandi menn og
konu um álit þeirra á starf-
semi hljómsveitarinnar:
Magnús Á. Árnason j
Um starfsemi Sinfóníu-
hljómsveitarinnar í vetur er
margt gott a5 segja. Eg held
að við höfum verið mjög
heppin með valið á hljóm-
sveitarstjóranum í vetur, því
Jindrich Rohan er þaulæfð-
ur og samvizkusamur tónlist-
armaður, sem leitast við að
finna kjarna hvers verks og
að sjá hvað fyrir tónskáldinu
vakir. Því er ekki að neita,
að við höfum stundum haft
hér stjórnanda, sem tók sitt
eigið idiosyncrasy fram yfir
fyrirmæli höfundanna, enda
var um hann sagt, þegar
hann stjórnaði annarri sin-
fóníu Brahms, að „m'aður
hefði getað óskað að heyra
meira af Brahms en minna
af hr. N. N.“
Mér skildist að i byrjun
hefði orðið einhver misskiln-
ingur á milli Rohans hljóm-
sveitárstjóra og hljómsveit-
arinnar og kvað svo rammt
að því, að auðséð var á fyrstu
tónleikunum, að hljómsveit-
in þverskallaðist við að hlýða
boði stjórnandans. En slíkt
má auðvitaö ekki koma fyrir.1
Síðar lagaðist þetta ósam-
komulag og þóttust báðir
iíSnga með sigur af hólmi.
Stjórnandinn varð ekki eins
harður í kröfum sínum, en
aftur á móti tókst honum að
venja hljómsveitarmennina
af því, að tala saman meðan
(á æfingum stóð.
Jindrich Rohan sýndi okk-
ur óvanalega kurteisi með
því aö helga heila hljómleika
íslenzkri tónlist einvörðungu.
Eg er honum þakklátur fyrir
það, því okkur gefast svo fá
tækifæri til að hlusta á okk-
ar eigin tónlist. En svo ein-
kennilega vildi til, að það
var í eina skiptið, sem tón-
leikasalurinn var ekki full-
skipaður. Það gladdi mig að
sjá, hve langt ýmis af tón-
skáldum okkar hafa náð í
hljómsveitarútsetningu. —
Abraham Lincoln sagði ein-
hvern tíma, að hver þjóð
hefði þá stjórn, sem hún ætti
skilið. Það sama mætti segja
um tónlistina og önnur
menningarfyrirbrigði.
Við megum vera stolt af
því að okkar litla þjóðfélag
leitast við að halda uppi sin-
fóníuhljómsveit og við ætt-
um að vera stjórnarvöldun-
um þakklát fyrir að gera það
mögulegt, því slíkt er einn
stærsti vottur um menning-
arviðleitni. En við verðum að
og hefur liðið nokkuð undir
því, að hafa ekki til lang-
frama fastan þjálfara, sem
byggðí hana upp markvisst.
Það er vissulega fróðlegt að
kynnast nýjum og nýjum
dírígentum, en hitt er þó
nauSsyn, að hafa fastan aðal
stjórnanda til langs tíma.
Jindrich Rohan mun nú
hverfa burt héðan í sumar.
Hann er einn þeirra útlendu
stjómenda, sem unnið hefur
gott verk hér, og á þakkir
skildar fyrir það. Hver við
tekur nú veit ég ekki, en óska
þess af heilum hug, að vel
mtgi til takast um val á
manni, sem er þeim kostum
búinn, að þjálfa sveitina
með fastri hendi og þeirri
mýkt og þeim skilningi, sem
megnar að leysa til fuíls úr
læðingi þau öfl, sem hin
unga Sinfóníuhljómsveit ís-
lands býr óneitanlega yfir.
un fyrir. Flestir reyna þeir að
fá sér atvinnu í danshljóm-
sveitum, en það er lýjandi
næturvinna og ekki heppi-
leg, þó einstakir menn hafi
svo sterkar taugar að þola
hana. Einnig er ófært, að
ekki vinnist nægur tími til
þess að æfa erfið tónverk
nógu lengi vegna þess, að þá
þyrfti að borga hljómsveit-
armönnum nokkrar krónur í
yfirvinnu. Stjórn útvarpsins
hefur sýnt málum hljóm-
sveitarinnar svo mikinn skiln
ing, sýnt skipulagshæfileika
og framsýni, að ég er þess
fullviss, að þeir munu einn-
ig| bæta kjör hljémsveitar-
innar, svo allir megi vel við
una. Það er ánægjuefni, að
sjá hve vinsældir hljómsveit
arinnar hafa aukizt og má
segja að hún hafi breytzt frá
því að vera olnbogabarn og
hornreka í óskabarn. Upp.
Nýtt lif í ný ju húsi
reyna að efla hljómsveitina
á allan hátt. svo að hver
hljómsveitarmaður verði
hlutgengur á sínu sviði. —
Keðja er jafn sterk og veik-
asti hlekkur hennar.
Páll ísólfsson
Sinfóníuhljómsveitir eru
undirstaða allrar tónlistar-
starfsemi í öllum menningar-
löndum heimsins. Þess vegna
keppast allar þjóðir við að
eiga sem beztar sinfóníu-
hljómsveitir, og verja til þess
miklu fé að efla þær og
styrkja. Sinfópíuhljómsveit
íslands er enn ung, aðeins 11
/ára, en hún hefur þegar sýnt
svo að ekki verður um deilt,
að hún á fullan rétt á sér,
og er þeim vanda vaxin, er
á henni hvílir, sem er að
flytja hin klassísku meistara
verk tónbókmenntanna á
glæsilegan hátt, og vekja ís-
lenzk tónskáld til nýrra dáða
með því að flytja ný verk
þeirra jöfnum höndum, en
þag er ein af skyldum henn-
ar. Ríkisútvarpið annast nú
allan rekstur hljómsveitar-
innar, og hefur mjög vel til
tekizt um hann, og aðsókn
að tónleikum sveitarinnar á
liðnum vetri. Er það gleðileg-
ur vottur. um vaxandi áhuga
og skilning bæjarbúa á þýð-
ingu hljómsveitarinnar, að á-
vallt skuli vera húsfylhr, er
hún lætur til sín heyra. Ómet
anleg eru þau uppeldislegu
áhrif, sem sveitin hefur á
æskuna í skólunum.
Sinfóníuhljómsveitin hef-
ur oft skipt um stjórnendur
Starfsemi sinfóníuhljómsveit
arinnar er einn merkasti
þátturinn í íslenzku menning
arlífi í dag, að henni ber að.
hlúa á allan mögulegan hátt,
svo hún nái sem mestri full-
komnun. Það er eitt af vel-
ferðarmálum þjóðarinnar.
j'
Jórunn Vióar
Útvarpið hefur annazt
rekstur hljómsveitarinnar í
vetur og gert það með mikl-
um ágætum. Hljómleikaskrá-
in var vel undirbúin fyrir-
fram fyrir allan veturinn, og
sá háttur tekinn upp að hafa
fasta áskrifendur og' voru
þeir 400—500 í vetur og verða
sjálfsagt miklu fleiri næsta
vetur eftir undirtektum, og
aðsókn að hljómleikunum að
dæma. Þó nokkuð var flutt
af íslenzkum verkum, þar af
fjögur tónverk frumflutt og
það þarf auðvitað ekki að
útskýra það hvers virði það
er fyrir íslenzka höfunda að
fá verk sín kynnt af hljóm-
sveitinni. Auk þess var ís-
lenzkum einleikurum boðið
að leika einleik með hljóm-
sveitinni, og er það einnig
nauðsynlegt fyrir okkur
hljóðfæraleikara að fá tæki-
færi til að koma fram og fá
til þess góðan fyrirvara. Enn
vantar þó nokkuð á að kjör
hljómsveitarmanna séu við-
unandi. Enginn þeirra getur
lifað á því, sem þeir fá fyrir
vinnu sína í Sinfóníuhljóm-
sveitinni og leikhúsinu, en
þeir eru skyldugir að spila á
kvöldin í Þjóðleikhúsinu án
þess að fá nokkra aukaborg-
selt hefur ' verið á flesta
hljómleikana og gaman að
sjá hversu mikið af ungu
fólki hefur sótt þá.
Skúli Halldórsson
Mér finnst starfsemi Sin-
fóníuhljómsveitar íslands
hafa verið með ágætum í vet-.
ur sem leið- Verkefnavalið
var bæði fjölbreytt og oft
skemmtilegt- Sérstaklega ber
að þakka forráðamönnum
hlj ómsveitarinnar fyrir það
rúm, er þeir veittu íslenzkri
tónlist á efnisskránni. Var-
hugavert tel ég þó, að hafa
eingöngu íslenzk verk á heil-
um tónleikum, en betra að
skjóta þeim inn á hljómleik-
ana einu og einu í senn.
Einna minnisstæðastur frá
vetrinum er mér flutningur
hljómsveitarinnar á sinfóníu
Mozarts r. 40 í G-moll, sem
var mjög góður. Kom þá
greinilega í ljós hve strok-
hljómsveitin er orðin góð, en
á hæfni hennar reynir mikið
í verki þessu.
Á næsta starfsári ætti að
látá hljómsveitina leika
meira af verkum gömlu
meistaranna svo sem Bach,
Mozart, Haydn, Vivaldi og
fleiri.
Sérstakar þakkir vildi ég
færa hljómsveitarstjóranum,
Jindrich Rohan fyrir þann
mikla áhuga, er hann hafði
fyrir íslenzkri tónlist og var
hvatamaður að flutningi
hennar. Veit ég. að þar tala
ég fyrir munn okkar félag-
anna í Tónskáldafélagi ís-
lands.
Jindrich Rohan
Það, sem mér fannsi «-<kil-
vægast, eftir komu mína til
íslands, var að finna leiðir
til þess að hjálpa hljómsveit-
inni til þess að öðlast sess í
menningu íslands. Það er
ekki mitt að dæma, hvernig
þetta hefur tekizt þá 10 mán
uði, sem ég hef verið hér.
Halda ætti áfram með
nokkur atriði, sem tekin voru
upp í vetur. 1) Undirbúa ætti
efnisskrá hljómsveitarinnar
og gefa hana út áður en
starfsárið hefst- Við efnisval
finnst mér þurfa að taka til-
lit til smekks . áheyrenda,
stærðar hljómsveitarinnar,
hvaða einleikarar eru fáan-
legir, og skyldu listamanns-
ins að stuðla að frámgangi
nútímá tónlistar. Að sjálf-
sögðu verður ekki hægt að
gera öllum til geðs. en gjarn-
an mætti fá menn til þess að
koma með uppástungur um
efnisval. 2) Halda ætti áfram
á svipaðan hátt og í vetur
tónleikum fyrir æskufólk. og
gæti þá verið gágnlegt að
kennarar leituðust við að
kynna verkin fyrir ungling-
unum, áður en þeir færu á
hljómleikana, þannig, að þeir
gætu notið þeirra til hlítar.
3) Ekki ætti að láta neitt ó-
gert til þess að koma í veg
fyrir þau skipti, sem stöðugt
eiga sér stað meðal blásar-
jina í hljómsveitinni. En við
þau ,fer mikill æfingatími til
spillis. Að sjálfsögðu er þetta
aðeins hluti af öðru vanda-
máli, fjárhagslegu vanda-
máli Lgun hljómsveitar-
mannanna neyða þá til þess
að leita sér annarrar vinnu
til þess að ájá sér farborða.
Þar af leiðandi er lítill tími
til æfinga, og er þetta ef tii
vill alvarlegasta vandamál
hljómsveitarinnar nú sem
stendur.
Samt finnst mér góður árang
ur hafa náðst á árinu í sam-
leik sveitarinnar, nákvæmni í
takti, svipmikilli stefjamót-
un og allri áferð og sundur-
liðun í samspili, og verði
plasthiminninn settur upp í
Háskólabíói ætti hljómjafn-
vægi og hljómur strengja-
hljóðfæranna að batna veru-
lega. í fáum orðum ságt virð
ist mér undirstöðuskilyrði
uppbyggingar ’sinfóníuhljóm-
sveitar hafa verið uppfyllt.
Hljómsveitin ber fullt traust
til hinnar nýju framkvæmda-
stjórnar sinnar. sem hefur
unnið stórkostlegt \ starf.
Traust áhorfenda heíur einn
ig verið vakið, og ekki er
ástæða til annars en að trúa
því, að hljómsveitin eigi
bjarta framtíð fyrir sér. Eg
vildi svo nota þetta tækifæri
til þess að mega þakka Reyk-
víkingum ágætar stundir, og
senda íslendingum beztu kveðj-
ur og framtíðaróskir.
T I M I N N, sunnudagurinn 24. júní 1962.