Tíminn - 15.07.1962, Síða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas A.rnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson láb) Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-
húsinu; afgreiðsia, auglýsingar og aðrar skrifstofur i Banka-
stræti 7. Símar: 18300—18305 Auglýsingasimi: 19523. Af-
greiðslusími 12323 - Áskriftargjald kr 55 á mánuði innan-
lands. í lausasölu kr. 3 eintakið. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Flýtum okkur ekki
of mikið
Eins og sagt var frá hér í blaðinu á sínum tíma, hélt-
félagsskapurinn Frjáls menning sérstaka ráðstefnu 27.
janúar síðastliðinn um sjálfstæði íslands og þáttöku í
efnahagsbandalögum. Umræður, sem urðu á þessari ráð-
stefnu, hafa nú verið prentaðar og gefnar út í bókar-
formi.
Meðal þeirra, sem tóku þátt í ráðstefnunni, var Ey-
Hsteinn Jónsson, er hélt þar þrjár stuttar ræður. Tímanum
þykir rétt að birta hér eina af þessum ræðum Eysteins:
„Eins og Gylfi Þ. Gíslason kom inn á, gat það auðvitað ekki mis-
skilizt sem ég átti við. Það var að ekki kæmi til greina, að við gæt-
um verið fullgildir aðilar að Efnahagsbandalaginu, en við ætlum
að reyna að tengjast bandalaginu með samningum, sem væru fyrst
og fremst miðaðir við gagnkvæm hlunnindi í tollamálum og við-
skiptamálum. Eg hef orðað það þannig, að ná samningum um
viðskiptamál með vissum takmörkunum. Þannig liefi ég fyrir
mitt Ieyti viljað láta nálgast málið. Aftur á möti skilst mér ráð-
herra gefa í skyn, að ekki muni miklar líkur til að það takist að ná
samningum á þessum grundvelli, og Iíklegt væri, að þegar til
kæmi, væri enguni tengslum hægt að ná við þetta bandalag, nema
með því að ganga að grundvallaratriðum Róiharsamningsins.
Eg vil ekki ganga inn á þetta sjónarmið og vil láta það koma
greinilega fram. Eg álít að það sé alls ekki hægt og því ekki við
cigandi að fullyrða um slíkt á þessu stigi málanna og þá allra
síst þar sem það er alveg augljóst, að bandalagið á eftir að taka
breytingum frá þvi, sem er í dag, og þangað til kemur ekki til
greina að gera þetta mál upp á okkar landi.
Eg vil ekki trúa því, að þetta mál Iiggi að lokum þannig fyrir,
að um tvennt verði að ræða fyrir íslendinga: að ganga undir
ákvæði í þessum efnum, sem er ómögulegt fyrir litla þjóð að
ganga undir, eða hrekjast alveg úr öllum tengslum við þessi lönd.
Eg lield þvert á móti, að 238. grein í Rómarsáttmálanum sé sett þar
inn til þess að þau lönd þurfi ekki að slitna úr tengslum, sem
ekki geta gengið inn á grundvallaatriði Rómarsamningsins. Og ég
trúi því að þetta eigi eftir að sýna sig í framkvæmd, ef við bara
förum gætilega í þéssu máli, flönum ekki að neinu og flýtum
okkur ekki of mikið. Tökum heldur á okkur einhver óþægindi af
því að bíða og láta hina stóru útkljá sín mál. Og það er mín spá.
að þá opnist möguleikar fyrir okkur til að fá samninga við banda-
lagið á eftir, því við crum svo sérstæðir, að við erum engri ann-
arri þjóð líkir. Eg hefi ekki þann skilning. að þessi mál leggist
bannig, að annaðhvort þurfum við að vera algerlega utan við
eða ganga inn á grundvallaratriði Rómarsamningsins. Eg held
þvcrt á móti. að það muni verða í reyndinni breytilegt, hvernig
þjóðir tengjast þessu bandalagi. Það verður kannski allt frá, eins
og einliver sagði hérna — allt frá 1% upp í 99% tengsl. Eg held.
eins og allt er í pottinn búið, mjög varliugavert að flvta sér. Þetta
á alle eftir að breytast í nieðföruin. Áreiðanleea ve-?Siir þetta má1
þægilegra viðfangs fyrir okkur síðar en það er í dag. Það er
mín skoðun".
Það sem EySteinn segir hér, á fullkomlega við enn i
dag. Síðan í janúar hefur ekkert gerst. er breytir þessari
afstöðu, og varla iíklegt. að það gerist næstu mánuðina
Meðan svo stendur, er miklu betra fyrir íslendinga að
bíða átekta, þótt því fvlgi í bili einhver minniháttar óþæg-
indi, en að rasa um ráð fram. sem ella er hætt á Því bet,-
ur að marka framtíðarstefnuna. Við bað á ai<-k-i neitt a?1
ur að marka framtiðarstefnuna. Það á' ekki neitt að
tapast, en mikið að vinnast.
DOUGLAS BROWN: - -r-— - - - -- - - ---
Hvert liggur leið
uppvaxandi þýzku
Merkíleg bók um þýzkait æskulýðsfélagsskap
hinnar
æsku?
fyrr og síðar
VIÐ ERUM öll ákaflega gagn
tekin af vandamálum æskunn-
ar um þessar mundir og það
ætti því ekki að saka okkur að
virða sem snöggvast fyrir okk-
ur einstæða reynslu Þjóðverja
i þessum efnum. Þeir hafa, ein
ir allra þjóða, gert æskuna að
þjóðfélagsafli, „hreyfingu“,
sem lýtur sínum eigin sér-
stæða rétti og stendur utan og
ofan við trú og stjórnmál.
Við erum í öngum okkar yfir
afvegaleiddum unglingum. Þjóð
m verjar virðast aftur á móti sýna
veruleg merki þess, að þeir
þrái aftur að dást að „þýzkri
æskulýðshreyfingu“, eins og
þeir gerðu áður en Hitler
kom til sögunnar. Öll saga
þessa uggvænlega þýzka fyrir-
bæris er sögð í ágætri bók, sem
nýlega var gefin út. Hún heit-
ir „Young Germany“, en höf-
undur hennar er Walter Z.
Laquer.
ÞAÐ LEIÐIR af sjálfu sér,
að „æskan“ er hvarvetna í
heimi táknþrungið þjóðfélags-
hugtak. Stjórnmálamenn nota
orðið í ræðum sínum sem tákn
atorku, ákefðar og nýrra vona,
eins og þegar skeggjaðir fasist-
ar í Rómargötu syngja „Giovin
ezza“, eða miðaldra Grimond
talar um „hinn unga frjáls-
?fJ^gda0Hþk}^‘, Þetta leiðir til fé-
jþTk'bæra eins og
.,JKo»isomol“ eða „Ungra í-
haldsmanna", sem stofnsett eru
til þess að tryggja sér stuðning
uppvaxandi kynslóðar.
En þetta er til orðig fyrir
frumkvæði hinna fullorðnu,
eins og skátahreyfingin, æsku-
lýðsklúbbarnir og jafnvel skól
arnir. Ef til vill er æskan skjöll
uð, öfunduð, stæld, arðrænd,
spillt, og stundum tekst jafn-
vel ajj mennta hana, en það eru
ávallt hinir fullorðnu, sem
þetta gera og fyrir hina full-
orðn u.
S ÞÝZKA æskulýðshreyfingin
var allt annars eðlis. Hún var
óháð og sjálfknúin. Hún var
skipulögð en einlæg mótmæli
æskunnar gegn gildamati þess
þrönga þjóðfélags, sem hún var
sprottin úr. Ag vísu viður-
kenndi þjóðfélagið aldrei þessi
mótmæli, en það bar virðingu
fyrir þeim á sinn sérstæða
há.tt, og varð fyrir verulegum
áhrifum frá þeim. Þannig varð
þýzka æskulýðshreyfingin að
snörum þætti hins viður-
kennda þjóðfélags, bæði á tím
um keisaraveldisins og Weim
arlýðveldisins.
Þetta hófst um aldamótin,
þegar hópar unglinga úr mið-
stéttunum tóku upp á því að
fara í gönguferðir upp í sveit
umhverfis Berlín. Við verðum
að hafa tvennt í huga, ef við
eigum að geta skilið þetta fyr-
irbæri. Annað er innbyrging
félagslífs prússneskra borgara
á Viktoríutímabilinu, og hitt er
sú alkunna alvara. sem ungir
Þjóðverjar leggja í .alla sína
hópstarfsemi.
« Gönguferðirnar voru hvorki
fl skemmtiferðir til upplyftíngar
i né ævintýri náttúruskoðara. —
f Þær voru pílagrimsferðir borg-
B arbúans á vit aldinna skóga. frá
Þýzk bl ómarós
hvarf frá iðnaðarmenningunni
til hetjulegrar ejnfeldni hins
liðna.
ALLA borgarbúa grípur
stundum löngun tjl að sleppa
frá múr og malbiki og hópferð-
ir út í náttúruna eru alls ekk
ert sérþýzkt fyrirbæri. Öðrum
er þetta skemmtun, en Þjóð-
verjum er það hfeilög þrjózka.
Þegar hinir ungu Berlínarbúar
skálmuðu um Grunewald, þá
voru þeir að svara kalli, ein-
mitt vegna þess, að það virtist
óma aftan úr fortíðinni og fela
í sér dularfull loforð um fram-
tíðina.
Hugmyndin gróf um sig,
göngufélög voru stofnuð um
allt ríkið. Félögin sameinuðust
í losaralegu landssambandi,
stofnuðu héraðamiðstöðvar,
gáfu út tímarit, settu hegðun-
arreglur og gá.tu jafnvel af sér
ófullburða stefnur í bókmennt
um og listum. Drengir í heim
angönguskólum stofnuðu til
erfðavenja og siðareglna, sem
þekkjast hér í Bretlandi í
heimavistarskólum fyrir ung-
linga. Drengirnir gerðu þetta
þó ekki leynilega og út af fyrir
sig, heldur fyrir opnum tjöld-
um og á allra vitund.
FRAM að fyrra stríði gekk
hreyfingin undir nafninu Wand
ervogel. Það þýðir fugl á ferð.
en betra væri sennilega að
þýða það með orðunum fugl á
flugi, til þess að leggja ekki
of mikla áherzlu á flutning
rnilH staða. I-Ivað sem nafninu
tíður, þá átti rómantíkin þarna
Mrax ítök Bg áhrif hennar juk
ust enn til muna, þcgar hreyf-
ingin var opnuð stúlkunum.
Um þetta leyti voru beztu kvæð
in samin og farandfólkið lék
lögfn á lúður eins og negra-
söngvarar.
Hreyfingin Wandervogel stóð
sjálf. alveg utan við stjórnmál
og trúmál, enda þótt einstakir
hópar væru stundum tengdir
flokkum eða kirkjudeildum.
Fremur var verið að sýna á-
kveðna framkomu en stefnu,
og ef til viU hafa foreldrar og
forráðamenn miðstéttarungling
anna ekki verið hrifnir af fram
komunni, en liðu hana þó með
góðu.
Hugsanir æskunnar seilast
gjarna ærið langt, en mjög er
varasamt að hún hugsi í hóp-
um. Unglingarnir í Wander-
vogel voru auðvitað undir á-
hrifum kynþroskaáranna, en
auk þess virðast þeir, oft hafa
fyllzt djúpri, þjóðernislegri
þrá, og þá tók sá hetjuskapur,
sem stefnt var að með fullorð
insárunum, iðulega á sig mynd
dauðaóskarinnar. Og mörgum
æskumannanna varð óneitan-
lega að ósk sinni 1914—1918.
En þegar stríðið var liðið hjá
og byggja þurfti upp nýtt Þýzka
land, var gengið að ágæti æsk-
unnar sem gefnu og hreyfing-
in endurvakin.
NÚ HLAUT hreyfingin nýtt
nafn, „Buende“, og var miklu
alvarlegri yfirlitum. Nú voru
það ekki framar þjóðfélagsvenj
urnar, sem verið var að mót-
mæla, heldur Versalasamning-
urinn. Hreyfingin breiddist út
til fleiri stétta en áður og náði
til eldri aldursflokka. Og auð
vitað hóf hún þá afskipti af
stjórnmálum.
Sum okkar eru það gömul,
að við munum eftir drengjun-
um, sem tóku sig þær tákn-
rænu byrðar, sem Þýzkaland
lagði á ungdóm sinn í öng-
þveiti byltingarinnar Okkur
gazt vel að einarðlegu augna-
tilliti þeirra. Þegar þeir voru
bornir saman við spillta stjórn
málaleiðtoga Weimar-lýðveldis
ins, var auðvelt að imynca sér.
að þeim hefði verið trúað fyrir
(Framhald íi 15 siðu)
(ti

T í M I N N, sunnudagurinn 15: júlí 19fi2
7
|