Tíminn - 25.07.1962, Qupperneq 8

„Setjið á blað öBI
fegurstu orð, sem
þér kunnið um ís-
iand - og ég mun
skrifa undlr þau ”
segir írú Martha Glatved-Prahl frá Noregi í samtali við
fru Sigríði Thorlacius
„Setjið á blað öll fegurstu
orð, sem þér kunnið um land
yður og >ég mun skrifa undir
þau“, sagði frú Martha Glatved
Prahl, norsk höfðingskona, sem
sækir ísland heim í fimmta
sinn í sumar.
— Já, ég kom hingað fyrst
fyrir 32 árum og hef fylgzt með
því hvernig ísland hefur svo að
segja í einu skrefi horfið frá
fornu búskaparlagi inn í véla-
öldina. Ég hef sjálf verið bónda
kona og hef því getað borið
saman hvernig norskir og ís-
lenzkir bændur hafa hagnýtt'
sér tækni nútímans og ég verð
að segja það, að í mörgum grein
um hafa íslendingar verið fyrri
til. Þegar ég kom á Snorrahá-
tíðina í Reykholti, fékk ég tæki
færi til að skoða búið á Bessa-
stöðum. Þar sá ég súgþurrkun
í fyrsta sinn. Norskir bændur
voru þá alls ekki farnir að nota
þá hey.verkunaraðferð. Hins
vegar held ég, að þeir hafi ver-
ið á undan íslendingum með
að læra góða verkun súrheys
og standi þeim framar í því.
— Hvar búið þér, frú Glatved-
Prahl?
„í Alversun í Norður-Hörða-
landi. Búskap rákum við þar
til fyrir sex árum. Nú er maður
inn minn látinn og við leigjum
búið, en sonur minn og ég rek-
um kexverksmiðju. Fyrsti vísir
þess atvinnurekstrar var heima
bakarí, sem frænka mannsins
míns rak, en svo þróaðist það í
heilt iðnaðarfyrirtæki.
— Þér hafið átt sæti á Stór-
þinginu?
— Aðeins sem varamaður. Ég
sat eitt þingtímabil sem vara-
maður fyrir hægriflokkinn. —
Dóttir mín er nú varaþingmað-
ur fyrir þann sama flokk, en cg
held að hún hafi ekki eins mik-
inn áhuga á stjórnmálum og
ég hef alltaf haft, svo mér þykir
ósennilegt að hún haldi áfram
á þeirri braut. Ég hef tekið þátt
í héraðsstjórn Hörðafylkis, var
eitt tímabil varaforseti. Svo hef
ég átt sæti í stjórn skóla- og fé-
lagsmála, en ölum þeim störf-
um sagði ég af mér þegar ég
varð sjötug.
— Hvers vegna? Eru þau
störf bundin nokkru aldurstak
marki?
— Nei, en maður á að draga
saman seglin áður maður verð-
ur of gamall. Nú er ég formað-
um skólanefnda þriggja hús-
mæðraskóla í Hörðafylki, sem
ég hef átt nokkurn þátt í að
voru stofnaðir og í það fer mest
af þeirri vinnu, sem ég get í
té látið utan atvinnureksturs
okkar. Það er starf, sem mér
þykir vænt um, þvi ég vil helzt
geta unnið eitthvað fyrlr æsk-
una — það er framtíðin.
— Þér ætlið að sitja heim-
ilisiðnaðarþing Norðurlanda,
sem haldið verður i Reykjavík
um mánaðamótin?
— Já, ég er í stjórn lands-
sambands heimilisiðnaðarfé-
laga Noregs. Norrænu heim-
ilisiðnaðarfélögin halda svona
þing þriðja hvert ár og er þetta
ellefta þingið. Ef ég man rétt,
var þingið haldið á íslandi fyr-
ir fimmtán árum, svo þetta er
í annað sinn, sem það er haldið
hér.
— Er heimilisiðnaður ekki
í miklum blóma í Noregi?
— Segja má það. Við höfum
mjög góða heimilisiðnaðarskóla
og kennaraskólinn í þeim fræð
um, den kvinnelige industri-
skole í Oslo, er ákaflega góður
skóli og hin merkasta stofnun,
en þið fenguð að sjá sýnishorn
af vinnu þaðan á sýningunni.
sem haldin var hér fyrir fáum
árum. Á Hörðalandi eru þrír
heimilisiðnaðarskólar fyrir ut-
an húsmæðraskólana, en einn-
ig þar er auðvitað kennd mikil
handavinna.
— Er mikil aðsókn að hús-
mæðra- og heimilisiðnaðarskól-
unum?
— Mjög mikil. Við viljum fá
enn einn húsmæðraskóla í
Hörðafylki og það er mikil
kepþni milli sveitanna um hvar
hann verði staðsettur. Áður
voru bú í sambandi við aUa hús1
mæðraskóla okkar, en því hef-
ur verið breytt vegna kostnað-
ar. Það eru líka færri og færri
af nemendunum, sem gerast
bændakonur, svo að nám í
þeim greinum, sem að búskap
lúta, hefur ekki eins mikið al-
mennt notagildi og fyrr. Nú er
rekið bú í sambandi við einn
skölann og þaðan sækja þær
stúlkur, sem ákveðnar eru í að
snúa sér að sveitabúskap. En
almennir húsmæðraskólar
gegna enn brýnna hlutverki á
okkar dögur en fyrr. Nú eru
stúlkur svo lengi skólaskyldar
að miklu minni tími verður
til að læra heimilisstörfin af
mæðrunum en áður. Auk þess
giftast þær yngri, svo að þeim
er afar nauðsynlegt að komast
á skóla til að læra það, sem áð-
ur lærðist heima fyrir. Að jafn
aði sækja helmingi fleiri um
skólavist en húsmæðraskólarn
ir rúma.
— Er heimilisiðnaðurinn
fyrst og fremst fjárhag heim-
ilana til hagsbóta, eða gegnir
hann öðrum hlutverkum?
— Breyttir tímar valda því.
að fjárhagslegur hagnaður er
ekki jafn mikill af honum nú
og fyrr, en hajgt er að fá góða
vélunna hluti til flestra heim-
ilisþarfa. En í heimi nútímans
tel ég heimilisiðnað hafa mjög
þýðingarmiklu hlutverki að
gegna sem tómstundastarf, sem
hvíli hugann frá óróleika og
önnum hins daglega lífs og
veiti mönnum þá gleði sem fæst
aðeins af því að skapa eitthvað
með eigin höndum. Þar að auki
skerpir hann skilning á vöru
gæðum, fólk lærir að greína
milli vel og illa gerðra hluta,
hann þroskar fegurðarskyn og
bætir smekkinn. Það er erfitt
fyrir nútímafólk að öðlast ró
og kyrrð og heimilisiðnaður
veitir til þess betri tækifæri en
flest annað.
— Eru ekki margir heimilis
ráðunautar starfandi í Noregi?
— Á Hörðalandi eru þeir
þrír og við viljum fá fleiri, bví
starf þeirra er heimilunum tj]
mikilla hagsbóta. Ég er undr-
andi að ekki skuli vera nema
einn heimilisráðunautur starf-
andi á öllu fslandi. Hvað? Fæst
enginn til að gegna því starfi?
Fjarri fer því, að skorti stúlk-
ur til þeirra starfa í Noregi,
enda launar ríkið þær vel og
þær hafa fullkominn útbúnað
til námsskeiðshalds með sér í
bifreiðum, sem þær fá sér að
kostnaðarlausu. Mig minnir að
það séu um 30 heimilisráðu-
nautar alls í landinu og þær
ferðast bæði um sveitir og b <rg
ir og veita ómetanlega aðstoð
við flest heimilisstörf, færa
húsfreyjunum nýjungar í vinmi
Frú Martha Glatved-Prahl
vélum og vinnutækni, leiðbeina Vel á minnzt, fyrst við töl-
um innréttingar eldhúsa og end um um heimilisiðnað. Mikið á-
urbætur á þeim og allt það, er gæti er íslenzka ullin í teppa-
snertir stofnun og viðhald heim gerð og myndvefnað. Togið af
iianna. Framhald á 13. síðu.
■
Grétar Fells, rithöfundur:
Konurog
fegurð
Einföld fegurð.
í dulspekiskóla Pythagorasar
hins gríska i Krotona á ítalíu voru
bæði konur og karlar. Á kon-
urnar höfðu kenningar meistar-
ans þau áhrif, að þær köstuðu
skartklæðum sínum, tóku að
klæðast einföldum klæðum og af-
söluðu sér mörgum dýrum skart-
gripum, er þær höfðu áður borið.
Hér var að verki hin gríska hug-
sjón: einlöld fegjirð. Sagt er það
um grísku þjóðina, að hún muni
ef til vill hafa verið fegursta
þjóð þessarar jarðar að ytra út-
liti, og þarf raunar ekki annað en
líta á sumar grísku höggmvndirn
ar frá fornöld til þess að sanr,-
færast um, hve mannleg fegurð-
arhugsjón mun hafa náð inikitl!
hæð i þessu landi listanna og
heimspekinnar, -—•>, Grikkland L
mátti með réttu kallast um skeið.
Samræmi var kjörorð hinnar
grísku menningar og leiðarljós.
Þar var engin ofuráherzla lögð ;i
eitthvað eitt, á kostnað annars.
og í raun réttri ekki greint á
milli ytri og innri fegurðar, sem
talin var vera eitt og hið sama
— Fegurðin var dýrkuð vcgna
hennar sjálfrar. ekki sem leið að
einhverju öðru marki, og engin
fegurðarsamkeppni — hvorki
karla né kvenna — var þar urn
hiind höfð.
Enginn vafi er á því, að and-
iegan þroska hverrar þjóðar og
kynslóðar má mjog marka á þvi,
hvernig konurnar haga- sér vfir-
leitt. hvers konar lífsviðhorf þa>r
virðast hafa tileinkað sér :ig
hvernig þær meta sjálfar sig. Hið
innrr 1 leynir sér aldrei tii
C'rP<.V'
lengdar. Trúlegt má telja. að
María Magdaiena hafi breytt um
klæðaburð, ekki sfður en um aðra
iífshætti. efrir --ið hún gaf sig á
vaid ihrifunoro b-j Kriíli, og
það er ng íafnrisi. að háu hefir
Sðlart »ðrj og æðr; fegurð, einnig
neir: Kkainxþokks, e/tlr að hún
sagði skdin rtg hinr rámversku
istmenn «n« og Ver8 heO kona.
8
Tf M I N N, mUMkudftgminn 25, jálí 1962.
jíí*4 * ■ t f.f.l W.
'IWiWtW.f .f»Ii’t ffi B f.T.f T VI 4M 9 9 a fí h ■
~ » f! I \ w I