Tíminn - 25.08.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar Þórarinn
Þórarinsson 'ábi Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og lndriði
G Þorsteinsson F'ulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs
mgastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofur I Eddu
núsinu; afgreiðsla. auglýsingar og aðrar skrifstofur i Banka
stræti 7 Símar: 18300—18305 Auglýsingasími- 19523 Af.
greiðslusími 12323 - Askriftargjald kr 55 á mánuði tnnan
lands. í lausasölu kr. 3 eintakið. — Prentsmiðjan Edtia h.t. —
Oðadýrtíð
og öngþveiti
Það blandast nú engum hugur um það — ekki einu
sinni ráðherrum ríkisstjórnarinnar. — að óðadýrtíð er
skollin á í landinu, og hafa einkenni hennar sífellt
verið að koma betur í ljós. En stjórnarherrarnir vilja ekki
nota hið ljóta nafn „óðadýrtíð“ heldur kalla þetta „of-
þenslu“ og kenna góðærinu í landinu um! Þeir segjast
vera að vinna gegn „ofþenslunni11 með því að draga úr
útlánum bankanna, og engin alvarleg hætta sé á ferðum.
Það sást greinilega að hverju fór með 'óðadýrtíðina,
þegar viðskiptajöfnuðurinn við útlönd varð allt í einu
óhagstæður á nokkrum vikum í vor um 200 millj. kr.
Fólkið fann gerla áhrif dýrtíðarinnar, sem að fór, og þeir
sem fjárráð höfðu, tóku að kaupa alls konar hluti og vör-
ur, til þess að reyna að bjarga sér undan dýr-
tíðarflóðinu, sem þeir sáu tilsýndar Slík einkenni vax-
andi dýrtíðar leyna sér sjaldan.
Síðustu vikurnar hafa þessi einkenni svo orðið enn
ljósari. Ríkisstjórnin er hætt að spyrna fótum við kaup-
hækkunum, og í því felst játning hennar um það, að
stjórnarstefnan hafi leitt af sér slíka dýrtíð, að kaup-
hækkanirnar séu réttmætar, því að kjaraskerðingin er
svo augljós. Kauphækkanir, 10—20%, ganga því nokkuð
greiðlega í gegn núorðið þegar kröfur hafa verið fram
bornar, eða þá að stéttarfélög auglýsa nýja taxta, og
stjórnarvöldin viðurkenna þá síðan hljóðalítið. Jafn-
framt sleppir stjórnin svo lausum öllum hömlum á hækk-
unum, og er 35—40% farmgjaldahækkunin skýrasti vott-
ur um það. Hér er raunverulega um að ræða hluta hinn-
ar tilefnislausu gengislækkunar í fyrra og jafnvel „við-
reisna“-gengislækkunarinnar miklu, því að skipafélögin
fengu þá ekki að skrá gengisbreytinguna í farmgjöldum.
Ríkisstjórnin geymdi sér þarna ofurlítinn aukabita til
þess að rétta að almenningi, ef til þyrfti að taka síðar og
henni þætti „viðreisnín“ taka að hallast ískyggilega að
nýju. Nú eru leifarnar fram réttar, enda mikið talið liggja
við. Vegna gengisfellingarfrumhlaupsins í fyrrasumar
ríkti hér algert öngþveiti í öllum verðlags- og launamál-
um í stað þess að ríkt hefði 2 ára vinnufriður ef kjara-
samningarnir, sem samvinnufélögin höfðu forystu um
hefðu fengið að standa.
Þróun málanna hefur sýnt og sannað, að hefði
ríkisstjórnin notað sér það tækifæri, sem hinir hóflegu
kaupsamningar samvinnufélaganna við verkamenn buðu
upp á, og fólu aðeins í sér kauphækkun, sem atvinnuveg-
ir og rekstur gátu sannanlega borið þá hefði nú verið
öðru vísi ástatt. Hefði ríkisstjórnin ekki fellt gengið en
einbeitt sér að því að gera kjarabæturnar raunhæfar.
mundi ekki skollin á nú sú óðadýrtið sem við blasir.
*
Ofær stefna
En „viðreisnarstefna“ íhaldsins á enga samleið með
batnandi kjörum þjóðarinnar. Hún getur aðeins staðizt í
kreppu og samdrætti. Hún á enga samleið með góðæri og
batnandi hag almennings. Hún er ófær um það að bæta
kjör fólksins og þjóðarbúsins. Þess vegna lenda
stjórnarvöldin í stríð við góðærið. Þess vegna verða þau
?ð fella gengið hvað eftir annað, dyngja álögum og skött-
um á fólkið og hamast við að taka aftur það, sem landið
gefur þrátt fyrir stjórnarólagið.

rnm sigra
Dean Rusk utanríkisráðherra Bandar. skýrir afstöSuna til kommúnismans
ATHYGLISVERÐAR breyt-
ingar eiga scr nú stað í hinum
víðlendu hlutum hins and-kom
múniska heims, þar sem iðn-
þróunin er skemmra á veg kom
in. Aldrei fyrr í veraldarsög-
unni hafa svo mörg ný, sjálf-
stæð ríki íæðzt á svo stuttu
tímabili. Öll þessi nýju ríki og
hin eldri, sem verða að teljast
vanþróuð enn, stefna eindregið
að því að innleiða nýja tímann
í lönd sín og bæta lífsskilyrði
þegnanna.
Hinar nýju þjóðir og leiðtog-
ar þeirra eru nú hver af öðr-
um að kynnast því, hve raunsæ
og jarðbundin áhrifin af ábyrgð
inni eru. Þeir hafa lært, og
stundum ekki sársaukalaust, að
sjálfstæðið í sjálfu sér er ekk-
ert undralyf, sem læknar all-
ar meinsemdir þeirra: sjálf-
stæðið eitt seður ékki hungrið
né setur af stað hjól iðnaðar-
ins; það eitt finnur ekki mark-
aði fyrir yfirframleiðslu né
byg.gir sjálfkrafa skólahús,
heimili eða samgönguæðar.
Sumar þessara þjóða hafa
sýnt mikinn þroska og stjórn-
vizku í því að lyfta sér upp úr
byltingarbaráttunni og hefja
friðsama uppbyggingu lands-
ins. Undanfarin á.r hafa orðið
veigamiklar efnahagslegar og
þjóðfélagslegar framfarir í
fjölda vanþróaðra landa. Og
mörg önnur lönd hafa farið vel
af stað.
Önnur eru enn að misstíga
sig. Enn önnur verja tíma, orku
og auðæfum í vafasöm ævin-
týri, en yfirleitt sækja vanþró-
uð lönd hins ókommúníska
heims fram á við. Það er öll-
um hinum frjálsu þjóðum brýn
nauðsyn að stuðla að þessum
framförum.
Við höfum fagnað komu
þjóða Asíu ög Afríku í flokk
sjálfstæðra þjóða og jafningja.
Þetta skilja menn vel í hinum
nýju löndum. Flestir leiðtogar
þeirra þekkja sögu okkar og
hinar ódauðlegu hugsjónir, sem
greint er frá í sjálfstæðisyfir-
lýsingu okkar.
Nær allar kunna þær líka
að meta það, að við erum reiðu
búin að hjálpa þeim, og þær
skilja vel, að eina markmið okk
ar er að hjálpa þeim að við-
halda sjálfstæði sínu og bæta
lífskjör fólksins. Og nær allar
skilja, að Bandaríkin styðj?
ekki óbreytt ástand og stöðn-
un, heldur þróttmiklar fram-
farir.
Um þetta komst Kennedy for
seti þannig að orði í La Morita
í Venezuela, s. 1. desember:
„Tal okkar er'ekki allt inn-
antómt hjal um lýðræði og
frelsi; það er verkefni okkar
hér í þessum heimshluta árið
1961 að stuðla ekki aðeins að
því, að allir menn. verði frjáls-
ir, heldur að þeir eigi heimili •
og geti menntað börn sín, að
þeir hafi atvinnu og öryggi.
Það er þetta. sem við höfum
einsett okkur að gera“.
Forsetinn talaði um þessa
heimsálfu. en markmiðið. sem
hann setti fram, á ekki síður
við aðra heimshluta.
Ný bönd skapast nær daglega
milli okkar og hinna nýju ríkja
Asíu o.g Afríku í latnesku Ame
ríku hefur Framfarabandalag-
ið blásið nýju iífi og krafti í
gömul og verðmæt kvnni og
samskipti. Við verðum að vera
undir það búin. að af breyt-
ingum leiði óvissu og spennu;
en okkur og félögum okkar í
latnesku Ameríku ber að sjá
svo um, að breytingin og spenn
an stefni í áttina að frjálsu
þjóðfélagi.
Við viljum ekki, að efnahags-
aðstoð okkar við önnur lönd sé
ölmusa eða gjöf. Við höfum
heitið því að hjálpa þeim, sem
leggja sig mest fram til sjálfs-
DEAN RUSK
hjálpar. í þeim tilgangi að brúa
hið breiða bil milli þess, sem
þeir hafa, og þess, er þeir
þurfa með, til þess að búa þegn
um sínum viðunandi líf.
Yfirleitt hefur sundurliðun
hinna gömlu stórvelda í sjálf-
stæð ríki farið fram á skipu-
lagðan hátt. Sums staðar eim-
Seinni hiuti.
ir enn eftir af gremju frá
gamla nýlendutímabilinu, og
kommúnistar reyna að kynda
hér undir. En á nýjum og
betra grundvelli stjórnmála-
legs og félagslegs jafnréttis er
að þróast ný samvinna milli
hinna iðnvæddu og hinna van-
þróuðu landa.
Það eru aðrar áslæður fyrir
þögulli samheldni frjálsra
þjóða, og þær eru upprunnar í
heimi kommúnista sjálfra. Það
hefur löngu verið sannað, að
hin upphaflega kenning þeirra
er úrelt. Marxisminn kom fyrst
fram með samanburð á komm-
únisma, sem síðar var hafnað
af lærisveinum Marxismans
sjálfs, og kapitalisma, sem er
löngu horfinn, ef hann þá
nokkurn tíma var til. Á síðustu
áratugum hafa kommúnistar
sjálfir á undarlegan og öfug-
snúinn hátt viðurkennt yfir-
burða styrk hinnar miklu frels-
ishugsjóna um gervallan heim.
Þetta hafa þeir gert með þvi
að leggja sig fram við að her
taka hin stóru orð þessarar
hugsjónar og nota þau í eigin
tilgangi.
Þeir hafa talað um „frið“ til
að hylja yfir notkun ofbeldis;
þeir hafa talað um „frelsun"
til að hylja yfir yfirgang; þeir
tala um ,,alþýðulýðveldi“ til að
komast hjá frjálsu vali fólks-
ins sjálfs. Því ber svo undar-
lega við, að íbúar Þýzkalands.
sem æskja þess að ráða málum
sínum sjálfir. eru kallaðir „and
byltingarsinnar“ Frjálsar þjúð-
ir, sem kappkosta að verja sig
gegn ofbeldi og yfirgangi, eru
kallaðar „hernaðarsinnar“. Og
þá er það ekki síður furðulegt,
að þeir, sem kommúnistar kalla
„heimsveldissinna" eða „ný- g
lendusinna“ eru einmitt þeir,
sem frá stríðslokum hafa leitt
hverja sjálfstæða þjóðina á
fætur annarri inn í Samein-
uðu þjóðirnar.
Þessar starfsaðferðir verða
æ auðsærri um heim allan. —
Sama gildir um tómleika slag-
orða eins og „stéttalaust þjóð-
félag“, „paradís verkamanna”
og „stóra stökkið fram á við“.
Það er enginn vafi á því; að
Sovétríkin hafa ná.ð merkum
áföngum á vissum sviðum, til
dæmis í geimvísindum og
tækni, í skólamálum, heilbrigð
ismálum og nokkrum greinum
iðnaðar. En það er athyglis-
vert, að þessar framfarir hafa
orðið, þar sem þeir hafa gefið
vísindamönnum sinum og tækni
fræðingum lausan tauminn og
leyft þeim að starfa án þess að
hefta þá í viðjar kreddukenn-
inga, og þar sem verulegt at-
hafnafrelsi er veitt þeim, er
ábyrgð bera á viðkomandi fram
kvæmdum. Á öðrum sviðum,
eins og t. d. í landbúnaði, eru
alvarleg vandamál um gervall-
an hinn kommúniska heim, allt
frá Austur-Þýzkalandi til Norð
ur-Vietnam. Náttúran sjálf hef
ur sett hér vissar takmarkanir.
en á svo stóru svæði getur
henni einni ekki verið um að
kenna. Takmarkahirnar eru
settar af skipulagningunni
sjálfri, af forheimskun vísinda
legs frelsis af hálfu hins opin-
bera og af því að frjósamasta
afl í sögu landbúnaðarins, þ.
e. á.hugi og ímyndunarafl bónd-
ans sjálfs, hefur ekki verið
nýtt .Hið ömurlega ástand á
meginlandi Kína getur ekki ver
ið góð auglýsing fyrir liina fyr
irheitnu paradís kommúnism-
ans.
Öflugar hugsjónir, sem til
urðu löngu fyrir byltingu kom
múnista, eru þess valdandi, að
nú eru umbætur á öðrum svið-
um aðkallandi í heimi kommún
ismans. Þjóðarstolt og löngun
eftir sjálfsforræði þjóðanna,
þrá eftir meira frelsi til handa
einstaklingnum sjálfum og von
um betri lífskjör og meira ör-
yggi fyrir fjölskylduna og heim
ilið hafa knúið fram breytingar
á uppbyggingu þessa einræðis-
skipulags. Af þessum breyting-
um hefur aftur leitt harðar
deilur innan kommúnistablakk
arinnar sjálfrar — — deilur
um kenningar. skipulag, starfs-
aðferðir og málefni.
Velmegandi þjóðfélög þurfa
ekki að hlaða upp veggi og
strengja gaddávír til að loka
inni þegna sína. Berlínarmúr-
inn, sem reistur var fyrir ári,
er tákn um ósigur------ósigur
„sambúðar á samkeppnisgrund
velli“, sem áræddi ekki að
leggja út í samkeppnina.
Það er ekki hægt að lofa
skjótum eða auðveldum sigri
frelsisins. En þeir, sem helga
sig baráttunni fyrir frelsi,
þurfa síður að óttast en þeir,
sem vilja snúa við gangi alda-
gamallar sögu mannsins; Og ég
endurtek það, sem ég hef sagt
við annað tækifæri: •
„Það erum ekki við, sem
þurfum að óttast hina sterku
vinda breytinga. sem nú blása
Þetta eru þeir vindar. sem við
hofum lengi þekkt ög blásið
fFramhald á 13 siðu’
T í MIN N, laugardaginn 25. ágúst 1962
7j