Alþýðublaðið - 02.07.1940, Blaðsíða 3

------— MJfSSBiIÍlB --------------------*
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringtaraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJ AN H. F.
-------------------------------:-;-;-—--♦
Hækkun mjólkurverðsins.
EGAR lækkunin á gengi
krónunnar var ákveðin í
fyrravor, til þess að reisa út-
gerðina úr rústum, þótti nauð-
synlegt að gera nokkrar ráðstaf-
anir til þess að koma i veg fyrir
dýrtíð í landinu af völdum
gengislækkunarinnar. Vitanlega
var ekki hægt að hindra það, að
erlendar vömr hækkuðu í verði
að sama skapi og krónan lækk-
aði. En allir stjórnarflokkarnir
vqru á einu máli um það, að
nauðsynlegt væri að hindra verð-
hæ'kkun á innlendum markaði, ef
gengislækkunin ætti að koma út-
gerðinni að nokkru varanlegu
gagni. í því skyni var ákveðið,
að kaup yerkamanna og verð á
kjöti og mjölk mætti ekki hækka
fyrr en framfærslukostnaður hefði
hækkað um ákveðinn hundraðs-
■ hluta,, og enn fremur, að húsa-
leiga skyldi haldast óbreytt í
fiéilt ár.
Pegar gengislögin voru endur-
skoðuð um nýjár í vetur, var af
sömu ástæðu ákveðið, að banna
hækkun á húsaleigu og takmarka
hækkun á kaupi verkamanna enn
við ákveðinn hundraðshluta þeirr-
ar hækkunar, sem yrði á frani-
færslukostnaðinum: En ákvæðið
um að verðlag á kjöti og mjólk
s'kýldi fylgja kaupi verkamanna
var fellt niður úr lögunum. Það
var þó ekki gert vegna þess, að
nokkur þingmaður teldi það
koma til mála, að verð á kjöti
og mjólk hækkaði meira en kaup
verkamanna. Þvert á móti. Það
var mjög réttilega tekið fram í
umræðunum á alþingi, og ekki
mötmælt af neinum þingmanni,
að með tilliti til þess hagnaðar,
sem verðhækkunin á landbúnað-
arafurðum á erlendum markaði
hefði fært bændum, væri engin
ástæða til þess, að verðhækkun-
in á kjöti og mjólk á innlendum
markaði næmi eins miklu og sú
hækkun, sem gert var ráÖ fyrir
í hinum endurskoðuðu gengislög-
um á kaupi verkamanna, sem
ekkert hafa til að selja annað en
sinn eigin vinnukraft.
Það var því ekki hægt að líta
öðru vísi á, en að þegjandi sam-
komulag væri um það á alþingi,
að verðhækkunin á kjöti og
mjólk hér heima skyldi að
minnsta kosti aldrei fara fram úr
þeirri hækkun, sem yrði á kaupi
verkamanna. En hvernig hefir
það samkomulag verið efnt?
Tvisvar sinnum er búið að- hækka
kjötið síðan um nýjár í vetur og
tvisvar sinnum mjólkina — hún
var auk þess hækkuð strax í
haust —• og hvorttvgggja
svo inikið, að verðhækkunin
neniur nú miklu meiru en
dýrtíðamppbótin á kaup verka-
manna. Slík framkoma Fram-
sóknarflokksins, sem eins og
allir vita er í hreinum meirihluta
bæði 1 í kjötverðlagsnefnd og
mjólkurverðlagsnefnd, verður
ekki skilin á annan veg, en að
hann : hafi beinlínis blekkt al-
þingi til þess að fella niður úr
gengislögunum þau ákvæði,. sem
bundu verðiagið á kjöti og mjólk
við kaupuppbót verkamanna, til
þess að hafa óbundnar hendur
til verðhækkunar á hvorutveggja
iangt umfram það, sem leyft er í
gengislögunum að hækka kaup
verkamanna, — eða að hann sé
vísvitandi að ganga á gert sam-
komulag.
Fyrir verkamenn, sem möglun-
arlaust hafa látið sér lynda það,
að samningsrétturinn væri af
þeim tekinn og kaupuppbót
þeirra vegna dýrtíðarinnar á-
kveðin með lögum, er ómögulegt
að líta öðruvísi á, en að þeir
Séu brögðum beittir á annan
hvorn þennan hátt. Menn athugi
aðeins verðhækkunina á mjólk-
inni, sem ákveðin var um síð-
ustu helgi: Það er rétt búið að
ákveða kaupuppböt verkamanna
fyrir næstu þrjá mánuði. Hún
nemur fyrir þá lægst launuðu
ekki nema 22f4“/o. Engu að síð-
ur grípUr mjólkurverðlagsnefndin
tækifærið til þess að hækka
mjólkuryorðið í þriðja sinn og
það svo mikið, að verðhækkunin
á mjólkinni er nú orðin samtals
27x/2—33'/:i %, eftir því hvort
mjólkin er afhent án íláts í búð-
um eða flutt heim á flöskum. En
augnablikið er bersýnilega af
ráðnum hug valið þannig, rétt
eftir að búið er að reikna út
vísitölu kauplagsnefndar, að
verkamenn ög aðrir launþegar
fái þessa verðhækkun mjólkur-
innar ekki að neinu bætta fyrr en
eftir þrjá mánuði, þegar næsta
kauplagsvísitala verður reiknuð
út!
Ef þetta eru ekki svik við
verkamenn, þá er erfitt að sjá,
hvað nefna mætti því nafni. Það
er enginn að fást um það, þótt
mjólkin sé hækkuð. Verkamenn
að minnsta kosti óska þess áreið-
anlega ekki, að réttur bænda sé
á nokkurn hátt fyrir borð borinn.
En það er ómögulegt að sjá,
með hvaða rétti mjólkin er
hækkuð meira en kaup allslausra
verkamanna, svo að ekki sé
minnst á það, hve skammsýnt
það er, að misbjóða þannig
kaupgetu neytenda, að mjólkur-
sölunni fyrir bændur sé beinlínis
•Stefnt í voða.
Enginn flokkur hér á landi héf-
ir talað meira en Framsóknar-
flokkurinn um þá hættu, sem
stafaði af því, ef hér skapaðist
„skrúfa" milli kauplags og verð-
lags í landinu, þannig, að dýr-
tíðin héldi áfram að vaxa upp úr
öllu valdi, þangað til allt endaði
með skelfingu eins og víða úti
Um heim eftir síðustu heims-
styrjöld. En hver gengur á undan
í því að skapa þessa skrúfu hér
nú, án nokkurs minnsta tillits til
Frh. á 4. síðu.
ALÞYÐUBLAÐBO
ÞAÐ er eftirtektarvért um
hin sáru viðbrögð forkólfa
Sjálfstæðisflokksins í hvert
sinn, er sturigið er á kýlum
þeirra meinsemda, sem óhjá-
kvæmilega leiða að stefnu
flokksins í þjóðlífinu. Einna
mest áberandi eru hin illu við-
skot, þegar drepið er á skatt-
frelsi þeirra manna og félaga,.
er allra mest hafa skarað eld að
sirini köku á síðustu og verstu
tímum.
Að hætti illra uþpaldra æsku-
manna gerir Morgunblaðið hróp
að Alþýðuflokknum fyrir þær
sakir að sagður er beizkur sann-
leikur um allsendis óþolandi
sérréttindi íslenzkra togaraeig-
enda. Er þar ekki um að villast,
að á bak við stendur ofhroki
hinná nýríku, sem ekki fær þol-
að, að lagður sé steinn í götu
þeirra áforma, að ný og aukin
tækifæri til einkaf járöflunar og
óhófs, á méðan megin hluti
landsmanna berst í bökkum eða
líður neyð. Er þar allt í fullu
samræmi við stefnu íhalds-
fíokká allra lahda, jafnt Sjálf-
stæðisflokksins sem anriarrá í-
haldsflokká.
II.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir
reynt að halda því mjög á lofti,
að Alþýðuflokkui;inn væri lítill
flokkur og minnkandi. En þrátt
fyrir það, þó Alþýðuflokkurinn
hafi hin síðustu 2—3 ár átt við
að etja óvenjulega harða bar-
áttu óvina sinna, innan frá og
utan, hefir honum tekizt að
komast yfir örðugleikana, og
bægja frá sér með bezta á-
rangri, hörðum og ósvífnum á-
rásum úr öllum áttum, allt sam-
an vegna þolgæðis og þrótts
hinna mörgu ágætu flokks-
manna, er lagt hafa lóð sitt á
vogarskálina, og ekki sparað
neitt í baráttunni fyrir hug-
sjóna- og áhugamálunum. Og
það mun sannast, að Alþýðu-
flokkurinn verður ekki veginn
með orðunum einum. En á með-
an að þessu hefir farið fram,
hefir Sjálfstæðisflokkurinn á
hinn ógeðslegasta hátt gert allt
í senn, haldið uppi smjaðri og
kúgun við verkalýðinn, látið þá
menn öllu ráða innan sinna vé-
banda, er hafa átt allt sitt und-
ir fornum andstæðingum, og
samtímis með aumkvunarverðu
móti, rennt niður allri megin
gagnrýni sinni á ríkisstjórn Al-
þýðu- og Framsóknarflokksins.
III.
Um rúmlega eins árs skeið,
hefir Sjálfstæðisflokkurinn átt
í ríkisstjórninni sæti fjármála-
og atvinnumálaráðherra, og á
sama tímabili, eins og alltaf áð-
ur, farið með stjórn Reykjavík-
urbæjar, þar sem hart nær Va
af íbúum landsins eru saman-
komnir. Á þessu tímabili hefir
ekkert — bókstaflega ekkert —
verið breytt til í skatta-, at-
vinnu- eða fjármálum landsins
til samræmis þeirri gagnrýni,
er Sjálfstæðisflokkurinn hafði
efst á baugi í andstöðu sinni.
Tveir ráðherrar flokksins í rík-
isstjórninni urðu til þess eins,
ekki aðeins að þagga niður
gamla gagnrýni, heldur og í
ÞtlÐJUDAGUR 2. JCLÍ 1946.
----------4----------
verki að viðurkenna og fram-
kvæma þá stefnu og starfsað-
ferðir, er Sjálfstæðisflokkurinn
áður hafði mest barizt á móti.
Fjármálaráðherrann — Sjálf-
stæðismaður — á að hafa frum-
kvæði allt um breytta skatta-
löggjöf og nýskipun fjármála.
Fkkert hefir til þessa fram kom-
ið af hans hálfu eða flokks
hans, um breytingar í þessum
efnum. Þvert á móti hefir verið
lagt tiL, að þau framlengi áður-
gildandi löggjöf í líku horfi, og
öll hrópin um sparnað og niður-
skurð kveðin niður, og það
rækilega rökstutt af núverandi
fjármálaráðherra — með áber-
andi líkum orðum og fyrir-
rennari hans hafði, að ekki væri
unt að skera niður þetta og hitt,
heldur yrði að halda áfram í
sama horfinu og áður, því horfi,
sem áður hafði mest verið gagn-
rýnt og álasað af flokki fjár-
málaráðherrans. Og í atvinnu-
málunum hefir það sama orðið
uppi á teningnum. Skiþulag á
sölu landbúnaðar- og sjávaraf-
urða er óbreytt — það, sem áð-
ur þótti óalandi og óverjandi.
Og að ekki sé nú minnst á verzl-
unarhöftin. Þar ér allt enn í
sama fari.
Átakanlegar er ekki hægt að
eta ofan í sig öll stóru orðin,
alla gagnrýnina og' allar hótan-
’irnar. Og þessi flokkur, Sjálf-
stæðisflokkurinn, leyfir sér nú
að vanda um við aðra.
IV.
Mörg vandkvæði hafa steðjað
að íbúum Reykjavíkur -— at-
vinnúléýsi og margskoriár óár-
an. Ráðamenn bæjarins, borg-
arstjóri og meirihluti bæjar-
stjórnar, hafa átt að mæta þeim
örðugleikum. En hvað hafa þeir
gert? Alveg það sama og flokks-
menn þeirra annarsstaðar, ekk-
ert. Helztu einkenni ráðamanna
Reykjavíkur hafa verið deyfð,
sinnuleysi og úrræðaleysi. Bær-
inn hefir ekki hvatt eða stýrkt
neinar hagnýtar framkvæmdir,
ekki leitáð neinna nýrra úr-
ræða til úrbóta á atvinnuleysi
né vaxandi framfærsluþunga,
annars en þess, að halda í, þar
sem verst gegndi.
En hitaveitan munu þá ein-
hverjir segja. En það mál ættu
forráðamenn bæjarins sízt að
nefna. Núverandi stjórn bæjar-
ins hefir hegðað sér í því máli
algerlega óforsvaranlega. Hún
reyndi að einoka það og gera
að þröngu flokksmáli, samtímis
því, sem allar framkvæmdir
voru fram úr hófi klaufalegar
og ráðlausar. Allar líkur benda
til þess, og það mun seinna rök-
stutt nánar, að hitaveitan væri
nú komin á, ef beitt hefði verið
þeim aðferðum og öflum, sem
Sj álfstæðisflokkurinn í bæjar-
stjórninni hafði hvorki vit né
vilja til að notfæra sér. En af
þessu, eins og mörgu öðru í
stjórnarháttum þessara ógæfu-
manna, bergja nú bæjarbúar
beizkan bikar.
Og bæjarskattarnir, útsvörin.
Bæjarstjórnin — Sjálfstæðis-
flokkurinn — ákveður nú bæði
það, hversu miklu er niður jafn-
að og hvernig því er jafnað nið-
ur. Heildarupphæð útsvaranna
hefir á einu ári hækkað um
allt að einni milljón króna. Úm
niðurjöfnunina sjálfa þarf ékki
annað en skoða útsvarsskrána.
Hvorutveggja sýnir stjórn
Sjáifstæðisflokksins á Réykja-
vík — auk margs annars .
Og svo er þessi flokkur að á-
saka aðra.
• V.
Morgunblaðið talar um úr-
ræða- og viljaleysi Alþýðu-
flokksins í sambandi við bygg-
ingu og útgerð nýs togara. All-
ir,. sem til þekkja, og satt vilja
segja, vita, hvernig því máli er
farið. Gegn andstöðu Sjálf-
stæðisflokksins tókst Alþýðu-
flokknum loks að fá löggjöf, er
heimilaði styrk til byggingu ný-
tízku togara. Strax þegar að unt
var, voru framkvæmdir hafnár í
þessu skyni. Sjómenn og aðrir
áhugamenn bundust samtökum
til þess að stofna félög, er léti
byggja og gera út nýtízku tog-
ara. Nægilegt hlutafé var feng-
ið. Þá var sótt um innflutnings-
og gjaldeyrisleyfi. Á því stóð.
Og svo skall á stórveldastríð og
allar framkvæmdir voru hindr-
aðar. En á móti þessum fram-
kvæmdum öllum var barizt af
Sjálfstæðisflokknum og íhald-
inu í öllum þess myndum í
stjórnum og stofnunum. Og það
tókst að hindra allar fram-
kvæmdir.
Og svo er Sjálfstæðisflokkur-
inn að kenna öðrum um.
VI.
Alþýðuflokkurinn hefir háð
stjórnmálabaráttu um rúmlega
20 ára skeið. Á þessu tímabili
hafa verið framkvæmd óvenju-
mörg umbótamál fyrir frum-
kvæði hans og atbeina. Á móti
flestum þessum málum hefir
Sjálfstæðisflokkurinn barizt
leynt og ljóst. Það munu síðar
gefast betri tækifæri til þess að
ryfja þetta upp fyrir alþjóð
manna. Alþýðuflokkurinn mun
halda áfram sinni hagnýtu um-
bótastarfsemi, og leggja fortíð
sína, framkvæmdir og stefnu
fyrir þjóðina. Hann mun á þeim
vettvangi ótrauður mæta Sjálf-
stæðisflokknum, eftir vopnaðan
frið.
Og að orustunum loknum, en
ekki fyrr, verður dæmt um sig-
ur og ósigur.
isfiiii á bngamtnl
er tekið til starfa. Tekur á móti dvalargestum og ferða-
fólki. Gistihúsið er rekið með sama hætti og fyr.
Ferðir eru alla daga kl. 10 f. h. frá Bifreiðastöð íslands,
sími 1540. — Upplýsingar í síma á Laugarvatni gefur
BERGSTEINN KRISTJÁNSSON.