Tíminn - 26.03.1963, Page 7

Utgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjón: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulltrú) ritstjórnar: Tómas Karisson Auglýs
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofui 1 Eddu
húsinu. Afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofui i Bnnka
stræti 7. Símar: 18300—18305 — Auglýsingasímr 19523 Af.
greiðslusimi 12323 - Askriftargjald kr 65.00 á mánuði mnan
iands. t lausasölu kr 4.00 eint — Prentsmiðjan Edda h.f —
Kænan og hafskipið
StjórnarblöSin halda áfrani að reyna að draga athygli
frá áróðursræðunni, sem flutt var af hálfu ríkisstjórnar-
ínnar á 100 ára afmæli þjóðminjasafnsins, fyrir inngöngu
íslands í Efnahagsbandalag Evrópu.
Seinast reynir Gylfi Þ. Gíslason að draga athygli frá
ræðunni með því að halda því fram í Alþýðublaðinu s.l.
iaugardag, að svipaðar skoðanir hafi komið fram í há-
skólafyrirlestri, sem Ólafur Jóhannesson prófessor,
fiutti í Háskólanum á síðastliðnu hausti. Því til sönnunar
hirtir Gylfi viss ummæli úr ræðu sinni og fyrirlestri
Ólafs.
Gylfi birtir þó ekki neitt af þeim ummælum í ræðu
hans, sem til hefur verið vitnað og fólu í sér aðalkjarna
boðskapar hans, en hann felst einkum i þessum orðum:
„Hvarvetna gætir viðleitni til þess að efla sam-
vinnuna, tengjast böndum, mynda bandalög. Hvers
vegna? Vegna þess að stórmarkaðir, kjarnorka og
geimferðir krefjast stórra ótaka, sterkra afla, mikils
valds . . . Ef menn á annað borð óska betri lífskjara,
ef menn keppa að auknu öryggi, þá virðist þetta leið-
in í þá átt. Það, sem er að gerast kringum okkur er,
að stórveldi eflast, bandalög myndast, olnbogarúm
hinna smáu minnkar. skilyrði beirra til bess að tileinka
sér hlutdeild í framförum skerðast, kæna smáríkis
dregst aftur úr hafskipi stórveldis eða bandalags."
í hinni löngu grein sinni í AlþýðuhJaðinu, getur Gylíi
hvergi þessara ummæla eða efnis þeirra, heldur tilgreinir
önnur, sem ekki snerta þennan augljósa áróður fyrir
aðild að EBE. Það er þó þessi ummæli, sem hafa valdið
umtalið um ræðuna. Óþarft er að taka það fram, að
í ræðu Ólafs Jóhannessonar kom ekki fram minnsti
áróður fyrir þátttöku >' EBE enda um fræðilegan fyrir-
lestur að ræða. er ekki snerist neitt am það, hvort slik
þátttaka væn eðiileg eða ekki.
Tilvitnanir Gylfa í fyrirlestur Ólar's eru því algerlega
úíi í hött. Þær eru hins vegar góð siinnun þess, hvernig
stjórnarflokkarnir reyna nú að nota öil brögð og króka-
ieiðir til að fela fram yfir kosningar hina raunverulegu
afstöð'j sína t.il EBE.
Þess vegna reynir Gylfi á jafn furðulegan hátt og
þann. sem hér greinir að draga athvgli frá aðalkjarna
þjóðminjasafnsræðunnai Af slíkurn v'nnnhrögðum á
þjóðin vissulega að geta dregið sína>' alyktanir.
Strúturinn
I fréttum Ríkisutvarpsins á sunnudagskvöldið, var m.a.
greint frá því. að Erhard, efnahagsmalaráðherra Vestur-
Þýzkalands. hefði verið á ferð í Stokkhólmi og látið þar
uppi þá eindregm skoðun sína. að Brettand myndi inn-
an skamms verða aðili að Efnahagsbandalagi Evrópu. og
hrátt myndu öll ond Vestur-Evrópu tengjast því á einn
eða annan hát.t.
Erhard er vissuiega ekki einn um bessa skoðun Þetta
er nokkurn veginn sameiginlegt álit allra. sem eitthvað
þekkja til málavaxta Þvf má segia að ekki sé til nema
eínn strútur í þessu mali. Hann stingur höfðinu í sand-
inn í Revkiavíkurbréfi Mbl. á sunnudaginn og kemst þar
að þeirri niðurstöðu. eins og hann hefur revndar áður
gert í þinginu. aö þetta mát sé úr sögunni vegna at
skipta de Gaulle og þvi eigi að glevma bví í samband'
við þær bingkosningar sem standa f'vrir dvrum
Þjóðin á eftir að vakna við vondan draum, ef hún
fylgir þessum ráðum strútsins.
Verða fiskveiðar framtíðarinnar
byggðar á „hljómfræði" hafsins
Athyglisverðar rannséknir þýzkra sérfræðinga i Hambcrg
Stöðugt er verið að leita nýrra
aðferða, sein geri það mögulegt
að reka fiskveíðar í enn stærri
stíl en nú þekklst. Fyrir íslend-
inga er mikil ástæða til að
fylgjast vel me/S öJlu slíku. í eft-
irfarandi grein, sem nýlega birt-
ist í „The German Tribune“, er
sagt frá athyglisverðum athug-
unum, er þýzkir sérfræðtngar
hafa nú með höndum.
RANNSÓKNASTOFNUN fisk-
veiðibúnaðar í Hamborg er að
búa sig undir að reyna í fram-
kvæmd athuganir á „hljóma-
fræði“ undirdjúpannia, en stofn-
unin hóf þessar athuganir fyrir
tveimur árum. Þessar frumtil-
raunir voru gerðar til þess að
reyna að finna upp aðferðir til
að „veiða fiska, sem því að nota
og túlka tungumál fiskanna“.
Á stríðsárunum uppgötvuðu
bandarískir vísindamenn furðu
fjölbreytilegan hljómaheim und-
ir yfirborði sjávar. Asdictæki neð
ansjávar urðu fyrir mjög mikl-
um truflunum frá hvölum, kröbb
um og ýmiss konar skeldýrum.
Grípa varð til furðulegra aðferða
til þess að koma í veg fyrir þess-
ar truflanir asdictækja og ann-
arra slíkra tækja, sem notuð
voru við að finna kafbáta og
fylgjast með þeim.
DR. FREYTAG hóf tilraunir
við Rannsóknastofnunina í Ham
borg fyrir tveimur árum, og
hafði heldur litlu úr að spila. Og
þetta v'oru fyrstu tilraunir á
þessu sviði í Vestur-Þýzkalandi.
Samt sem áður hefur þessi
skammi lími reynzt nægur til að
kynnast niikilvægustu undir-
stöðuatriðum hljómaheimsi.ns
undir yfirborði sjávar meðfram
ströndum Þýzkalands Hljóma-
sérfræðingarnir hafa notað
gúmmíbát vi'ð rannsóknir sínar,
og hann hefur flotið hljóðlausl
á haffletinum hér og hvar um
Norðursjóinn, Eystrasaltið og
íafnvel á veiðistöðvum vestur
þýzkra botnvörpunga úti á rniðju
Allatnshafi.
Dr. Freytag þekkir að í heyrr,
artækjum sinum grunnhljóð
hvers hafs um sig, en þau er þó
ekki unnt að mæla enn af
neinni nákvæmni. Þetta er hinn
sérkennilegi heildarhljómur hafs
ins, en ógerlegt er að ná honum
í heild á hljómplötur Það, sem
veldur þessum hljómi. eru brot-
sjóir, öldur, brim og bergmál frá
klettóttum, sendnum eða grón-
um hafsbotni. Hljóð þau. sem
hinar ýmsu sædýrategundir í
strandhöfunum við Þýzkaland
eða á veiðisvæðum þýzkra fi-ski-
skipa gefa frá sér, hafa öll ver-
ið tekin upp á segulband.
AF FRAMKVÆMDUM athug-
unum verður ljóst, að „sjávar-
tungur1’ þær, sem heyrast við
strendur Þvzkalands eru í megin
dráttum ekki alls-ólikar þeim.
sem heyrast við strendur Banda-
ríkjanna. Margir grunnhljómar
heyrast jafnt í þýzkum höfum
og bandarískum Þetta eru illa
samræmd og óþýð hijóð þess.
þegar tveir harðir hlutir rekast
hvor á annan, t.d skeljar
tveggja dýra eimkum Krabba oa
annarra skeldýra, svo og þýðari
hljómar frá sundmaga allra fisk
tegunda E» .mállýzkurnar“ npð
ansjáva; við sirendur Ameríku
VÍSINDAMENN leita stöðugf eftir nýjum leiðum til að gera fisk-
veiðar auðveldari, en um leið áhrifameiri hvað aflabrögð snertir.
í greininni hér á síðunni er nokkuð sagt frá þessum tilraunum.
og Norður-Evrópu eru jafn frá-
brugðnar og fiskategundir þær,
sem lifa sitt hvorum megin þessa
mikla hafs.
Hinir einstöku „talendur"
voru athugaðir nokkuð lengi,
einkum í fiskabúrum, til þess að
hægt væri að þekkja þá af „tali“
þeirra. Satt er það, að dýr þau.
sem sett voru í fiskabúr Rann-
sóknastofnunarÍTinar í Hamborg
— hljóðeinangruð búr með
gúmmíbornum trefjamottum —.
reyndust ekki öll fús til að
,tala“.
URRARI einn (trigla gunard-
us) var látinn i búr, en hann .er
fyrir löngu víðkunnur fyrir sína
drynjandi rödd. Hann reyndist
ófáanlegur til að „tala“, hvort
sem ýtt var við honum með gler-
stöng, hann handfjallaður með
berum höndum eða gefið veikt
rafmagnshögg. Það var fyrst.
þegar annar fiskur sömu tegund
ar var látinn í búrið til hans, að
hann rauf þögn sína. Þá fór hann
að ,.tala“ af furðulegu fjöri og
svo hratt, að hann gaf frá sér
mörg hundruð hl.ióð á klukku
stund, einkum þegar urrararno
tveir gáfu frá sér ógnandi eða
aðvarandi hljóð gegn tilgreind-
um óvinum eða keppinautum.
Tilviljanirnar urðu vísinda
mönnunum stundum að liði vi?
tilraunir þeirra. Þannig var það
til dæmis út af Eckernförde við
Eystrasalt, að vart varð við hljóð
einhvers krabbadýrs á mjög litln
dýpi, en orsök hljóðanna reynd
ist ófinnanleg En svo var farið
innan í þorsk, sem veiðimenn
höfðu fengið. o? magi hans
reyndist fullur af krabba *em
var aðeins sentimetri á lengd
Þetta var eina krabbadýrið á
þessíim slóðum og hlaut því að
valda þessu sérstæða hljóði
NÚ ER lokið fyrsta þróunar
stigi þessara þýzku rannsókna a
hafhljóðfræðinni. Enn er þó
ekki unnt að fella allt mn i skipu
legt kerfi Undir yfirborði sjávar
verður enm vart mjög margra
hljóða, sem éru frábrugðin hinv
venjulega og með öllu ókunn
Meðal þessara hljóða eru til
dæmis ýmis blísturshljóð og lang
dregin, hávær drunuhljóð, sem
enn er allt á huldu um, frá
hverju stafa
Enn fremur má heita að allt sé
óþekkt um hljóð spendýra í sjó,
svo sem sæljóns, sels, hnísu og
fleiri, en hljóð þeirra hafa ekki
enn náðst á hafi úti. Þegar vís-
indamennirnir ætluðu að taka
upp hljóð dýra þessara í dýra-
görðunum í Hamborg og Brem-
erhaven, reyndust dýrin annað
hvort of löt eða af öðrum ástæð-
um of skeytingarlaus. Þau léku
sér að tækjunum, en gáfu ekki
frá sér nein hljóð, seni hægt
væri að taka upp.
Vísndaniennirnir eru nú byrj-
aðir að gefa hinum ýmsu hljóð-
um líffræðilega skýringu. Sum
þeirra eru skýrð á mjög ein-
faldan og eðlilegan hátt. Til
dæmis verður vart mjög sór-
kennilegs blísturshljóðs, þegar
stór síldartorfa breytir um
slefnu. Þetta hljóð gæti stafað
frá titringi á millilaginu milli
búks síldarinnar og sjávarins um
hverfis. Öðrum hljóðum er skipt
í kall-hljóð, snertihljóð og viðvör
unar- eða ógnunarhljóð, eins og
til dæmis hjá urrurunum.
í VOR verða gerðar fyrstu
tih’aunirnar til að veiða fisk með
tilstyrk hl.ióða Hátalara verður
sökkt niður frá gúmmíbát, leikin
í hann hljóð. sem áður hafa ver
ið tekin upp, og fiskurinn þannig
„ávarpaður" á eigin máli, ef svo
má að orði komast Fyrirliggj-
andi eru til nota í þessu skyni
hljóð fiska, sem áður hafa verið
tekin upp á segulbönd Eru það
einkum fiskar, sem mikilvægir
eru fyrir veiðarnar, eins og til
dæmis þorskur.
Notuð verða þau hijóð, sem
tilraunirnar hafa margsannað að
leiða til ákveðinna viðbragða. og
einkum yfir grýttum botnj eða
öðrum botnhindrunum Þau eiga
að reka fiskinn fram. til dæmis
viðvförunarhljóðin. og reka hann
i netin, eða kalla hann fram á
veiðisvæðið erns og til dæmis
löðunar- og eðlunarhljóð.
T í M I N N, þriðjudagur 26. marz 1963. —
/