Alþýðublaðið - 26.10.1940, Síða 3

r 'TGARr \G OFT lfC '
--------- ILÞÝÐUBLADIB ;----------------------:-
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903:’Vilhj. S. yilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lau
AI.ÞÝÐUPRENTSMIÐJ AN
Eitt Tii bændur, annað Tið Reykjavfk.
HÉR í blaðinu birtist fyrir
nokkrum döguni grein eft-
ir Jón Blönda-f, sem hafði inni
að haida mjög lærdómsrikan sam
anburð á dýrtSðinni hér á landi
fyrsta ár heimstyrjaldarinnar 1914
—1918 og fyrsta ár þeirrar styrj-
aldar, sem n.ú stendur yfir. Var
með þeim samanburði sýnt frarn
á hvernig dýriiðin — kapphlaup-
ið milli framfærslukosthaðar,
verkakaups og franifærsl ukastn a ð
ar — hefir það ár, sem af er
þessart styrjöld, færst í aukana
á nákvæmlega sarna hátt og í
byrjun síðasta stríðs, „aðeins með
ennþá mei.ri hraða“. Og það er
engin foirða, þótt greinarhö'fund-
urinn varaði við slíkri þróun. Það
e;r öllum fulltíða mönnum enn
í fersku minni, til hvers ófarnaðar
hún leiddi fyrir tuttugu árum
síðan.
En svo kátlega vildi til í gær,
að Morgunblaðinu datt í hutg að
:reyna í. ritstjórnargrein sinni að
gera sér mat úr þessari grein
Jóns Blöndals. Minnist það í því
sambandi á það, að Alþýðublað-
ið hefði „stundum up|) á síðkast-
ið“ spurt, bver væri stefna Morg-
unblaðsiins í þessuim anáium. Seg-
ir Morgunblabib drýgindalega, að
’ reyndar hafi ve.,rið óþarfi að
s.pyrja, því að það hafi aldrei
farið dult með þá sikioðun, að
sú stefna, sem Jón Blöndal lýsti,
væri hættuleg. „Blaðið“, segir
Morgunblaðið um sjálft sig, „hef-
ir varað mjög ákveðið við kapp-
hlaupinu milli verölags og kaup-
iags, því að það myndi fyrr eða
síðar bitna harkalaga á fraanleið-
endum og þjóiðinni í heil>d“.
Hver hiær ekki, þegar hann
les þessi orð í Morgunblaðinu?
Það þykist alltaf hafa séð hætt-
una af kapphlaupinu milli verð-
J.ags og kauplags, og það þykist
alltaf hafa varað við henni. En
þegar uin það er :að r,æða að
gera eittlivaö til að stöðva þetlia
kapphlaup áður en út í saina
fen.ið er fcoimið og í lok síðustu
hehnsstyrjaldar, þá kemur annað
hJjóð í strokkinn hjá Moijgunblað-
inu. „Það er ekki til neins“,
6.agði það siðast í ritstjórnaaigreiiT
piuni í gær, ,,að vera að stiaglást
á háu verði á kj'öti og mjólk, eins
og Alþýðublaðiið hefir gert, því
að enigi'n sannigirni var í því, að
halda þessum einu neyziuvörum
niðri, ef ekkert var hirt um aðr-
ar nauðsynjaT“! •
En hver hefir sagt, að ekki
væri einnig nauðsynlegt, að halda
fiskinum niðri o|g inn,Iendum nauð
synjium yfirleitt? Og veit Morg-
unblaöið ekki, að liúsaleigunni
e:r enn haidið niðri og kaupinu
sömiuleiðis langt fyrir neðan all-
ar innlendar nauðsynjar, jniklu
neðar en öllu öðru, þegar
húsaleigan pin er imndanskil-
in? Hvaiða sanragirnd", svo
oirð Morgunblaðsins sé við haft,
er í því að kjötið, mjólkin og
fiskiurinn, hækki fyrr og meira
en kaupið og húsalei'gan? Og
hvernig ætlar Morgunblaðið að
stöðva kapphlaupið, sem það
„hefir varað við“, ef þaö mælir
bót jafn ábyi'g'öarlausri verðhækk
un og þeirri, sem nú síðast var
ákveðin á kjötinu?
Og meðal annarra örða: Hefir
ekki Vísir líka öðruhvoru verið
„að staglast á of háu verði á
k'jö;i óg mjólk, eins og Alþýðu-
blaðið“? Hvernig vífcur því við?
Er hamn og M'Orgunblaðiið ekki
blöð' eíns og saraa flokks, Sjálf-
stæðisflokksins? Og hver er þá
stefna Sjálfstæðisfloikksiras, e.f
MO'rigunblaðið segi'r, að engin
sainngirni sé í því, að vera á
móti þeirri verðhækkun, sem gerð
hefir veriö á kjötinu, en Vísir
hinsvegar, að engin sanngimi sé
í því, að kjötið sé hækkað svo
mœkið?
Það slaidi þó aldrei veria, að
SjálfstæðisflokkuTinn háfi allsekki
neina stefnu í þessu máli, en
þykii vissara að hafa tvö járn
í éldinum og segja eitt í Morg-
unbilaðinu, af því, að greinar þess
kiama fyrir augu bænda í Isa-
foid ,og annað í Vísi, af því, að
hann hefir enga útbreiðslu úti
úim laind og er eingöngu ætiaður
fyrir Reykjavík?
Máske Morgunblaöið vilj.i skýra
þessa merttilegu tvöfeldni í mál-
f'lutraiingi Sj.álfstæði'sftakksins fyr-
ir mönnum?
Siðprúður sendisvéinn
i'óskast strax.
LITLA BLÓMABÚÐIN.
Bankastræti 14.
SPECTATOR-GREININ
með formála og þýðingu.
BÓKAVERZLUN
SNÆBJARNAR JÓNSSONAR.
I—---------------------
Myndarleg ung stúlíka get’ur
fengið atvinnu við sauma. Upp-
lýsingar á Suðungötu 2.
Skíðafétag Reykjavíkur
ráðgerir að fara skíðaför á Oki
eða Þórisjökli á morgun, lagt af
stað í fyrramálið kl. 6, ekið um
Þingvöll upp á Kaldadal og Langa-
hrygg. Farmiðar hjá L. H. Muller
til kl. 6 í kvöld.
verður haldinn í V.M.F. Dagsbrún sunnudaginn 27. þ. m.
kl. 3 e. h. í Iðnó.
DAGSKRÁ:
1. Félagsmál.
2. Uppsögn samninga.
3. Nýir samningar.
4. Kosning í stjórnaruppástungunefnd og í kjörstjórn.
5. Bretavinnan.
6. Önnur mál, er fyrir kunna að koma.
Sýnið félagsskírteini við innganginn.
Stjórnln.
Hjartans þakklæti til allra, sem minntust okkar
með heimsóknum, blómum, skeytum og öðrum gjöf-
um á silfurbrúðkaupsdag okkar 23. okt. s.l.
Ingveldur Jóhannsdóttir.
Magnús Björnsson.
DahSleik
heldur Sundfélagið Ægir í Oddfellow í kvöld, 1. vetrardag,
klukkan 10.
Aðgöngumiðar seldir á sama stað eftir klukkan 4.
Dansað uppi og niðri. — Aðeins fyrir íslendinga.
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR.
„Loginn helgiu
eftir W. SOMERSET MAUGHAM.
SÝNING ANNAÐ KVÖLD KLUKKAN 8.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 4 til 7 í dag.
þýöingra ákvæba alþýðutrygg-
ingalaganna unn ellilaura og ör-
orkubætur og breytimga þeirra,
sem á þeim hafa verið gerðar,
skal stuttlega. skýrt frá úthhit,-
uninni fyrir árið 1939, en hún
fór fnam hauisíiö 1938.
Alls var úthlutað um 1 milljón
513 þús. krórauan til 6660 gamal-
menna og öryrkja, og gœiddu
sveita- og bæjafélögin um 2/,
h'líuita þessarar upphæ’ðar, en
Tryggiragarstofnun ríkisiras u-m Vs
Wiuita. Tala gamalmenna yfir 67
ára var það ár um 8100, og fengu
um 5500 þeirra, eða nærri 70°/o,
einhver ellilaun, auk 1160, sem
fengu örorkubætur. l’Jthlutunin
tfer frami í 2 f'okkum. Til I. flokks
greiðir Tryggingarstofnun ríkis-
ins vextina af ellistyrktairsjóðun-
um gömlu og i/4 hluta af fram-
lagi- Lífeyrissjóð's tslarads, enda
leggi hlutiaðeigandi sveitarfélag
fram a. m. k. jafnháa upphæð til
þess ftokks óg því ber af fram-
lagi sjóðsins. Til þessa flokks
runnu- þetta ár utji 300 þús. kr.,
sem skiftist milli ca. 4300 gamal-
menna og öryrkíja, >og greiddi
Tryggmgar'stofnunm tæplega V,
hluita upphæðarinnar, en sveita
og b.æjafélögin rúmlega Vj hluta.
Upphæðir þessar ber fremur að
skoða seira gl,aðnLngu en fram-
færsluieyri, enda er þeim ætlað að
fcoim'a í stað ellistyrkjanna gömlu,
sem þó aldrei námu raema ujn
200 þús. kr. mest.
I II. flokki va:r úthlutað siam-
tals rúmlega 1 millján og 200
þús. krönuin til 2360 gainalmenna
og öiryrkja. Hér er því um beinan
fraimfærslueyri að ræða, oft ein- ,
ustu tekjurnar, sem hlutaðeigandi
hefir fyrir sig að leggja. Greiddu
sveita- og bæjafélögin um 900
þús. krónur af þessari upphæð',
en TryggLngarstofnunin 3/r hluta
af framlaigi Lífeyrissjóðsins, eða
rúm'lega 300 þús. krónur. Vísi-
tala kauplagsinefndar var 1. okt.
si. 1. 136, eða, 36»/o hærri en í árs-
byrjiun 1939, og vitað er, að
verðlag hefir enn hækkað síðan
hún var ákveðin.
Saimkvæmt ákvæðuin áilþýðu-
tryggingalaganna ber sveita- og '
bæjastjómum að haiga úthliufun-
inni svo, að gama'lmenni eða ör-
yrki, sem nýtur ellilauna eða ör-
orkubóta, þurfi ekki fyrirsjáan-
lega að njóta almenns fnam-
færslustyrks. Það er því bersýni-
iegt, að úthlútunin í haúist, fyrir
árið 1941, hlýíur að hækka mijög
mikið frá því sem var 1939- Fyrst
og fremst verður óhjákvæmilegt
að hækka við þá, sem verið hafa
í II. flokki, og enn fremuir má
gera ráð fyrir, að ýmsir verði
nú að flytjiast í II. flokk, sem
áðúir \oo,riuN í I. flokk.i, auk hækk-
ana þar. Að vísu sverfúr dýrtíðin
nokk'Uð misjafnlega. fast að
rnönnum eftir því, hvar peir era
búsettir. Það er því engan veginn
sjálfsagt, að hækkunin verði alls
stað'ar hin sama, en 'víðast verð-
ur óhjákvæmilegt að taka tillit til
dýrtíðarininar, eins og hún er hér,
að fullu.
Tii þess að heildarframlag til
II. flokks fyrir 1941 samsvari út-
hlufuninni fyrir 1939, má því
gera ráð fyrtr, að það þurfi að
hæ'kka upp í 600—1700 þús. kr.
og ellilaun og örorikubætur alls
í báðum fliokkum upp í nálægt 2
millj. kr. Sést glöggt á þessu,
hversu þýðingarmilul pg nauð-
syrileg sú breyting er, bæði fyrir
sveitafélögin og einstaklingana,
sem gerð var með bráðabirgða-
lögunum. Að al jiýðutryggiingalög-
unum óbreyttum yrði framlag
Trygiginga'rstofnunariinnar um
500 þús. kr„ en samkvæmt bráða-
birgðalögunum er útlit fyrir, að
það' gjeti hækkað úpp í ca. 700
þús. kr., o;g er hækkúnin aúkið
tillag ríkisins til ellilauna og ör-
orkubóta.
D agpen inga r slysa try ggingar-
inna'f eru nú kr. 6,80, í stáð 5 kr.
áðuir en uppbætúr komu til, dán-
arbætúr ékkj.u -4080 krónúr í stað
3000, fullaT örorkubætur 8160
k'rónur í stað 6000, en da hafi
slysiið orðið eftir 9. nóvember
1939. Upphæðir þessair gilda til
næstu áramótíi og breytast þá
eftir því se|m vísitala kauplags-
nefndar spgir til, o>g síðan á sama
hátt ársfjórðungslega samfcvæmt
b ráðabirgðalögunuim.
Einstaka inenn virðast líta svo
á, að enginn munur sé á eliilaun-
íunn og 'öriorfcubötum og jalfhvel
slysabótum annars vegar 0g fá-
tækrastyrk. hins vegar.
Þetta er fjarri öllum sanni.
Allir þeir, sem verða fyrir slys-
úm við tryiggingairskyid störf,
eigaj rétt til ákveðinna bóta sam-
kvæirat því, sem iögin segfa fyrir
um- Þeir, sem fá ellilaiuin eða ör-
orkubætur, þ. e. eiignalaust fólk,
sem þrotiið er að starfsíkröftum,
hvort heldur er vegna elli eða
örorku, fá úthluta'ð einu sinni á
ára fyrir fraim. fyrir næstá áo
ákveöinni upphæð. Þessa upphæð
eiga þeir rétt til að fá á árinu,
hvort sem hún er greidd í einu
lagi, smærri upphæðir, eða t. d.
muð jiöfnunr mánaðarlegum
gneiðslum. Hins vegar eiga þeir,
sem fátækra'styrks njóta, það oft-
ast eða stöðugt undiir miati fram-
færslunefnda éða sveitastjóma í
hvért sfcipti, sem b'jörg þrýttúr,
hvo.rt og hverja úrlauisra þeir fá.
Gamalmennið eða öryrkinn, sem
’veit fyrirfram hvaða upphæð hann
fær, reynir því að koma sér svo
fyrir, áð hún hrökkvi, oig ef því
lánast að vinna sér inn noikkrar
króraur, á það ekki á hættu aðN
el’Iilaunin eða örorkubætúmia'r
verðii skert aif þeim sökúm. En
silíks mega þeir, sem Iifa á friam-
færslústyrks, oftast vænta-. Sýnir
það sig ósjaldan, að þetta_ getur
orðið til þess að draga úr við-
leitni styrkþega til sjálfsbjarigar,
en það er ilia farið.'
Framfcvæmd ákvæðanna um
ellilaun .og örorkubætur er í
höndum sveita og bæjarstjórna.
Ríður mjög á því, að henni sé
haigað í fullu samræmi við tii-
gang laganna og með það fyrir
augum, að lögin komi að sem
fyllstUm notuin.