Alþýðublaðið - 04.12.1940, Blaðsíða 2

ALÞYÐUBLAfHÐ
útgerðarinnar norður í sumar
Englnn undlrbllningur og ekfeert eftlrlit.
1j~y AÐ VAR MIKIÐ veður gert út a£ því í vor, er Fiski-
félag íslauds kom af stað hópferð sunnlenzkra trillu-
báta til Vestur- og Norðurlands og áttu þeir að stunda fisk-
veiðar frá ýmsum verstöðvum í sumar. Eigendur bátanna,
að minnsta kosti sumir, nutu einhvers styrks til átgerðar-
innar frá hinu opinbera.
Því miður virðist allt benda til þess að hér hafi verið
um að ræða einhverja þá aumustu útgerð sem þekst hefir
á síðustu árum og virðist helzt, að ekkert eftirlit hafi verið
með útgerð þeirra og allur undirbúningur hafi verið hinn
aumasti.
Félagsmálaráðuneytið fól Birni Blöndal Jónssyni í haust að
kynna sér rekstur þennan sem bezt á hihum ýmsu verstöðvum
bátanna og hefur hann fyrir nokkru gefið ráðuneytinu skýrslu
um hann.
Björn kynnti sér útgerð báta,
sem voru á eftirtöldum stöðum:
Skagaströnd, Sauðárkróki, Siglu-
firði, Húsavik, Flatey á Skjálf-
anda og Hólmavík. Alls kynnti
hann sér rekstur og afkomu 25
trillubáta. í
Á Skagaströnd voru tveir bátar
af Suðurlandi. Annar báturinn,
„Múmi“, aflaði brúttó fyrir 4100
krónur, en kostnaðuir var svo
mikill, að mennirnir gengu slipp-
ír frá. Þess skal getið, að manna-
skipti voru svo mlkil á þessum
báti, að aðeins voru tveir eftir af
peim, sem upphaflega réðust til
fararinnar. Hinn báturinn, „Haf-
renningur“, fiskaði fyrir 3300
krónur, en útkoman var pó vem-
lega betri á honurn.
Á Sauðárkróki vom 3 trillu-
bátar til viðlegu: Svavar fiskaði
til ágústloka fyrir kr. 1741,65, en
lifur var að auki. Marz aflaði fyr-
ir kr. 780,00 og Káinn fyrir 807,00.
Hver bátur eyddi benzíni fyrir
140 krónur. Útkoman á pessum
tveimur bátum var svo aum, að
bátarnir vo'ru í skuld eftir út-
baldið. i
>OOOOOOOOOOCK
lazar
Kvenfélag Alpýðuflokksins verð-
tur í G.T.-húsinU, föstudaginn 6.
p. m. og hefst kl. 3.
Margt ágætra muna. Konur,
munið að skila munurn í G. T.-
húsið eftir kl. 10 sama dag.
Sálarrannsóknarfélagið held-
ur fund í Guðspekifélagshús-
inu fimmtudagskvöld kl. 8.30.
Forseíi, síra Jón Auðuns:
í helgidóminum. (Erindi).
STJÓRMIN.
Þúsundir vita, að gæfa fylgir
trúlofunarhringum frá Sigut;
þór, Hafnarstræti 4.
Til samanbuirðar við útgerð
pessara báta getur Bjiöm um út-
komuna hjá bátum, sem heima
eiga á Sauðárkróki, og er hún
miklu betri, eða allt að fjórum
sinnum betri.
„Af einum sunnlenzka bátnum,
„Káinn“, gengu flestir hásetar
strax eöa pví sem næst. Þáð
var helzt að heyra á heimamönn-
Um á Sauðárkróki, að á sunn-
lenzku bátunum væim engir
menn, sem kynnu nokkuð áð fisk-
veiðum á trillubát, að einum und-
anskildum. Útbúnaður pessara
báta hefir verið hinn hörmuleg-
asti, hvað veiðarfæri og annað
snertir." i
Á Siglufirði vom 9 trillubátar,
par af 8 á vegum Fiskifélagsins.
Fiskifélagsbátarnir, 8 að tölu,
höfðu viðlegupláss í svo kölluð-
Um „Anleggsbragga“, 9. báturinn
hafði viðlegu í „Skarpabragga".
Beitingarpláss var Uindir bem
lofti, enda mest róið með hand-
færi. Söltunarpláss var ekkert til,
par sem aflinn var allUT seldiur
í hraðfrystihús og skip.
Róðrar vorn stUndaðir í U/2
mániuð. Meðalhlutur mun vera ca.
300 kr. fritt, nerna fæði, sem var
kr. 70 pr. mánuð. En á milli
róðra voru nokkrir menn, sem
stunduðu landvinnu.
Einn af pessum 8 bátum hafði
pó 450 kr. hlut, en frá pví dregst
fæði, sem er eins og áður er sagt
kr. 70,00 pr. mánuð. Stærð pess-
ara báta er frá 1 Upp x ú/2 tonn,
én pað eru allt of litlir bátar;
peir purfa helzt að vera upp í 3;
tonn; pað er sú hæfilega stærð,
og peir purfa að vera betur út-
búnir en pessir bátar voru.
Þeir purfa að hafa lóðiaspil,
vegna pess að dýpi er svo mikið
úti fyrir Siglufirði, par sem lína
er lögð, að pað er sem næst ó-
gerningur að ná henni upp með
handafli.
Alla pessa báta viantaði legu-
streng til að liggja við, en pdð
er nauðsynlegt, að hann fylgi
hverjum báti.
Það ,sem mest á ríður, ef ár-
angur á að nást, er, að ekki séu
bafðir aðrir rnenn á svona bátum
en peir, sem eru sjómenn og
vanir fiskiveiðum á trillubátum.“
„Þá kemur 9. trillubáturinn. Á
honum voru allt vanir sjómenn.
Þeirra hlutur er 1500 kr., sem
ekkert hvílir á, nema fæði. Þess
utan hafa pessir menn unnið
mikið í landi, en hvað miKliu
pað nemur, er ekki hægt að fá
Upp gefið, að minnsta kosti ekki
éins og stendur. Þessir menn
keyptu sér fyrir nokkrum dögum
trillubát fyrir 6000 kr. og borg-
uðu hann út.“
Á Flatey á Skjálfanda voru 3
bátar.
Trillubáturinn „Viðar“. Á pess-
Hm báti voru upphaflega 3 ménn,
en urðu eftjr lítinn tíma aðeins 2.
Þessi bátur fiskaði fyrir kr. 1218.
Kostnaður á pví er kr. 1514. 1
pessUm kostnaði er innifalið fæði
Oig salt, en ekki viðlegukostnað-
tur, sem er 200 kr. Útkoma pessa
báts er ,sú, að hann skuldar
KaUpfélaginu 604 kr. og auk pess
viðlegukostnaðinn, kr. 200. Haus-
um og hryggjum var hent, en
lifrin sett í kagga, og sá kaggi
stendur í beitingaskúrnum enn
með lifrinni í. Báturinn, sem pess-
ir menn komu með, var alveg ó-
nýur. Þeir fengu pví lánaðan
róðrarbát, sem peir réru á. Það
má fullyrða, áð pessir menn hafa
enga pekkingu á útgerð svona
báta sem dæmi um pað má taka
að peir réru ekki nema út á báta-
leguna og létu lóðina liggja par í
tvo og prjiá daga; svo pegar peir
loks fóru til pess að draga lóð-
ina, var ,meira og minma skemrnt
af fiskinium, sem á henni var.
Það skal tekið fram, að menn
pessir vora veiðarfæralaUsir og
fa'a’ausir. Bát peirra fylgdi ekkert
af áhöldum nema 1 sleggja."
„Lúðan“ G. K. 220- Þessi bát-
Uir fiskaði fyrir kr. 6510. Kostn-
fáður á pví er kr. 2303. f pesisUm
kostnaði er iolía, salt, fæði og
peirra „privat“-eyðsla, svo sem
tóbak, vinnufatnaður o. fl. Við-
legnkostnaðurinn er kr. 200, sem
ekki er enn greiddur. Á pess-
lu-m báti era 4 menn. Þessir menn
voru auðsjiáanlega vanir pessum
fiskiveiðum.
3. báturinn var róðrabátur. Á
pessUm báti voriu aðeins tveir
menn; peir fiskuðu fyrir kr. 2327.
ViðlegukostnaðUr er 1/15 af afla-
upphæðinini eða kr. 155,20. Annar
kostnaður er kr. 631. Þessir menn
skyldu istarf sitt og höfðu áhuga
fyrir pví á sama hátt og sjíómenn
hafa.
Á Húsavik voru: Trillubáturinn
„Trausti" R. E. 31, formaður Árni
Jóhannsson, pessi hátUr fiskaði
fyrir kr. 340. Kostnaður á pví er
kr. 615. Allt að priöjungi upp-
hæðarinnar er veiðarfænakositnað'
ur, pvi báturmn átti pau alls ekki
til. Á pessUm báti voru 3 menn,
þn einn geklk í burtu skömmu eft-
ir að báturinn kom. Vélin í fcíátn-
um var mjög oft í ólagi. Ein-
hvern fyrstu dagana í ógúst fór
formaðurinn heim, pvi hann var
pá orðiun einn eftir.
2. Trillubáturinn „Sigurbjörg".
Þessi bátur fiskaði fyrir kr. 3161.
Kostnaður á pví er kr. 1431. í
pessu er pó ekki viðlegukostnáð-
ur innifalinn. Sú Upphæð, sem
pesisi bátur hefir fiskað fyrir, er
ekki neitt, saman borið við pað,
sem plássmenn hafa fiskað fyrir
á sama tíma, og má veria, að
pað sé af pví, áð báturinn var
(fyrst í sitað í lamasessi, en veiga
mesta ástæðan m’uin pó vera sú,
að páð var mjiög mikil ósam-
'heldni í útgerðmni; menn að fara
og aðrir áð koma.
3. Trillubáturinn „Örn“. Þessi
útgerðarmaður hefir aldrei feng-
ist við útgerð fyrr, aldrei á sjó
komið og réri heldux ekki sjiálfur.
Vél pessa báts reyndist alveg ó-
nothæf við línuveiðiar. Örn pUrfti
pví að fá lánaðan bát, en pað
var ekki nóg. pví Örn hafði kom-
ið sama sem línulaus, en pað lít-
ið, sem hann hafðí af línu var ó-
nothæft eða lítt nothæft. Þessi
bátur, eða öllu heldur leigubátur-
inn, fiskaði fyrir kr. 1892. Á pessu
var kostnaður fyrir kr. 1806. Þessi
báíur varð pó skuldlaus með pví
að kaUpa laf honurn veiðarfærin
aftuir, til pess að borga með ein-
Um hlutai'manni og eitthvað af.
fæðiskostnaði. Útgerðin á pessium
bát gekk skrikkjótt. Um formann
var skipt tvisvar, og að síðusíu
gékk síðasti formaðurinn af bátn-
tom og fór að sttonida aðra at-
vinnu.
Þá kemtot bátur, sem stenidur
fyrir utan Fiskifélagið. Hann
heitir Gunnar. Þessi háttoir hefir
fiskað fyrir kr. 4500. Kostnáður
ö pví er kr. 1596. En í pessum
kostnaði er innifalið ýmislegt,
sem menn pessir hafa tekið
handa sjálfum sér. Þessi bátur
y.a/ hjá Hafnarsjóöi og heldur
en.n áfram.“
Á Hólmavík héldu til eftirtald-
Ir trillubátar:
1. Farsæll frá Aktanesi, 2 tonn.
Hann aflaði fyrir kr. 4441,83.
Kostnaður á pessU' verður kr.
1496,14, par af er beitukostnaður
kr. 648,80. Farsæll var í tvlo mán-
Uði og 11 daga. Á pessium báti
voru allir mennimir vanir og öll
framkoma peirra hin prúðmann-
legasta. Þessi bátur var í alla
staði vel útbúinin.
2. Trilluhátuir Hafbjörg. Þessi
bátur fiskaði fyrir kr. 426,11. Lif-
Ur innlögð hjó Kaupfélaginu fyrir
kr. 5,40; hitt lagt inn hjó Stein-
ólfi Benediktssyni. Kostnaðtor á
pesstom afla er kr. 227,09. Upp-
sátursgjiald ó pesstom háti er kr.
60,00. Úthaldstími bátsins er 1
mántoður og 3 vikur. Vélín í
bótntom var alltaf að bila, og eitt
sinn fór formaður með stykki úr
henni - siuðtor til Reykjavíkur og
kom svo með pað aftur. Nokkru
seinna bilaði vélin, en pá hætti
hann. Á pessum báti vorto 3
menn.
3. Trilltobáttormn Björg frá
Reykjavík (Hét áður Hinrikj.
Bjíörg fiskaði fyrir kr. 1395,49.
Kostnaður við pennan afla er kr.
336,62. Uppsátlur kr. 60,00 í tvo
mántoði. Þessi báttor var illa út-
búinn með línu. Bátverjiar voru
a.ð snapa sér gamla linu par á
staðnum. Á pessum báti voru 3
menn. Það er talið, að pessir
menn hafi verið bráðdxiglegir til
allrar viffnu annarar, en pessia
vintou kunnu peir auðsjóanlega
ekki.
Þá er eino bátur enn, sem hélt
til á Smábömrum; hann heitir
Hafmeyjan R. 35, Þessi bátur
fiskaði fyrir kr. 351,48. Kostnaðuir
við pann afla er kr. 588,25. Þessi
báttor gekk tvo eða prjá róðra,
varð pá að hætta vegnia bilunar.
MIÐVIKUDAGUR 4. DES. 194®
Þá fengu bátverjar leigðan Svan
frá Heydalsá; á honum vora ’4
menn, allir óvanir sjó.
til itfetSariiHar
Samkvæmt upplýsiffgmu, sem,
ég hefi fengið, hafði pessum
trillubátum verið útveguð allstðr
fjáruipphæð, líklega allt að 2Q
pús. krónur, sem að vísu átti að
heita lán. Til úthlutunar á bát
áttu að koma jeða komu .6—7
hundrað krónur. Fyrir pessa upp-
hæð áttu bátarnir að fá sér veið-
arfæri og annað, er peir purftto
með. En pað er vitað, að sumir
eigendur pessara háta leigðu pá
veiðarfæralausia, eftir að hafa
tekið við áðuír nefndri Upphæð.
Enn fremur segir Björn í
skýrslu sinni:
Hefi ég pá hér með gefið
skýrslu um úthald og afkomti
samtajs 25 trillubáta. Kemur
strax í ljós, að hún er yfirleitt
hin hörmUlegasta, par sem mikilí
meiri hluti bátanna eru aðeins
rúmlega matvinnungar, pó nokkr-
ir, sem alls ekki era pað, en að-
eins sárfáir, sem góða aflxomto
höfðu. Orsakir pessa era margar,
og skal ég hér í stuttu ðnáli
gera grein fyrir peim heVto, eins
og rriér koma pær fyrir sjónir.
Iilzti galIarHlr ð ií-
Ekkert virðist hafa verið htogs-
að lum pað, að vanir og dugandl
sjómenn væra á bátunum, pvert
á móti virðíst pað hafa verið
mikið af alls konar vandræða-
fólki, sem hvorki hafði vilja né
getu til pess að bjarga sér.
Ekkert eftirlit virðist hafa verilð
haft með pví, áður en bátarnir
fórU norður, að peir hefðu nauð-
synlegustu veiðarfæri og annan
útbúnað. En hafi eitthvert slíkt
eftiriit ótt sér stað, hafa peir,
er paö eftirlit höfðu með hönd-
um ,ekki borið nægiiegt skyn-
hragð á, hvað útgerð trilluháta
útheimtir. En ég tel, að skortur
á heppilegum veiðarfæram og
öðrum mauðsynlegum útbiinaðf
bátanna, hafi átt mjög mikinn
pátt í peirra lélegu aflíomu, eins
og reyndar parf ekki að fjölyrða;
um.
Skoðuti skipa og báta hér f
Reykjavxk virðist vera mjög svo
ábótavant, par sem að minnsta
kosti 3 af báttonunx reyndust al-
veg ónýtir, pegar peir voru
komnir norður og átti að fara að
stunda sjóinn. Um einn pessara
báta, „Viðar“, má geta pess, að
hann hafði ekki haffærisskýrteini
og virtist alls ekki hafa verið
horið við að skoða hann í Reykja-
vík, áður en hann var senrfur
norður, enda reyndist hann at-
gerlega ónýíur og var strax
dæmdur ósjófær. Um petta atriðx
parf ekki að hafa mörg orð, pví
pað skýrir sig sjálft.
Bejtusi-.ortur og erfiðleikar með
ýxtveguá heitunnar. Það mál parf
rækilegrar athugunar við, og
verður að finna pær úrlausnir,
sem hezt duga á hverjium stað,.
pví ékki gildlr pað sama um pá
alla, par sem aðs'aða til að afla
og geyma beilu ex mjiög mismun-
andi eftir pví hvar verið er.