Alþýðublaðið - 12.03.1941, Blaðsíða 3

Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-1
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilbjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu viö Hverfjsgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPR E N TSMIÐJAN H. F.
KemigshHpiB verkalýðsifli.
-----4—-----
VINTÝRA- OG SAGNA'
KUNNÁTTA okkar íslend'
inga hlýjaði oft Upp í fátæktinni
og kuldamum, me&an. litið var
um annað til dægrastyttingar og
skemmtunar. Æfintýrin byrjuðu
öll á þessa leið: Einu sinni var
kaH og kerling í koti sínu og
kongur og dnottning í ríki sínu.
Æfintýrin voru góð, en það
bezta af öllu var þó, þegar von-
irnar rættust og urðu að veru-
leika og kotungssonuriinn var bú-
inn að vinna kong.sdótturina log
konuhgsríkið. Sá var þó galii á,
að kotungarnir voru margir, en
ekki gat nema einn fengið kongs'
dóttiuriná og konungsríkið. Hætta
var á, að sá, er hnossið hiaut,
gleymdi, hvaðan hann var kom-
inn, og léti undir höfuð leggjast
að gera sitt til að bætia kjör hinna
kotuniganna.
Af þessum ástæðum mynduðu
kotungarnir samtök, til þess að
bæta kjör sín sjálfir. Þeir vildu
veröa sjálfstæðir menn, þar sem
hver fengi réttan skerf sinn og
skammt, en enginn drottnaði yfir
öðrum í krafti auðæfa sinna.
Þetta er æfintýrið um AiþýðU'
sambandið og það bezta við það
er, að vonirnar í því eru stöðugt
að rætast: Kotungarnir verða sín-
ir eigin konungar með samtök-
unum.
Æfintýrið bvrjar alls staðar
eins:
Það vom karlar og kerlingar í
kotum, sem áttu sér börn og
buru og lifðu í fátækt. Aðrir voru
komnir dálítið hærra, þeir höfðu
náð undir sig húsurn, mamnvirkj-
uim og skipum eða öðrúm at-
vinnutækjum. Þeir héldu sig vera
orðna eins konar konunga. Þeir
fengu Itarlana og k'erlingamar log
börnin úr kotuinum til þess að
vinna fyrir sig á jörðumum eða á
skipunum eða við aðra vinmu.
Þeir þrýstu kaupgjaldimu niður
eins og þeir gátu. Þeir neituðu
að láta hvern hafa skerf sinin og
sfcammt, svo þeirra eigin skerfur
gæti aukizt sem allra mest. Þeir
voru búnir að gleyma, hvaðan
þeir voru komnir.
Kotungarnir risu gegn þessu.
Þeir stofnuðu verkai ýðsfélög.
Konungar atvinnutækjannia
töldu veldi sínu misboðið og neit-
uðu að viðurkenna félögiin. Þeir
sögðust sjálfir ákveða kaupgjald'
ið eins og þeim sýndist, án í-
hlutunar óviðkomandi manma.
Þeir litu. svo á, að kiotungarnir
væru óviðkO'manidi rnenn, þeim
kæmi ekkert við, hvaða kaup þeir
fengju áklukkutímann fyrir vinnu
sína.
Seinna var stofnað verkalýðsfé-
lag. Það átti erfitt upjidráttar.
Vinnuveitendurnir vildu ekki taka'
þá menn í vinnu, sein í félaginu
vom. Félagið lognaðist tvisvar
eða þrisvar út af, en alltaf komu
nýir og nýir kotungar, sem ekki
þO'ldji yfirdrottnun atvinnukong-
anna og vöktu félaga sína til
starfa á ný. Mest og bezt áhrif
hafði komá ólafs Friðrikssionar
til landsins árið 1915 og hans
starf í þágu verkajýðsfélaganna.
Verkalýðurinn stendur við hann i
stórri, ógoldinni þakkarskuld.
Svo var Alþýðusambandið
stofnað árið 1916. Þá sameinuð-
ust sté rtarfélögin og þá fór að
ganga betur. Atvinnukóngamir
sýnidu að visu bæði félögunum
og sambandinu fullan fjandskap.
Baráttan var oft ótrúlegia hörð,
en eftir langa mæðu tókst að
hækka kaupið og vinna bæði fé-
lögunum og sambandinu viður-
kenningu: sein samningsaðila. —
Hörðustu andstæðingarnir voru
íhaldsmennirnir, sem seinna urðu
og em enn máttarstoðir Sjálf-
stæðisflokksins.
Enn berjast þeir gegn samtök-
um. hinna vinnandi stétta. Ef þeir
sjá einhvers staðar veikan blett,
reyna þeir að nota sér það. Enn
hafa þeir sama hug til kotung-
anna, og nægir í því sambandi
að minna á framferði veitinga-
manna við starfsstúlkur á veit-
ingahúsum í deilU þeirra nú ný-
lega, svo og hárgreiðslumeistar-
anna við sveina sína.
Eina vermd kotunganna eru
sterk verkalýðssamtök.
Enginn félagsskapur. sem
starfað hefir hér á lafidi, heflr
breytt lífskjömm fólksins í kaiup-
stöðum og kaupjúnum eins mikið
og verkalýðssamtökin og Al-
þýðusámbandið, og vantar þó
mikið á að vel sé. Þetta hefir
verið gert með hækikúðu kaup-
gjaldi, stýttum \dnnutíma og
pólitískum samtökum alþýðunnar.
Menning verkalýðsins byggist á
samtökunum. Kotungurinn er
ekki lengur ánauðugur þræll í
érgin eða annarra áliti', ef hann
sfcirur pað sjálfur og vinnur að
fffelsi sínui í samíökum með jafn-
ingjum sínum.
Umbætur, sem unnizt hafa með
25 ára starfi Alþýðusambandsins,
sýna petta og sanna. Almennur
21 árs kosningarétfur hefir verið
iögleiddur, réttindasvifting þurfa-
manna afnumin, sveitarfiutningar
afnumdir, tryggingarlöggjöf kom-
ið á fót, togaravökulög sett.
Sjómaður, sem bætfur var með
100 fcrónum á áú í 4 ár, áðUr en
Alþýðuflokkurinn hóf frelsisbar-
áttú sína, er nú bættur með 11
þús’und til 21 þúsund krónum
— og myndi þó ekki um of —
slík áhætía, sem sjómennskan er.
Auk alls pessa og óteljandi margs
annars hafa alþýðusamtökin með
starfi sínu gegnum Aiþýðuflokk-
inn haft meiri áhrif til aukningar
atvinnulífinu í landinu á erfið-
ustu tímum en hér gefst rúm tii
að rekja.
ALÞYÐtBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGU# M.
194»
KfKOHNAR VÖRUR:
Áklæði í mörgum litum.
Velour í gardinur.
Efni í kvenfrakka og
kápur.
Kjólaefni, einlit og mislit.
Dragtarefni, alullar.
Flauel, hvít og mislit í
barnaföt.
Efni í telpukjóla og pils.
Morgunkjólaefni.
Náttfataefni-
Flónel, hvít og mislit.
Sirs, 20—30 tegundir.
frá kr. 1.10 pr. meter.
Tvisttau, margár teg.
frá kr. 1.55 pr. meter.
Manchettskyrtur. m. hálf-
stífum flibba frá kr.
14.00.
Hattar frá kr. 14.50.
nærföt, góð tegund.
Allar 'fáanlegiar tegundir
af vinnufötum-
Fiður og dúnn.
Sundbolir fyrir fullorðna
og börn.
Sundskýlur úr ull og bóm-
ull.
Sokkabandabelti.
Handklæði mjög ódýr.
Saumavélar.
Saumavélamótorar.
Regnkápur kvennn.
Rykfrakkar kveniM-
VEFNAÐARVÖRUBÚÐ
MokkBir skref af Laugavegi niðnr Smiðjustíg.
asmjðrlíki,
sem er á bragðið
eins og smjðr.
nú í ðllnm nýlendu-
virafeiliiisffl bæjarins.
pið SVANA
Þetta er æfintýrið um Alþýðu-
sambandið. Það er eins iog beztu
æfintýrin. Vonimar í' því hafa
orðið að vemleika. Það hefir
fært ljós, lif og yl í köld og
fátæk hreysi. Markmiðið, sem al-
þýðusamtökin keppa að, eru kon-
ungshugsun verkalýðsing, Is-
lenzkur verkalýður má aldrei
gieyma þvi, að frelsi hans, af-
Fimmtugasti háskólafyrirlestur
sænska sendikennarans frk Önnu
Ostermann phil. mag. verður í .l.
kennslustofu Háskólans í dag kl.
8.15. Efni: íslenzk endurnýjunar-
áhrif í sænsku menningarlífi. Að-
gangur frjáls.
koma og riienning er undir því
komin,. að.alþýðan eigi sér öflug
og sterk stéttarsamtök. *
Grammófónar og plötur
keypt kontant. Fomverzlunin,
Grettisgötu 45. Sími 5691.
Bækur, blöð og tímarit keypt
kontant. Fornverzlunin, Grett-
isgötu 45- Sími 5691.