Tíminn - 30.07.1963, Blaðsíða 9

Safnararnir bíða í
ofvæni eftir galia
Frímerkjasafmarar um allan
heim verða án efa skelfingu lostn.
ir, þegar þeir heyra, aS aldrei
framar verða framin nein mistök
hjá btandarísku póststjórniinni. Tvö
ísköld rafeindaaugu fylgjast meS
hverri hreyfingu prentvélanna, og
taki þau eftir hinum allra minnsta
gaiúia, stöSvast vélarnar sjálfkrafa,
Því er þaS, aS (póststjórni.n verSur
óskeikul héSan í frá, nema því aS-
eins aS þessar rándýru vélar tíekju
allt í e'mu upp á því af einhverjum
óhugtsanlegum ástæSum, aS verSa
rangeygSar, oig því má segja, aS
tækifæri frímerkjasafnaranna séu
úr sögunni eins og tilvera risaeSla
fornaldarinnar.
Það er varla hægt að ímynda
sér, hvað safnararnir segja um
þetta. Fram til þessa hafa þeir
af miklum ákafa krafizt þess, að
verði stijórninni eitthvað á, þá
megi þeir að minnsta kosti hagn-
ast á því. Bandaríski póstmála-
stjórinn, herra Day, hefur aldrei
verið þessu sammála, og áður en
rafeindaaugun komu til' sögunnar,
var afstaða hans sú, að póststjórn-
in væri hafin yfir allan grun,
eins og kona Ceasars, hérna áður
fyrr. Þess vegna setti hann þau á-
kvæði, að yrðu póststjórninni ein-
hver mistök á, skyldi réttlæta þau
með því, að endurtaka mistökin í
stórum stíl. Þannig var það, þegar
400 frímerki, gefin út s.l. haust til
minninigar um Dag Hammars'kjöld,
voru prentuð öfug á gulan bak-
grunn, að Day lét prenta nákvæma
eftirlfkingu af frímerkinu í nær
FÁGÆTI — Hann sítur aleinn og
grúfir sig yfir marglita smásnepla.
því einnar milljónar upplagi og
eyðilagði með því allt verðgildi,
sem þessi 400 fyrstu merki kynnu
i annars að hafa fengið.
1 Þetta þarf kannski að skýra dá-
: líti.ð betur. Þegar öllu er á botninn
■ hvolft, eru yfir 170 milljónir
I Bandaríkjamanna, sem ekki hafa
! hinn allra minnsta áhuga á frí-
! merkjum — aðeins 10 milljónir
: þeirra hafa það — og hinn venju-
■ legi lesandi gerir sér ef til vill ekki
grein fyrir því, hvað frímerkja-
safnar er í raun og veru, eða hvað
það er, sem gerir frímerki verð-
mæt.
FRÍMERKJASAFNARINN er
undarleg skepna, sem hefur alveg
sérstaka hæfileika til þess að gera
eitthvað úr því, sem í rauninni
er einskis virði. Kvöld eftir kvöld
situr hann einn yfir frímerkjabók-
inni sinni með límmiða, vatns-
merkjatæki, stækkunargler, takka-
máli, uppsláttarbækur og tengur,
og hann starir óaflátanlega og af
mkilli græðgi á marglita pappírs-
snepla, sem hann hefur rifið af
bréfum einhvers annars. Hann
LÆRDÓMUR — þaS er frímerkja-
söfnun, þegar frfsfundalSjan verSur
aS fræSigrein.
vonar stöðugt, að eitthvað merki-
legt komi fram. Nánar tiltekið,
hanin vonast eftir því að finna eitt
hvað, sem enginn annar í heim-
inum á, og hamn vonast eftir því
að eignast þetta „eitthvað“ fyrir
ekki neitt. Þess verður að minnast,
að það, sem hann er að gera, og
það, sem hann bíður eftir að kom-
ast yfir, hefur alls ekkert gildi,
nerna fyrir sjálfan hann og aðra
safnara.
Þrír hlutir gefa frímerkinu
gildi: hversu sjaldgæft það er, í
hvaða ásigkomulagi það er, og
hvað einhver safnari vill gefa mik- svindlá- á söfnurunum. Þau fyrr
ið fyrir það. Síðasta atriðið er
mikilvægast fyrir þá, sem verzla
með frímerk, eða líta á þau sem
ágæta fjárfestingu. Margir safn-
arar hafa frímerkin þó einungis
sem frístundagaman, en hvað selj-
endum og kaupendum frímerkja
viðkemur, er verðgildi frímerkis-
ins hæsta verðið, sem einhver vill
greiða fyrir það.
Til dæmis er brezka, svarta
penny-frímerkið, sem varð fyrsta
reglulega frímerkið í heiminum,
gefið út 1840, alls ekki sjal'ígæf-
asta merkið, sem til er, né heldur
það verðmætasta. Samt virðist
þetta merki hafa meiri þýðingu
fyrir einn sérstakan safnara, held-
heldur en nokkur önnur frímerki.
Hann á nefnilega ellefu svört
penny-frímerki, og er reiðubúinn
að greiða, hvað sem er, til þess að
fá fleiri, sama hvernig þau eru
útlítandi. Það er metnaður hans
að eignast þau öll — no'kkuð, sem
hann sjálfur veit, að er ómögulegt,
en hvað um það, hann heldur á-
fram að kaupa þau.
S JALDGÆF ASTA frímerki í
heimi er grófgerður pappírsmiði,
þekktur sem Brezku Guiana eins
sents gallinn frá 1856. Aðeins eitt
merki er til af þessari gerð. Eng-
inn veit fyrir víst, hver á þetta
merki — nema auðvitað, núver-
andi eigandi þess og kaupmaður-
inn, sem keypti það fyrir hann —
en til eru þeir, sem greiða myndu
meira en 60.000 dollara (2.580,-
000.00 ísl. króriur) fyrir þetta ein-
stæða merki.
Þegar hér er komið, virðist svo
sem dálítið af almennri skynsemi
myndi ekki skaða. Segjum sem
svo, að þú ættir „Brezku Guiana“.
Hvað gætirðu gert við það? Þú
gætir ekki notað þa? á bréf, af því
að . . . já, af því bara. Þú gætir
hreint út sagt, ekkert gert við
merkið, nema að taka það út úr
peningaskápnum og líta á það og
hlakka yfir því að eiga það. Eða
þá láta hugann reika til þeirrar
kaldrifjuðu staðreyndar, að þú
héldir þarna á hlut, sem væri ein-
hverjum öðrum, rúmlega 2,5 millj
ón króna virði.
Það er einmitt þetta, sem marg-
ir safnarar gera. Þeir reyna alls
ekki að telja mönnum trú um, að
með frímerkjum séu þeir að kenna
sjálfum sér sögu eða landafræði
um leið og þetta sé þeim frístunda
gaman. Til eru þeir,.sem fá skatta-
frádrátt með því að gefa frímerki
imannúðarstofnunum, og önnur frí-
merkjasöfn eru notuð til þess að
losna við erfðaskatt. Þá eru þau
virt á lægsta verð, en síðan geta
þeír, sem söfnin erfa, selt þau á
hæma verði.
f SÍÐARI heimsstyrjöldinni
breyttu margir Evrópubúar eign-
um sínum í frímerki. T.d. var ein
fjölskylda, sem seldi stóriðnaðar-
fyrirtæki og keypti frímerki fyrir
andvirðið.. Hún flýði síðan til
Ameríku, og þar voru nokkur frí-
merki seld í einu þar til fjölskyld-
an hafði komið öllum börnum sín-
um til mennta og komið fótunum
undir sig í viðskiptalífinu þar í
landi.
Frímerkjasöfnunin hefur leitt
til þess, að menn hafa farið að
falsa frímerki. Til eru tvær teg-
undir falsaðra frímerkja: þau,
sem ætluð eru til þess að svindla
á ríkinu, og hin, sem eiga að
nefndu hafa ekki annað gildi en
það, að þau sé hægt að nota til
þess að senda fyrir bréf, og til eru
safnarar, sem safna ekki öðrum
merkjum en þessum, sem sýna, að
svindlað hafi verið á ríkinu.
FÖLSUÐU MERKIN, sem eiga
aðeins að lpika á frímerkjasafnar-
ana, hafa ekkert gildi nema fyrir
safnara, sem einungis safna föls-
unum. Flestir safnarar gera sér þó
fljótlega ljóst, að verðlag merkj-
anna á heimsmarkaðinum er ótrú-
lega stöðugt, og litlix möguleikar
á því að finna eitthvað, sem eng-
inn annar hefur fundið áður, og
verða af því auðugur, og þá er það,
sem sönn frímerkjasöfnun kemur
til sögunnar. Safnararnir byrja að
safna eimhverju sérstöku. Safnari
í New York hefur safnað 40 al-
búmum af eintómum fjólubláum
merkjum, og annar safnar aðeins
egypzkum merkjum og skrifa svo
svona menn fræðandi greinar um
þessi söfn sín í alls konar tímarit.
En safnaramir eru þegar öllu
er á botninn hvolft, alltaf á hött-
unum eftir sjaldgæfum frímerkj-
um. Þegar Hammarskjöld-frímerk
ið kom út, hafði maður nokkur,
Sherman að nafni, keypt 'eina örk
með 50 af þeim 400, sem fyrst
komu fram með gallanum. Þegar
hann var farinn að velta fyrir sér
hagnaðinum, sem hann gæti fengið
við að selja þessi merki á 500.000
dollara, er hann hafði keypt fyrir
2 dollara, fóru prentvélar ríkisins
af stað aftur og prentuðu nú ekk-
ert nema gölluð merki, sem eyði-
lögðu alla möguleika fyrir Sher-
man.
Sherman fór í mál við ríkið fyr-
ir að hafa eyðilagt ágóðann fyrir
sér, og til að byrja með var því
svarað, að „skylda póststjórnar-
innar væri að gefa út frímerki,
sem hver og einn gæti keypt að
vild sinni, en ekki að framleiða
sjaldgæf merki. Sherman hætti við
málsóknina og í sárabætur lýsti

Hjáróma sðngur
Nafni minn, prófasturinn á
Kirkjubæja-rklaustri, gerir sér
það til djegradvalar í fásinninu
austur þar á Síðu, að lofsyngja
ríkisstjórnina fyrir elskusemi
hennar við bændur. Sjálfur er
hann ekki bóndi. En óleti hans
er mikd, að kyrja linnulaust
þann söng, er hann óefað telur
að bændur ættu sjálfir að
syngja ríkisstjóminni til lofs
og dýrðar fyrir þau fangaráð
öll, er hún hefur, af hyggju-
viti, sínu, fundið upp til að
„frelsa“ elzta og merkasta
bjargræðisveg þjóðarinnar og
leysa þá fjötra, er Framsókn
hafði á hana lagt.
En sá er galli á lofsöng próf-
astsins, þessa postula sannleik-
ans, að röddin er ofurlítið hjá-
róma; auk þess gleymir hann
viðlaginu og verður því halle-
lúja-ið endasleppt nokikuð svo.
Hann bendir á það í Morgun-
blaðinu 10. júní s.l., fáfróðum
bændum til þénustusamlegrar
umþenkingar, að lánaðar hafi
verið „til framkvæmda í sveit-
um landsins“ aðeins 52 millj.
kr. árið 1957, en á árinu 1963
muni lánsupphæðin nema 82
millj. kr.. Þessar tölur nefnir
prófasturinn „til að sýna
hversu stórt átak var gert“.
Eiigi skiptir máli þótt þessar
tölur hafi breytzt nokkuð hjá
prófastinum á einum mánuði,
sbr. dýrðarsöng hans í Morgun
blaðinu 8. júní. Smávegis óná-
kvæmni í ritfestu máli hjá slík
um manni er ekki umtalsverð.
Hitt er sýnu verra, að hann
„gleymir“ að skýra lesendum
frá hvað framkvætndir í sveit-
um (byggingar, ræfctun o.s.frv.)
sem kostuðu t.d. 100 þús. kr.
1957, kosta margar krónur á
því herrans ári 1963. Þetta er
að taka aðeins aðra hlið máls-
ins, þá sem betur fellur inn í
hósíanna-sönginn, en sleppa
hinni, sem mest veltur þó á.
Þetta er álíka og prófasturinn
kenndi í stólnum, að allt hjálp
ræði væri í því fólgið að sýnast
en ekki vera. Þetta er að taka
fram hjá sjálfum sannleikanum
— og er raunar ekki nýtt í póli-
tískum pistlum þessa manns,
sem bomir eru uppi, margir
hverjir, af hálfum sannleik og
þaðan af minni.
Og hvers eðlis er svo þetta
„stórátak" í lánamálum land-
búnaðarins, sem nafni minn,
sem ekki er bóndi, syngur svo
fagurlega um?
Jú — „átakið“ var í því fólg-
ið að gera búnaðarsjóðina fé-
lausa með gengisfellingu og
reisa þá síðan úr rústum með
því, m.a., að leggja háan launa
skatt á bændur og láta þá lána
sjlfum sér gegn okurvöxtum.
Þetta var snjallræði svo mikið,
að engin ríkisstjórn í víðri ver-
öld hefur, svo vitað sé, haft
nægilegt hugcnyndaflug til að
finna upp á þvílíku.
Prófasturinn fullyrðir, að eft
ir 10—12 ár muni Stofnlána-
deildin „eiga í höfuðstól um
500 milljónir kr........“ En
hann gleymir blessaður að gera
áætlun um það, hversu margar
milljónir af þessum 500 bænd
ur munu sjálfir leggja fram á
10—12 árum að óbreyttum lög-
.um, ætli launaskatturinri á
bændum nálgist ekki 200 millj-
ónir á því herrans ári 1963?
Og það er sitthvað fleira, sem
hann „gleymir", prófasturinn.
Hann nam efcki allan óðinn. —
Eða sleppir hann nokkrum er-
indum af ásettu ráði?
Hann gleymir að geta um þá
staðreynd, að landbúnaður á fs
landi verður að bera stórum
þyngri vaxtabyrði en landbúnað
ur í nálægum löndum, sem þó
býr við betri kjör um búvöru-
verð. Skyldi vera svona miklu
betra að búa hér en á Bretlandi
og í Skandinavíu?
Hann gleymir að fcæða okkur
bændur um það, hví í ósköpun-
um landlbúnaðurinn verður að
sitja við sýnu verri hlut en sjáv
arútgerð um lán út á óseldar
afurðir.
Hann gleymir að leiða menn
í allan sannleika um það,
hvers vegna ríkisstjórnin hefur
frá öndverðu lagt á það alla
stund að þrengja kosti sam-
vinnufélaganna, sem jafnan
hafa reynzt bændum bezta hald
reipið, _ 0g nú síðast með því
að synja Sambandi ísl. sam-
vinufélaga uim heimild til nokk
urra mánaða erlendrar lántöku,
án þess að til þyrfti að koma
ábyrgð eða nokkur fyrirgreiðsla
af opinberri hálfu, önnur en
heimjldin ein. Slík er greiða-
semin við bændur — í ofanálag
á misbeitingu banKavaldsins.
Hann gleymir því, að þrátt
fyrir gífurlegt verðfall penjnga
hefúr jarðræktarframlagið ekki
bækkað um eyri, miðað við
hverja einingu.
Og svona mœtti halda áfraim.
Hann er skelfing gleyminn,
blessaður prófasturinn, þegar
hann syngur sitt hósíanna þeirri
hásælu ríkisstjórn, sem — ef
marka mætti sönginn — búið
hefur íslenzkum bændum
himnarfki hér á jörð.
23.7. 1963
Gísll Magnússon.
j
Málskostnaður og mannréttindi
Á S. L. SUMRI var Bandaríkja-
maður nokkur sektaður um 210
mörk (tæplega 2.500 kr.) af vestur
þýzkum öómstóli. Að auki var
honum gert að greiða 78 mörk í
málskostnað. og voru 36,80 mörk
póststjórnin yfir því, að frímerki
hans „væru eina ekta 50-merkja
örkin, sem til væri, að því að vit-
að væri“ af þeim 400 merkjum,
sem upphaflega voru prentuð
með ágallanum. Með þessu gerði
ríkið Sherman kleift að selja merk
in sín á frá 400 til 1.000 dollara
stykkið (43.000 ísl. kr.).
aí þeirrj upphæg þóknun til túlk:
I Mannrétt indasáttmála Evrópi
ráðsins,. sem hefur lagagildi í V
Þýzkalandi. segir, ag þeir, ser
ákærðir eru fyrir glæpsamlegt a:
bæfi eigi „rétt til að fá ókeypi
oðstoð túlks“. Dómstóll í Bremei
haven hefur nú mælt svo fyrir, a
vegna þesas ákvæðls beri að end
vrgreiða þóknunina til túlksins. -
Mál þetta snýst um litla upphæf
en er mikilvægt frá lögfræðilegi
sjónármiði, ekki sízt vegna þess
af hér var um að ræða útlendin;
frá ríki, sem ekkj á aðild ag mani
réttindasáttmálanum.
T f M I N N, þriðjudagurinn 30. júlí 1963. —
9