Alþýðublaðið - 05.08.1941, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
WBBniBAOOE 5. SOOST INf.
MÞTÐUBLAÐIÐ
Ritstjóri: Ste|án Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMl‘ÐJAN H. F.
Kraf a, sem ekki er heppileg.
éLAFUR VIÐ FAXAFEN:
Á rústum Coventry-borgar.
MORGUNBLAÐIÐ tekur síö-
astUðinn fimmtudag und-
ír þá kröfu Alþýðuiblaðsins al3
eklíi verði settar of strangar
hömlur á tilraunir húsmœðranua
í bœnum til að hagnýta sér rab-
arbara og ber í sumiar.
Krefst þajð þess, eins lOg Al-
þýðublaðið, að sykiurskaromturinn
til niðursaðu verði ekki sparað-
ur svo við húsmæðurnar, að þær
þær geti notfært sér þann rab-
arbara, og þau ber, sem þær
geta náð í.
En Morgunbláðið bætir emni
kröfu við, sém elkki er í neinu
saimbandi vijð þetta mál og eU
alls ekki til hagsbóta fyrir hús-
mæðurnar í bæn'um heldur að^
eins fyrir sárafáa heildsala. Blað-
Ið kreffst þess af rtkistjórninná
að sykurinn verði gefinn algjer-
lega frjáls! ‘
JÞetta er fráleit krafa \og mJÚ
alls ékki ná fram að- gartga.
Hver y.rði afleiðingin af þvú
ef rikisstjórnin færi eftir þess-
ar.i tillögu'? Allir vita, að ekki
eni siglingarnar örair eða ötttgg-
ar. Það eru miklir erfiðleikar á
því að ná hingað þeim na’uð-
synjtum ,sem við þuífum nauð-
synlega að fá. Þá er það alkúmv
(ugt, að vörur hækíka í verði svo
að segja með hverri éiniusfu
skipsferð frá útlöndum.
Ef sykurinn yrði gefinm frjáls
myndi afleiðingin verða sú, að
þeir menn, sem nóg hafa pen-
íngaráð myndi strax, eftir að
sykur væri orðinn laus við skömt
Unarfyri rkomu lagiö ,kaupa þessa
f/örd' í stóruim stíl. tJtkoman yrði
svo sú, að hinir mörgu, sem ekki
hafa nóg fé og verða að lifa
að mestu frá hendinni til inunns-
Ins myndu ýmist ekki fá neinn
sykur, fyrr en> með næstu sikips-
ferð á 'eftir, eða að þeir yrðu þá
að kaupa þessa nauðsyn'javöru
margfalt dýrari en hún kostaði
éftir næstu skipsferð á undan.
Eins og ástatt er, er alveg sjálf
sagt að halda skömmtuninni á-
ffram, einnig með sykur. Skömt-
Unin í heild er vörn gegn
„hamstri“ og verndar fyrst og
fremst þá, sem litlar tekjur hafa
Og verða að kaupa frá degi
fil dags til heimila sinna. Þá
kemut hún líka í veg fyrir það að
vöruþurð verði.
Hins vegar er rétt að játa,
öð sykurinn hefir sérstöðu. Hann
er notaður til þess að gera ís-
lenzkar afurðir nothæfar tilheim-
ílisþarfa. En það er hægt að
leysa málið, eins og lagt var til
hér í blaðinu að auka sykur-
skammtinn svo mikið að hús-
freyjurnar feomist ekki í vand-
ræði vegna skorts á honum.
En að gefa hann algerlega
frjálsan, aðeins til að gera að-
stöðu hinna riku betri á kostnað
hinna fátæku, nær ekki nokkurri
átt og er vonandi að Morgunblað-
ið, eftir að hafa kynt sér þessi
rök, taki kröfu sína aftur.
Ég held að heildsalarnir græði
nóg. Þe,ir geta verið ánægðir,
þó að Morgunblaðið sé ekki að
standa í striði fyrir þá í þessu
eina máli.
**
Drengjamót irmanns
hefst í kvðld.
Margir ágætir ípróttamenn
keppa.
DRENGJAMÓT Ármanns
hefst á íþróttavellinum í
kvöld. Verður keppt í 80 m.
hlaupi, kúluvarpi, hástökki og
1500 m. hlaupi. Margir ágætir
íþróttamenn munu keppa, bæði
ýmsir, sem þegar eru kunnir og
svo nýir menn.
Mótið heldur áfram á föstu-
dag og verður þá keppt íkringlu-
kasti, stangarstökki og 3000 m.
hlaupi.
AÖ vanda verður fjöldi efni-
legra íþróttamanria í öllum gneiri
tim, og upp á síðkastið hafa
margir „drengir“ gerzt eldri
mönnum skeinuhættir, t. d. Gunn-
ar Huseby, núvefandi methafi í
kúluvarpi, Skúli Guðmundsson,
Sverrir Elíasson, Árni' Kjartans-
Ssiqn o- fl.'
IFYRRAKVÖLD andaðist
í Landakoti Marteinn
Meulenberg hiskup. Banamein
hans var hjartabilun.
Jóhann Marteinn Meulen-
berg var fæddur 30. október
1872 í Rínarhéruðunum. Faðir
hans var þýzkur, en móðirin
hollenzk. Snemma hneigðist
hugur hans að kirkjulegum
fræðum, og er hann hafði
lokið stúdentsprófi í Hollandi
gekk hann í kaþólska kirkju-
skólann nálægt borginni Algier
í Norður-Afríku. Að loknu
námi þar hvarf hann aftur
heim til Hollands og gerðist
kennari við prestaskóla. Að
tveim árum liðnum fór hann til
Danmerkur og dvaldi þar um
hríð.
Árið 1923 var ísland gert að
ÆR erui ekki fáar borgirnar,
sem aldrei heyrðust nefnd-
ar fyrir strið, en nú pr á hvers
manns vörum.
Ein þeirra er Goventry (kov-
entrí). Sú borg hefir fræg orð-
ið vegna hinna sikæðu loftárása,
er hún hefir orðið fyrir. Hafa
Þjóðverjar mjög haldið á lofti,
hve mikið afrek þeir hafi unnið
þarna, því' að þeir hefðu jafnað
borgina við jörðu. En þarna hafi
verið aðal-flugvélaverksmiðjUT
Breta. Sjálfir höfðU' Bretar gert
mikið úr stoemmduim þessUm, og
horfði ég í vetur, hér í Reytoja-
vík, á kvikmyndir frá Goventry,
þar sem skemmdirnar voru sýnd-
ar. SáUst þar rústir einair, og
'virtist ekki standa steinn yfir
steini í borginni. Leizt mér illa
á þá bliku, er þarna væri að
draga upp yfir Englandi, ef Þjóð-
verjar gætu þannig sópað burt
borgunum.
Okkur íslenzku blaðamennina
langaði til j>ess að sjá rústir
þessarar borgar, og reika ■ um
þær, því þetta hafði verið tölu-
verð borg: yfir tvö hundruð þús-
undir sálir'(ef gert er ráð fyrir
einni sál í hverju>m íbúa, sem
kvað vera venjan, ef ekki er Um
miðla að ræða). Þarnia hlaut því
að hafa staðið reisuleg borg, áð-
ur en HHler talaði, og borgin
hrundi, eins og Jerikó for&Um,
og allir fóííust þar nema konan
Rahab og skyldulið hennar, en
hún> hafði átt vingott við útlend-
ingana. En þetta varð þegar Jó-
súa, sem þarna stjórniaði öllu,
eins og Páll ísólfsson hjá okkur,
sagði hornaflokki Gyðinga að
hefja nú hljómleikana.
Goventry* haf ði, eftir því sem
landabréfið sagði, verið hér um
bil í miðju Englandi, rétt fyrir
austan Biriningham, en Um 160
rastir frá Lundúnum,' til útnorð-
urs.
1 Vi.ð fórum leið þessa í bifreið-
unum tveim, með íslenzku fáni-
unum, er fyr hefir verið getið.
Lá leiðin urn borgina St. Albans,
sjálfstæðu postullegu kirkju-
svæði og var hann gerður ýfir-
maður þess.
Meulenberg biskíip var löngu
orðinn íslenzkur ríkisborgari.
Hann var hálærður maður og
hafði verið sæmdur fjölda inn-
lendra og erlendra heiðurs-
merkja. Eftirfarandi kveðjuorð
til biskupsins hafa Alþýðublað-
inu borizt frá Hallgrími Jóns-
syni skólastjóra:
i
Höfðingi hugumstór
helgaði stól og kór.
Alföður eiða sór.
Geðþekk og göfug sál,
glaðbeitt og reif við skál
mælti gullaldarmál.
Mæt lifir minning þín,
meðan dagstjarnan skín
yfir ísland og Rín.
s6m er nokkuð minni en Reykja-
vík, en all-mikið eldri, því þetta
er sama borgin og RómveTjar
nefndu Verulamium. Hefir miklu
verið toostað til fornminjagriaft-
ar á þessum stað, og er þarina
margt að sjá, er skýrir vel menn-
ingu Rómverja í Bretlandi. En
enginn tími var þama til at-
hugana, því anniað var fyrir
stafni: að skoða vegsummerkin
eftir mennmgu Hitlers, þar sem
áður hafði staðið Goventry-borg.
No>EStru eftír að við fórum um
St. Albans, lá leiðin framhiá smá-
, • • f
borg ernni, þar sem munu vera 4
tíl 5 þús.. íbúár. En þó áð ekki
sé hún stærri en þetta, hafa
margir Islendingar heyrt hemnar
getíð, því við hana er kennd
útvarpsstöð: Þetta var borgin
Daventry (deiventri).
Þegar til Coventry kom, var
þar notokuð öðru vísi um að lit-
ast, en halda hefði mátt eftir
kvikmyndunum, er ég hafði séð í
Reykjavík, því mestur hluti borg-
arinnar stendur ennþá. Þó era
sRemmdir þar hfutfallslega marg-
falt meiri en í LundúnUm, þvi
láta mun nærri, að tíunda hvert
hús í Ooventry hafi falltð, eða
brunnið, en langmestur hluti
húsa hafði orðið fyrir einhverjum
skemmdum. Sagði borgarstjórinn
okkur, að ekki hefðu nema tvö
hús af hverjum sjö sloppið alveg.
Þarna voru því geysilegar rústir,
og má líkja því við ,ef tíl dæmis
væri fallið Alþingishúsið hér hjá
okkur öðrum megin við Austur-
völl, en hinum megin Jóns Þor-
lákssonar-húsið, og litla husið,
þar hjá, sem teygir sig þar milli
stóru húsanna, og vafalaust fyllir
bráðum skarðið milli þeirra. —
Sums staðar vora húsin
svo . mörg saman, sem hriin-
ír» vora, að það var eins og öll
spildan milli Austurstrætis og
Hafnarstrætis. En aftur á móti
vorit margfalt stærri svæði, þar
sem ekkeri hús var hrunið né
brunnið.
Ekki hefi ég getaö gert mér í
hugarlund, hvernig farið var að
taka þessa kvikmynd, sem ég sá
í Reykjavík, þar sem ekkeri hús
sást uppi standandi, og ekki
verður sagt, að Bretar hafi ætl-
að að draga úr skemnidunum, er
þeir sendu slíkar myndir til út-
Ianda. ;
Ég hefi hitt nokkra menn, sem
hafa haldið, að ekki liafi verið
gerð.nema ein árás á Goventry,
en þær voru rnargar, þó tvrær
væru m>estar, og önnur þeirra þð
langtum stærri. Ekki fórast þó í
lioftárásum þessum öllum nema
1200 manns (kai'Iar og konur) en
3000 særðust. Svarar þetta til
þess, að 200 hefðu verið drepnir
hér í Reykjavík, en að 500 manns
hefði særzt- Við stærstu jarðar-
förina voru 314 manns jarð-
sungið, en 5000 manns fylgdn.
Aéal-loftárásin stóð látlaust frá
því 'í ljósaskiftunUm um kvöldið
tíl kl. 6 næsta morgun, eða alls
í IO1/2 stund. K;om einn flokkUr
flugvéla, þá annar fór, og varð
lengst tveggja mínútna hlé milli
sprenginga, og varð þó ekki
hljótt í borginni, því alls staðar
fetóðu' hús í öskrandi báli.
Spurði ég Smith varaborgar-
stjóra að því, hvori nokkra hug-
mynd hefði mátt fá uan hve
margar flúgvélarnar hefðu verið,
sean árásina hefðu geri. Jú hann
hafði þá talið flugvélahópana, og
áleH, að 550 flugvélar hefðu tekið
þátt í árásinni, en 4—5 hefðu ver-
ið í hverjum hóp. Fóru margar
þeirra mjög lágt, og niður á miilí
flugbelgjanna. En loftvarnabyss-
urnar urðu heitar af því a.ð
þruma alla nóttína.
En þegar morgun rann, voru
gasleiðslur, vatnsleiðslur og síma-
kerfi allt í óreiðu, og rafmagns-
laust í níu tíundu hlutum þeirra
húsa, er hæf voru sem mannabú-
staöir. Var þá heldur óhugur í
mörgum, en menn hresstU'St fljótt,
því brátt komu hermenn á vett-
vang og tóku þátt í hjálparstarf-
seminni, og ekki leið á löngu áð-
ur en konungurinn kom. En Bret-
ar eru menn konunghollir og
þykjast eiga alit sitt traust þar
sem hann er.
Ekki var leitað neinna siam-
sk'Ota handa Coventrybúum, en
sjálfltrafa og óumbeðið sendu
menn fé víðs vegar að, tíi hjálpar
þeim, er orðið höfðu fyrir tjóni,
Dg nam þetta fé fram undir l3/4
millj. króna. Margar konur sendu
hringa eða men, og skrifuðu með,
aö þær ættu ekki peninga, og
báðu borgarstjórann um að selja
þetta.
En við að heyra um aila þessa
fórnfýsi, kipptist til í okikur hjart-
að, en hUgúrinn sveif heim til
Landsins Kalda, og höfuðborgar
þess, þar sem aldrei stendur á
mönnum að rétta hjálpandi hönd,
þegar slys ber að.
önnair gnein Um OOventry-borg
á miorgiun.
Íöróííamét Breta nm
helgioa.
Allumfangsmikið í-
þrótíamót fóru fram um
helgina á íþróttavellinum og
stóð setuliðið fyrir því, enda
kepptu hermenn eingöngu. Á
sunnudag voru úrslit í frjálsum
íþróttum og reipdrætti, en í gær
var knattspyrnukappleikur.
Kl. 2 á sunmudag hófst siðastí
þátturinn í meistaramóti hersms
í frjálsum íþrótfum. Völluriun
hafði verið lagaður mikið til og
var muri skemmtiiegri en oft á
íslenzkum mótUm. — Léku tvær
lúðrasveitir, amerisk og ensk.
Girðingin umhverfis hlan'pabraut-
ina var hvítlHuð, stúkan öll
fánujm skrýdd o. fl.
Keppnirnar gengu mjög vel
og skipUIega fyrir sig, og alltaff
var eitthvað að fara fram, áldrei1
auð bil.
Stigakeppni mótsiins vann her-
dei]d frá Vesturhluta Yorkshér-
aðs, og fékk hún 124 stig. Beztan
orðstýr af einstökum keppendum
gátu sér Bale, sem vann einnar
enskrar mQu hlaup á 4,56 min.„
Elliot, sem vanin 100 yards á
11,0 sek., Churchmamn, sem vann
þriggja mílnas hlaup á 16,41 mrn.
1 gærkr-eldi kl. 6 hófst bvo.
, , _ Brh. á 4. síðu. .
Biskup kaþóiskra manna
á íslandi lézt í fyrrakvöld.
----»----
I