Alþýðublaðið - 09.09.1941, Síða 2

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Nitsvein vantar
á m/s. Búðaklettur til utaníandssiglinga.
Upplýsingar í síma 9165.
Englnn,
sem ætlar að kaupa eða selja verðbréf —
hús, báta eða jarðir — gengur fram hjá
GUNNARI & GEIR
Hafnarstræti 4.
Sími 4306.
Brenbyssan, vélbyssan, sem
brezki herinn notar mest.

BRENBYSSAN er ein merkilegasta vélbyssa, sem komið
hefir fram í þessari styrjöld. Tékkneski verkamaðurinn
Vaclav Holek fann byssuna upp fyrir mörgum árum. Síðan
var hún seld brezku herstjórninni og er nú mest notaða
vélbyssa brezka hersins.
FYRIR TDokkrum árium síðan
sagði tékkneskur verkam.
Vaclav Holek, að naíni, semvann
I vopnaverksmiðju í Brunn íTékk
óslóvakiu, við vin sinn eitthvað
á þessa leið:
„Sjáðu til, ég er ekki miikið
hrifinn af þessaii vétbyssu, sem
við emm að búa til. Hún er
alttof þung og ónákvæm.“
„Jœja“, sagði vinur hans bms-
anidi, „af hverju reynir þú þá
ékki að endnrbæta hana?“
Frá þeirri stundu var Holek
ákveðinn í því að bæta þessa
vélbyssu en síðan féll hann frá
því iog ákvað að búa til nýja og
betri tegund vélbyssna,
Hann kom sér uipp dálitlu verk-
<?tæði í litla húsiniu sínu og eyddi
nú öLlum sínum tómstundum í
tilraiuínfr. Abuim samau eyddi hann
hverjum eyri, sem hann mátti
missa, í þetta verk sitt, en allt
án árangurs.
Nábúarnir og samverkamennim
ir fóru að hlæja að honum fyrir
þetta árangurslausa puð hans, en
Holek lét það ekki á sig fá.
En kvöld eitt um tólfleytið, er
hann var í vinnuistiofu sinni, fékk
hann hugmyndina , sem hsann
hafði beðið svo lengi og þolin-
móðlega eftir.
Hann beið ekki boðanna, en
hrrnjgdi strax til forstjórans í
verksmiðju sinni og skýrði hon-
um frá hugmynd sinni. Forstjór-
inn sá þegar, hversu geysilega
mikilvæg þessi hugmynd gat orð-
ið ,iog hann þaut þegar í stað
yfir til vinnustofu Holeks, hálf-
klæddur.
Morguninn eftir var hugm\md-
in borin undiir sérfræðing, sem
þegar í stað samþykkti að hér
væri uim merkilega uppgötv’un að
ræða.
Nú var tekið til óspilltra mál-
anna og fyrsta byssan búiin til
í tilraunastöð verksmiðjanna.
Var farið með hana til Prag
©g hún sýnd í landvamáiráðuneyt
inu. Vakti hún almenna hrifn-
rnigu og hlaut fuilkomna viður-
kenningu hjá yfirherfioriinigjum
landsins,. sem aðeins. spurðu:
„Hvenær verður framleiðsla í
stórurn stíl hafin?“ Og-svarið
vur: „Nú þegar“.
Byssan hlaut nafn sitt af borg-
inni, þar sem hún var fundin
tupp, BrQnn, en á ensku varð
nafnið Brenn.
Verfsmiðjan, sem Hoiek hafði
unnið hjá, var stækkuð stór-
kostlega og hin nýja byssa fram-
leidd þar.
Byssan feemar til Bret-
lands.
Bi'enbyssan er þanuig til Bret-
lands komin, að enska yfirher-
stjórnin lét fara fram samkeppnd
um nýja hentuga vélbyssu handa
brezka hemum. f þessari sam-
keppni sigraði Brenbyssan tékk-
neska.
Þýzka herstjómin og leyniþjón-
ustan gerðiu allt, sem í þeima
valdi stóð til að komast íýfir
annaðhvort byssuna eða teikn-
ingarnar af henni. Það varð allt
árangurslaiust, þeirra var svoi
vandlegia gætt.
Þýzka stjómin reyndi þá að
bjóða hærri upphæðir fyrjr byss-
una, en Bretar höfðu boðið, en
tékkneska stjómin vildi engiin
vopn selja þýzku nazistunum.
Þegar þýzku herirnir fóru inn
í Tékkóslóvakíu, tökst mörgum af
vopnasérfræðingum stjómariinnar
að komast undan með ailar teikn
ingar af endurbótum á byssunum
og nú starfa þessir menn áfram
í verksmiðjúim í Englandi að
sama verki og þeir höfðu únnið
að heima hjá sér.
Hver var apprtötvon
floleks?
Enn er eftir að skýra frá því,
í hverju hin stórmerkilega upp-
götvun' Vaclav Holeks er fólg-
« in. Hvað olli því, að hún vakti
svo almenna hrifningu allra
sérfræðinga, sem sáu hána?
Svarið er eitthvað á þessa
leið: Það, sem valdið hefir öll-
um vélbyssusmiðum mestra
erfiðleika alla tíð, er það, að
þegar skotið er hratt mörgum
skotimi hverju á eftir öðru,
hitnar hlaup byssunnar mjög,
og meira en hitnar, það bráðn-
ar. Holeck fann upp það, sem
engum hafði til hugar komið
fyrr: að skipta um hlaup!
Þetta virðist afar einfalt, en
það er jafnan svoi, að erfiðlegast
gengur að koma amga á jþað
einfaldasta.
Margir munu vita, að hiaupin
a flestum vélbyssium eni mjög
sver, miklu sverari en byssiukúl-
ÞWÐJUDAGUR 9. SEPT. 1941
HÁSKÓLABÍÖIÐ
Frh. af 4. síðu.
mjög vistlegt, þegar búið er áð
breyta því.
Er áætlað að í' því verði sætí:
fyrir 384 sýningargesti.
LOFTÁRÁSIN Á BERLÍN
Fib. af\.l. síðu.
mörgum stöðum í borginni og
var bálið einna mest umhverf-
is Alexanderplatz, eitt aðal-
torgið, austanvert við miðbæ-
inn.
Þýzk blöð birtu óvenjulega ít-
ariegar fréttir af loftárásinni i
gær og viðurkenndu að tjónið
hefði ‘ orðið mikiið. Kallaði eitt
þeiiTa árásina „glæp af andstyggi
legustu tegund“ iog hótaði
grimmilegium hefndum.
Bretar misstu 20 sprengjuflug-
vélar í árásaTleiðangrinum.
Brezkar flugvélar gerðu á-
rásir á Vestur-Þýzkaland í
nótt. Þýzkar fregnir geta einn-
ig um loftárá^ir af hálfu Breta.
á Mið-Þýzkaland.
urnar. Er það útbúuaður, sem er
utan um hlaupið sjálft, sem veld-
því, en hann er til þess að kæla.
hlaupið.
Brenbyssan er mjög létt eða
lítið þyngrí en rfffiill. Er hún nú
eitt aðalviopn bPezka fótgöngu-
liðsins. Má uota byssuna bæðj
til loftvarna, og er hún þá sett
á sérstakar grindur og sem mest
sem venjulega vélbyssu. | kúlna-
hylkinu (magazininu) ern 30 skot
og er hægt að skjóta úr tíu hylkj-
um, pá þarf að skifta um hlaup
Tekur það mjög stuttan tíma,
eða um 6 sekundur. Framan á
byssunni er útbúnaður, sem hindr '
ar að logarnir frá byssunium sjá-
ist í oayrkri.
Útbreiðið Alþýðublaðið.
Síðasti söludagur i 7. flokki i dag. Happdrættið
Fyrstn tvð ár ðfriðarias.
------4------
Jaridið eftir ann.að ut af fyrir sig.
Framhald.
Hvernig ber að skýra svo ó-
trúlega sigra þýzka hersins það,
sem af er ófriðarins? Ekki með
neinum leynilegum vópnum eins
og þeim, sem stundum hefir ver-
ógnað með. Einu leynilegu vopn-
in — að segulmögnuðu tundiur-
dufliunum undantekinum, semfjót-
lega voiu gerð óskaðleg — hafa
verið svik, sem einnig gerðuvart
við sig í stórum stíl í Hollandi,
Belgiu og Frakklandi, skemmd-
arverk og uppgjafaráróður, sem
afstaða Stalins ýtti sérstaklega
lundir alisstaðar. En nokkra sök
á þessum sigrum átti líka hin
ótrúlega skammsýni stjórnarvald
lanna, í þeim löndum ,sem sigr-
uð hafa verið. Það er engin fiuirða
þótt Bernard Shaw hafi blöskr-
að svo sem fraim kemur í eftíir-
farandi orðuim, sem hann skrif-
aði fyiir skemmstu: ,,Ég
hiefi hingað til alltaf hald-
Sð, að stjómimar væm vitrari
en ég; en nú sé ég að mér hefir
skjátlast.“ Þessi skammsýni gerði
Hitler það unnt að ráðast á eitt
Og þess vegna gat hann a'lltaf
ráðist á hvert um sig með of-
urefti liðs. En þar við bætastsvo
og það er ein aðalorsök sigr-
anna, hinir mikiu yfirburðir
þýzka hersins, sem niotaði árin
á undan striðinu til þess ýtrasta
með það fyrir auguim að ’fara í
stríð og tók í því skyni öll meðui
vísindamm og tækniipniar í sína
þjónustu. Hver árangurinin hefir
orðið, sést ágætlega á eftirfar-
andi setningum, teknum upp úr
grein eí'tir ameriskan blaðamann
Fr. Soldemi, sem átti kost á því
að sjá útbúnað og þjáifun þýzka
hersins með eigin augum. Hann
skrifar um stríðið í Póllandi og
Frakklandi meðal annars: „Hve-
næri sem þýzk fótgönguliðssveit
eða vélahersveit yar stöðvuið af
einhverju vamarvígi Pólverja,
vorit steypiflUgvélarniar fyrr en
varði komnar á vettvang, kall-
aðar þangað með loftskeytum —
það liðu venjulega ekki nema
nokkrar minútur — til þess að
brjóta hersveitunfum braut í gegn
um vélbysrUhreiður, skotgrafir
eða skriðdrekabyssur andstæð-
ingsins. I Noregi kom aðstoð
fliotans í viðbót við ailt þetta.
En í omstunni um Fraikklanid
náði þessi samræming vopnainna
hámarki sínu.' Þar brimuðu skrið-
diekari steypifiugvélar, verkfræð-
ingar með fyrirfram byggðair brýr
fótgönguiiðssveitir, vagnar með
failbyssum af alira stærstu gerð
og birgðalestir frarn og aftur eftir
svo nákvæmum áætlunum, aðSir
Edmond Ironside hershöfðingja
varð að ©rði: „Það ér e,ins og
öllu þessu sé stjórnað af eimum
einasta heila og það er þó með
öllu ómögulegt . . . .“ Og hinu-
megin: í aliri þessari örlagaríku
herferð var .stöðugt reiptog á
milli hershöfðingja bandamaninia..
Inonside hershöfðingi og Wey-
gand urðu að bíða dýrmætar
klukklustundir meðan sérfræðing
ar þeirra á sviði loftsstríösims,
skriðdreka- og fótgönguiiðshem-
aðarins, voiu að jafnia þrætur
sínar og koma sér saiman um
einföidustu atriði, svo sem um
það hvaða voipn skyidi notað og
hvar.“ „ . . . Orustan Urn Prakk-
land var á enda, uuniin ekki af
ofurefli að mannfjölda tih held-
ur af ágætri herstjórn samfara
nákvæmri áætlun.“ Ennfiemiurer
Sikýrt frá því, að áhlaup á á-
kveðið, þýðingarmikilð virki i
Belgiu hafi verið æft áðtur mán-
uðum saman á eftirlíkingu þess
austur á Austur-Prússtendi, að
skriðdrekaárásin, sem oipnaði
þýzka hemum leið í gegnum hin
skógi vöxnu Ardemnafjöll í Belg-
íu hafi áður verið æfð og undir-
búin 1 svipuðu laindslagi í
Schwarzwald austur við Rín o.
s. fiv.
En hvað, sem öllu. þessu líð-
ur: þýzki herinn hafði sýnt ó-
tvjræða yfirhurði. Á meginlandi
Evrópu átti hann í júnílok 1940
engan andstæðing. Hitler réð yf-
ir allri strandlengju þess niorð-
an frá Nordkap suður að Pýr-
eneafjöllum, hanin hafði mikliu
fleiri flugvélum á að skiipa, en
England og kafbátar hans fólu
— ásaimt flugvélunum — í sér ai-
variega hættu fyrir biezka flot-
ann. Aðstaða Englands var mjög
erfið. Innrás virfist standa fyrir
dymm. Hinar æðisgenguu lóft-
árásir á Lonidon byrjuðu* 1, en
brezku flugmennimir tóku mann-
iega á móti og flugvélatjón Hitl-
ers varð mikið. Og úr innrásinni
sjálfri varð ekkerf. Því hefir ver-
ið haidið fram, að búið hafi
| verið að ákveða hana uim niiðj-
* an september, en brezki loifther-
inin, sem lét sprengjunlum rigna
yfir ferðbúin skipin í höfmmum
Fraklílandsmegin við Ermarsund
hafi hindrað hana. San'nleikann
um þetta fá menn þó sjálfsagt
ekki að vita fyrr en eftir striöið..
Hvort innrás hefði tekizt eðe
dkki — um það erii deildar skoð-
anir. Ef hægt hefði verið að
gera hana með árangri, þá hafa.
þeir haft á réttu að standa, sem
þá sögðu: „Hitler varð af stræt-
isvagninum.“
Árið 1940 leið í öll'u faill'i án
þess að til nioikkuirra úrslita kæimi
Spá Dr. Leys, að innreáöiin í Lon-
don yrði haldin í ágúst það áx,
rættist lekki. '
Viopnin fengu nú aftur að hvíla.
sig á meginland'i Evrópu, en
pólitílkin ekki. Ballkanbandategið
liðaðist í sundur áður en til nókk
urs ófriðar kæmi þar syðra og
Rúmenía varð að láta af hendi
öli, þau lönd, sem hún hafði feng-
ið við friðarsamningauna í útr
boirgum Parísar 1919. Svo, kom
árás Italíu á GrikkJand. Hún, sem
og tap Libyu og Ábessiniu sýndi,
hve lélegur ítalski herinn er. En
það var ekki aðeins hamn., sem.