Alþýðublaðið - 06.10.1941, Blaðsíða 2

j
MÝ BÓK
Æfisaga afíiífniMus:
FOKKEE
flugvélasmiður
Hersteinn Pálsson biaðaniaður pýddi.
Saga ævintýramannsms og snillingsins Fokker, sem'fann
upp og smiðaði orustuflugvélina, sem hafði mest áhrif á sið-
ustu heimsstyrjöld.
Fokker var hollenzkur að ætt, fæddur í Java, nýlendu Holl-
endinga. Hann segir í upphafi bókarinnar: „Meðan ég var óstyr-
látur strákur og naut frelsisins meðai hinna hörundsdökku leik-
bræðra rainna i Blítar, fanst mér sá staður beztur á jarðriki.
„Eyjar hinna grunnu hafa“ voru paradis min. Malayarnir klifu
upp trén, eins og apar og notuðu tæmar jafn firalega og fingurna.
Móðir min lét mig einnig ganga berfættan, og ég hermdi efti$
Malayunum, svo að fætur mínír og öklar örðu ótrúloga liðugir.
Ég gat næstum ’pví hlaupið upp trjástofnana, tekið upp nagla
með tánum og leikið'að égjhefði iísig“.JJ<6Éai l«Ml
■ r •' ’í
Fokker fluttist ungur heim til Holiands. Þar átti hann að
ganga í skóla. En hann var litið hrifinn af bóknámi. Hugur hans
var allur við smiði og tilraunir. Hann smiðaði sjálfur öll sin
leikföng, og em ótrúlega skemtilegar margar tiltektir hans á
peim ámm.
En hann langaði mest til að fljúga. Og nú byrjaði barátta
hans og frægðarbraut. Eins og jafnan áður, viidi hann sjálfur
ráða gerð þeirra hluta, er hann hafði með höndum. Hann smið-
aði j>ví sjálfur flugvélina sina. Og hún tók ðllum"öðrum fram,
sem pá"voru tilT~Hann for með flugvélina heim tíl Hohands, til
að sýna hana. Flugvélin min var sú fyrsta, sem flaug þarna i
borginni. Og þegar mannfjöldinn sá mip fljúga í hring umhverfis
tum hinnar frægu dómkirkju, sem er frá 16. öld, ætlaði allt um
koll að keyra. Næsta dag sögðu blöðin, að eldabuskuraar hefðu
látið matinn eyðileggjast, sporvagnaumferðin hefði stöðvast, og
sjúklingar staulast út að gluggunum i herbergjum sinum, — pvi
að allir vildu sjá og vera vitni að þessari einstöku og ótrúlegu
sjón“.
Fokker var í Þýzkalandi þegar ófriðurinn mikli braust út.
Hann var þá á hátindi frægðar sinnar. Og nauðugur viljugur varð
hann að smíða flugvélar fyrir Þjóðverja allan ófriðinn. Englend-
ingar buðu honum þó tvær milljónir sterlingspunda, ef hann vildi
smíða flugvélar fyrir bandamenn, en þau boð komust aldrei. í
hans hendur.
Fokker var tvígiftur. Síðari kona hans var íslenzk.
Hét hún Violet Austmann, fædd í Ameríku. Foreldr-
ar hennar voru hjóijin Snjólfur Austmann frá Krossi
á Beruf jarðarströnd>» og Sigríður Jónsdóttir, ættuð úr
Skagafirði-.
Bókin er svo skemmtileg, að engin skáldsaga tekur henni fram.
Hún er jafnt fyrir unglinga sem fullorðna.
Fæst í öllum bókaverzlunum og kostar í góðu bandi a ð e i n s
lOkrónur.
tsafoldarprentsmiðja h. f.
Vantar ungling
helzt stúlku, til að innheimta reikninga.
Matardeild
Sláturfélags Suðurlands.
sími 1211
HcllDSúlUBIRGDiR: ÁR N I JÓNSSON.H A ' NARS T. 5. RE YKJAV i K.
O .
ALÞYÐUBLAÐIO
beEklavarnadagurinn
Framhald af 1. síðu.
Meðal {>eirra gjafa, sem bárust
í gær, voru 400 kr. frá vinnu-
ftokki verkamanna í Kirkjubóls-
túni (og 110 krónur frá starfsfólki
kústa- og burstageröarinnar.
Tveir feðgar gáfu io,g dagkaup
sitt og auk J>ess 10 kr. hvor; létu
þéir jjað fylgja, að þeir myndu
livor gefa 10 kr. á mánuði par
ti 1 hælið væri komið upp. Er
j>etta gott til eftirbreytni.
Á Akureyri seldist allt upp á
skömmum tima, og í Hafuarfiröi
söfnuðust: um 1300 krómúr, en
söfnun fór fram um land allt.
Eins og kunnugt er, er þessi
söfnun hafin til að koma upp
vinnu- og hressingarhæli fyrir
berklasjúkiinga. Er petta mikið
nauðsynjamál — og vonaudi
styður almenningur pað á allan
ErlendiF borgarar eða
stofnanir mep ehki
eiga norsk fyrirtæki.
NORSKA stjórnin í London
gaf á síðasta fundi sínum
út lög, sem banna erlendum
borgurum eða stofnimum að
vera eigendur eða meðeigend-
ur í norskum fyrirtækjum, sem
þeir eða þær hafi náð eignar-
haldi á eftir 9. apríl 1940.
Sá, erlendur borgari, sem
hefir eignast þau eða hlut í
þeim, eftir þann tíma verður
að afhenda þau endurgjalds-
laust.
Erlendar
íþróttafréttir.
n/f ILLILANDAKEPPNI í
knattspyrnu fór fram í
gær í Stokkhólmi milli Svía og
þýzkra nazista.
Úrslit urðu þau, að Svíar
sigruðu með 4:2.
Sænski útvarpsþulurinn
skýrði frá því, að um 40 þús
undir áhorfenda hefðu horft á
keppnina og var svo mikil
keppni um að ná í aðgöngu-
miða, að þeir miðar, sem áttu
að kosta 15 krónur, voru seldir
fyrir 80 krónur. Ennfremur
sagði hann, að fólkið hefði
hegðað sér vel, þrátt fyrir
andúð sína á nazistum.
Þá keþptu þýzkir nazistar í
gær í Finnlandi í knattspyrnu
og unnu Þjóðverjarnir með 6:0.
í Kaupmannahöfn var í gær
millilandakeppni í handknatt-
'Heik milli Danu og ^Svía og
unnu Danir með 17:9.
Stúlkur, sem hafa í hyggju
að taka að sér aðstoðarstörf á
heimilum hér í bænum eða ut-
anbæjar, ættu í tíma að leita
til Ráðningarstofu Reykjavík-'
urbæjar, þar eru úrvals stöður
á beztu heimilum fyrirliggjandi
á hverjum tíma. Ráðningar-
stofa Reykjavíkurbæjar, —
Bankastræti 7, sími 4966.
Trúlofun.
Nýlega hafa opinberað trúlof-
un sína ungfrú Svava Eyþórs
Sandgerði og Thomas Wiíliam
Grey.
MÁNUDAGUR 6- OKT. 1941
r-------UM DAGINN 'OG VEGINN’-------------------{
3 ►
j Dásamleg bók, skrifuð af litlum dreng um styrjaldarógnirn- ;
1 ar. íþróttamennirnir og setuliðið. Sjúkrasamlagið og rétt- J
1 indin. Verkamaður skrifar um vinnustaði. :
I !
-------- ATHUGANIR HANNESAR A HORNINU.-----------
SYSTIR MÍN OG ÉG er sér-
kennileg bók. Þetta er dag-
bók 12 ára gamals drengs, sem
hefir upplifað ógnir loftárása og
annarra nýtízku hernaðarlista,
sem hefir flúið heimili sitt og ver-
ið meðal þúsundanna, sem æddu
eftir þjóðvegum Niðurlanda i
fyrravor. Hann hefir í kolamyrkri
farið á smáskipi yfir Ermarsund,
flúið til Englands og haldið það-
an til Ameríku. Litla systir hans,
aðeins 9 ára gömul, var alltaf í
fylgd með honum, en móðir hans
fórst og faðir hans varð eftir í
hernum. Frændi hans, gamall og
sköllóttur, er hetja lians, og það
er þessi frændi, sem bjargar
börnunum út úr landinu.
VIÐ LESUM daglega um styrj-
öldina. Það eru þaulvanir blaða-
menn, sem segja frá, lærðir sér-
fræðingar í hernaðarlist nútímans,
eða sjómenn, sem eru harðir í
horn að taka og láta sér fátt fyrir
brjósti brenna. En hér er það lítið
barn, sem segir frá, bersýnilega
gáfað og næmt fyrir áhrifum, og
lýsingar þess eru alveg ógleyman-
legar. Það er oft þannig, að þegar
stórfenglegum atburðum er barna-
lega lýst, fæst jaínvel miklu
betri og glöggari lýsing, en þegar
sérfræðingar skýra frá.
SYSTIR MÍN OG ÉG hefir
komið út í mörgum upplögum í
Englandi og í Ameríku. Og alls
staðar hefir bókin vakið mikla
athygli. Þó var það aðeins til-
viljun, að hún komst nokkru
sinni fyrir augu almennings.
Drengurinn var að föndra við dag-
bókina sína á skipinu sem flutti
hann til Ameríku og skipstjórinn
komst í hána. Er hann hafði lesið
hana, hvatti hann idrengiran til
að endurbæta hana og koma henni
síðan á framfæri við útgefendur.
Þessi bók kemur á bókamarkað-
inn hér í þessari viku og má bú-
ast við að hún verði mörgum kær-
komin.
L. S. SKRIFAR MÉR. ;)Af því
okkur er báðum heldur vel til
íþróttamannanna, þá get ég ekki
látið hjá líða að víta framkomu
nokkurra forystumanna þeirra ný-
verið og biðja þig fyrir þessar
línur ef verða mætti að þær gætu
orðið til viðvörunar. — Mér varð
gengið fram hjá Garðyrkjuskál-
anum eitt kvöldið og var þá hluta-
velta þar. Varð ég þess þá var að
umsjónarmenn hlutaveltunnar létu
gjallarhorn glymja með auglýsing-
um á íslenzku og ensku. Þótti mér
og fleirum þetta ótilhlýðilegt af
íþróttómönnum að ganga þannig
í berhögg við fyrri samþykktir
sínar um það að hafa engin mök
við erlenda setuliðið hér. Vona ég
að íþróttamenn sjái þetta sjálfir
og láti það ekki endurtaka sig“.
ÚT AF ÞESSU BRÉFI vil ég
segja þetta: Mér finnst framkoma
íþróttamanna í afstöðinni til setu-
liðsins verið heldur kjánaleg. Það
hefir verið ákveðið að taka ekki
þátt í kappleikjum með því. Hvers
vegna ekki? íþróttakappleikir eru
heilbrigð skemmtun og íþrótta-
menn okkar gátu að líkindum lært
ýmislegt af setuliðsmönnum. Mér
finnst það líka dálítið hjákátlegt,
iþegar slíkt er bannað en ýmsir
forystumenn íþróttamálanna sækja
hin vegar íþróttaboð setuliðsins.
Engin merkilegheit. Við eigum að
vera frjálsmannlegir og taka þátt
í kappleikum við setuliðsmenn.
Það getur engin ill áhrif haft.
' VERKAMAÐUR segir í bréfi til
mín: „Ég er nú búinn að vera í
Sjúkrasamlagi Rvíkur síðan það
var stofnað, sem félagsskapur. í
gamla samlaginu vissi maður allt-
af hvaða styrks maður varð að-
njótandi í veikindum sínum, en
síðan hið nýja hóf göngu sína
finst mér aldrei vera hægt að fá
ákveðið hvaða styrk maður nýtur
þegar veikindi ber að höndum,
því alltaf er verið að kvarna utan
af hlunnindunum t. d. sum lyf
verður maður að greiða að fullu,
sum að V2 og svo önnur að % hl.
síðan gjöldin hafa hækkað eins og’
raun ber vitni virðist mér enn
hafa dregið úr hlunnindum fólks,
svo að ég' er farinn að halda að
eitthvað sé orðið bogið við þetta
allt saman“.
ANNAR VERKAMAÐUR segir:
„Mig hefir oft langað til að skrifa
þér, en aldrei orðið úr því fyr en
nú. Ég veit ekki betur, en að Dags-
brún sé skyldug til að sjá svo um,
að á hverjum vinnustað séu sóma-
samleg’ skýli, þar sem verkamenn
geti verið í kaffi og matartímum.
Ég hefi nú unnið í flugvellinum síð-
an í aprílbyrjun og hef oftast orðið
að drekka og borða úti undir ber-
um himni, hvernig sem viðrar. Að
vísu eru til á flugvellinum tveir
eða þrír braggar, sem ég held að
sé ætlaðir verkamönnum til afnota,
en þeir eru varla bjóðandi mönn-
um og eru auk þess alltaf yfir-
fullir af hermönnum. Og hvernig
ættu fleiri hundruð manns að
komast þar fyrir? Það er ekki
verið að draga, að taka Dagsbrún-
argjaldið af mönnum, en um rétt-
indi þeirra er minna hirt“.
ÞAÐ ER EKKI beinlinis rétt að
Dagsbrún beri skylda til að hafa
slík skýli á vinnustöðunum. Hins
vegar ber stjórn Ðagsbrúnar að
vinna að því að atvinnurekendur
hafi slík skýli uppi, það er siðferðis
leg skylda þeirra og eftir því sem
ég bezt veit hafa íslenzkir atvinnu
rekendur séð um það. |In hitt er
rétt að Dagsbrún virðist ekki gera
nóg fyrir meðlimi sína. Ef stjórn
hennar væri nú eins og hún var
hér fyr á árum, áður en íhalds-
menn náðu tökum á félaginu, þá
myndu verkamenn í Reykjavík
ekki þurfa að hafa þá aðbúð sem
þeir hafa nú á margan hátt. En
þetta er mál, sem félagarnir verða
að gera upp við sjá'lfa sig. Það eru
þeir sem hafa komið íhaldinu til
valda í félaginu.
Hannes á horninu.
Kunihohn
ræðismaður Bandaríkjanna fór
héðan af landi burt í gær.
„Esja“
7
Burtför Esju er frestað til
kl. 9 annað kvöid (priðju-
| dagskvöld)
Kven-sloppar
hvítir og mislitir eru
komnir aftur.
firottisgðtn 57 Sfml 2849
(V efnadarvörudeild)