Tíminn - 20.11.1963, Blaðsíða 14

WILLIAM L. SHIRER
samning við Berlín. Þjóðverjarn-
ir, eins og dr. Schnurre skrifaði
í leynilegri skýrslu um fundinn,
voru frekar ánægðir. Slíkur samn-
ingur, skrifaði Sehnurre, „mun
hafa sín áhrif, að minnsta kosti í
Póllandi og í Bretlandi.“ Fjórum
dögum síðar, 22. júlí, tilkynntu
rússnesku blöðin í Moksvu, að
teknar hefðu verið upp aftur við-
skiptaviðræður í Berlín, milli sov-
ézkra og þýzkra aðila.
Sama dag sendi Weizsacker von
der Schulenburg sendiherra í
Moskvu nokkuð drýgindalegt
skeyti með nokkrum nýjum fyrir-
mælum. Hvað við kom viðskipta-
viðræðunum, sagði hann sendi-
herranum, „við munum ganga vel
fram, þar eð óskað er eftir niður-
stöðu af viðræðunum eins fljótt
og hægt 5ár, af vissum ástæðum.
Varðandi hinn beina, stjórnmála-
lega hluta viðræðna okkar við
rússneska fulltrúann," bætti hann
við, „þá lítum við á að biðtíminn,
*em yður var skipað að hafa, í
skeyti okkar (30. júní) sé nú út-
runninn. Því er veitt heimild
til þess að taka upp þráðinn
þar sem frá var horfið, án þess
þó að ýta nokkuð á eftir málinu.“
Og þráðurinn var í rauninni
tekinn upp aftur fjórum dögum
síðar, 26. júlí, í Berlín. Ribben-
trop fól dr. Schnurre að snæða
kvöldverð með Astakhov, sovézka
sendiráðsfulltrúanum og Barbarin,
í glæsilegu Berlínar-veitingahúsi,
til 'þess að heyra í þeim hljóðið.
Það þurfti lxtið að gera til þess
að heyra það. Eins og Schnurre
skrifaði í leyniskýrslu sína um
fundinn, „þá voru Rússarnir þarna
fVam til klukkan 12:30 eftir mið-
nætti“ og töluðu „mjög líklega og
af áhuga um efnahags- og stjórn-
málalegu vandamálin, sem við höf-
um áhuga á.“
Astakhov lýsti því yfir, og Ba-|
barin samþykkti, að sovézk-þýzka
stjórnmála-friðmælingin væri báð-
um löndunum lífsnauðsyn. í
Moskvu, sagði hann, höfðu þeir
aldrei fyllilega skilið, hvers vegna
Nazista-Þýzkaland hafði haft svo
mikið á móti Sovétríkjunum. Þýzki
diplómatinn svaraði með því að
útskýra, að „stefna Þýzkalands
varðandi austrið hefði tekið algjör-
lega nýja stefnu.“
— Af okkar hálfu gæti aldrei
komið til þess að við ógnuðum
Sovétríkjunum. Takmark okkar er
allt annað. . . . Stefna Þjóðverja
beindist að Bretlandi. . . . Ég gæti
vel hugsað mér víðtækan sáttmála
um gagnkvæma hagsmuni með við-
eigandi tilliti til mála, sem eru
Rússum lífsnauðsynleg.
Samt gæti sameining Sovétríkj-|
anna og Bretlands gegn Þýzka-1
landi komið í veg fyrir þetta núj
sem stæði, og nú gæfist Sovétríkj-j
unum tækifæri, sem þau fengju1
ekki aftur eftir að þau hefðu gert
samning við Bretland.
Hvað gat Bretland boðið Sovét-
ríkjunum? Það bezta væri hlut-
deild í Evrópustyrjöld og barátta
gegn Þýzkalandi. Hvað höfum við
upp á að bjóða í staðinn fyrir
þetta? Hlutleysi og möguleika á
því að koma í veg fyrir að til
Evrópustyrjaldar komi, og ef
Moskva öskaði, þýzk-rússneskan
samning um sameiginlega hags-
muni sem, rétt eins og áður fyrr,
myndi verða báðum löndunum til
hagnaðar. . . . Vandamál, sem rek-
ast á, eru að mínu áliti ekki til
nokkurs staðar allt frá Eystrasalti
til Svartahafs og til fjarlægari
Austurlanda. Þar að auki, þrátt
fyrir alla sundurleitni í lífsskoð-
unum þeirra, höfðu þeir eitt, sem
samrýmdist hugsjónastefnu Þýzka-
lands, Ítalíu og Sovétríkjanna:
andstöðu gegn auðvaldssinnuðum
lýðræðisríkjum Vesturlanda.
Þarna var það síðla kvölds, 26.!
júlí, í litlu veitingahúsi í Berlín,1
yfir góðum mat og vínum, þar sem
voru staddir nokkrir diplómatar, ]
er sannarlega voru ekki í fr-emstu
víglinu, að Þjóðverjar lögðu fram
fyrstu bónina um samning við
Sovétríkin. Ribbentrop hafði sjálf-
ur gefið þessa nýju línu, sem
Schnurre nú fór eftir. Astakhov
var ánægður að heyra þetta. Hann
lofaði honum, að hann skyldi strax
senda um það skýrslu til Moskvu.
í Wilhemstrasse biðu Þjóðverj-
arnir óþolinmóðir eftir því að sjá,
hvernig viðbrögð manna yrðu í
höfuðborg Sovétríkjanna Þremur
dögum síðar, 29. júlí, sendi Wei-
zacker leynilega orðsendingu með
sendimanni til Schulenburg í
Moskvu.
— Það væri mikilvægt fyrir
okkur að vita, hvort það sem þeir
Astakhov og Babarin hafa sagt,
hefur fengið nokkurn hljómgrunn
í Moskvu. Ef þér sjáið tækifæri
til þess að koma til leiðar frekari
viðræðum við Molötov, gjörið þá
svo vel, að reyna að komast eftir
skoðunum hans. Ef þetta verður
til þess að Molotov fellur frá fyrri
afskiptaleysisstefnu sinni, þá gæt-
uð þér gengið einu skrefi lengra.
. . . Þetta snertir sér í lagi pólska
vandamálið. Við mundum samt
vera tilbúnir, hvernig svo sem fer
með Pólland . . . að gæta allra
sovézkra ‘hagsmuna og gera samn-
ing við sovézku stjórnina. Varð-
andi Eystrasaltsmálið, ef málin
taka jákvæða stefnu, þá gæti hug-
myndin orðið sú, að afstaða okkar
í Eystrasalti yrði löguð eftir hags-
munum Sovétiúkjanna þar.
Tveimur dögum seinna, 31. júlí,
sendi ríkisritariinn skeyti til
Schulenburg, „áríðandi og leyni-
legt.“:
„Með skírskotun til orðsending-
ar okkar frá 29. júlí, sem kom með
ssndimanni til Moskvu í dag:
Gjörið svo vel að senda sím-
leiðis upplýsingar um dagsetningu
og tíma næsta fundar yðar við
Molotov, jafnskjótt og hann hefur
verið ákveðinn.
Við óskum eftir að fundurinn
verði sem fyrst,“
í fyrsta sinn hafði áríðandi orð-
sending verið send frá Berlín til
Moskvu.
Það lágu góðar og gildar ástæð-
228
ur til þess að málið var talið áríð-
andi í Beriín. Frakkland og Bret-
land höfðu að lokum samþykkt til-
V'ig'i Rúösa. 23 júlí um, að herfor-
ingjaráðsviðræður færu fram þeg-
a. . stað til þess að gera uppkast
aö hernalarsamningi, sem gæti
sérstaklega sagt til urn, hvernig
þessar þrjár þjóðir ættu a) mæta
herjum Hitlers. Þrátt fyrir það, að
Chamberlain tilkynnti ekki um
þetta samkomulag fyrr en 31. juii,
þegar hann gei'ði það í neðri mál-
stofunni, þá höfðu Þjóðvei'jar feng
ið veður af því fyrr. Von Welczeck
sendiherra í París, sendi skeyti til
Berlínar 28. júlí um, að hann hefði
frétt eftir „óvenjulega góðum
heimildum‘', að Frakkland og Bret-
land væru í þann veginn að senda
hernaöarsendinefndir til Moskvu
og að fyrirliði nefndarinnar yrði
Doumenc hershöfðingi, en honum
lýsti hann sem „sérstaklega fær-
um liðsforingja", og fyrrverandi
varayfirmanni herforingjaráðsins,
þegar Maxime Weygand var yfir-
maður þess. Það var skoðun þýzka
sendiherrans, að því er hann sagði
í orðsendingu tveimur dögum
seinna, að París og London hefðu
samþykkt að fram færu herfor-
ingja-viðræður, sem síðasti mögu-
leikinn til þess að koma í veg fyrir
að viðræðurnar hættu í Moskvu.
Þessi skoðun var á rökum reist.
Eins og ljóslega kemur fram í
leyniskjölum brezka utanríkisráðu-
neytisins, höfðu stjórnmálalegu
viðræðurnar í Moskvu verið að
fara út um þúfur síðustu vikuna í
júlí, aðallega vegna þess að ómögu-
legt var að komast að samkomu-
lagi um skýrgreininguna á „6-
beinni árás". Bretum og Frökkum
fannst skýrgreining Rússa svo víð-
tæk, að vel mætti nota hana til
þess að réttlæta íhlutun af Rússa
hálfu í mál Finnlands og Eystra-
— O-o, komdu bara. Ég hef
rætt nokkrum sinnum við hana,
og mér geðjast hreint ekki illa að
henni.
Þegar'hér var komið sögu, hafði
Page Arning lokið við að borða, og
hafði gengið inn í aðra setustofu.
Þeir fundu hana þar í samræðum
við dr. Schleicher, mikils metinn
skurðlækni. Hann lét Phil eftiij
sæti sitt, og Page Arning beið ró-
lega eftir því, að Phil fitjaði upp á
gáfulegu umræðuefni.
Honum tókst ekki að detta neitt
slíkt í hug og fann til óþæginda.
Hann hafði aldrei áður hitt konu
af þessu tæi. Hann ákvað með sjálf
um sér, að bezt væri að reyna að
gleyma, hversu fögur hún var. (En
augu hennar voru dásamlega grá,
og blár kjóllinn framkallaði und-
ursamlegan, bláleitan blæ í þeim!)
Hann ákvað, /aS bezt mundi vera
að fitja upp á fræðilegu umræðu-
efni. Svo að hann í örvæntingu
sinni, fór að segja undraverunni
frá öllum sínum áætlunum, og hag-
aði sér að öllu leyti eins og smá-
strákur, sem reynir að öðlast við-
urkenningu eldri og reyndari fé-
laga.
Ilann rakti fyrir henni áform sín
á sama hátt og hann hafði gert
fyrir mér. Og þó að það hljómaði
fáránlega í mínum eyrum, hafði
ég þó orðið að viðurkenna það
góða og óeigingjarna, sem fólst í
ákvörðun hans, og ég hafði orðið
að viðurkenna kjark hans að
hverfa frá góðri og viðurkenndri
stöðu, þar sem hann var orðinn
vinsæll og mikils metinn. og leggja
út á óvissunnar braut.
Og flestar konur hefðu hrópað
upp yfir sig af aðdáun: — Ó, hvað
þetta er dásamlegt — jafnvel þótt
þær hefðu ekki skilið eitt einasta
orð af því sem hann var að segja.
En þessi kona Augnalok henn-
ar voru þunn, rtæstum gegnsæ,
augnhárin löng og dökk, saman-
borið við Ijósa hárið, rauðar var-
irnar mjúkar og ástríðufullar að
sjá. Og þó var ekki hinn minnsta
áhuga að sjá í fallegu andlitinu.
En Phil átti ekki annarra kosta
völ en halda áfram að tala. Hann
sat fastur í klípunni við hlið þess-
arar fögru konu, sem hann hafði
óskað eftir að kynnast.
— Ég hygg, að við séum á sömu
línu í starfinu, dr. Arning, sagði
hann.
— Svo-o? sagði flauelsmjúk
röddin.
Phil fitlaði við hálsbindið. Það
var heitt þarna inni. — Ja, ég vona
að svo sé. Ætlun mín er að leggja
stund á vissar rannsóknir þarna á
Boone-sjúkrahúsinu. Skiljið þér, ég
fékk blátt áfram leið á að dytta að
þessum konum bænda og verka-
karla. því að þegar á allf er litið,
getur hvaða góður læknir sem er,
gert slíka hluti. Þar, sem ég var,
er engin aðstaða til sjálfstæðra
rannsókna. Og það finnst ekki einn
einasti læknaskóli í öllu ríkinu.
Hugsið yður annað eins! Mér varð
Ijóst, að engum^áhugasömum lækni
er það nóg að komast i gegnum
læknaskóla, Ijúka skylduvinnunni
og setjast síðan að fyrir fullt og
fast á einhverjum góðum stað, jafn
vel þótt hann ''sé jafngóður og
Berilo. Og þegar mér skildist svo
áþreifanlega. að ég var ! rauninni
alls ekki ánægður með litlu,
skemmtilegu skrifstofuna mína og
erilsamt, en þó þægilegt starf, í
Berilo, þá var ekki um neitt annað
að ræða en að taka saman fögg-
urnar og leggja út í óvissuna i leit
að meiri vizku.
Hann þagnaði og furðaði sig á
hávaðanum, sem leiddi af tali hans.
Hvenær hafði rödd hans orðið
svona hvell? Og hvaða áhrif höfðu
orð hans haft á konuna fögru?
Hann hafði reynt að nálgast hana
ELIZABETH SEIFERT
á grundvelli starfsins. En hafði
það tekizt?
Hún rétti út hvítan arminn og
fékk sér sígarettu úr silfuröskj-
unni á borðinu. Hann gerði nokkr-
ar misheppnaðar tilraunir til að
kveikja í fyrir hana og stamaði svo
fram klaufalegum afsökunarorð-
um, eins og tíu ára drengur við
kennslukonu
— Þér voruð heppinn að velja
Boone, sagði vísindakonan fagra.
— Það er mikið gert fyrir sveita-
læknana þar. Til dæmis veit ég,
að það er efnt til námskeiða tvisv-
ar á ári fyrir þá, svo að þeir geti
fylgzt með nýjungum og aukið
þekkingu sína •
Hún var auðheyrilaga ekkert
yfir sig hrifin af „sveitalæknum".
Og Phil gramdist að vera talinn
til þeirra, þó að það væri eflaust
með réttu samkvæmt hennar mati.
— Þér vitið. að ef sveitanna nyti
ekki við, væri ekki um neinar stór-
borgir að ræða, sagði hann nokkuð
hvatskeytlega Og það lýsti litilli
skvnsemi og enn minnr mannúð,
ef bændunum væi’i ekki séð fyrir
nauðsynlegri læknishjálp
Hann rétti henni silfuröskubakk-
ann, sem hún virtist hafa mun
meiri áhuga á heldur en sannfæi--
ing hans un, tilveruréti „sveita-
læknanna" Og alian tímann, með-
an þau ræddust við, leit hún varla
á Phil sínum grábláu augum Hann
hélt áf'v i um stund að ræða
um nytsenn sveitalækna og slíkra,
sjúkrahúsa sem Beri-y og Chappell.
og hún hélt áfram að vera jafn
áhugalaus og sýna það
Skömmu síðar kom di. Schlei-
cher aftur í fylgd með litlum óá-
sjálegum manni, sem kom til að
spyrja dr. Arning alveg sérstakr-
ar spurningar. Hann sneri sér
beint að efninu, og Page Arning
ljómaði upp af áhuga á umræðu-
1 efninu. Þau töluðu um vandkvæði
1 þess að nota mýs og rottur við til-
raunirnar, og Arning kvaðst
mundu gera tilraunir með fleiri
dýr, þar eð þessi fullnægðu greini-
lega ekki kröfunum.
Phil stóð hjá þeim og reyndi að
líta gáfulega út og hugsaði um
bleiku rotturnar, sem hann hafði
teiknað í litabókina sína átta ára
gamall. En skilningur hans á um-
ræðuefninu varð æ takmarkaðri,
og hann ákvað að bezt væri að
hafa sig í burtu, áður en þau færu
að leita álits hans á málinu. Það
eina, sem hann gæti sagt, ef þau
drægju hann inn í samræðurnar,
yrði, að penicillin væri dásamleg
uppgötvun!!
Hann leit enn einu sinni á Page
Arning, áður en hann fór. Ham-
ingjan góða. hvað hún var falleg!
Vöxtur hennar, hörundið — og
þessi flauelsmjúka rödd, hún var
betur fallin til að hvísla ástarorð-
um í. eyra karlmanns heldur en
taka um tilraunarottur og ein-
hvern náunga, sem hét því óyndis-
’ega nafni Binswanger.
Hann hristi höfuðið. Kona, sem
iómaði upp við komu svo óað-
'aðandi manns, sem dr. Schleicher
brosti af hrifningu yfir þessum
tlu, ljótu nagdýrum . .
Hann snerist á hæli og gekk
orott. Hann vissi, að ekkert sakn-
aðaraugnaráð hvíldi á breiðum
herðum hans. Og hann fann til
óþæginda, hann var ekki vanur
slíkri meðferð!
Hann rakst á Geno, sem brosti
og lyfti augnabrúnunum í spurn.
— Ekki hinn minnsti árangur,
viðurkenndi Phil. Karlmennska
mín hafði nákvæmlega engin áhrif.
— Hafðu engar áhyggjur, sagði
Geno hlæjandi. Enginn karlmaður
hefur áhrif á Arning í þeim skiln-
ingi, ef sú vissa er þhr nokkur
huggun
— En hvers vegnar, spurði
Phil, í-áðvilltur.
Geno hló aftur. — Svarið er ekki
til þess fallið að hressa upp á sært
stoltið, en konan er einfaldlega
búin heila, en ekki hjarta.
— Þér eigið við, að það hefði
haft meiri áhrif á hana, ef ég hefði
haft eitthvert vit á bakteríurann-
sóknum, rottum og öðru álíka
geðslegu?
— Enginn vafi á því.
— Ja, drottinn minn dýri, taut-
aði Phil.
Ég þori að veðja að þetta var í
fyrsta sinn, sem nokkur vera af
I veikara kyninu sýndi honum slíkt
áhugaleysi.
McNaire-hjónin buðu honum far
með sér inn til borgarinnar. Jane
hafði tekið eftir því, að hann kom
með leigubíl, og nema því aðeins
að hann væri í ætt við Rocke-
feller .. . .
Phil hló og neitaði allri frænd-
semi við Rockefeller.
Þau fóru heim fyrr en Phil
hefði kosið, en frú McNaire þreytt
ist fljótt, þar ’sem hún var komin
þrjá mánuði á leið.
14
T f M I N N, miðvikudaginn 20. nóv. 1963. —