Alþýðublaðið - 20.01.1943, Blaðsíða 6

6
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 2%. jtanúar 194S.
Bandaríkjamenn á Nýju Guineu.
m
Á myndinni sjást Bandaríkjahermenn vera að vaða yfir fljót eitt á Nýju Guineu.
HANNESÁ HORNINU
Frh. af 5. síðu.
nýjársdag var spiluð 9. symfónía
Beethovens, sem ég ávallt hlusta
á mér til mikillar ánægju. Þegar
tónleikunum var lokið, var klukk-
an enn ekki orðin það margt, að
síðari fréttir skyldu hefjast. Þá
var skellt inn þessu gramófóns
gargi, sem skar í eyrun eftir tön-
leikana á undan. Þarna hefði gott
þagnarmerki verið betra“.
„SVIPAÐ ÞESSU kom einu
sinni fyrir eftir hinn vinsæla dag-
skrárlið: söhg þjóðkórsins. Eg hef
ekkert á móti „léttum lögum af
hljómplötum" en látum þær halda
hópinn en ekki flækjast ein og ein
þangað sem þær ekki eiga heima.
•— Annars er varaþulur okkar (P.
P.) heldur bráðlátur, hann lætur
ekki plöturnar „rúlla út“, það
kemur fyrir að nokkra takta vant-
ar aftan við lögin, þegar hann
stjórnar grammófóninum. Annars
ef hann prýðilegur þulur“.
EITT AF HIRÐSKÁLDUM mín-
um, Jón frá Hvoli — en ég á
hokkur hirðskáld, þó að mér sé
ekki vel við kvæði í þessum pistl-
tun, sendir mér eftirfarandi hug-
leiðingu, sem það kallar „Tvenn
viðhorf".
„Nú fer blessuð sólih
í skjólin að skína,
skelfimagnað húmið
um rúmið að dvína.
Fólkið stígur léttar
um stéttar og strætí,
stefnir hug og spori
að vori með kæti.
Þó er eitt sem hryggir
og skyggir um sjólin:
Skyldubrotin hrjóta
og róta um bólin;
milli gleði þátta
og drátta býr dauðinn.
— Dánir þeir sem kiþja
, og trúa á auðinn".
Hannes á horninu.
Knattspyrnufélag Akureyrar
átti 15 ára afmæli fyrir
skemmstu. Minntist það afmælisins
með hófi í samkomuhúsi bæjar-
ins síðastliðið laug^rdagskvöld.
Bílstuldur.
I fyrrakvöld var stólið bifreið-
inni R 1197 frá Laugarásvegi. —
Hafði bifheiðarst j órinn brugðið
sér frá sem snöggvast, en, þegar
hann kom aftur, var hún horfin.
En í gærmorgun fannst bifreiðin
fyrir utan Hótel Björnirtn í Hafn-
arfirði. Var hún óskemmd.
Furðuleg framkoma
af brezku fyrirtæki.
---->. —■
Gaf í leyfisleysí ut uppdrátt af íslandi,
sem Íslending'ár hafa undirbúið.
Rikisstjórnin hefír mótmælt í London.
NÝLEGA hefir íslenzka ríkisstjórnin snúið sér íil sendi-
herrans í London og falið honum að bera fram mótmæli
við brezku ríkisstjórnina gegn útgáfu og sölu á uppdrætti
af íslandi, sem enskt fyrirtæki hefir gefið út.
Þessi umræddi uppdráttur af
landinu er nýlega kominn á
markaðinn hér í Reykjavík og
er hann gefinn út af firmanu
„Bartholomew’s World Con-
toured Serie11.’ En samkvæmt
upplýsingum, sem Steinþór Sig-
urðsson magister hefir ghfið Al-
þýðublaðinu, er kort þetta gert
eftir ljósprentuðum uppdrætti,
sem íslendingar hafa gert og að
auki stuðst við fjórðungskort
svo langt sem þau ná — en
Vatnajökull er tekinn eftir upp-
drætti, er leiðangur prófessors
Ahlmann gerði, en í honum
voru einnig íslendingar. Þá er
og stuðst við eldri uppdrætti.
Það er sagt að þessi uppdrátt-
ur sé gerður eftir nýjum mæl-
ingum. En Steinþór Sigurðssón,
sem er þessum málum mjög
kunnugur, segir að svo sé alls
ekki. Fullyrðir hann að þessi
uppdráttur sé alls ekki gerður
eftir mælingum, sem Bretar
hafi gert hér á landi.
Þá hefir Steinþór Sigurðsson
skýrt Alþýðublaðinu svo frá,
að innan fárra vikna sé von
hingað á íslandskorti, sem prent
að hefir verið í Bandaríkjun-
um og unnið hefir verið að af
okkur íslendingum og kostaður
af íslenzka ríkinu. Er það full-
komnasti uppdrátturinn, sem
gerður hefir verið af landinu,
og ekki í honum þær skekkjur,
sem komið hafa á eldri upp-
dráttum.
Það ber að láta ánægju sína
í ljós með það, að ríkisstjórnin
hefjr gert ráðstafanir til þess að
mótmæla þeirri framkomu er-
lendra manna, sem hér hefir
verið lýst.
Kaupþlngið.
(Þriðjud. ’43. Birt án ábyrgðar)
C3 Umsetnir.2 pús. kr.
V. > Verðbréf Í '5 S g > M O g- to 5 c Cö «n bö &
4 Veðd. 13. fl. 5 - 11.11. 1017, 105 50
5’/a Ríkisv. br ’38 103
T/zKrpppubr, l.fl. 100
5 Nýbýlasj.br. 4 Hitaveitubr. 100 101 22
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN?
Frh. af 5. síðu.
sem borgið gæti íslenzku þjóö-
félagi? — En gott er að heyra,
að þessu er nú breytt.
Vísir segir frá því í gær, að
Austfirðingar hafi á prjónun-
um að reisa kaupstað uppi á
Héraði í náinni framtíð:
„Að því er Vísir hefir heyrt, mun
Kaupfélag Reyðarfjarðar hafa for-
ystu í að athuga öll skilyrði. Ef af
þessu verður mun kaupfélagiö að
líkindum flytja starfsémi sína að
miklu leyti til hins nýia þorps, en
þar yrði komið upp mjólkurstoð
og sláturhúsi og iðnaði í sambandi
við rekstur kaupfélagsins. Ráðstaf-
'anir munu þegar hafa verið gerðar
til þess að athuga, hvar hentast
væri að koma upp þorpinu og enn
fremur mun verið að athuga stofn-
un mjólkurstöðvar.
Yrði það fyrsta mjóíkurstöð á
Austurlandi.
Hinn nýi kaupstaður yrði míð-
stoð 8 hreppa og nokkur hluti ní-
unda hreppsins mundi að ÍÍKÍudum
sækja þangað verzlun. Þessar
sveitir sækja nú verzlun til Reyð-
arfjarðar og þeir bændur, sem
fjarstir eru Reyðarfirði, verða að
fara þángað á þriðja hundrað kííó-
metra, t. d. úr Jökuldal efst. Leiðm
í kaupstaðinn mundi styttast fyrir
þá, sem fjarstir eru, um 100 km.“
BðbiD om Iodriða miðil og spiritismioo.
Frh. af 4. síðu.
hefir það verið með f jöldamörg
atriði í þekkingarsaf.ni maiuis-
anidans, í fyrstu neitað í ár og
áratugi, nú orðinn barnálær-
dómur. í nákvæmlega sömu
sporum stendur spiritisminn.
Mestu og fræigustu vísmdamenn
haf a sannað, að til sé fraiihhalds-
líf, en það er enn ekki orðinn
b'arnalærdómur af því að Tycho
Braíhamir er.u í irueiri hluta. Og
þó er sjálfsagi ekkert þekking-
aratriði meira áríðandi að allir
viti, en þag yrði of langt mál í
blaöajgrein að útlista, en minna
má á, að ,,það gagnar mann-
inum efcki að vinna allan heim-
inn, en bíða tjón á sál sinni.“
Þegar allir menn vita þetta —
ekki aðeins gjöra ef til vill ráð
fyrir þvi — þá er lífcle gt að
eindir yrði á hinum heimsk'ulegu
styrjöldum, ekki að eins iheims-
styrjöld, heldur mörgum Smá-
sfcæruhemaði milli manna inn-
byrðis.
Þar senq höf. minnist á of-
stækisf ullan áróður (s: spíritista)
þá er mér óhætt að fullyrða, að
hann getur engin dæmi komið
með, sem sanna að hann eigi
. sér stað óviðamkvæmilega. Þar
er ekfci til að dreifa öðru en hin'U
sama og um öll önnur þekking-
aratriði, að þegar þau eru fund-
in, þá er þegar leitast við, að
fræða aðra um iþau, og 'það því
fremur og meira, sem nauðsyn-
legra 'er og gagnlegra, að sem
flestir viti. Og íhvað igetur verið
það meira len þetta rná'l? í sam-
bandi við þetta vil ég geta þess,
að ég sé í enskum hlöðum all-
oft fundið að því, að. spíritistar
sóu a'llltof daufir og aðgerða-
litlir, að breiða út þekkingu
sína. Nú læt ég lesendur dætna
á milli. Eg efast um að :höf. lesi
erlend sálarrannsóknarrit; ef
hann les þá Morgun. En þeir,
sem rita um mjál, 'byrja á því,
að grafa í allar heimildiir. Of-
stækið Ihér á landi er þanndg, að
það er félag allt of fámennt, og
of isniðgengið jafnvel af þeim,
sem unnia þó málinu. Þá er lítið
tímiarit sem kemur út tvisvar á
ári, en þyrfti iað vera mánaðar-
eða vikurit, af starfsfcraftar og
efni væri til, en, styrkustu istoð-
irnar fóru þegar Haraildur og
Einar Kvaran féllu frá. En sjáíf
sagt svara þeir venjulega 'árás-
um, þær eriu sjaldan veiga-
méiri en þessi grein höf.
Höf. iætur, eins og ég sagði,
vel yfir útkomu bókarinmar um
Indriða, en það er til þ ess að
setja þessiar sögur í röð með vel
stíluðum söiguim um „hjátrú og
hiindurvitini“ og „römimustu for
ymjusögur“. En þetta erú nú-
tímasögur, istaðfestar af nútíma-
mönnum, seirri margir eru lif-
amdi, og sanna ómótmælanlega
að æðri kriaptar og aindar fram-
iiöimma manna voru að verki.
Æskilegt væri að allar funda'bæk
urnar væru til, en það sfeiptir
þó ekki miklu fyrir málið isjálft,
því að þótt isö'gur Indriða séu
hinar mierkileigustu, eru þær
allar til siamiamis að eins agnar
saniátt korn í þeim. fileytifulia
mæli sannania, sem til eru og í
bókmennitunum igeymdar jafn-
vel hetur em gull Englands-
hanka, því að það gæti fairið for
görðum, ef hugsanfegt væri að
mödiulveld'in isigruðu, en það
geta bó'kmiemmtirmar ekki. 'Höf.
undrast lyptinga fyrirbrigðin
(iþótt allir að heita má séu ihætt-
iir að ef ast um þau) og er
áhyiggjufuillur um lögmál New-
tons. En því er ekki meiri ihætta
búin em iaf því, að Jypt sé ein-
hverju, sem dettur, aðeins ann-
ar 'krafitur, isem lyptir. Sérstak-
fega vill 'hanm skýra það, að
Indriði hvarf úr portinu pg var
á sömu stund kominn heim til
E. Kvarams, með því að fehtkk-
unum hafi efcki borið saman.
En þsetta var ekfcert einsdæmi.
Miðililinm Mirabelli hvarf úr
borgimni Luz í Brasilíu og 15
mínútum eftir var sómað frá
annari borg, Sao Vicente, í 90
kílómjetra fjarilægð, að hámn
væri þar og þá er nánaæa var
borið saman, var hamn þamigað
'kominn 2 mínútum eftir hvarfið
frá Luiz .Einar Ntelsen var að
hálfu teyti lagður upp á siLag-
hörpuna í sitofú, E. Kvarans.
Ekki hefða hann getað staðið
upp úr hringmun og brölt iþað
svo að fumdlarmenn yrðu ekki
varir við. Þá kemur höf, með
hina fáránlegu skröksögu um
E. Nielsen, að hamm hafi stungið
pjötlu í endaþairrninn, síðan
tekið hamn Iþaðan og igjleypt.
Þetta var svo áþreifamleg fjar-
stæða að sagan dó brátt út, en
kemiur nú þarna isem uppvakn-
ingur. Fyrst og fremist getur
enginn gleypt léreftspjötlu, sem
varð að vena þó nokkuð stór, og
í öðru lagi enginn jafnvel ósið-
menntaður maður látið sér
detta þann viðbjóð í hug. '
Sams konar dæmii og hand-
leggshvarf Indriða eru mórg,
þar á meðal hjá Madame d’Esp-
erance og Mirahelli, s;em áður
er nefndur. Mætti um það hafa
orð prófessors Richets: „Það er
hámark undranna (marvells),
en þó er það staðreynd (fact)“.
En maðurinn, sem stingur höfð-
inu undir hendina, mundi efcki
gera það, ef höfð væri ©ama gát
og varúð, sem hinir miklu vís-
imdamenm hafa gjört, siem sann-
að hafa fyrirbrigði og framr
baldslíf.
Kristinn Daníelsson.
Isaac Newtoo.
Frh. af 5. síðu
um árum og einn af mestu sáð-
mönnunum var Newton.
Til dæmis hafa menn með
rannsóknum síðustu árá í sýkla
fræði öðlast bætur við mörg-
um meinum. Sýklarnir hefðu
ekki fundizt án góðrar smásjár,
og góðar smásjár er ekki hægt
að smíða án staðgóðrar þekk-
ingar á lögmálum ljósfræðinn-
ar, og þau lögmál fann New-
ton að miklu leyti. Ef til vill
þarf að smíðá enn þá fullkomn-
ari smásjár, áður en hægt er ,að
lækna kvef. /En það mun verða
einhverntíma, og allt er það að
þakka Newtqn, sem lagði
grundvöllinn að ljósfræði-
þekkingu manna.
Að miklu leyti vegna rann-
sókna Newtons fóru menri að
skilja, að veröldinni var ekki
stjórnað með leyndardómsfull-
um töfrum, heldur lögmálum,
sem mennirnir fá ekki breytt.
Það fór að draga úr hjátrú
manna og hið bjarta ljós vís-
indanna^ klauf myrkur van-
þekkingarinnar. Newton hefir
verið mikil virðing verið sýnd.
Voltaire sagði, að væri öllum
snillingum veraldarinnar safn-
að til þings, ætti Newton að
sitja þar í forsæti. — Laplace,
mesti vísindamaður Frakka,
sagði, að Newton væri mestur
allra snillinga. En, ef til vill
hefir Newton sjálfur lagzt
dýpst er hann sagði undir
kvöld ævi sinnar: — Eg veit
ekki, hvað menn kunna að
segja um mig, en sjálfum virð-
ist mér ég líkjast dreng, sem
leikur sér á sjávarströnd við að
tína fallegar skeljar, en hið
mikla haf sannleikans liggur ó-
kannað framundan mér. Hvergi
sýndi hinn mesti allra vísirida-
manna mikilleik sinn betur en
þegar hann líkti sannleikanum
við ókannað úthaf.
Hjónaefni.
Trúlofun sína hafa opinberað
ungfrú Stefanía Bjarnadóttir
Jónssonar, Galtafelli) og Thor Ó.
Thors (Ólafs „ Thors, , fyrrv. for-
sætisráðherra).