Alþýðublaðið - 21.04.1943, Qupperneq 2

.■ •... - -•...................AjJÞTÐUBLAÐIÐ Miðvikudagur21, apyfl.
Ræða Finns Jónssonar á alfiintyi i jjær:
Ekkert nema vinstri stióm getur
■ ■ .- ■ !i ■ ■•'-■. . • ■. . • • , . • ••• ■ .. •■ .’ ;"• . ' ■ =■ . • « ■- *. . 'j
tryggt betra pjóðfélag.
Núverandi stjórn hefir ekki haft
nægiiega samvinnu við þingið.
Fyrsta umræða fjárlaganna fyrir 1944.
FYRSTA UMRÆÐA fjárlaganna fyrir árið 1944 hófst í
sameinuðu þingi eftir hádegið í gær og var útvarpað,
eins og venja er til.
Umræðunni var frestað, eftir að fjármálaráðherra hafði
gert grein fyrir fjárlagafrumvarpinu og fulltrúar allra þing-
flokka tekið afstöðu til þess. Var fjárlagafrumvarpinu jafn-
framt vísað til fjárveitinganefndar.
Finnur Jónsson talaði í umræðunni fyrir hönd Alþýðuflokks-
ins, og vakti ræða hans hina mestu athygli bæði innán þings og
VíðavangsManpið
fer fram á morgnn.
Keppendar ern 17 frá K. R.
Armanni og í. R
VÍÐAVANG SHLAUPIÐ fer
fram á morgun.
Keppendur í hlaupinu eru 17,
frá þrem félögum: Ármann 6,
I. R. 6 og K. R. 5.
Búazt má við skemmtilegri
keppni um Egils-flöskuna að
þessu sinni, því að erfitt er að
segja fyrir um hver muni sigra.
Ármann vann í fyrra með yf-
irburðum, en nú vantar þá Sig
urgeir Ársælsson, er þá var
fyrstur, en hann er veikur í
fæti, og er það þeim mikill
hnekkir. Þeir stilla nú upp Har
aldi Þórðarsyni úr Dölunum,
Áma Kjartanssyni og Herði
Hafliðasyni meðal annarra, og
er það mjög vænleg sveit. Móti
þeim tefla K. R.-ingar Óskari
Sigúrðssyni, Indriða Jónssyni
og Kristni Sigurjónssyni, en
Indriði hefir verið meiddur í
fæti lengi undanfarið, og er
ekki að vita hvað hann getur
í harðri samkeppni. í. R.-ingar
senda fram m. a. bræðurna Sig
urgísla og Gunnar Sigurðssyni,
og verða þeir vafalaust fram-
arlega.
Hlaupið er sveita keppni (3
mannasveit) og sigrar sú sveit,
er hlýtur lægsta stigatölu sam
anlagða raðtölu 3ja fyrstu
manna sinna, en auk þess fá 3
fyrstu menn verðlaunapeninga.
Armann vann hlaupið í fyrra,
eins og fyrr segir, en K. R. vann
það 1940 og 1941.
Fyrsta víðavangshlaupið fór
fram 1916 og hefir það farið
fram á hverju ári síðan, svo að
þetta er í 28. sinn sem hlaupið
fer fram. Keppt hefir verið um
7 gripi í hlaupinu og hefir K. R.
unnið þrjá þeirra til eignar en
alls 13 hlaup. Umf. Afturelding
og Drengur tóku 1, þann fyrsta
og unnu 3 hlaup, Iþróttafélag
Kjósarsýslu 1 og þrjú hlaup, og
Iþróttafélag Borgfirðinga 1 grip
og 3 hlaup. Loks hefir Ármann
unnið 1 hlaup, í fyrra.
Ef lætur að líkum verður
mannmargt á götum bæjarins
á meðan hlaupið fer fram, en
það verður á morgun, eins og
fyr segir, og hefst kl. 2 síðdeg-
is við Alþingishúsið.
-t--a
fiíkn Templarasundi 3
Stöðin er opin fyrir barnshafandi
konur kl. 1—2 á mánudögum og
miðvikudögum.
utan. ■ rtto.fi I
Fer ræðan hér á eftir:
Fjárlagafrumvarþid.
„í aths. við fjárlagafrumvarp
það, er hér liggur fyrir til 1.
umr., segir, að það sé að öllú
verulegu leyti miðað við fjár-
lög fyrir árið 1943. Þetta er
ekki rétt. í þessu fjárlagafrv.
er áætlunin um tekjur af toll-
um og sköttum lækkuð um 10,5
millj. kr. úr 57 615 000 kr. í
47 115 000 kr. Til þess að mæta
þessari hækkun á tekjuáætlun-
inni, hafa framlög til verklegra
framkvæmda verið skorin niður
frá því, sem þau eru áætluð á
núgildandi fjárlögum, um a. m.
k. 7—8 millj. kr. Fjárlagafrv.
þetta er því ekki í aðalatriðun-
um miðað við fjárlög fyrir árið
1943, heldur mjög í samræmi
við frv. það, er fyrrverandi rík-
isstjórn lagði fyrir aukaþingið
með þeim breytingum, sem fjár-
veitinganefnd gerði á því til
leiðréttingar, og í því er fylgt
þeirri stefnu fyrrverandi stjórn
ar að áætla sem allra ptinnst fé
til verklegra framkvæmda.
Þetta hefir núverandi hæstv.
fjármálaráðherra gert, enda
þótt tekjur ríkisins á árinu 1942
yrðu samtals 86,6 millj. kr. eða
nokkru hærri en ætlað var, þeg-
ar fjárlög fyrir árið 1943 voru
afgreidd. Má þetta furðu gegna,
en það má virða hæstv. fjár-
málaráðherra til vorkunnar, að
hann hefir haft mjög nauman
tíma til þess að semja þetta
fjárlagafrv., enda er árangurinn
eftir því. Þarna vantar ýmsar
lögboðnar greiðslur, en öðrum
er ofaukið. Vonandi áttar hæst-
virt ríkisstjórn sig á því, áður
en hún leggur fram hið nýja
frv. á væntanlegu haustþingi,
að þessi stefna hennar, að niður
séu skorin framlög til verklegra
framkvæmda, sVo sem gert hef-
ir verið í þessu frv., samræmist
ekki vilja meirihluta alþingis
og breytir frv. væntanlega af
sjálfsdáðum þannig, að það
verði meira í samræmi við fjár-
lög þau, er alþingi afgreiddi
fyrir árið 1943, heldur en þetta
frv., sem hér liggur fyrir.
Að ])essu athuguðu gefur fjár
lagafrv. það, sem hér er til um-
ræðu, ekki öllu meira tilefni til
athugana. Það er frumsmíð,
sem á vonandi eftir að taka
miklum umbótum, þó að segja
megi, að starf hæstv. ríkisstj.
þann tíma. sem hún hefir setið
að völdum, gefi einungis vonir
um þetta, en alls ekki vissu.
Núverandi st|dru.
Núverandi ríkisstj. var sett á
laggirnar út úr vandræðum,
vegna ]>ess að eigi tókst að
mynda meirihluta þingræðis-
Stjórn. Hún átti að vera eins
konar sáttasemjari, og til þess
að eiga skilið að öðlast það
nafn, þurfti hún að gera sér
ljóst, Iiver væri vilji meiri-
hluta þingsins í hverju máli.
Gæti hún ekki fundið þetta,
var líklegt, að tillögur þær, er
liúii legði fram til úrlausna,
næðu fram að ganga.
Forseti Alþýðuflokksins benti,
á það, eftir að rikisslj. tók við
völdum, að hana skorli nokk-
uð á um leikni hins æfða stjórn-
málamanns, og þvi miður virð-
ist þessi leikni. lítið hafa farið
vaxandi. þó að hæslv. ríkisstj.
hafi fengið samfleytt fjóra
mánuði til æfinga. Verkefni
þau, sem hún fékk til úi’lausn-
ar, virðast litlu nær þvi að
leysast, heldur en þegar hún
tók við völdum. Má þar fyrst
nefna dýrtíðarmálið.
Dýrtiðarlagafrinn~
varp st|érnarinnar.
Ríkisstjórnin lagði, svo sem
kunnugt er, frv. til laga um
dýrtíðan’áðstafanir fyrir al-
þingi. Var það í þrem köflum.
í fyrsta kaflanuxn voru sam-
eiginleg ákvæði um álagningu
skatts til ríkissjóðs á árinu 1943.
Var þar gert ráð fyrir, að fellt
yrði niður skattfrelsi félaga,
annarra eix jxeirra, er sjávarút-
veg reka, og að þessi breyting
gæfi rikisjóði lVt millj. kr. í
tekjur.
Næsti kafli þessa frv, var um
svo nefndan víðreisnarskatt og
skýldusparnað, og var talið, að
hann gtefi ríkissjóði 9 nxillj. kr.
tekjur. Nokkur lilixti af þess-
um viðreisnarskatti. átti þó að
endúrgreiðast síðar sem skyldu
sparnaðux1.
Þá var þi’iðji kaflinn um
eignaaukaskatt. Þjóðarauðui’-
inn hefir vaxið' um a. 1x1. k.
3—400 millj. kr., og allmikill
hluti þessai’ar eignaaukningar
liefir lent í milljónatali. lijá ein-
stökum mönnuni og er orðinn
til vegna þess, að íslenzka krón-
án hefir verið skráð of lágu
gengi. Alþýðuflokkurinn lxefir
bent á það livað eftir annað, að
það virtist nokkuð einfalt mál,
að taka nokkuð verulegan hluta
af þessiun gróða til gengisbrevt-
ingar eða til þjóðfélagslegra
þai’fa vegna dýrtíðarinnar. Með
frv. sínxx 11111 dýrtiðarráðstaf-
JÓN EYÞÓRSSON hefir
neitað að taka sæti í út-
varpsráði og- ástíeðan er sú, að
hann var ekki skipaður formað-
ur ráðsins.
Þetta mál hefir, allt frá því,
er hið nýja útvarpsráð var kosið
verið í flækju. Jón Eyþórsson
hefir ekki viljað sitja fundi og
hefir verið róið ákaflega úr
tveimur áttum í útvarpsmála-
ráðherranum, Einari Arnórssyni
um skipun útvarpsráðsformanns
ins. Framsóknarmenn heimtuðu
að Jón Eyþórsson yrði endur-
skipaður en Sjálfstæðismenn
heimtuðu Magnús Jónsson í
formannssætið.
Og Einar Arnórsson skipaði
Magnús, sem nú hefir látið
Mgbl. hafa viðtal við sig, sem
er þó eintal um ekki neitt.
Jón Eyþórsson er afar reiður
í Tímanum í gær. Þar tilkynnir
hann hátíðlega, að hann muni
ekki taka sæti í útvarpsráðinu.
Segir hann að hlutlaus og rétt-
látur ráðherra hefði enga á-
stæðu haft til þess að skifta um
formann í ráðinu, en þar sem
Einar Arnósson sé hvorugt hefði
reyndin orðið önnur.
Orðrétt segir J. E. svo og ber
sig illa: .
,,Ég hefi átt sæti í útvarpsráði
í 10 ár nær ó^litið, þar af verið
formaður í 4 ár. Þekking mín á
þróun og högum stofnunarinn
ar er því talsverð. Á þessum
síðustu árum hefir meiri frið-
ur skapazt um stofnunina en
áður var títt, og yil ég hér með
láta í ljós þakklæti mitt.til fyrr
verandi samstarfsmanna, und-
antekningarlaust, |yrir ágæta
samvinnu í því efni. Vænti ég
og, að stofnunin megi að því
búa framvegis.
Af framan greindum ástæð-
anij’ virtist lxsustv. ríkisstjóm
ganga inn á þessa lliigsun, en
í stað þess að gera ráð fyrir-
verul. eignaa ukaskat li, gerði
frv. hæstv. stj. í’áð fyrir, að
þessi eignaaukaskatlur næini
aðeins 3,3 millj. kr. og yrði
þeirri uppliæð eigi varið til
dýrtíðarráðstafana, heldur tij
þess að byggja hús yfir stjórnar
ráðið, hæstarétt og viðbótar-
byggingu við Klepp. Kleppur
var að vísu eigi nefndur i frv.»
heldiu' mun lxafa verið innifal-
inn í þeirri tegund húsbygginga5
sem liæstv. ríkisstj. nefndi
„lxelztu stofnanir ríkisi.ns“. Með
því að hafa eignaaukaskattinn
eigi viðtækari og ver.ja lionum
á Jxennan liátt var eigi annað
sýnilegt, en að i'íkisstj. væri
nánast að gera gys að hug-
myndinni uxn eignaaukaskatL
Fjórði. kafli frv. rikisstj. um
dýrtíðarráðstafanir var um
greiðslu verðlagsuppbótar á
laun samkýæmt vísitölu. í þeim
kafla var ákveðið, að eigi mætti
greiða verðlagsupþhót, sem
næmi meiru en 80% af dýrtíð
Frh. á o. síöu.
um hefi ég tekið þá ákvörðun,
að biðja mig undanþeginn störf
um í útvarpsráði um sinn. Geri
ég það einungis í mótmæla-
skyni við hlutdrægni kennslu-
málaráðherra og þjónkun hans
við sérstaka flokkshagsmuni.
Önnur afskipti hans af útvarps
málum ræði ég ekki hér. — Eg
tel óhjákvæmilegt að undir-
strika þá staðreynd, að hátt-
virtur kennslumálaráðherra
hafi þegar vegið öf eft í hinn
sama knérunn með framkomu
sinni gegn einstaklingum í hópi
Framsóknarmanna. Og hafi eim
hverjir búizt við að afturganga
hans í ráðherrasessi hefði eitt-
hvað lært og einhvérju gleymt,
ættu þeir að láta af þeirri viUu.
— Sem vænta mátti hefir „þjóf
urinn í spilum ríkisstjórnarinn
ar“ reynzt handbendi og er-
indreki Sjálfstæðisfiokksins“.
Annars mun Pálmi Hannnes
son varamaður Jóns í ráðinu,
að Iíkindum taka sæti hans.
Sólskin 1943
er komið út.
VerOnr selt i dag á gðteis
b^jarins
BARNABÓKIN Ljóð og sög
ur, sem er „Sólskinsbókirie
í ár, er komin út. Útgefandi er
Barnavinafélagið „Sumargjöf‘,
en um útgáfu þess hefir Sig~
urður Iielgason, kennari séð.
Bókin flytur m. a. sögur eftir
Jakob Jónsson frá Hrauni, Jón
N. Jónsson, Huldu, ísak Jóns-
Frh. á 7. síðu.
*
S
N
S
s
N
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
}
s
s
s
5
s
s
i
Dingi frestað í dag?
............ ♦
Þingsályktunartillaga um pað er
fram komin frá forsætisráðherra.
FORSÆTISRÁÐHERRA lagði fram á alþingi í gær til-
lögu til þingsályktunar um frestun á fundum alþingis.
Er tillagan svo hljóðandi:
„Sameinað alþingi ályktar að veita samþykki sitt til þess,
að fundum alþingis verði frestað frá 21. apríl 1943 þar til
síðar á árinu, þó eigi lengur en til 1. sept. s. á.“
í greinargerð fyrir tillögunni segir:
„Sýnt þykir, að fjárlög fyrir 1844 verði eigi afgreidd
á alþingi fyrr en á síðara hluta þessa árs, og þykir því rétt
að leita samþykkis þingsins til þess, að fundum þess verði
frestað svo sem í tillögunni segir.“
Ákveðið hefir verið að ræða þessa þingsályktunartil-
lögu í sameinuðu þingi í dag, og verður umræðunni útvarp-
að samkvæínt ósk Sósíalistaflokksins.
Jði Eygirsson neitar að
taka sæti í útvarpsráði.
---------
Af þvi að hann fékk ekki að skipa
formannssæti þess!