Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 19.05.1935, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Það tókst
LITLA ÞORPIÐ lá klemt í lít-
illi kvos inn á milli fjall-
anna. Það var þarna, likast lítilli
mús, sem köttur hefir hremt í
klær sínar. Húsin stóðu á kletta-
snösum, hvert upp af öðru. Það
var ólíkt því, sem var niðri á
sléttunni. Þar lágu skipuleg þorp,
með beinum götum, og húsin
stóðu í skipuleguin röðuin með-
fram þeiin, hvítmáluð og rauð-
máluð, falleg og ilhlý, eins og
hvanngrænn grasbali á vordegi.
Áður fyr, meðan skógarhögg
var aðalatvinnuvegurinn, steig
4i
notalegur reykur upp frá öllum
reykháfunum. En eftir bylting-
ar- og kreppuárin var allri vinnu
hætt og skógurinn afgirtur handa
Tékkunum, og hinir innfæddu
skógarhöggsmenn urðu að selja
trén sin fyrir miklu hærra verð
en Tékkarnir gátu selt sín tré fyr-
ir — og þar með var þorpið
dauðadæmt.
Sextíu og þrjú smáhús, fátæk-
leg og lágkúruleg, stóðu þarna
hvert upp af öðru í hliðunum.
Og fólkið, sem í þeim bjó, var
allslaust. Allir, sem höfðu átt
hest og peninga voru fyrir löngu
flúnir, og hinir, sem höfðu held-
ur viljað flýja út í óvissuna en
bíða eftir fyrirsjáanlegri tortím-
ingu heima, fóru til Argentínu.
Hinir, sem urðu eftir, leituðu
fyrst til nágrannaþorpanna, en
þar voru stálsmiðjur, síðan á vín-
ekrurnar til að vita hvort nokk-
uð væri hægt að fá þar að gera.
Sumir fóru alla leið til Ruda-
Pest. En flestir komu heim aftur,
án þes sað hafa nokkuð með sér,
annað en magran og dauðþrevtt-
an skrokkinn.
í langan, langan tíma gerðu
þorpsbúar ekki annað en kvarta
og kveina og hlaupa fram og aft-
ur milli skrifstofu skógarstjórn-
arinnar, þingmannsins og prest-
setursins. Hinn siðasttaldi kom
til þorpsins annán hvern sunnu-
dag til að messa. En enginn gat
neitt gert til bjargar, og þorps-
húar fóru að halda, að þeir
mundu fá að deyja drottni sín-
um, án þess að nokkur skifti sér
af þvi.
En einmitt þessa dagana kom út
grein í einu víðlesnasta dagblað-
inu í Buda-Pest, þar sem ein-
göngu var 'rætt um ástandið í
þorpinu.
„Við verðum að bjarga þessu
ungverska þorpi“, stóð skýrum
störfum í þessu víðlesna og mikla
blaði. Og þorpsbúar þóttust
■skilja, að þingmaðurinn stæði að
að bjarga porpinu.
Saga frá Ungverjalandi eftir Alexander Barta.
þessari grein, þvi að hann þekti
einmitt blaðamanninn, sem skrif-
aði hana.
Einn haustdag nam vagn stað-
ar fyrir framan varðstöðina. Það
var hvorki sunnudagur eða helgi-
lagur, en þó steig presturinn út úr
vagninum, og á eftir honum kom
finn og fágaður horgarbúi, með
háan hatt, hvita glófa og alt það.
Nú var kallað á truinbuslagara
þorpsins, og hann þaut af stað
og' barði trumbuna í ákafa. Á tíu
mínútum náðist í alla þorpsbiia
og mynduðu þeir þvögu á litla
torginu.
Og þegar allir voru sgnian
komnir fór presturinn að halda
ræðu. Og það, sem hann sagði,
var mildu fallegra en nokkur af
prédikunum hans hafði verið, og
hafði fólkið þó hlustað á margar
predikanir hjá honum:
Niðurlæging þorpsins hafði
vakið athygli og samúð um alt
land. Rithöfundar, blaðamenn,
þingmenn og alls konar heldri
rnenn í höfuðborginni höfðu á-
kveðið að bjarga þorpinu. Þeir
höfðu hugsað vel og lengi um
það, hvað hægt væri að gera til
að bjarga þorpsbúum frá tortím-
ingu. Fyrst hafði verið talað um
að gera þorpið að nýræktarstöð,
og að ríkið legði fram fé í þeim
tilgangi; en við nánari athugun
hafði komið í ljós, að þetta væri
óframkvæmanlegt. Og þá hafði
verið ákveðið að gera þorpið,
sem lægi svona vel inn á milli
fjallanna, þar sem loftslagið er
svo heilsusamlegt, að nokkurs-
konar heilsuverndarstöð. Þessi
virðulegi herra, sem er hingað
kominn beint frá Buda-Pest, hef-
ir verið skijiaður til þess að færa
ykkur þessar gleðifréttir.“
Hinn virðulegi maður frá Buda
Pest hreifði sig spekingslega og
leit upp í loftið um leið og hann
strauk hökuna, og svo sagði
hann:
„Kæru samborgarar! Hlustið
nú á, hvernig i málinu liggur. —
Meiningin er að afla þessu þorpi
hreinna mánaðartekna að upp-
hæð 800 pengö.“
Áheyrendurnir glentu upp aug-
un og færðu sig nær honum.
Tekjurnar eru að vísu ekki
miklar og aðferðin til að afla
þeirra dálítið sjaldgæf, en óttist
ekki, þetta er aðeins fyrsta skref-
ið til að gera þetta þorp að frægu
þorpi, fyrsta skrefið í þá átt að
gera þetta litla þorp að allsherj-
ar heilsustöð fyrir alt landið. —
Kæru samborgarar, nú skal ég
segja ykkur nákvæmlega hvern-
ig í þessu öllu saman liggur, og
ég ætla að biðja ykkur að fylgj-
ast nijög vel með þvi, sem ég ætla
uú að segja: Hver og einn vel-
þektur borgari getur fengið að
taka til sín í fæði, húsnæði og
alla aðhlynningu einn inann, sem
gengur með léttan ,hættulausan,
andlegan sjúkdóm. Þið skiljið
mig, eða er ekki svo? Þessir
menn eru í raun og veru ekki
brjálaðir, þeir ganga aðeins með
ýmsa hættulausa heilasjúkdómg,
og meðal þeirra eru jafnvel
menn, sem eru mjög vel niennt-
aðir, kurteisir og lærðir. ...“
Hann fekk ekkert svar, enga
hrifningu var að sjá á nokkru
andliti. Hópurinn fæfðist aftur á
bak. Það var dauðaþögn.
Presturinn reyndi að rjúfa
þessa ísköldu þögn og hóf upp
sína mjúku og ísmeygilegu rödd:
„Þið skuluð ekki vera hrædd
um að þið venjist þessu ekki. —
Þessir menn eru ekki á neinn hátt
erfiðir. Allan liðlangan daginn
sitja þeir í krókum sínum, eða
fyrir framan húsið. Þetta eru eigi
annað en vesæl guðs börn. Eng-
inn heiðarleg manneskja, engin
kristin sála getur neitað þessuni
saklausu vesalingum um hjálp,
því að um leið og við hjálpum
þeirn, hjálpum við einnig okkur
sjálfum og gerum skyldu okk-
ar, eins og guð hefir fyrirskipað.“
Það sást svo að segja engin
hreifing á hópnum.
Nú byrjaði inaðurinn úr borg-
inni að tala aftur:
„Fæðið þarf ekki að vera ykk-
ur dýrt handa þeim. Flestallir
sjúklingarnir eru mjög lítilþæg-
ir og enginn af þeim iná heldur
fá mikinn mat. Eins er það með
húsnæðið. Þeir sofa bara, þar
sem þeirn er sagt að sofa. Pening-
arnir, sem þið eigið að fá fyrir
þetta, eru að vísu eltki miklir, en
þó eru þeir það mildir, að það er
ekki svo gott fyrir ykkur að slá
hendinni á móti þeim. Þið verð-
ið að muna, að allir eru sjúkl-
ingarnir á vegum ríkisins, og
enginn styrkir þá á hinn minsta
hátt. í stuttu máli sagt: Ríkið
borgar ykkur ineð hverjum sjúkl-
ing 16 pengö á inánuði. Auk þess
mun hver sjúklingur hafa með
sér, þegar hann kemur, sæng til
að liggja á, lök, teppi, tvenn nær-
föt og hálft kg. af sápu, einnig
koma þeir með hálfflösku af ein-
hvers konar meðali, sem á að gefa
þeim, ef það kemur fyrir að þeir
verða æstir.
Þegar maðurinn nefndi pen-
ingaupphæðina komst dálítil
hreifing á hópinn. 16 pengö! ...
Það var sama sem að þeir gætu
keypt 50 kg. meira af brauði á
mánuði! ■
„Og nú verða þeir sem óska
eftir að taka mann, að láta skrifa
sig á lista, sein er í varðstöðinni."
Þannig lauk hinn virðulegi
boígarbúi ræðu sinni.
„Margfaldar þakkir!“ hropaði
fólkið, þegar fíni maðurinn og
presturinn settust aftur í vagn-
inn.
„In æternum ... Amen ... “,
sagði presturinn, broshýr og
glaður og svo ók vagninn af stað.
Og nú hafði þorpið lifað all
lengi eingöngu af sjúklingunum.
I raun og veru voru sjúklingarnir
flestir alveg eins og maðurinn
frá Buda Pest hafði lýst þeim:
dálítið barnalegir, þögulir og
nokkuð utan við sig á köflum.
Þetta voru augsýnilega fátækir
aumingjar, sem enginn vildi
greiða fyrir, og enginn af skyld-
fólki þeirra vildi líta til. Meðal
þeirra voru einnig nokkrir. Sem
voru smávegis brjálaðir. Sá sem
var eftirtektarverðástur af þeim
var Aron Faluvegi með geithaf-
ursskeggið. Áður fyr hafði hann
verið embættismaður i Transil-
vaníu. Eftir að landið hafði verið
innlimað í Rúmeníu hafði Aron
orðið að sitja í fangelsi í tv<> ár
fyrir byltingarstarfsemi, því að
hann var nefnilega einn af
fremstu mönnum hins byltingar-
sinnaða sjálfstæðisflokks. Eftir
þessa fangelsisdvöl hafði Aron
(Frh. á 8. síðu.)
Kaffibætir
Það er vandi
að gera kaffi-
vinum til hæf'
is, svo að hinn
rétti kaffi-
keimur haWi
sér.
Þetta hefir G.
S. kaffibætir
tekist.
Reynið sjðlf.
Reynslan er
ólýgnust.
Munið að
biðjanæstum
G. S. kaffi'
bæti.
Hann svíkur
engan.