Alþýðublaðið - 19.10.1943, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLABIÐ
Þriðjudagur 19. októ’ber 194íL
Útgefaaidi: Alþýðuflokkurian.
Ritst|óri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Simar ritstjórnar: 4901 og
4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Forvitni eða
fávizka.
TALTSVERT umtal hefir að
vonum orðið út af yfirlýs-
ingu þeirri, sem Vilhjálmur
iÞór gaf á þinginu um mjólk-
urkaup setuliðsins. Var á það
bent mjög greinilega hér í blað
inu, hvernig yfirlýsing ráðherr
ans var í algjörri mótsögn- við
allt það, er formaður Mjólkur-
sölunefndar og Samsölunnar
var búinn að segja um það mál.
Var .ekki hægt að taka yfir-
lýsinguna öðruvísi en svo, að
hún væri bein ofanígjöf við séra
Sveinbjörn. enda leið ekki á
löngu, þar til hann reyndi að
rétta hlut sinn. Frá honum hafa
nú komið fyrirspurnir, sem
benda til þess, að hann vilji
gjarnan, til endurgjalds setja
ofan í við ráðherrann.
■ Skal ekkert sagt um það, að
svo stöddu, hvor setur meira
ofan í við hinn. þó sjáanlega
hljóti þeir báðir að fara mjög
halloka í málinu.
* * *
Það fer ekki hjá því, að mönn
um verði staldrað við eina af
spurningum Sveinbjarnar, en
hún er um það, hverjum beri
að bæta framleiðendum upp
halla þann, er fyrirspyrjandi
telur muni leiða af því, ef
mjólkurskipulaginu tekst ekki
að troða mjólkinni upp á setu-
liðið hér eftir sem hingað til.
Nú er sem kunnugt er, ný-
búið að ákveða fast verð til
framleiðenda og er ekki vitað
betUr en að það verð eigi að
greiða frá 15. sept., a. m. k.
er búið að ákveða útsöluverðið
með tilliti til þess. Mismunur-
inn milli útsöluverðsins og þess
verðs er greiða á til framleið-
endanna er 47 aurar og er inni-
falið í þeim mismun, vinnslu-
gjald fyrir þá mjólk, sem fer
til vinnjslu. Það er því ekki
framleiðandinn sem greiðir
vinnslugjaldið, heldur bætist
það þannig við það verð, sem
framleiðandinn á að fá, kr.
1-23 — og verkar því til hækk-
unar á útsöluverðið. Hvort
mjólk sú, sem afgangs er neyslu
mjólk almennings, fer til smjör-
vinnslu eða til setuliðsins, hefir
því engin áhrif á útborgunar-
verðið til framleiðenda. Það er
fast ákveðið, kr. 1,23 hvort sem
um mikla eða litla vinnslu-
mjólk er að ræða.
Bak við fyrirspurnina liggur
vanalega forvitni þess, sem
spyr, þó að í þessu tilfelli þykist
víst spyrjandinn vita betur,
heldur en sá, sem svara á. —
En eins og sjá má af þessari
fyripspum Sveinbjarnar hefir
fávizkan ráðið mestu um til-
komu hennar, — eða máske
annað verra.
* * *
Tillaga liggur fyrir þinginu
nú, og stendur um hana mikill
styrr, að bæirnir hafi leyfi til
að taka í sínar hendur sölu og
dreifing mjólkur. Hefir and-
staðan gegn þessu orðið meiri
en góðu hófi' gegnir og hafa
menn verið að brjóta heilann
Jón Sigurðsson:
Skylda unga fólksins og
verkalýðssamtökino
MJÖG hefir það háð vexti
og viðgangi hinna ýmsu
verkalýðsfélaga að ekki hafa
fundizt eða fengizt menn, til að
veita þeim forustu eða taka að
sér þau störf, sem samtökin
þarfnast að unnin séu á hverj-
um tíma.
Þessi vöntun á mönnum er
oft og einatt ekki vegna þess,
að menn séu ekki til, er hefðu
bæði hæfileika og gætni til
þess að starfa, — orsakirnar
eru aðrar.
í ferðum mínum um landið
s.l. 10 ár, í þágu verkalýðssam-
takanna, hefi ég að sjálfsögðu
kynnzt fjöldamörgu fóíki og átt
við það tal um verkalýðsmál.
Þegar ég hefi verið að hvetja
það til þess að starfa fyrir sam
tökin, taka sæti í stjórn félags,
eða einhverri nefnd innan þess,
hefi ég oft fengið það svar, og
þá sérstaklega hjá yngra fólk-
inu, að það væri svo lítið inni
í þessum málum, hefði litla
reynslu og þekkingu til að bera,
treysti sér ekki til að standa
upp á fundi og tala, og fleira
þessu líkt. Viðbáran hefir sem
sé verið þekkingarleysi fólks-
ins — fullkomin vanmáttar-
kennd.
Margir munu þeir fleiri en ég,
sem þekkja til þeirrar tilfinn-
ingar, þegar þeir eru á fund-
um, hvort sem er í verkalýðs-
félögum eða annars staðar, að
þá sárlangar til að tala, hafa til
búið og niðurraðað í huganum
það, sem þeir vilja segja, en
koma sér ekki með nokkru
móti til þess að biðja um orðið
og „standa upp“ til að tala. Er
alveg víst, að mörg mál hafa
fengið aðra og verri afgreiðslu,
en þau hefðu fengið, ef fleiri
hefðu látið skoðun sína í ljósi
í það og það skiptið, því að at-
kvæðagreiðsla um málin fer
oft og einatt eftir því, hvernig
þau eru túlkuð.
Það sem þetta fólk vantar,
er meiri þekking, en með þekk-
ingunni fæst það sjálfstyaust,
sem þarf til þess að standa upp
og láta skoðun sína í ljós.
Mjög hefir borið á því, og þá
sérstaklega nú í seinni tíð, að
yngra fólkið er óstéttvísara,
sem svo er kallað, heldur en
það eldra, og þegar athugaðar
eru allar aðstæður, er þetta
mjög skiljanlegt, en ekki afsak
anlegt, og skal ég færa að því
nokkur rök.
Það var um og eftir alda-
mót, að til verkalýðssamtak-
anna var stofnað hér á landi,
og hefur því það fólk, sem nú
er miðaldra eða meir, svo að
segja alizt upp með samtökun-
um og er lífssaga þess því raun
verulega um leið saga verka-
lýðssamtakanna.
Þetta fólk veit fullkomlega
um þá hörðu baráttu, sem háð
hefir verið, og þá sérstaklega
í byrjun, því er kunnugt um
GREIN ÞÁ, sem hér birt-
ist skrifaði Jón Sigurðs
son fyrir tímarit Alþýðusam-
bandsins ,.Vinnuna“ og birt-
ist hún í síðasta hefti þess.
Þar hét hún: „Mennt er
máttur“.
þá hatrömmu aðstöðu, sem fé-
lagsskapurinn átti við að etja
og einstakir menn, sem til for-
ustu voru valdir, og því er einn
ig kunnuigt, hvernig ástandið
var áður, illur aðbúnaður, lágt
kaup, langur vinnudagur, ör-
yggisleysi við vinnu og fleira,
sem nefna mætti. Það veit því
hvað áunnizt hefir fyrir at-
beina verkalýðssamtakanna til
handa allri alþýðu landsins.
Það fólk, sem í baráttunni
hefir staðið, veit hvers virði
verkalýðssamtökin eru, það
skilur eðli þeirra og tilgang.
Yngra fólkið, sem nú er að
byrja að vinna, byrja að heyja
sína sjálfstæðu lífsbaráttu, hefir
við sæmileg kjör að búa og má
jafnvel segja ágæt miðað við
það, sem áður var hvað við kem
ur kaupi, lengd vinnudagsins
og aðbúnaði öllum — telur
alveg sjálfsagt að þetta sé
svona.
Margt af þessu fólki gerir sér
enga grein fyrir því, að þetta
var öðruvísi áðtur. Það hefir
enga* hugmynd um, að það hefir
kostað verkalýðssamtökin ára-
tuga barátu að skapa þau kjör
og þau réttindi, sem fólkið hef-
ir nú við að búa, og þess vegna
skilur það ekki nauðsyn félags
skaparins, nauðsyn þess að sam
tökin séu sterk og starfandi, til
þess að varna því, að það verði
aftur tekið, sem unnizt hefir og
stuðla að því, að hægt sé að
vinna meira.
Sem betur fer á þetta, sem
ég hef sagt hér að framan,
hvergi nærri við um allt ungt
fólk, en því miður um alltof
margt.
Það er alveg víst, að ef yngra
fólkið þekkti sögu verkalýðs-
samtakanna eins og hún er, og
skildi þar með gildi þeirra og
nauðsyn fyrir hið vinnandi
fólk, konur sem karla, þá væri
félagslegur áhugi þess meiri en
hann, því miður, er hjá fjölda
mörgu.
Það, að ástandið er svona, er
ekki afsakanlegt. Ef meira
hefði verið gert að því að
kynna sér sögu samtakanna en
gert hefir verið, meira gert að
því að fræða, væru verkalýðs-
samtökin nú það afl í landinu,
sem þau sannarlega eiga að
verða, — þeirra á valdið að
vera. .
Brautryðjendur samtakanna
og eldri forustumenn eru nú óð
um að falla frá, eða taka sér
um það, hvað á bak við liggi.
Sé það nú svo, sem skilja má
á fyrirspurn Sveinbjarnar, að
það sé hagsmunamál fyrir fram
leiðendur hvort mjólkin fari að
litlu eða miklu leyti í vinnslu,
fer mönnum að skiljast betur
ofurkapp það, sem hann leggur
á það, að hafa sölu og dreifingu
í sínum höndum.Fyrst er barizt
fyrir föstu verði til framleið-
enda,kr. 1,23. Þá er bætt við
47 aurum, m. a. með tilliti til
þess að tveir þriðjungar fram-
leiðslunnar fari í vinnslu. Síðan
á að draga sem mest úr vinnslu
unni, með því að selja vinnslu
mjólkina til setuliðsins og jafn-
vel láta hana hverfa mikinn
hluta ársins, með því að óska
þess við setuliðið að það auki
við sig mjólkurkaupin, þegar
hún er ,,afgangs“. En wnnslu-
gjaldið, sem búið er að hafa
stórkostleg áhrif á útsöluverð
ið, hvert á það að renna? Hver
á að græða það? Sveinbjörn
virðist hafa sína föstu hugmynd
um það, því að hann spyr; hver
bæti framleiðendum skaðann,
Þánnig kemst stundum upp um
strákinn Tuma.
hvíld að loknu miklu og óeigin-
gjörnu starfi, og aðrir verða að
koma \ þeirra stað, og taka við
störfum, en þá menn á bókstaf-
lega að ala upp, ala þá upp á
þann hátt, að láta þeim í té
þekkingu, sem aflazt hefir í
gegnum áratuga baráttu, kenna
þeim að „standa upp“ og tala,
kenna þeima að stjórna fund-
um og fleira, sem þeini getur
orðið að gagni í starfi þeirra
fyrr samtökin, en fyrst og
fremst verður að kenna þeim,
sögu verkalýðssamtakanna, tii
þess að þeir skilji nauðsyn þess,
að samtökin séu til og að þau
séu sterk og starfandi.
74 ára
varð í gær Daníel Hjálmsson,
Baldursgötu 4. Dvelur hann sem
stendur á Landsspítalanum, lyf-
læknisdeildinni, stofu pr. 12.
Brot á verðlagsákvæðum.
Nýlega hafa eftirgreindar verzl-
anir vérið sektaðar sem hér segir
fyrir brot á verðlagsákvæðum:
Verzl. London, Akureyri. Sekt og
ólöglegur hagnaður kr. 564,25.
Anglýsingar,
sem birtast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera *
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnarí
Alþýðuhúsinu,
(gengið inn frá
Hverfisgötu)
fpir kl. 7 að kvöldí.
Sfmi 4906.
Dömutðskur,
Dömuhanzkar,
fóðraðir og ófóðraðir, einnig
BARNASOKKAR og
HOSUR nýkomið.
Unnur
(horni Grettisgötu og
Barónsstígs).
Verzl. Sigurðar Fanndal, SiglufirðL
Sekt og ólöglegur hagnaður kr„.
629,32.
¥ ÓNAS Jónsson heldur á-
^ fram að skrifa í .,Dag“ um
bandalag framleiðenda og það
hlutverk, er þess bíði. í síðasta
blaði farast honum orð sem hér
segir:
„Það, sem þjóðinni væri mest
til velfarnaðar, væri að ’mynda
öflugt bandalag framleiðenda í
landinu um það eina, sem nú skipt
ir máli, og það er að bjarga at-
vinnvegunum frá hruni og krón-
unni frá að verða einskisvirði. Ef
núverandi ríkisstjórn fengi örugg
an stuðning þeirra þingmanna,
sem raunverulega eru ábyrgir
gerða sinna, þá mætti í einni svip-
an stórlækka dýrtíðina og bjarga
framtíðarmálum landsins. En ef
menn eru ekki viðbúnir að gera
það, sem gera þarf, þá skiptir þó
mestu máli, að loka ekki leiðinni.
Þá þarf að skatta munaðarvöru
eins og nú er gert, og nota það fé
til að borga niður dýrtíðina fyrst
um sinn. Á meðan býr þjóðin sig
undir að geta á morgun innt af
höndum þau skylduverk, sem ekki
er hægt að fá samtök um að vinna
áður en dagsett er í kvöld.“
Er ekki ríkisstjórnin búin að
fá þennan stuðning, sem Jónas
er að tala um? Hann hefir áður
skýrt frá því í „Degi“, að
„tvennir fjórtán þingmenn“,
þ. e. 14 þingmenn úr Framsókn-
arflokknum og aðrir 14 úr Sjálf
stæðisflokknum, hafi tekið
höndum saman og muni tryggja
það, að haldið verði áfram að
greiða uppbætur á landbúnað-
arafurðir. Er það ekki marka-
lína Jónasar milli ábyrgðar og
ábyrgðarleysis þingmanna,
hvort þeir - vilj a umhugsunar-
laust ausa tugum milljóna ú-r
ríkissjóði í verðbætur á land-
búnaðarafurðir eða ekki?
Morgunblaðið ræðir á sunnu-
daginn um þá nýju og betri
tíma, er það væntir að komi að
afstaðinni styrjöld þeirri, er nú
geysar. Blaðið segir:
„Vér íslendingar höfum, sem
betur fer, fremur lítið af atvinnu-
leysi að segja. Sú staðreynd verð-
ur þó ekki sniðgengin, að á árun-
um fyrir stríðið voru að því nokk-
ur brögð. Atvinpa verkamanna f
hinum stærri bæjum var mjög
stopul og allmargir þeirra voru
atvinnulausir verulegan hluta árs
ins. Síðan styrjöldin hófst, hefir
þetta breytzt, verkamenn hafa haft
næga vinnu og tekjur þeirra hafa
hafa orðið tryggari og meiri en
áður.
Um það þarf ekki að fara í neitt
ar grafgötur, að, eitt meginverk-
efni nútímans er að leggja grund-
völl að nýjum og betri tímum að
styrjöldinni lokinni. Það verður að
koma í veg fyrir að þjóðin eyði
orku sinni í hungurgöngu atvinnu
leysisins. En hvernig verður tryggi
legast að því unnið?
En þjóðin verður að gera sér
þess ljósa grein, að öryggi kom-
andi dagá veltur á því, hversu nút
er snúizt við í þessum efnum. Það
er von allra íslendinga, að fram-
tíðin beri í skauti sér aukið öryggi
fyrir landsbúa, aukið efnahagslegt
og þjóðfélagslegt jafnrétti, en að
dagar hinnar nagandi óvissu og
öryggisleysis atvinnuleysisins séu
taldir."
Þetta er fallega mælt — af
Morgunblaðinu, málgagni hinn-
ar harðsvíruðustu einkahyggju.
Þetta ágæta • blað hefir aldrei
haft opin augun fyrir félags-
legu öryggi þjóðfélagsþeg*-
anna. Blint og tillitslaust kapp-
hlaup um lífsgæðin, þar sem
fjöldinn er troðinn undir en
nokkrir ,,stórir“ menn geta
skarað eld að sinni köku, hefir
til þessa verið hugsjón þessa
góða blaðs — en það er ekki
nema gott eitt um það að segja,
ef Mbl. hefir tekið sinnaskipt-
um í þessu efni.