Alþýðublaðið - 29.10.1943, Síða 6

8
Nýll smásagnasain
eftir
Þórodd Guðmundsson
frá Sandi
Skýjadans
Smásagnasafn eftir ungan rit-
höfund, sefn taldar eru líkur til
að eigi mikla framtíð fyrir sér,
er komið út. Þessi ungi rithöf-
uridur er Þóroddur Guðmunds-
son kennari, sonur Guðmundar
skálds Friðjónssonar, svo að
ættin lofar góðu. Annars er
Þóroddur Guðmundsson orðinn
töluvert þekktur sem skáld og
rithöfundur af sögum og kvæð-
um, sem birzt hafa eftir hann í
blöðum og tímaritum á undan-
fömum árum. Þetta er fyrsta
bók höfundar. í henni er safn
13 smásagna og er heiti bókar-
innar Skýjadans, en þannig
heitir ein sagan í henni. —
Sögurnar heita:
Litla glóhærða telpan
Dökku augun
Svartnætti
Feðgarnir (fuglasaga)
Krummahreiðrið
Háfeti (hestasaga)
Krókur á móti bragði
Spyrjum að leikslokum
Eigi má sköpum renna
Fjölskyldan á Furuvíkurey
(refasaga)
Skýjadans
Hengiflug
Konan með sjalið
Bókin er skreytt myndum eftir
ÁSGEIR JÚLÍUSSON.
Upplagið er mjög lítið, en
verðið þó aðeins kr. 15,00.
KANNES Á HORNINU
Frh. af 5. síðu
milli skólastjóranna og foreldra
barnanna? Er gjörsamlega ómögu-
legt að koma á nánara samstarfi
en nú er milli heimilanna og skól-
anna? — Annars vil ég segja það,
að ég er á móti því, að skólarnir
megi ekki beita ströngum aga. Það
er af sú tíð að slíkt sé misnotað,
— og þess vegna er góður agi í
skólunum góður stuðningur fyrir
uppeldisstarf heimilanna alveg
eins og agi á heimilum er stuðn-
ingur fyrir skólana.
Húsmæðrakennsluvika
Kvenfélags Alþýðuflokksins: í
gærkvöldi talaði Jón Sigurðsson
skólastjóri um uppeldis- og
kennslumál. í kvöld talar Skarp-
héðinn Jóhannsson um híbýli og
híbýlaprýði. Á eftir verður kaffi-
drykkja.
Stefán J. Loðmfjörð
Bergþórugötu 20 er sjötugur í
dag.
' '< ■ , t
Fjórir Hornfirðingar
voru heiðraðir í fyrradag í
Höfn fyrir að bjarga brezkum
flugmanni. Einn þeirra var sæmd-
ur heiðurspeningi brezka ríkisins,
en þrír fengu heiðursskjíöl.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Föstudagur 29. október 1943.
Mjólkurgæðiji.
STEINN STEINARR:
visa
um Sósialistaflokkinn og mig
ALLT HEIMSLÁN er fallvalt og tæpt er að treysta á pað,
ég trúi að loks nægi hverjum sín eigin byrði.
Sá stjómmálaflokkur, sem hjarta mitt hneigðist að,
er hættur að telja sér ást mína nokkurs virði.
Vér hittumst einn dag fyrir löngu við lítt farinn veg,
tvö lítil og skrýtin utangarðs fyrirbrigði.
Það var sinnugur flokkur, en seinþroska líkt og ég,
og sjálfsagt er auðskilið mál, hvað vorn kunningsskap
tryggði.
En búið er það, og ég minnist þess angurvær enn,
er allt, sem oss tengdi ég sá eins og spilaborg falla.
Það hljóp vöxtur í flokkinn, svo mikill, að elztu menn
muna ekki nokkurt dæmi, sem hliðstætt má kalla.
Ég hugsaði að vísu sem heilsteyptum flokksmanni ber:
Nú skal heimurinn sjá, hversu stórfelldu verki vér önnum.
En upp frá því gerðist flokkurinn fráhverfur mér,
og fór að svipast um eftir stærri mönnum.
Og smæð mína og einstæðingsskap eins og forðum ég finn,
er flokkurinn situr sem virðuleg heldri kona
með spánýja skotthúfu á höfði og hönd undir kinn,
á húsmóðurstólnum í dagstofu Jensenssona.
Frfa. af 4. síðu.
enn, eftir nærri 9 ára starf-
rækslu og hefir hún þar algjör-
lga brugðist vonum manna. Það
hefðu víst fáir orðið til þess
að telja eftir nokkra tugi þús-
unda í stofnkostnað við að
koma upp nýtízku mjólkurbúð-
um á heppilegum stöðum í
bænum, og leikur einn hjá fyr-
irtæki sem veltir milljónum á
ári. Af þeim búðum, sem selt
hafa mjólk frá því skipulagið
tók til starfa, hefur Alþýðu-
brauðgerðin átt eina búðina á
Laugaveg 61. Síðan hefir hún
tekið þi’jár á leigu, þar af tvær
I nýjum húsum við Leifsgötu
og Njálsgötu. Búðir þessar eru
mjög rúmgóðar og hreinlegar
og stinga því mjög í stúf við
hinar gömlu og litlu búðir. Þær
hafa ekki verið lögglitar sem
mjólkurbúðir því brauðasalan
er þar aðalatriðið. Hinsvegar
hafa ekki verið löggiltar sem
tilluktum flöskum, en um það
er ekki að ræða, eftir að Mjólk-
ursamsalan getur ekki lengur
afhent mjólkina á flöskum.
Væri illt til þess að vita, ef
hætt yrði að selja mjólk í hinni
rúmgóðu búð Alþýðubrauðgerð
arinnar á Laugavegi 61, því
ekki virðist bætandi á hinar
eldri búðir Samsölunnar, þar
sem í sumum hverjum er ekki
meira afgreiðslurúm en svo, að
hundur gæti þar rétt greiðlega
hringað sig.
Sú skylda, sem hér að fram-
an hefir verið minnst á að
hvíldi á neytendum, um með-
ferð mjólkurinnar eftir að hún
er komin í þeirra hendur, hvíl-
ir áð1 sjálfsögðu og ekki síður
á þeim aðilanum, sem er milli-
liður milli neytandans og fram
leiðandans, sem sé samtökum
bænda og mjólkurskipulaginu,
hvað snertir alla meðhöndlun
mjólkurinnar frá þvl hún er
tekin frá framleiðandanum og
þar til hún kemur í hendur
neytandans. En ekki verður
sagt, að þeim mönnum, sem
stjórna og hafa stjórnað mjólk-
urstöðinni hér, sé þetta vel
ljóst. Og ekki er hægt að í-
mynd sér að þeir menn, sem
geta vitað af stöðinni í slíkri
vanhirðu og niðurníðslu sem
hún nú er í, hafi mikinn áhuga
fyrir því, að sú vara, sem þar
er meðhöndluð sé í forsvaran-
legu ásigkomulagi. Þar er t. d.
ekki borið við að setja í rúður
þó þær brotfii og standi opnar
í tugatali vikum og mánuðum
saman. Allt húsið ber vott um
megna vanhirðu og svo hefir
verið um langan tíma. Að vísu
fer að koma að vertíðarlokum
fyrir þessu húsi og það lííur út
fyrir, að það sé meining stjórn-
arinnar, að það gangi sér til
húðarinnar, eins og afsláttar-
hestarnir voru látnir gera. En
það sjónarmið er mikill mis-
skilningur, því mjólkin, sem
meðhöndluð er í gömlu stöðinni
í ár, nýtur ekki þess hreinlætis
og þess umhverfis er verður
væntanlega í hinni nýju stöð,
þegar hún kemur. Enda er hætt
við, að fljótt sæki í sama horf-
ið, því sá sem ekki er trúr yfir
litlu, ér það heldur ekki yfir
því, sem meira er. Ég • er að
vísu ekki kunnugur rekstri
slíkra stöðva annarstaðar, en
mér er til efs um bað, að ann-
arstaðar muni það þekkjast og
líðast, að bifreiðaviðgerðir með
viðeigandi hreinlæti og smur-
olíuleðju, séu hafðar svo að
segja á sömu stéttinni og mjólk
urafhendingin fer fram. Ég
hefði frekar ímyndað mér, að
hreinlætið ætti að vera þar
mest áberandi, ekki einasta inn-
an húss, hldur einnig utanhúss
og allt í kring.
Því hefir verið haldið fram,
að bæjarmenn geti, með aðstoð
heilbrígðissamþykkíar og heil-
brigðisyfirvalda fylgst með og
krafist ítrasta hreinlætis við
dreifing og sölu mjólkurinnar,
en því er ekki til að dreifa með
mjólkurstöðina, heldur aðeins
hvað snertir mjólkurbúðirnar.
Yerði hins vegar engin breyt-
ing hér á, hvað stöðina snertir,
er nauðsynlegt að heilbrigðis-
samþykktinni verði breytt svo,
að hún nái einnig til stöðvar-
innar. Það er t. d. langt fra þvi,
að vera nægilega strangt eftir-
lit með því, að brúsar þeir, sem
nolaðir eru við flutning mjólk-
urinnar til stöðvarinnar, séu
nægilega oít endurnýjaðir. Eru
þeir sumir hverjir kolryðgaðir
og mjög illa útlítandi. Verður
skipulagið að sjálfsögðu að sjá
um þessa endurnýjun og sjálf-
sagt væri, að þaö hefði nýja
brúsa til sölu til framleiðenda
við kostnaðarvérði.
. Yfirbreiðslur eru ekki hafð-
ar yfir bifreiðunum sem aka
mjólkinni í búðirnar, þó til
þess væri ætíast í upphafi. Ef
erfiðleikar eru með hinar lausu
yfirbreiðsiur og svo mun það
vera, þá er ekki annað en hafa
fastar strengdar yfirbreiðslur,
líkt og yíir aðrar bifreiðar sem
aka matvorum um bæinn.
Eftir er að minnast á flutn-
ing mjólkurinnar frá bændum
og meðferð hennar hjá fram-
leiðindum, og er það í því sam-
bandi vitað, að virðingarverðar
ráðstafanir hafa verið gerðar
til þess, að ekki sé þar undan
neinu að kvarta. Leiðbeiningar
hafa verið gefnar út, um hrein-
læti við mjaltir, þrif mjólkur-
íláta og gripahúsa og fleira er
til greina kemur við framleiðsl-
una. Stærsta mjólkurbúið,
Mjólkurbú Flóamanna, hefir
gefið út fyrirmæli, um að mjólk
verði aðeins tekin frá þeim
framleiðendum, sem . senda
mjólk sína daglega til búsins.
Þeirri reglu þyrfti að koma á
Um allt verðjöfnunarsvæðið.
Það er svo skipulag og fram-
kvæmdaatriði hvort neyzlu-
mjólkin er tekin frá nær eða
fjærliggjandi stöðum og getur
jafnvel orðið óviðráðanlegt að
taka hana lengra að, en til er
ætlast, t. d. í árferði grasleysis
og þurka. Hitt ætti auðvitað að
vera sjálfsagt, að stuðlað sé að
aukinni framleiðslu sem næst
sölustað, en margir vilja halda
því fram, að skipulagið hafi
dregið mjög úr framleiðslunni
í nærsveitum Reykjavíkur og
þar með komið í veg fyrir að
um nógu nýja og góða mjólk
geti verið að ræða á markað-
inum. Er það mál út af fyrir
sig, sem ber að taka til gaum-
gæfilegrar athugunar við end-
urskoðun Mjólkurlagana, því
vissulega var það ekki mein-
ingin með setningu mjólkurlag-
anna, að knésetja framleiðsluna
í nærsveitunum.
Til þess að tryggja bætta
meðferð og eyða þeirri tor-
tryggni og oft misskilriingi,
sem ríkjandi er út af gæðum
þeirra vara er skipulagið selur,
þarf að fullkomna vörumatið og
aðskilja það frá sjálfum sölu-
samtökunum, enda sé starf
þess jafnframt upplýsinga og
liðbeiningastarf. Það er ekkert
vantraust á kaupmönnum, þó
þeir sjálfir séu ekki látnir hafa
á hendi eftirlit með gæðum
þeirra vara, sem þeir selja eða
iðnrekendur, þó þeir séu ekki.
látnir meta sína eigin fram-
leiðslu. Hví skyldi það þá
fremur mega teljast vantraust á
bændur eða skipulagið, þó að
þeir séu ekki látnir hafa á hendi
eftirlit og mat á sínum eigin
framleiðslu og söluvörum? Það
þarf líka að líta eftir fleiru en
sjálfri vörúnni. Fyrirmælum
öllum í lögum, reglugerðum og
samþykktum, er tryggja eiga
gæði mjólkurinnar og um með-
ferð alla hjáhinum mörgu aðil-
um, sem hér eiga hlut að máli,
þarf að hlýða út í æsar. Annars
gera þau lítið gagn.
Samkvæmt gildandi reglu-
gerðarákvæði er bönnuð sala á
4. fl. mjólk, a. m. k. nokkurn
tiltekinn hluta ársins. Til þess
að. ganga úr skugga um það,
í hvaða gæðaflokk mjólkin fer,
fer fram „retutaksprófun“ á
henni, en árangur þeirrar próf-
una er ekki kunnur fyr en eftir
nokkurn tíma og er ekki hægt
að láta mjólkina sjálfa bíða
eftir því Er hún því komin
saman við aðra mjólk og stöðv-
un á sölu hennar, þegar í ljós
kemur í hvaða flokk hún fer,
því með öllu óframkvæmanleg.
Mjólkin er síðan verðfelld við
bóndann, en fer að sjálfsögðu
óverðfelld til kaupandans. liér
er því barizt við skugga
skemmdu mjólkurinnar en ekki
við mjólkina sjálfa. Væri ekki
nær að grafa fyrir rætur meins-
ins. Snúa sér í leiðbeiningar og
eftirlitsskyni til þess framleið-
anda, er sendir frá sér hina lak
ari mjólk. Og ef uín vankunn-
áttu er að ræða hefir lögreglu
og hegningarandinn ekki bæt-
andi áhrif, nema síður sé.. Máske
getur úr þessu orðið bætt með
endurbótum á fjósi, eða end-
urnýjun mjólkuríláta eða kæli-
tækja, og er bóndinn ekki bet-
ur settur til að koma þeim um-
bótum á, eftir að hafa orðið
fyrir frádrætti á mjólkurverð-
inu.
Þanhig or það augljóst mál,
að það er fleira en eitt atriði
sem kemur til greina þegar
rætt er um gæði mjólkurinnar
og leitað er að orsökum þess, ef
ekki er allt með feldu.
Ættu fulltrúar bænda frekar
að snúa orku sinin til umbóta
á þessu svíði, í stað þess að taka
öllum aðfinnslum illa og telja
þær eingöngu sprottnar af ill-
vilja og árásarhug.
\.........
Myndarlegf samsæti á
75 ára afmæli Helga
Sveinssonar
EINS og áður hefir verið um
getið hér í blaðinu, átti
Helgi Sveinsson, fyrrv. banka-
stjóri á Ísafirði, 75 ára afmæli
25. f. m.
í tilefni þessa afmælis efndi
St. Freyja nr. 218, en hana
stofnaði Helgi árið 1927 hér í
bænum, til samsætis, í G.T.-
húsinu s.l. miðvikudagskvöld.
Áður en samsætið hófst var
fundur í stúkunni, þar sem
heiðursgesturinn skipaði for-
sæti, eins og svo oft áður, og
voru þar teknir inn 14 nýir fél.
Að fundi loknum hófst sam-
sætið, sem var mjög fjölmennt,
bæði af fél. St. Freyju og öðr-
um reglufél., sem þarna voru
samankomnir til þess að heiðra
einn hinn mikilhæfasta forystu
mann bindindismálsins og góð-
templarareglunnar hér á landi.
Aðalræðuna fyrir minni heið-
ursgestsins flutti Sigurjón Á.
Ólafsson alþingismaður, auk
hans tóku til máls forystumenn
reglunnar, stórtemplar, um-
dæmistemplar og þingtemplar,
svo og fjölda margir aðrir.
Hnigu ræður manna allar í
hina sömu átt, að markvís og
margþætt störf Helga Sveinsson
ar á undangengnum áratugum í
þágu bindindismálsins og góð-
templarareglunnar væri fagurt
fordæmi þeim, sem yngri væru,
um árvekni, dugnað og trúfesti
við hugsjónamál.
Enda er það svo, að Helgi
•Sveinsson, hefir allt frá því að
hann gerðist félagi G.T.-regl-
unnar, verið mjög einarður —
ákveðinn og afsláttlaus starfs-
maður í þágu bindindis og bann
málsins með íslenzku þjóðinni.
Auk þess skemmti hinn
landskunni leikari, Brynjólfur
Jóhannesson með gamanvísna-
söng, en hann er félagi ,St.
Freyju, en Sigfús Halldórsson
lék undir. Þá lék Ragnar Björns
son einleik á slaghörpu, en hann
er einnig félagi í Freyju.
Síðasti ræðumaður kvöldsins
var svo sjálft afmælisbarnið.
Var ræða hans öll eldheit hvatn
ing til allra þeirra mörgu, sem
nú skipa sér undir merki G.T.-
reglunnar, um að starfa af full-
um krafti og dug fyrir málefni
bindindisins í landinu.
Fjöldi heillaóskaskeyta barst
afmælisbarninu og auk þess
ýmsar góðar gjafir.
Að hófinu loknu var dansað.