Alþýðublaðið - 14.01.1944, Síða 5

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Föstudagnrinn 14. janúar 1944
9
Friðarráðstefna fyrir friðarráðstefnuna.
IÞessi m-ynd var tekin af ráðstefnunni í „hvíta húsinu" í Washington 9. nóvember s. 1.
þegar þjálpar- og endurreisnarstofnun hinna sameinuðu þjóða var stofnuð að viðstöddum full
trúum frá 44 iþjóðum, þar á meðal íslendingum. Hlutverk hmnar á að vera hálpar- og við-
reisnarstarf eftir stríðið. Á myndinni sést sendiherra Kanaia í Washinigton, Leighton Mc-
Carthy, vera að undirrita stofnsamninginn. Til hægri sést Roosevelt forseti, a, hvíslast á við
Lord Halifax, sendiherra Breta,yfir borðið. Fulltrúi íslands á ráðstefnunni var sem kunnugt
er, Magnús Sigursson bankastjóri.
v
Niðurlag á grein Vernon Bartletts:
Getur stríðið tryggt
framtíðarfrið?
Eftirtektarverð frásögn í útvarpinu. Bréf um þjóðina og
herinn. — Boðflenna í Strætisvagni — Smjörlíkisfram-
leiðendurnir og fyrirspurnir, sem þeir eiga ósvarað.
MÉR hefir orðið nokkuð
tíðrætt um þessi efni,
en tilgangur minn er sá, að sýna
fram á það, að það er engan
veginn nægilegt að afvopna
þýzka herinn eða granda her-
gagnaiðnaði iÞjóðv. Friðurinn er
engan veginn tryggður með
þeim ráðstöfunum einum.
Skyldi ófriðarhættan vera úr
sögu, þótt allur iðnaður Þýzka-
lands yrði lagður í rústir? Væri
það ekki verr farið en heima
setið? Ættum við að láta hinar
miklu kolanámur Ruhrhérað-
anna vera ónytjaðar, vegna þess
að við óttumst, að kolin verði
notuð við hergagnaframleiðslu?
Væru bandamenn þá ekki
að stofna til stórkostlegs at-
vinnuleysis í Þýzkalandi með
slíku, og þannig raunverulega
að vinna að því, að nazismanum
ykist fylgi í stað þess að upp-
ræta hann? Þess er skylt að
minnast, að nazistaflokkurinn
þýzki átti vöxt sinn og viðgang
fyrst og fremst atvinnuleysi og
örbirgð eftirstríðsáranna að
þakka. Ég skal nefna dæmi
þessu til rökstuðningsl — í maí
mánuði árið 1924, þegar verð-
bólgan var hvað mest í Þýzka-
landi, vann nazistaflokkurinn
þrjátíu og tvö þingsæti. í des-
emberbánuði sama ár, , þegar
Dawesáætlunin um skaðabóta-
greiðslur Þýzkalands var komin
til sögu, hlaut hann hins vegar
fjórtán þingsæti. í maímánuði
árið 1928, þegar bankar Banda-
ríkjanna höfðu um hríð veitt
Þýzkalandi þá aðstoð að láta
því í té meiri fjárupphæðir en
það varð að láta af höndum í
skaðabótagreiðslur, fækkaði
þingmönnum nazista enn um
tvo. Þá kom verðhrunið mikla
til sögu, og í septembermánuði
árið 1930 hlaut nazistaflokkur-
| inn þýzki, hundrað og sjö þing-
sæti í stað tólf, er hann hafði áð
ur haft. Það hefir verið upplýst,
að um skeið hafi áttatíu og fimm
af hverjum hundrað atvinnu-
leysingjum Þýzkalands talizt til
nazistaf lokksins.
Einþverjum kynni nú að
koma til hugar að nægilegt ör-
yggi myndi fást með því að hafa
strangt eftirlit með iðnaði
Þýzkalands. Ég tel þó að slíkt
myndi reynast óframkvæman-
legt, nema fulltrúar banda-
manna yrðu gerðir að forstjór-
um í verksmiðjum Þýzkalands.
Allir munu sjá hvílíkum vand-
kvæðum slíkt er bundið. Ég er
að minnsta kosti vantrúaður á
slíka lausn.
Einn möguleiki er enn fyrir
hendi, sem ég hefi ekki á
minnzt. Væri vandinn ef til vill
leystur með því að gera Þjóð-
verjum að greiða svo miklar
skaðabætur, að þeir hefðu ekki
fjárráð til þess að kaupa hrá-
efni þau, er þarf til iðnaðarfram
leiðslu? Þetta mætti efalaust
réttlæta meó skírskotun til
hermdarverka þeirra og tjóns, er
herir iþess hafa unnið. En fengin
reynsla hefir fært oss heim
sanninn um það, að því fer alls
fjarri, að skaðabótagreiðslur,
sem sigraðri þjóð er gert að
greiða, horfi til heilla. Eigi
greiðslur þessar að innast af
höndum í gulli, verður þýzka
þjóðin að framleiða sem mestar
vörubirgðir fyrir sem lægst
verð. Þetta verður svo til þess,
að Þjóðverjar undirbjóða vör-
ur, sem framleiddar eru í lönd-
um bandamanna, á heimsmark-
aðinum. Sé Þjóðverjum hins
vegar gert að greiða skaðabæt-
urnar í vörum, tekur sízt betra
við. Ég hygg því, að skaðabóta-
fyrirkomulagið sé eigi hin rétta
lausn vandamáls þessa.
Það er almenn skoðun, að
komið skuli á alþjóðastofnun
eftir stríð, er hafi það hlutverk
með höndum, að tryggja það,
að eigi geti komið til árása og
hernaðar. í þessu sambandi er
mjög rætt um alþjóðaher og al-
þjóðadómstól. Flestir munu fall-
ast á þá skoðun, að þróun flug-
samgangnanna valdi því, að
mun auðveldara sé' að skipu-
leggja slíkan lögregluher nú en'
verið hefði í lok heimsstyrjald-
arinnar fyrri. Ég er þeirrar skoð
unar, að ef Þjóðverjum og Jap-
önum verði bannað að fram-
leiða flugvélar að minnsta kosti
í nokkur ár, og hinar friðar-
unnandi þjóðir skipuleggi her,
sem fluttur sé loftleiðis milli
landa, muni miklu verða áork-
að til tryggingar varanlegs
friðar. Það er hægt að fram-
leið skriðdreka, skotfæri og eit-
urgas í laumi. En það er hins
vegar ógerlegt að reyna flug-
vélar og æfa flugmenn, án þess
að því sé athygli veitt, einkum
ef flugvellir landanna verða
teknir í notkun fyrir farþega-
flugvélar allar þjóða. Ég er sann
færður um það, að skynsamleg
skipulagning flugsamgangna
um gervallan heim, mundi orka
miklu í því efni að koma í veg
fyrir styrjaldir í framtíðinni.
Reynsla styrjaldar þeirrar, er
nú geisar, færir oss heim sann-
inn um það, að unnt mun reyn-
ast að skipuleggja alþjóðaher á
grundvelli flugsamgangnanna,
ef að því ráði verður horfið.
Til eru menn, sem telja, að
bezta lausn þess vandamálsins,
er varðar stríð eða frið í fram-
tíðinni sé að skipta Þýzkalandi
í mörg smáríki eins og það var,
áður en Bismarck sameinaði
Frh. á 6. sítu.
t
AÐ VAR EKKI langur þáttur
inn um hellisbúa sem lesinn var
fyrir munn höfundarins á kvöld-
vökunni í fyrrakvöld, en hann var
áhrifamikill . og . ógleymanlegur.
Það eru einmitt svona sögur, sem
festast í minni okkar, og ég vil
þakka útvarpsráði, skrifstofustjóra
útvarpsins, eða hverjum þeim, sem
hafa ráðið því, að ekki var út-
skúfað þessum þætti. Hann sýnir
okkur hetjuskap þeirra kynslóðar,
sem nú er orðin fullvaxta, þeirrar
kynslóðar, sem alið hefir okkur,
senyyngri erum talin.
OG ÞÓ AÐ VIÐ séum ekki að
æskja eftir því, að fólk leiti hí-
býla í helum og gjótum, þá skilj-
um við vel ástæður þeirra manna,
sem voru að byrja lífið fyrir 30—
40 árum og við dáumst að áræði
þeirra og hugdirfð. Við æskjum
þess jafnframt að við hefðum sama
kjark og sömu útsjónarsemi. Við
vildum gjarna geta líkst unga
bóndanum, sem braust eftir ljós-
móðurinni um nóttina í ófærðinni,
og ungu konunni, sem lá í blóð-
böndunum með dóttur sína ólaug-
aða við hlið sér í hellinum á Laug-
arvatnsbökkum.
DROTXINN MINN! Hvað þetta
er óralangt frá lúxuslífi dagsins í
dag, svikseminni á öllum sviðum,
kröfunum um þetta og hitt fyrir
ekki neitt, og tilraununum til þess
að svíkja mig og þig. Það var ein-
hver, sem sagði við mig í fyrra
dag, að við værum að úrkynjast,
vegna letilífs, lúxuslífs og fyrir-
hafnarleysis. Ég mótmælti því, en
segið mér: Hvor hefir á réttu að
standa, hann eða ég?!
„J. SIG. SKRIFAR á þessa leið:
„Here is Björn Björnsson speak-
ing“, sagði hinn ágæti vinur okk-
ar, Björn Björnsson, í ameríska
útvarpinu frá Reykjavík í fyrra
kvöld. Hann var að tilkynna að
Hjörvarður Árnason, annar ágæt-
ur amerískur vinur okkar, væri
að byrja fyrirlestra sína um bygg-
ingarlist í útvarpinu. Það er ein-
kennilegt, hvernig einstök orð
geta leitt hugsanir okkar inn á
vissar brautir“.
„ÉG FÓR að hugsa um ástand-
ið. (Raunverulega er ástandið samt
orðið hitaveitan og rafmagnsveit-
an). Fyrir 2—3 árum flutti Jón
Thorarensen prestur erindi um það,
að allt myndi farast í ástandinu!
Og fleiri hafa talað og skrifað í
líkum dúr. Er ég ekki að finna að
því, vegna þess að varnaðarorð eiga
raunverulega rétt á sér“.
EN HVER HEFIR útkoman orð-
ið? Ástandið hefir breyst ákaflega
mikið. Að vísu hefir mikill fjöldi
íslenzkra stúlkna lent í ástandinu
og mér er sagt að 8 af hverjum
100 börnum, sem hafa fæðst síðast
liðið ár, hafi verið ástandsbörn,
en mér finnst samt, að ástandið
hafi ekki farið eins með okkur og
fjölda margir ágætir menn bjugg-
ust við. Börnin, sem ég þekki eru
algerlega ósnortin af ástandinu
sjálfu. Því miður eru þau ekki ó-
snortin af stríðinu, og það eiga þau
útyarpinu og blöðunum að þakka
— og þýðir ekki að sakast um
það“.
„ÉG HVGG þess vegna, að við
getum verið örugg gegn ástand-
inu. Það er þó ekki ástand að
kunna ensku. Við viljum verja of
fjár til þess að börn okkar læri
erlend tungumál, en við viljum
ekki að þau læri þau á götunni.
— Alþýðan hefir reynst múrvegg-
ur gegn ástandinu, þó að hún hafi
líka fært því fórnir. Ég hygg, að
ef einhver vill að ástandið hafi
mikil áhrif á þessa litlu þjóð, þá
sé áhrifanna ekki að leita meðal
hins óbreytta almúga, heldur með-
al annarra, sem fljótar eru blektir
með fullroða „Dunnshöttum“!“
„K. J. S.“ SKRIFAR mér á þessa
leið: „Klukkan um 15,50 þann 5.
þ. m. ætlaði stúlka að stíga upp í
straetisvagn á Lækjartorgi, sem
merktur var Njálsgata og Gunn-
arsbraut. En í því að hún stígur
upp á tröppu við inngang bifreið-
arinnar, hrópar maður nokkur,
sem er að manni virðist, nokkurs
konar fylgja strætisvagnanna.
„Farðu út! Farðu út!“ Og skellir
á konuna hurðinni. Lenti hurðin á
vinstri handlegg stúlkunnar og
marðist hann töluvert, og má það
kallast sérstök heppni, að stúlkan
skyldi ekki handleggsbrotna, því
að hurðir strætisvagnanna eru
þungar“.
„HVERS KONAR MAÐUR er
þetta, og hvað er hann að sletta
sér fram í stjórn bifreiðanna? Mér
hefir verið tjáð að slíkt hafi oftar
borið við, að maður þessi hafi
verið með afskiptasemi við far-
þegana. Slík afskiptasemi af óvið-
komandi mönnum er ólíðandi og
getur valdið stór slysi. Bifreiðar-
stjóranum einum ber stjórn og af-
greiðsla bifreiðarinnar meðan
hann vinnur við hana.“
STRÆTISVAGNABIFREIÐA-
STJÓRÍARNIR eiga það flestir-
sammerkt að vera liprir og
kurteisir menn, þolgóðir í öllum
þeim troðningi og látum, áem oft
er utan um vagnana. Og má kalla
það afrek hvað þeim hefir tekist,
að halda áætlun eins og bærinn
hefir verið sundur grafin og ótal
króka leiðir farnar, vegna þess
ástands-, sem götur bæjarins hafa
verið í.“
„ÉG VIL ÞVÍ eindregið beina
þeirri ósk minni til bifreiðarstjór-
anna, að þeir leyfðu hvorki
þessum manni eða öðrum, að grípa
fram í við afgreiðslu bifreiðanna.
Slíkt getur haft alvarlegar afleið-
ingar í för með sér. Ég hef veitt
því athygli, að nokkrir af bif-
reiðarstjórum strætisvagnanna
hafa ekki mann þennan með sér.
Eiga þeir fyrir það þakkir skilið,
og ættu hinir að taka þá sér til
fyrirmyndar í þessu.“
OG ALLT í EINU man ég eftir
því að smjörlíkisframleiðendurnir
hafa ekki svarað hinni krurteislegu
fyrirspurn sem ,,Hjalti“ sendi þeim
hér í pistlum mínum fyrir nokkru
síðan. Þeim þykir víst ekki taka
því að svara fyrirspurnum, sem
bein er til þeirra. Óþverirnn, sem
við fáum á borðin dags daglega
þarf þó sannarlega skýringa við.
Hannes á horninu.
AUGLÝSIÐ í ALÞÝÐUBLAÐINU