Alþýðublaðið - 06.02.1944, Qupperneq 2

2
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Sunuudagur 6. febrúar 1944.
Tillðgusamkeppni
um bolnvörpuskip
framlíðarinnar
Tvenn yerðlaun
voru veitt
rT UTTUGU ára starfsaf-
mæli Samtryggingar ís-
lenskra botnvörpunga, þ. 15.
jan. í fyrra var ákveðið að
stofna. til. almennrar. sam-
keppni. um . botnvörpuskip
framítíðarinnar. Úrlausnir
áttu að sendast fyrir 1. okt.
1943.
Dómnefnd var þannig skip-
uð: K;jartan Thors framkv.stj.,
eftir tilnefningu Fél. ísl. botn-
vörpuskipaeigenda. Kolbeinn
Sigurðsson skipstj., af skipstj.
og stýrimannafél. Ægi. Þor-
steinn Árnason vélstj., af Vél-
stj.fél. íslands. Jón A. Péturs- ,
Frh. á 7. síðu. | 900 þúsundir króna
NoregssöfnunÍH:
Stærsta fjársöfntm
ið hefir fram hér
Alls sðfnuðasft krónur
828.017.45 f peningum.
En auk þess mjðg mikið af
fatnaði, aðallega barnafatnaði
Gjafirnar verða síðar afhentar Morræna fé-
laginn f Noregl og Uanða krossi Moregs.
, sem f ar-
á landi.
Hraðskilnaðarmenn
smala Heimdelling-
um á dúdeniafund
um skilnaðarmálið!
i
NOREGSSÖFNUNINNI er lokið. Alls var safnað í pen-
ingum kr. 828.017.45. En auk þess hefur safnast mjög
mikið af ágætum fatnaði, en engin virðing hefur þó farið
fram á honum, en víst er að að verðmæti hefur safnast yfir
Bók Beveridge
„Trausíir liornsteinar*4
komnir mt á íslenzku.
Á vegum Menningar og fræðslusam-'
hands alþýðu í þýð. Ben. Tómassonar.
M Ý BÓK er komin út á
vegum Menningar- og
fræðslusamíbands alþýðu.
Hún heitir Traustir horn-
steinar, ræður og ritgerðir
eftir brezka hagfræðinginn
Sir 'William Beveridge, þar
sem bann gerir grein fyrir
tillögum sínum ttm almanna-
tryggingar í Bretlandi, en
með þeim og alhliða félags-
legu öryggi, telur hann að
hægt sé að útrýma þeim
plágum — atvinnuleysi, ör-
yggisleysi og skorti, sem
þjáðu þjóðirnar fyrir styrj-
öldina og voru undirrót þeirr
ar styrjaldar, sem nú geisar
í heiminum.
Beveridgeáætlunin hefir haft
meiri áhrif á hugsunarhátt þjóð
anna í brezka heimsveldinu —
og þó að víðar væri leitað, en
nokkur önnur bók — eða áætl-
un, sem út hefir komið á síð-
ustu árum. Alþýðan lítur á á-'
ætlanir Beveridges og skrif
hans um þær, sem frelsisskrá
sína. Með framkvæmd almanna
trygginganna vill fólkið skapa
sér nýjan og betri heim.
Bók þessi heitir í þýðing-
unni: „Traustir hornsteinar“.
Hefir Benedikt Tómasson, skóla
stjóri Flensborgarskólans í
Hafnarfirði þýtt bókina, hún er
tæpar 200 arkir að stærð, og
mjög vönduð að öllum frá-
gangi.
Jóhann Sæmundsson, yfir-
læknir ritar fróðlegan formála
fyrir bókinni og segir yfirlækn-
irinn meðal annars:
„Beveridge-áætlunin hefur
vakið fádæma athygli, ekki að-
eins í Englandi, en einnig í fjöl-
mörgum öðrum löndum. Þjóð-
unum er enn í fersku minni á-
standið, er fylgdi í kjölfar fyrri
heimsstyrjaldarinnar, atvinnu-
leysið og skorturinn, þessar and
stæður og óvinir frelsisins, sem
þær eru að berjast fyrir. Þær
spyrja, hvort stríð og eyðilegg-
ing séu nauðsynleg til þess að
átrýma atvinnuleysi. Hvort
William Beveridge.
Adam geti ekki verið í Paradis,
nema því aðeins að hann standi
öðrum fæti í Helvíti. Og Sir
William Beveridge svarar: Jú,
vissulega. Hann ber ófriðinn
fyrir sig sem sönnunargagn. Á ó-
friðartímum eru auðlindir þjóð
arinnar nýttar til hins ýtrasta,
hverri starfhæfri hönd er feng-
ið verk að vinna, og hún vinnur
það. Vinnuaflið er skrásett og
skipulagt, framleiðslan skipu-
lögð af hinu opinbera. Hann
heldur því fram, að þjóðartekj-
urnar á friðartímum, jafnvel á
krepputímum, séu nógu miklar
til þess, að enginn þurfi að líða
skort í landi hans, ef þeim sé
dreift skynsamlega. Hann held-
ur því ekki fram, að allir eigi
að vera eða þurfi að vera jafn-
ir, nema að því leyti, að enginn
megi líða skort. Hann leggur á-
herzlu á, að útrýma beri at-
Vinnuleysinu, og sú raunabót,
sem atvinnuleysistryggingar
geti veitt, sé tiltölulega lítils
virði í samanburði við það.
Hann er ófeiminn við að krefj-
ast opinberrar skipulagningar í
því skyni að samhæfa hagnýt-
ingu auðlindanna þörfum fólks-
ins. Hann telur, að vel geti far-
ið svo, að taka verði upp ríkis-
rekstur í stað samkeppni og
einkareksturs í gróðaskyni á
sumum sviðum. Hins verði að
gæta, að bæði einkarekstri og
Frh. á 7. síöu.
Guðlaugur Rósinkranz, ritari
Norrænafélagsins, og formaður
fjársöfnunarnefndarinnar boð-
aði blaðamenn á fund sinn í
gær, til að skýra þeim frá úr-
slitum söfnunarinnar, en auk
hans áttu sæti í nefndinni: Har-
ald Faaberg, fyrrverandi for-
maður Normannslagets og Sig-
urður Sigurðsson formaður
Rauðakross íslands.
Noregssöfnunin hófst á þjóð-
hátíðardag Norðmanna 17. maí
1942. Var hún hafin með al-
mennri áskorun um stuðning
við hina stríðandi bræðraþjóð
og almennri merkjasölu í
Reykjavík og öllum kaupstöð-
um landsins. Það kom þegar í
ljós, að barátta Norðmanna
snart mjög strengi í brjóstum
íslendinga. Þennan dag söfnuð-
ust 41 þúsundir króna.
Jafnframt þessu skrifaði fjár
söfnunarnefndin öllum prest-
um landsins og ýmsum fleiri,
og sendi þeim söfnunarlista, og
voru undirtektir ákaflega góð-
ar; hafa gjafir borizt stöðugt og
öllum bréfum og tilmælum
nefndarinnar verið svarað af
mikilli vinsemd.
Sem dæmi um áhuga ein-
stakra manna og alúð þá, sem
menn lögðu að þessu starfi, má
geta þess, að einn prestur, Jón
Skagan, fékk samskot til söfn-
unarinnar hjá hverjum bónda
í prestakalli sínu. Þá má og
geta þess, að minnsti hreppur
landsins, Þingvallasveit, sem
hefir 14 búandi menn, gaf þús-
und krónur. Mörg dæmi önnur
nefndi formaður nefndarinnar
um fórnfýsi og vilja manna í
þessu efni.
Á síðastliðnu vori skrifaði
nefndin kvenfélögum landsins
um þörf Norðmanna fyrir hlýj-
an og góðan fatnað. Var þessu
erindi nefndarinnar tekið ákaf-
lega vel, og hafa þegar borizt
allt að 500 kg. af ágætum fatn-
aði, aðallega nærfötum á börn,
en enn hefir ekki allt borizt til
skrifstofu nefndarinnar.
Stærstu gjafirnar til Noregs-
söfnunarinnar voru frá ríkis-
sjóði, 350 þúsundir króna, og
frá Reykjavíkurbæ 100 þúsund
krónur.
Nefndin hefir ákveðið að af-
henda Norræna félaginu í Nor-
egi og Rauða krossi Noregs alla
gjöfina svo fljótt, sem auðið er,
en þrátt fyrir ítrekaðar tilraun-
ir til þess að láta þetta fé og
fatnaðinn koma Norðmönnum
heima í Noregi að gagni nú
þegar, hefir það ekki tekizt.
Þetta er langmesta fjársöfn-
unin, sem efnt hefir verið til
hér á landi. Hún er okkur ís-
lendingum til sóma, jafnvel þó
að hún næði ekki milljóninni,
Frh. á 7. stðu,
Kröfur á herstjórnina
eiga að vera konrnar
eftir ár írá jjwí að
tjónið varð
SAMKVÆMT tilkynningu,
sem Alþýðublaðið hefur
fengið frá herstjórn Banda-
ríkjamanna hér, verða allar
kröfur, sem íslendingar telja
að þeir eigi á hendur her-
stjórninni, vegna tjóns, sem
þeir telja að þeir hafi orðið
fyrir, að vera komnar til her
stjórnarinnar innan eins árs
frá þeim degi, sem að talið
er að tjónið hafi orðið.
Hnefaleikamól
ármanns
MNEFALEIKAMÓT Ármanns
1™ fór fram í gærkvöldi fyrir
fullu húsi áhorfenda. Keppt var
sex þyngdarflokkum, og urðu
úrslit sem hér segir:
Fluguvigt:
Marteinn Guðmundsson sigr-
aði Friðrik Guðnason í nokkuð
jöfnum leik.
Fjaðurvigt:
Magnús Stefánsson sigraði
Frh. á 7. síðu.
Framhaldsfundur
Stúdentafélags Reykjavík-
ur um skilnaðarmálið fór fram
í fyrrakvöld í hátíðasal háskól-
ans og var allfjölmennur, enda
kom það í Ijós, að safnað hafði
verið á hann ýmsum öðrum en
stúdentum, og voru það fylgis-
menn hraðskilnaðarliðsins, aðal
lega úr Heimdalli.
Margar ræður voru fluttar og
tö)l/aó(u iaf hálfu lögskilnaðar-
manna meðal annarra Þorvald-
ur Þórarinsson lögfræðingur,
Lúðvíg Guðmundsson skóla-
stjóri, Jón Ólafsson lögfræðing-
ur, Klemens Tryggvason hag-
fræðingur og Pálmi Hannesson
rektor; en af hálfu hraðskilnað-
armanna Hermann Jónasson al-
þingismaður, Einar Olgejrsson
alþingismaður, iSigurð-ur Ólason
lögfræðingur, Morten Ottesen
ibankamaður, Jóhann Hafstein
lögfræðingur og Sveinn Bene-
diktsson framkvæmdarstjóri.
Samþykkt var með 150 at-
kvæðum gegn 51 ályktun, þar
sem fundarmenn lýstu sig fylgj-
andi fyrirætlunum hraðskilnað-
arliðsins um lýðveldisstofnun
eigi síðar en 17. júní, en ó-
mögulegt var að hafa neitt yf-
irlit yfir iþað, hve margir
greiddu þeirri ályktun atkvæði
aðrir en stúdentar.
Tillögur, sem fram voru born-
ar af lögskilnaðarmönnum voru
því næst úrskurðaðar fallnar
án atkvæðagreiðslu.
Áður en umræðurnar um
skilnaðarmálið hófust minntist
Sigurður Nordal prófessor hins
norska skálds Nordahls Grieg
og vottaði fundurinn ikonu hans
og iþjóð samúð sína vegna frá-
falls hans.
Sofnun berklasjuklinga :
Vinauheimilíð verðnr fsmt nn
pepr, eí eia mllljón satot.
Þegar er allhá upphæð komin og stöð-
ugt berast miklar peningagjafir.
O ÖFNUN til stofnunar og
^ byggingar vinmiliælis
berklasjúklinga stendur nú
yfir. Er ætlunin að hefja
byggingu vinnuhælisins und-
ir eins og nægilegt fé hefur
safnast, en forstöðumenn
söfnunarinnar telja að nauð-
synlegt sé að ná saman einni
milljón króna til þess að
'hægt sé að hefjast handa um
að reisa vinnuhælið af grunni
nú þegar.
í gær sneri Alþýðublaðið sér
til forstöðumanna söfnunarinn-
ar og spurði þá, hvernig hún
gengi, og fórust þeim orð á
þessa leið:
„Fáar stærri gjafir, líkt og
áður hefir verið getið, hafa
vinnuheimilissjóði borizt síð-
ustu dagana. Sælgætis- og efna-
gerðin Freyja hefur þó gefið
mjög myndarlega gjöf að upp-
hæð 5 þús. krónur. En fjölmarg
ar gjafir berast samt, þótt
smærri séu og eru miklar horf-
ur á, að álitleg upphæð safnist
áður en lýkur. Enda er ekki
þess að dyljast, að þörf verður
á miklu fé til þess að vinnu-
heimilið rísi af grunni, jafndýr
og öll húsagerð er nú á tímum.
Er það ekki ofmælt, að erfitt
verður að hefjast handa um
framkvæmdir, ef söfnunarupp-
hæðin nær ekki einni milljón
króna. Er nú verið að vinna aó
því að festa kaup á hentugu
landi handa vinnuheimilinu, og
má gera ráð fyrir, að það verði
nokkuð dýrt. Að landinu
fengnu, yrði svb gert útboð á
tejkningum að hælinu, því að í
öllum verulegum atriðum hef-
ur verið ákveðið um fyrirkomu
lag þess og herbergjaskipan.
I sambandi við söfnun síð-
ustu daga er sérstaklega vert
að minnast gjafa frá starfsfólki
frá nokkrum skrifstofum. Má
þar til nefna 1855.00 króna gjöf
frá starfsfólki í skrifstofum
Sjóvátryggingarfélags íslands
og 1000.00 króna gjöf frá starfs-
fólki í bæjarskrifstofunum.
Gefa slíkar undirtektir góðar
vonir um söfnunina, því að söfn
unarlistar hafa verið sendir til
margra vinnustöðva, skrifstofa
og verzlana. Verði undirtektir
yfirleitti líkar 'hlutfallslega og
framangreindar gjafir benda til
má vænta þess, að þessi þáttur
Frk. á 7. síðu.