Alþýðublaðið - 06.02.1944, Síða 3

Srmnudagur 6. febrúar 1944.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
3
Nordahl Grieg
17 NN HEFIR EITT af mikil-
mennum þessararar aldar
orðið að láta lífið í barátt-
unni fyrir norrænum hugs-
unarhætti' og frjálsum anda.
Nordahl Grieg er dáinn. Það
er fregn, sem hlýtur að vekja
skelfingu, ekki einungis í
Noregi, heldur líka hér á
landi, þar sem margir þekktu
hann að góðu einu. Hann
dvaldi hér nokkra stund og
sótti þrótt til ódauðlegrar
ljóðagerðar sinnar. Sum
kvæðin, sem munu lifa á vör-
um almennings löngu eftir
að þeim hildarleik er lokið,
sem nú nístir þjóðirnar, voru
ort til íslands, enda bar hann,
fölskvalausa ást til þessa
lands.
ÞEIRRA Á MEÐAL er kvæðið
um Þingvelli, gullfallegt
kvæði, sem vafalaust á eftir
að skipa honum á bekk með
þeim, sem hlýjast hafa hugs-
að til íslands. Hann var skáldj
í útlegð, og vissi vel, hvað
beið hans, ef Þjóðverjar
næðu tangarhaldi á honum.
Honum var manna ljósast, að
andlegu frelsi og menningu
Norðurálfumanna var hætta
búin af hálfu hinna skugga-
legu útsendara Þjóðverja,
sem vildu færa ættlandi hans
nýtt menningarlíf. Við vitum
öll, á hvern veg sú tilætlun
fór. Við vitum líka, að Þjóð-
verjar eða nazistar, hvort
nafnið sem við kjósum, fóru
bónleiðir til búðar hjá írænd-
þjóðum okkár, Norðmönnum
og Dönum.
ÞÓTT LÁT Nordahls Griegs
hafi borið að með nokkrum
öðrum hætti en lát hins
mikla skálds Dana, Kai
Munks, er óhjákvæmilegt að
draga upp nokkra saman-
burðarmynd á þessum tveim
stórmennum andaris. Báðir
létu þeir lífið fyrir þjóð sína,
að vísu ekki á vígvellinum,
en á þeim stað, þar sem þeir
voru miklu meira virði en
venjulegt fallbyssufóður er.
Þeir voru stríðsmenn and-
ans, og Þjóðverjar óttuðust
þá miklu meira en ef þeir
hefðu verið vopnaðir byssu-
stingjum og handsprengjum.
NORDAHL GRIEG var um
langt skeið umdeilt skáld í
ættlandi sínu. Hann þótti ó-
venju bersögull, bæði í leik-
ritum sínum og kvæðum,
meðal annars vakti leikrit
hans ,,Vor ære og vor makt“
miklar ýfingar á sínum tíma.
Viðurkenningin á honum sem
skáldi og manni kemur ef til
vill full seint. Það er fyrst
eftir að þessi ófriður hefst,
eftir að Þjóðverjar ráðast á
land hans, að mönnum verður
ljóst, hvað í manninum býr.
Þá gerist hann skáld þjóðar
sinnar, skáld samtíðarinar.
HANN ORTI ÝMIS LJÓÐ, sem
vafalaust eiga eftir að verða
ódauðleg, svo sem til dæmis
kvæðið 17. maí 1940, „Á Eiðs-
velli stöngina auða“, sem til
er á íslenzku í snilldarþýð-
irigu Magnúsar Ásgeirssonar.
Aulc þess orti hann mikinn
f jölda ljóða um Noreg eða
norsk málefni, sem öll bera
Á myndinni sjást amerískar framvarðasveitir halda inn í
borgina Benevento á Ítalíu, nokkrum mínútum eftir að
Þjóðverjar urðu að hörfa þaðan. Áður höfðu verið gerðar
skæðar loftárásir á borgina og má sjá merki þeirra á
myndinni.
Bardagar fara harðnandi á Italíu, en
gagnáhlaupum Þjóðverja er hrundið
Þýzkir heriangar á Ítaiíu eru nú um 10 þás.
------ ■» ------—
LOFTÁRÁSUM bandamanha á Þýzkaland sjálft og her-
teknu löndin var haldið áfram í gær. Árásunum var
að þessu sinni einkum beirit gegn flugvöllum í Frakklandi
og Ermarsundshöfnunum. Var meðal annars ráðizt á sex
flugvelli í grénnd við borgina Tours og hafnir skammt frá
Calais. í fyrradag var gerð mjög skæð loftárás á Frankfurt
við Main-fljót og loguðu eldar í borginni í gær. í þeirri árás
tóku þátt um 1000 amerískar flugvélar.
iFjölmargajr orrustuflugvélar
voru í fylgd með sprengjuflug-
vélunum, bæði Lightning og
Spitfire-flugvélar. Veður var
hagstætt og er talið, að tjón
hafi orðið mjög mikið. Saim-
kvæmt Vichy-fregnum var gerð
árás á París, einkum suðvestur-
hluta borgarinnar. Síðast var
gerð loftárás á borginá 14.
fyrra mánaðar.
Þá gerðu Bandaríkjamenn
einnig árás á ýmsa staði í
Norður-Frakklandi, en ekki hef-
er verið greint frá árásarstöð-
unum. Mosquito-flugvélar réð-
ust á Vestur-Þýzkaland og ollu
talsverðu tjóni. Ein flugvél
kom ekki aftur til bækistöðvar
sinnar.
Loks hafa ameriskar flugvél-
ar gert loftárás á Toulon í Suð-
ur-Frakklandi. Meðal annars
féllu sprengjur á orrustuskipið
,,Dunkerque“, sem þar lá og
laskaðist það mikið. Herskip
þetta var eitt hinna öflugustu
orrustuskipa Frakka og féll í
hendur Þjóðverjum er þeir her-
tóku Suður-Frakkland.
einlæga ættjarðarást. Með \
ljóðum sínum heíir Nordahl
Grieg reist sér óbrotgjarnan
minnisvarða, bæði í minn-
ingu þjóðar sinnar og allra
þeirra, sem unna norrænni «
samvinnu á grundvelli friðar
• og gagnkvæmrar samúðar.
I
FÁIR EÐA ENGIR útlendingar
hafa aflað sér jafntraustra
vinsælda hér á landi og Nor-
dahl Grieg þann stutta tíma,
sem hann dvaldi hér. íslend-
ingum var ljóst, hvaða gest-
ur væri á ferðinni, er hann
kom hingað. Við fundum ekki
einungis, að hér var staddur
bágstaddur frændi okkar,
heldur líka og miklu fremur
° !
fulltrúi alls þess, sem við
teljum einhvers virði. Það
er nú deginum ljósara, að
sigur hans málstaðar er líka
sigur okkar málstaðar. Það,
\ getur engum dulizt. Andi
Jónasar Hallgrímssonar og
Jóns Sigurðssonar er ná-
skyldur anda Nordahls
Griegs og sá andi mun vænt-
» anlega svífa yfir vötnunum
meðan þetta land er byggt.
NORSKA ÞJÓÐIN hefir beðið
mikið tjón við fráfall Nor-
dahls Griégs. Þegar slíkir
menn deyja er það ekki ein-
ungis tjón hinna nákomnu,
það er tjón þjóðarinnar allr-
ar. Nordahl Grieg var maður
óhræddur, hann var stríðs-
maður í fyllsta skilningi þess
orðs og hann féll líka á þeim
vettvangi. Við íslendingar
hljótum ávallt að minnast
hans með lotningu og virð-
ingu. Nordahl Grieg er horf-
inn af sviði þessa' lífs, en
minriingin um hann lifir,
björt og fögur.
Bandamenn gerðu skæðar loftárásir
á flugvelli á Frakklandi í gær
Orr&Esfuskipið „Dunkerque^ iaskað
i árás á Tcilon.
BARDAGAR fara æ harðriandi á Ítalíu. Hafa Þjóðverjar gert
hvert gagnáhlaupið á fætur öðru í grennd við landgöngu-
stöðvarnar við Róm, en þeim hefir jafnan verið hrundið við mikið
mannfall í liði þeirra. ár einkum greint frá árásum 26. hrynher-
fylkisins þýzka (Panzerdivision). Er barizt heiftarlega í úthverfum
Campoleone. Er þess geíið í Lundúnafregnum í gærkveldi, að um
1500 Þjóðverjar hafi verið teknir höndum á Ítalíu-vígstöðvunum
síðan bandamenn gengu á land suður af Róm. Flugher banda-
manna liefir einnig verið athafnasamur að undanförnu og gert
fjölmargar árásir á birgðalestir og ökutæki Þjóðverja.
Þrátt fyrir skæðar og ítrek- -"
aðar árásir Þjóðverja á stöðvar
bandamanna við Anzio, halda
bandamenn öllum stöðvum sín-
um og er mannfall mjög mikið
í liði Þjóðverja. Hafa banda-
menn nú á valdi sínu landsvæði,
sem er um 20 km. á breidd með
ströndinni og nær um 12—15
km. inn í land. Hersveitir
Bandaríkjamanna eiga í hörð-
um bardögum um 40 km. suður
af Róm, sér í lagi við borgina
Cisterna. Hafa Þjóðverjar nú
beint aðalárásum sínum gegn
hersveitum Breta og þannig
veitt Bandaríkjamönnum
nokkra hvíld.
Síðan bandamenn gengu á
land hafa þeir tekið um 1500
fanga, en alls hafa um 10 þús-
und Þjóðverjar verið teknir
höndum á Ítálíu síðan hernað-
araðgerðir hófust þar. Grimmi-
legir bardagar geisa enn í út-
hverfum Cassino, og er þeim
líkt við hina mannskæðu bar-
daga við San Vittore og Ortona.
Bandaríkjamenn hafa unnið
nokkuð á í fjöllunum norður af
borginni, en þar verjast Þjóð-
verjar af hinu mesta harðfengi.
Brezkar flugvélar af Balti-
more- og Kittyhawk-gerð hafa
ráðizt á borgina Chieti við
Adríahafsströnd Ítalíu. Var á-
rásunum einkum beint gegn
olíugeymum og samgöngumið-
stöðvum. Áköf skothríð var, er
flugvélarnar voru yfir borg-
inni, en þó er talið, að mikið
tjón hafi orðið í árásunum. Við
Anzio og Nettuno var minna
um loftárásir bandamanna
vegna illviðra.
i
Vlnsasnleg ummæli
„Times" um
Nordahl Grleg
O ÆNSKA útvarpið hefir
^ birt mjög lofsamleg um-
mæli í tilefni af fráfalli Nor-
dalhs Griegs. M. a. flutti norski
rithöfundurinn Johan Borgen,
minriingarræðu um hið látna
skáld. Þá hefir enska stórblaðið
„Times“ birt langa grein um
hann. Höfundur hennar heitir
Gathorne Hardy, og starfar
hann á vegum utanríkisráðu-
neytis Breta, en er annars
kunnur fyrir þýðingar sínar á
ýmsum verkum Ibsens. Eru
ummæli hans mjög hlýleg og
bregða upp skýrri mynd af
skáldinu og. manninum Nordahl
Grieg, sem gekk óhræddur út í
dauðann fyrir málefni ættlands
síns.'
Innrásin á Harshall-
eyjar gengur vel
A Marshall-eyjum gengur
innrás Bandarí kj amanna
að óskum, að því er fregnir frá
Washington hermdu í gær-
kveldi. Hefir mjkilli stórskota-
hríð verið haldið uppi á stöðvar
Japana, og hermenn úr land-
gönguliði flotans (U. S. marin-
es) hafa náð á sitt vald 7 eyj-
um í eyjaklasa þessum.
í útvarpi frá Tokyo hefir ver-
ið sagt, að landganga Banda-
ríkjamanna á Marshalleyjum
sé mjög alvarlegur hlutur, og
er látið skína í, að þar með hafi
yzta varnarlíria Japans sjálfs
verið rofin. Er þjóðin búin und-
ir hin alvarlegustu tíðindi.
Bandaríkjáhermenn halda á-
fram að skipa liði og hergögn-
um á land og verður lítt um
varnir af hálfu Japana.
Rússar taka 3 borglr
við Pripel-fenín
O TALIN hefir enn birt dag-
^ skipan, þar sem tilkynnt er
að þrjár borgir suður af Pripet-
fenjunum hafi gengið Þjóð-
verjum úr greipum. Meðal
þeirra er borgin Luck, en hún
er mikilvæg samgöngumiðstöð.
Á norðurvígstöðvunum hafa
Rússar enn kreppt að Þjóðverj-
um á öllu svæðinu milli Finn-
landsflóa og Peipusvatns. Eru
nú allflestar járnbrautir og veg-
ir á valdi Rússa og er ekki ann-
að sýnna en alger tortíming
bíði hinna þýzku hersveita.
Hersveitir Þjóðverja í Dniepr
bugnum, en þar eru um 10 her-
fylki, eru í æ meiri hættu, og
hefir aðstaða þeirra stórum
versnað undanfarna daga. Her-
sveitir Vatutins eiga nú ekki ó-
farna nenia um 30 km. frá herj-
um Konievs. Rússar beita mjög
Stornovik-steypiflugvélum og
láta þeir stórskotahríðina dynja
á hinum þýzka liðsafla.
Þá beita Rússar útvarpi til
þess að draga úr baráttuþreki
Þjóðverja og skora á þá að gef-
ast upp. Skotfæri Þjóðverja eru
éinnig á þrotum og þykir sýnt,
að þeir verði að gefast upp.
Reyna þeir að flytja skotfæri
loftleiðis, en gengur treglega.
Undanfarna 3 daga hafa Rússar
skotið niður um 100 flutninga-
flugvélar Þjóðverja af gerðinni
Junker 52.