Alþýðublaðið - 23.03.1944, Page 5

2S.
t§U

Pólsknr kermaður spsrrt
Er gaman að drepa?
SÍÐUSTU MÁNUÐI hafa
ýmsar greinar birzt í
tolöðum bandamanna, þar sem
skæruliðar skýra frá reynslu
sinni. Meðal þeirra ,er grein
sem ber heitið. „Ég nýt þess að
drepa Þjóðverja“, eftir Lyud-
milu Pavlichenko, rússneska
konu og leyniskyttu, sem tjáir,
að hún hafi fellt þrjú hundruð
Þjóðverja sér til óblandinnar
ánægjv. Nú er ég þess fullviss,
að ef leitað væri umsagna tíu
skæruhca urn mál þetta, myndu
níu þeirra kveða þannig að orði,
að því færi fjarri, að þeir hefðu
yndi ax því að ráða óvinunum
bana. I-ví að hvað svo sem sagt
er um manninn og fýsn hans
til víga og tortímingar, getur
enginn óbrjálaður maður haft
yndi af því að svipta aðra menn
lífi. — Menn svipta að sönnu
aðra menn lífi, þegar hættur
ægja þeim, og þeir eru í geðs-
hræringu, en engan veginn sér
til yndis og ánægju. Þessi skoð
un mín byggist eigi aðeins á
samræðum þeim, er ég hefi átt
við menn og konur, sem barizt
hafa mánuðum saman meðal
skæruliðanna og leyniskyttn-
anna í Póllandi heldur og á
reynslu sjálfs mín.
Ég drap mann fyrsta sinni
hinn fjórða dag septembermán-
aðar árið 1939. Ég hafði þá með
höndum forustu lítillar her-
sveitar í Suður-Póllandi.
Skömmu eftir að loftvarnamerki
hafði verið gefið, barst okkur
tilkynning um það, að fallhlífa-
menn úr liði óvinanna væru á
næsta leiti við okkur. Þeir voru
allir umkringdir innan tveggja
klukkustunda að einum undan-
skildum, sem öllum reyndist ó-
gerlegt að komast í námunda
við. Hann réði fjórum mönnum
bana í útvarpsstöðinni á skömm
um tíma og hélt uppi linnu-
lausri skothríð á hvern þann,
sem freistaði þess að nálgast
hann. Einn manna minna kom
auga á Þjóðverjann af hend-
ingu, þar sem hann hafðist við
:í hlöðu nokkurri og hélt uppi
skothríð sinni, en féll fyrir
:næsta skoti hans. Ég lá í skurði
og tókst að komast að hlöðunni
án þess, að mín yrði vart. Ég
sá ekki manninn í fyrstu, en
skothríð hans gaf brátt til
kynna, hvar hann var. Hann
lá á heystakki og hélt uppi lá-
lausri skothríð, án þess að
hyggja hið minnsta að því, sem
fram fór úti fyrir. Hann sá
mig hvorki né heyrði, svo að
ág skaut tveim skotum að hon-
um. Hann sneri sér við, settist
upp til hálfs og miðaði á mig,
svo að ég hleypti af einu sinni
-enn. Hann féll aftur yfir sig,
-öskraði eitthvað og valt því
næst niður á hlöðugólfið. Ég
skundaði brott án þess að líta
við honum. Ég gat það ekki.
Hann var fyrsti maðurinn, sem
ég réð bana.
*
NÆSTU Tíu DAGA sóttu
Þjóðverjar fast fram, og
við urðum að láta undan síga
austur á bóginn. Nokkrum
sinnum var samband hersveita
okkar rofið, og urðum við þá
að efna til harðfengilegra árása
og beittum þá skotvopnunum
óspart. Sérhver okkar varð þá
að berjast með sjálfstæðum
hætti og fella fleiri eða færri
óvinanna til þess að forða því
að veíða drepinn sjálfur. Ann-
arra kosta var eigi völ. Ég
hafði löngum þá siðvenju að
miða riffli mínum vendilega á
einhvern óvinanna og bíða, unz
hann kom í skotfæri. Þjóðverj-
inn nálgaðist því næst með
riffil sinn í höndum sér, álútur
og varfærinn. Ég gerði mér
far um að hæfa hann sem næst
hjartastað, og jafnaðarlega
féllu Þjóðverjarnir, sem ég
Sjálfstæðishöllin.
Mynd þessi er af listamanninum Arthur Tofani og líkani
því, er hann hefir gert af Indephndence Hall, höll gerðri í
minningu sjálfstæðisyfirlýsingar Bandaríkjamanna árið 1776
— Smíði líkansins tók Tofani tvö ár, enda er það myndað
úr 88,000 viðarkuhbum.
hæfði skotum mínum, á grúfu.
Eina tilfinningin, er ég skynj-
aði á slíkum stundum, var sú,
að ég fagnaði því að heilum
hug, að það var ekki ég sjálfur,
sem lá eftir í valnum. Enn þann
|T|REIN ÞESSI er eftir Pól-
verja, Franciszek Radzis
zowski, sem komst af landi
brott eftir að hafa barizt í
pólska hemum og síðar sem
skæruliði langa hríð. Er
grein hans svar við grein
eftir rússneska kvenleyni-
skyttu, er kvaðst hafa drepið
þrjú hundruð Þjóðverja sér
til óblandmnar ánægju.
Greinarhöfundur fullyrðir
hins vegar, að því fari fjarri,
að nokkur óbrjálaður maður
eða lcona geti haft yndi af
því að ráða öðrum mönnum
bana, enda þótt það hafi orð-
ið hlutskipti þeirra, og legg-
ur reynslu sjálfs sín og félaga
sinna þeirri skoðun sinni til
grundvallar.
dag í dag fer því alls fjarri, að
ég gleðjist yfir því að hafa
ráðið Þjóðverjum þeim bana,
er ég felldi á ökrum og hæðum
Suður-Póllands, né sé hið
minnsta hreykinn af þeim af-
rekum mínum.
En þessir og aðrir, sem létu
lífið, er ég að félagar mínir
háðum varnarstyrr Lwowborg-
ar, féllu í nokkurri f jarlægð við
banamenn sína. Oðru máli
gegnir, þegar um návíg er að
ræða. Því viðhorfi kynntist ég
síðar.
Lwow hafði orðið fyrir linnu
\o^
■ll,

Nokkur orð um skapvonsku, vetrarþreytu. skyldleika
mannsins og moldarinnar og gott ráð til að komast í gott
skap.
lausum loftárásum og stórskota-
hríð um tveggja vikna skeið.
Skotfærabirgðir okkar voru
mjög til þurrðar gegnar, og
öll von um frekari vörn virtist
úti. Við ákváðum því að gera
úrslitaárás á Þjóðverjana. Atta
okkar fóru á vettvang vopnaðir
handsprengjum, rýtingum og
marghleypum. Ætlun okkar
var sú, að bera þýzka stórskota-
liða, er höfðu aðsetur í skot-
byrgi nokkru, ofurliði. En Þjóð-
verjar gerðu okkur fyrirsát og
umkringdu okkur áður en okk-
ur hafði auðnazt að framkvæma
þá fyrirætlun okkar. Ég var
tekinn höndum og fluttur til
næsta þorps, leiddur fyrir þýzk
an herrétt og dæmdux til dauða.
Aftökunni var þó frestað um
viku, og á þeim tíma var ég
yfirheyrður hvað eftir annað.
Ég skyldi skotinn árla á mánu-
dagsmorgni. Við vorum hafðir
í haldi í hlöðu nokkurri átján
saman, og varðmenn gættu
okkar jafnan. Við gátum séð
varðmennina gegnum rifur á
hlöðuveggjunum. Við urðum
þess varir, að varðmennirnir
gerðust hljólátir, þegar líða
tók á nóttu. Við höfðum meira
að segja ástæðu til þess að
ætla, að þeir sofnuðu á verðin-
um. Við aíréðum að freista
flótta.
Við fundum byssusting í hálm
bingnum, sem var hvílubeður
okkar. Sennilega hefir einhver
hermaður skilið hann þar eftir
á fyrstu dögum styrjaldarinnar.
Við gerðum gat í vegginn með
honum og staf, sem við fund-
um, svo og berum höndunum,
unz við gátum skriðið út um
það. Ég skreið út fyrstur okk-
ar félaga. Skammt frá mér sat
varðmaðurinn með riffilinn á
hnjánum og marghleypu í hönd
unum auðsýnilega sofandi. En
ég hafði vakið nokkurt hark, er
FíaiiibaM á 6. sdSu.
AÐ VAR EINHVER, sem sagði
■■■ við mig í gær: „Finnst þér
ekki að menn séu óvenju skap-
vondir um þessar mundir. Við
skulum til dæmis taka bréfin,
sem þú birtir í pistlunum þínum.
Mér finnst að bréfritararnir séu
svo fullir af gremju núna fram-
ar venju.“ — Ég fór svo að hugsa
um þetta. Þetta var nokkuð gott
hjá honum. Ég hef þetta sama á
tilfinningunni. Ég sagði: „Þú ættir
þá að sjá hin bréfin.“
EN ER ÞAÐ svo sem nokkur
furða, þó að menn séu úrillir? Það
er svo ákaflega margt, sem ekki
á að ganga á tréfótum, en gerir
það samt — og er látið gera það I
að óþörfu. Menn eru að vísu van-
ir þessu, svo að það er ekki sleif-
arlagið, sem aðallega fer í skap-
ið á fólki að mínu áliti, heldur
hraglandinn og umhleypingarnir,
þetta líka dómadags veðurlag,
sem verið hefur í vetur.
ÉG FÓR nokkru seinna að tala
um þetta við annan mann. Hann
sagði: „Menn eru alitaf í verra
skapi, þegar fer að líða á vetur-
inn. Það er skammdegisþreytan,
sem veldur þessu, vetrarþreytan.
Þegar sólin kemur og hlýjan, þá
batnar skapið.“ Þessu var ég líka
sammála. Maður er verstur seinni
hluta vetrar en svo bráðnar skap-
ið um leið og klakinn bráðnar úr
jörðinni. Það er svo margt skylt
með manninum og moldinni.
EN ÞEGAR MENN skrifa mér
bréf, 'þá mega þeir ekki vera í
slæmu skapi, jafnvel þó að þeir
hafi fulla ástæðu til þess, eins og
maðurinn, sem kom til mín I gær,
öskuvondur út úr rafmagnsreikn-
ingnum sínum og vildi heldur enn
ekki láta mig þrífa til pennans.
Þegar ég fæ bréf, sem skrifuð eru
í vonsku, þá verð ég líka vond-
ur, og ef ég tek það, þá verða
fyrst prentararnir vondir, og svo,
þegar þið lesið það, þá verðið þið
líka vond og látið það koma niður
hvert á öðru. Haldið þið ekki að
sá, sem stefnt er að verði ekki
líka vondur? Ég er hræddur tim
það.
ÞAÐ ER EKKI HÆGT að hafa
góð áhrif með því að vera að
vonskast. Gagnrýni á ekki að
skrifa í vonsku. Ef það er gert
ber hún ekki árangur. Aðalatrið-
ið er að finna að því, sem aflaga
fer og fá úr.því bætt, og ég, sem
er nokkurs konar yfirnöldrari, er
sannfærður um að í fjölda mörg-
um tilfellum fær maður það lag-
fært, sem maður vill og þarf að
lagfæra, aðeins, ef maður bendir
á það í réttri tóntegund. Sumir
menn láta skapið hlaupa með sig
í gönur. Og það er vitlaust. Mað-
ur getur álpast langt af leið, ef
maður gerir það.
EINHVERN TÍMA fyrir mörg-
um árum sagði maður við mig:
„Ef þú ert í vondu skapi, þá skaltu
fyrst brosa, þó að þú hafir eigin-
lega ekki neitt til að brosa að og
því næst skaltu kreista úr þér fall-
ega vísu, sem þú hefur lært og
syngja hana. Þú skalt sanna til að
eftir örskamma stund ertu kom-
inn í sólskinsskap." Ég man, hvað
mér þótti þetta sniðugt. Og ég
hef fylgt þessu ráði. Ef einhver
hefur einhvern tíma séð mig
vondan, þá er það bara vegna þess
að ég hef gleymt ráði vinar míns!
VILJIÐ ÞIÐ vera með? Það mega
allir nota þetta ráð. Rey.nið það
og sjáið til hvort skapið batnar
ekki yfirleitt, gleðin eykst, söngv-
urunum fjölgar, fleira fæst um-
bætt, göturnar verða lagaðar, út-
varpið batnar og útvarpsráð hleyp
iu- strax til að fara að vilja allra
(?) og hér verður brosandi fólk
í brosandi landi. Blessuð skrifið
mér ekki gremju og reiðiþrungin
bréf. Það er ekki bætandi á hið
slæma skap okkar svona seinní
part vetrar.
Hannes á horninu.
Má sendast ófrímerkt.
Ég undirrit..... gerist hér með áskrif andi að
HEIMSKRlNGLU ......................................
Box 2000
Reykjavík.
Límið inn myndasögur [Jað-
anna í
BVIyndasafn
barna og unglinga
Fyrir 6 krónur
á mánuði fáið þið bezta og læsilegasta dagblað lands-
ins og gildir það verð í Reykjavík og nágrenni. Ann-
arstaðar 5 kr. (Ekki 4 kr., eins og misprentast hafði
í fyrri auglýsingu).
KAUPIÐ ALÞÝÐUBLAÐIÐ