Alþýðublaðið - 13.05.1944, Page 4

__________________ALÞÝÐUBLA m&
Ásgeir Ásgeirsson fimmiugur
. Ti nági’iin. i --
Ásgeir Ásgeirsson.
r A
Asgeir Asgeirsson og ASþýðu
flokkurinn
)iit*tjóri: Stefán Pétursson.
iilmnr ritstjómar: 4901 og 4902.
Xitatjórn og aígreiösia i Al-
jíýflutaásinu við Hverfisgötu.
CJtgefandi: Alþýóuílokkurinn.
Símar afgrelðslu: 4900 og 4906.
Verö i lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h-1
M biæða landið.
AÐ hefir verið ákvarðað, að
fyrsta fjársöfnun til Land-
græðslusjóðs Skógræktarfélags
Islands fari fram sömu dagana
og atkvæðagreiðslan um skiln-
aðinn og lýðveldisstofnunina,
eða 20.—23. þ. m. Hefir Skóg-
ræktarfélagið hafið allvíðtækan
undirbúning undir fjársöfnun-
ina, og verður leitað undirtekta
um land allt.
Skógræktarfélag íslands vinn
ur hið mesta þjóðnytjastarf,
en fjárhagur þess hefir jafnan
verið þrengri en skyldi. Því
langþráða marki, að klæða land-
ið, verður ekki náð með einum
saman áhuga og fórnfýsi þeirra,
sem helga starf sitt þessari hug-
sj'ón. Það er óhjákvæmilegt, að
hafa allmiltið fé til starfsins.
Framlög hins opinbera hrökkva
skammt. Ef nokkur verulegur
árangur á að nást, er óhjákvæmi
legt að almenningur leggi hönd
é plóginn.
Það á að mega gera ráð fyrir
því að hin fagra hugsjón, að
klæða landið, eigi rík ítök í
huga nálega hvers einasta ís-
lendings. Að minnsta kosti heyr
ist aldrei annað, en að menn
játi því máli fylgi sitt. Það á
því að vera óhætt að gera ráð
fyrir góðum og almennum und-
irtektum undir fjárbón Skóg-
ræktarfélagsins. Og það er höf-
uðatriði, að þátttaka í fjársöfn-
uninni verði almenn. Fjárráðum
almennings er nú svo varið, að
það er vandhittur sá fulltíða
maður, sem ekki getur séð af
firnm eða tíu krónum, án þess
að taka það á nokkurn hátt
nærri sér. Stórar gjafir eru
vissulega aldrei vanþakkaðar —
enda berast þær án efa — en hitt
er þó enn ánægjulegra, að hver
maður, sem hefir sæmileg fjár-
ráð, leggi af mörkum sinn skerf.
Hann þarf ekki að vera stór.
Hitt er fyrir öllu, að þióðin
sýni í verki, að henni er þetta
mál eins hugstætt og öll rök
benda til, að álíta megi.
*
Það hefir verið réttilega á það
bent í sambandi við þessa fyrir-
huguðu fjársöfnun Skógræktar-
félagsins, að það þarf meira að
gera, en rækta nýjan skóg, svo
mikilvægt sem það þó er. Það
þarf líka að verja þann gróður,
sem fyrir er í landinu. Gróður-
lendi landsins gengur saman
með hverju ári, sem líður. Á-
sókn öræfanna á hið gróna land
er linnulaus. Hákan Bjarnason
skógræktarstjóri, sem mun vera
fróðasti maður um þessi mál,
telur, að gróðurlendi íslands nú
sé aðeins helmingur þess, sem
það var á fyrstu öldum íslands-
byggðar. Sjá allir, hvílík vá er
hér fyrir dyrum, ef þannig héldi
áfram.
Með stofnun landgræðslusjóðs
síns hyggst Skógræktarfélagið
a'5 öðlast aðstöðu til að sinna
einnig þessu verkefni, auk hinn-
ar eiginlegu skógræktar. Mikil-
vægi þeirra beggja er óumdeil-
anlegt. Vemdun og aukning
gróðursins er landvarnarmál og
sjálfstæðismál í sertn. Þess
vegna eiga sem allra flestir full
tíða íslendingar að gerast aðilar
Frh. á 7. síöu
AÐ er mjög títt, að þessi
eða hinn skrifi um stjóm-
málalega samherja sína í blað
flokks síns, þá er þeir eiga af-
mæli, sem þykja marka sérstök
tímamót, jafnvel þó að ekki sé
um að ræða neinar þær breyting
ar hjó þeim, er afmælið á, sem
teljast megi sérstæðar eða hafi
í einu eða neinu mikilvæg á-
hrif á skoðanir hans eða verka-
hring. Þar sem svo — illu heilli
— er þannig með okkur íslend-
ingum, að mjög er villt um
mat á manngildi af pólitískum
ástæðum, vil ég taka það fram,
að ég mundi hafa skrifað í Al-
þýðublaðið um Ásgeir Ásgeirs-
son fimmtugan, þó að skoðanir
okkar á stjórnmólum og menn-
ingarmólum íhefðu ekki verið
svo lí'kar sem þær eru, og ég
hygg, að Alþýðublaðið, eins og
því er ifarið um menningarleg
viðhorf, hefði ekki neitað mér
um rúm fyrir greinarkornið.
Það er gömul venja hér á
íslandi, þó er góðs manns er get-
ið, svo að nolrkru nemi, að
drepa Mtið eitt ó ætt hans og
uppruna og rifja upp sitthvað
af því, sem á daga hans hefir
driíið, og þeirri venju mun ég
fylgja, en koma síðan að því,
sem vera skyldi höfuðatriði
þessarar greinar.
Ásgeir Asgeirsson er fæddur
í Kóranesi ó Mýrum hinn 13.
dag maímánaðar árið 1894. Fað-
ir hans var Ásgeir Eyþórsson,
Felixssonar, og var föðurætt Ás-
geirs Eytþórssonar bændafólk úr
Dalasýslu, en í móðurætt var
hann kominn af hinum sérkenni
legaÁsgrími HelInapresti.Móðir
ÁsgeirsÁsgeirssonarvar Jensína
Björg Matthíasdóttir, Markús-
sonar, prests á Álftamýri í Arnar
firði, Þórðarsonar, Olafssonar,
lögsagnara á Eyri í Seyðisfirði
vestra, Jónssonar. Móðurmóðir,
Ásgeirs Ásgeirssonar var Sól-
veig Dálsdóttir, skálda, Jónsson-
ar, en systir Páls skálda var
amma Þorsteins skálds Erlings-
sonar.
í Kóranesi var hinn gamli
Straumfjarðarkaupstaður, og
Ásgeir Eyþórsson haf ði þar verzl
un, en einnig bú. Þar er lands-
lag fnítt og fjölbieytt, eyjar og
hótonar, sker og sund, og fagurt
að líta til fjalla. Þar er fugl
og fiskur, auk jarðargæða, og
lífið margvíslegt, þar sem þar er
lands gagn og sjávar jöfnum
hönduin^, og sá veit gerst, sem
reynt hefir, hver áhrif lífsgleði,
jákvæðrar lífsnautnar og heil-
brigðrar víðsýni slík umsýsla
hefir á hugi barna og unglinga.
Árið 1901 fluttust foreldrar
Ásgeirs Ásgeirssonar til Reykja
víkur, en löngum var hann á
sumrum uppi ó Mýruim, en síðar
þá er hann var kominn í Mennta
skóla og Háskóla, var hann hér
og þar við störf í þágu atvinnu-
lífsins, meðal annars austur í
Möðrudal á Fjöllum. Hann
i kynntist því atvinnulífi okkar
og menningarháttum á bernsku-
og unglingasárum mjög svo náið
og frá ýmsum hliðúm.
Árið 1906 hóf hann nám í
Menntaskólánuim, og stúdent
varð hann 1912. Síðan fór hann
í guðfræðideild Háskólans, og
guðfræðipróf tók hann árið
1915. Þá var hann biskups-
skrifari til 1916, en svo banka-
ritari til 1918, þegar hann varð
kennari við Kennaraskólann.
Árið 1926)varð hann fræðslu-
málastjóri, og Iþví embætti
gegndi hann til 1931 og því næst
frá 1934—1938, en þá varð hann
bankastjóri Útvegsbanka ís-
lands, og því starfi hefir hann
síðan gegnt. -
Ásgeir gerðist árið 1909 fé-
lagi í Ungmennafélagi Reykja-
víkur, og ævifélagi er hann í
Ungmennasaimibandi íslands. í
Ungmennafélagi Reykjavíkur
var líf og f jör, og var þar starf-
andi margt þeirra manna, sem
síðan hafa gerzt áhriíamenn með
UNGMENNAFÉLÖGIN voru
í upphafi hér á landi und-
anfari og ágæt aðstoð til auk-
ins frjálslyndis og nýrra hug-
mynda í íslenzkum stjórnmál-
um. Mér er sagt að Ásgeir Ás-
geirsson aiþm. hafi í Ungmenna
félagi Reyikjavíkur vakið at-
hygli fyrir skýrar og óvenjulega
greindarlegar ræður, þar sem
einnig gætti mjög frjiálslyndis
og áhuga fyrir umbótum. Og
um það bil að nýir flokkar voru
að myndast hér á landi, á síðari
hluta fvrrri heimisstyrjaldar, út
af afstöðu til innanlandsmála,
þá skipaði sér frjálsilynd æska
sveitanna um hinn nýja Fram-
sóknairflokk, en verkamennirnir
við sjávarsíðuna skipulögðu fé-
lagssamtök sín og stofnuðu Al-
þýðu'flokkinn, með jafnaðarstefn
una sem takmark. Þessir tveir
flokkar unnu um áratugi sam-
an og hrintu í framikvæmd stór-
feldum umbótum fyrir alþýðu
manna til sjávar og sveita.
Asgeir Áisgeirsson skipaði sér
í upphafi í Framsóknarflokkinn.
Og hann var alltaf í röð þeirra
manna í filokknum, er beztan
skilning sýndu á félagslegum
umbótum. Margar ræður hans
á þingi á þeim tímum bera þess
óræk vitni. En við Eramsókn-
arflokkinn skildi hann í raun
og veru út af kjördæmamálinu.
Hann gat ekki unað því, að-
flotkkurinn héldi dauðahaldi í
úrelta og óréttláta kjördæma-
skipun. Hann tók að sér van-
þakklátf verk stjórnarforustu
til laúsnar þessu máli. En eftir
að mynduð var stjórn Fram-
sóknar- og Alþýðuflokksins
1934, gerðist Ásgeir stuðnings-
maður þeirrar stjórnar og hóf
'hinni íslenzku þjóð. Þar voru
rædd gamanmál, en þó enn frek-
ar framtíð þjóðarinnar, atvinnu-
mál 'hennar og menningarlíf.
Þarna vakti Ásgeir á sér at-
hygli fyrir gjörhygli og fram-
faravilja, og þarna fókk hann
ári efa vígslu sína sem þjóðmála
maður. Árið 1923 bauð hann sig
þá nána samvinnu við Alþýðu-
flokkinn, og gekk skömmu síð-
ar í flokkinn. Hann hefir nú við
þrennar kosningar síðustu verið
kjörinn þingmaður Al'þýðu-
flokksins í Vestur-ísafjarðar-
sýslu og gegnt mörgum trúnað-
arstörfum fyrir ílokkinn, og
ætíð með sömu prýði og hæfni,
er einkennir hinn gáfaða og
menntaða stjórnmálamann.
Ásgeir Ásgeirsson hefir, er
hann nú fyllir fimmtíu ár, stað-
ið í fremstu röð íslenzkra stjórn
málamanna um tuttugu ára
tímabiþ setið á alþingi allan
þann tíma og gegnt með sæmd
og heiðri hinum vandasömustu
trúnaðarstöðum þjóðfélagsins.
Og allan þann tíma hefir hann.
verið öru'ggur, einlægur og á-
hrifaríkur framherji í orrust-
um fyrir auknu lýðræði, fram-
förum, menningu og frjálsri
hugsun í íslenzkum stjórnmál-
um. Hann á því vissulega vel
heima í þsim flokki, er allan
sinn tíma hefir barizt með góð-
um árangri fyrir þessxim mál-
efnum — Alþýðuflokknum. Og
sá flokkur hefir einnig Ásgeiri
margt að þakka, og óskar honum
þfví allra heilla, en þess þó ekki
sízt, að fá áfram að njóta á-
gætra starfskrafta hans, ein-
mitt á þeim tímum, sem fram-
undan eru, og meira kann en
nolckru sinni fyrr á þvf að velta,
að stefna og hugsjónir Alþýðu-
flokksins fái mótað íslenzk
stjórnmál. En við vinir Ásgeirs,
er vel þekkjum hann, þöklcum
honum einnig fyrir það. er að
okkur hefir snúið og árnum
honum alls hins bezta.
fram til þings fyrir Framsóknar
flokkinn í Vestur-ísafjarðar-
sýslu, og þótti það mjög ólí'k-
legt, að hann myndi vinna þar
sigur. En sú varð raunin, og nú
hefir hann verið kosinn þar átta
sinnum.
Ásgeir varð árið 1931 f jármála
ráðherra í ráðuneyti bændafor-
\
Laug'ardagtnr 13. mai 1944.
ingjans Tryggva Þórihallssonar,
en forsætisráðherra varð hann.
árið eftir, og var hann bæði for-
sætis- og fjúrmálar>áðherra til
1934. Þá sagði hann sig úr flokki
sínum, en fór ekki til hægri, svo
sem ýmsir aðrir, heldur bauð
sig fram utan flokka og mætti
síðan um þriggja ára skeið á
þingmannafundum Alþýðu-
flokksins og vann með fulltrú-
um hans á Alþingi. Fyrir kosn-
ingar 1937 gekk hann í Alþýðu
flokkinn, og kom sem alþýðu-
flokksmaður fram fyrir kjósend
ur sína, sem kusu hann þá eins
og áður.
Forseti Sameinaðs þings var
Ásgeir árin 1930—1931, og það
varð því hann er stjórnaði fund-
um Alþingis á Þingvöllum árið
1930. Á þingi hefir hann innt af
höndum störf í ýmsum nefndum,
en alltaf hefir hann verið í fjár-
hagsnefnd og menntamálanefnd.
Hann var í milliþinganefnd í
bankamálum, og í gengisnefnd
var hann lengi og formaður
hennar. Hann var og um hríð
í utanríkismálanefnd, og í al-
þingishátíðarnefndinni var hann
1930. Þá var hann einn þeirra
þriggja manna, sem fóru til
Bandaríkjanna í byrjun styrjald
ar þeirrar, sem nú stendur yfir'
og sömdu um viðskipti okkar
íslendinga við hið mikla vest-
ræna veldi. Stóð hann vel að
vígi við þá samninga, því að
árið 1935 fór hann til Norður-
Ameríku og ferðaðist víða.
Flutti hann þá fyrirlestra við
ýmsa háskóla í Bandaríkjunum
og talaði um íslenzk efni, og
einnig fór hann um byggðir Vest
ur-íslendinga. Var för þessi far-
in fyrir frumkvæði Columbia-
háskólans í New York, og kynnt
ist Ásgeir í henni mörgum á-
gætum mönnum amerískum.
Vita þ að allir, sem til hans
þekkja, að flestum öðrum frem-
ur hafir hann verið ákjósanleg-
ur fulltrúi íslenzkrar menningar
vestur þar.
Ásgeir er kvæntur Dóru Þór-
hallsdóttur> biskups, Bjarnarson
ar úr Laufási, Halldórssonar.
* Þau hjón eiga þrjú börn: Þór-
* hall, sendiráðsritara í Washing-
ton', Valgerði, gifta Gunnari
Th'oroddsen, alþingi'smanni og
lögfræðiprófessor, og Björgu,
nemanda í fimmta bekk Mennta
skólans hér í Reykjavík. Er ó-
hœtt að segja, að öll séu börnin
óvenju mannvænleg — ekki síð
ur sonur en dætur, þó að ýmsum
okkar vina Ásgeirs kunni raun-
ar að verða þær af eðlilegum
ástæðum 'hugstæðari.
. . . Það sér hver maður, að
Ásgeir Ásgeirsson er meira
glæsimenni en tflestir aðrir.
Hann er manna gjörvulegastur
ásýndum, og svipur og fram-
koma alít í senn: festuleg, vin-
samleg og virðuleg. Það er og
hverjum ljóst, þó að hann hafi
ekki hitt Ásgeir nema snöggv-
ast, að hann gætir jafnan for-
dildarlausrar kurteisi um hvert
mál, en heldur þó fram skoðun
sinni af festu og einurð. Þá
munu og allir finna það fljót-
lega, að frá honum stafar yl og
velvild, þá er til hans er leitað
um 'úrlausnir, ef sæmilegir
menn eiga í hlut. En þó að eng-
inn geti gengið þess dulinn, að
þar sem er Ásgeir Ásgeirsson,
þar er maður vel viti borinn
og drengur góður og háttvís,
þá vita það fæstir, í hve óvenju-
lega ríkulegum mæli hann hefir
til að bera vitsmuni og velvild.
Er það sannast rnála, að um
hann má segja það, sem hann
sagði um Úlfljót í hátíðarræðu
sinni á Þingvöllum árið 1930,
að hann sé „kyrrlátur höfðingi
og spaikur að viti“. Og beztu vin-
ir hans vita, að svo mikils þyk-
ir hionum um vert góð manns-
efni- og mál, sem honurn' virð-
ast horfa til heilila, að hann sést
eigi fyrir og gleymir eigin hag
og ástæðum. En menn eru mis-
jafnir, þó að eitthvað ‘horfi vel
um þá og þeirra, og hygg ég,
að Asgeir haíi stundum fengið
svo þunga raun velvildar sinn-
Frh. af 6. síðu.
Stefán Jóh. Stefánsson.