Alþýðublaðið - 07.09.1944, Page 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fimmtuáag-ur 7. sejpt. 1944:
Otgeíandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
i
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
pýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4r'Zl og 4902.
Símar afgr-iðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðunrentsmiðjan h.f.
Niðurlag frásagnarinnar um
Yerðnr ðeim kápan
Ar pvilikn kiæði?
ÞAÐ hefir um aldir verið
aðalsmark íslenzks skap-
lyndis og íslenzks hugsunar-
háttar, að hafa samúð með smæl
ingjunum og þeim, sem barizt
hafa fyrir frelsi sínu gegn of-
ríki og ofbeldi. Þess vegna
hafa vissar smáþjóðir orðið ís-
lendingum sérstaklega hjart-
fólgnar, þá að frændsemisbönd
hafi ekki tengt okkur við þær,
svo sem til dæmis Finnar og
Pólverjar. Bera íslenzkar bók-
menntir þess víða athyglisverð
an og fagran vott, hve brenn-
andi samúðin hefir verið hér á
landi með þessum tveimur þjóð
um í hinni löngu og hetjulegu
en líka oft raunalegu baráttu
þeirra fyrir frelsinu. Má í því
samhandi minna á Fjölni og á
kvæði Matthíasar Jochumson-
ar.
En með nýjum timum koma
nýir siðir. Og nú höfum við
eignast hér flokk manna, sem
vill kenna íslenzku þjóðinni að
líta með augum kúgaranna á
Finna og Pólverja. Þessi flokk-
ur er kommúnistar. Og í þessu
skyni er blað þeirra, Þjóðvilj-
inn, að staðaldri fyllt níðgrein
um um þessar þjóðir og frelsis-
baráttu þeirra. Hefir slíkur ó-
þverri aldrei fyrr sézt á prenti
á íslandi.
Síðast í gær finnur Þjóðvilj-
inn hvöt hjá sér til þess, að
vega með penna sínum aftan að
hetjum Varsjárborgar, sem fyr
ir nokkrum vikum hófu upp-
reisn gegn hinum þýzku kúg-
urum sínum og síðan hafa bar-
izt frækilegri baráttu við ofur-
eflið við litla sem enga hjálp
utan að, þó að rússneskur her
sé á næstu grösum við borgina
og hafi gnægð bæði flugvéla
og vopna.
IJm allan heim hefir þessi
hetjudáð hihnar pólsku höfuð-
borgar vakið aðdáun frelsisunn
anai manna. En sem sagt: rit-
stjórar hins íslenzka kommún-
istablaðs eru ekki þar á meðal;
þeir sjá ekkert annað í hetju-
skap og Jrelsisást Varsjárborg-
arbúa en kærkomið tilefni til
þess að ráðast með svívirðing-
um á forystumenn Pólverja og
saka þá um að hafa leitt hina
hugrökku íbúa höfuðborgar
sinnar út í dauðann!
Tilgangur kommúnista blaðs
ins með slíkum skrifum um
frelsisbaráttu Pólverja getur
ekki farið á milli mála. Með
þeim á að reyna að svipta hina
frelsisunnandi pólsku þjóð þeim
stað, sem hún hefir lengi átt í
hjörtum íslenzku þjóðarinnar,
svo að menn hér á landi kippi
sér minna upp við það, þó að
Pólland kynni áður en langt
um líður að verða innlimað á
ný í hið rússneska þjóðafan»-
elsi. En skyldi ritstjórum komm
Vesturtör forsetans og ufan-
rfkismájaráðherrans
Ferðasaga, rifuð af Bjarr.a ðuðmundssyni, biaðafulltr. ríkissljórnarinsiar
FFLUGVÉLINNI, sem flutti
, forseta og ráðherra frá
Washington voru þessir auk
förunautanna að heiman: Sendi
herra Thor Thors og frú, Hend-
rik Sv. Björnsson og frú, ung-
frú Elísabet Sv. Björnsson, sem
komið hafði til New Ybrk til
þess að hitta föður sinn, Kimble
brígaðahöfðingi, Baltazzi kap-
teinn, herra Muir frá utanríkis-
ráðuneiti Bandaríkjanna og dr.
Edward Thorláksson, fréttamað
ur upplýsingaskrifstofu Banda-
ríkjanna (O.W.I.).
Eftir 1 Vz tíma flug lenti flug-
vélin á -La Guardia flugvellin-
um í New York og voru þeir
staddir þar herra Fiorello La
Guardia borgarstjóri og dr.
Helgi P. Briem aðalræðismaður
ásamt frú og dóttur, 2 ára. Þeg-
ar forseti kom út úr flugvélinni,
heilsaði aðalræðismaður honum
og kynnti hann og borgarstjóra
en litla telpan rétti forseta for-
kunnar fallegan bliómvönd.
Á flugvellinum voru mættir
fjöldamargir íslendingar og
Vestur-íslendingar, og höfðu
sumir þeirra komið langar Ieið-
ir að, svo sem Winnepegbúar,
er áttu um 2Vádagleið með járn
braut, hvora leið. Meðal Vestur-
Islendinga, er viðstaddir voru,
má nefna dr. Richard Beck, for
seta Þjóðræknisfélags Vesur-ís
lendinga, dr. Árna Helgason og
konu hans, Einar Pál Jónsson,
ritstjóra Lögbergs, Gretti L.
Jóhannsson ræðismann í Winni-
peg, Guðmund Grímsson dóm-
ara, Gunnar B. Björnsson frá
Minheapoliís og konu bans frú
Ingibjörgu Björnson, Hannes
Pétursson frá Winnipeg, Hall-
dór Hermannsson prófessor,
Stefán Einarsson frá Balti-
more, Stefán Einarsson ritstjóra
Heimskringlu, og síra Valdimar
Eylands, Winnipeg.
Auk Vestur-íslendinga voru
þeir þarna staddir viðskiptafull
trúarnir íslenzku, Helgi Þor-
steinsson og Ólafur Johnson og
frú. Mikill mannfjöldi hafði
safnast saman á flugvellinum til
að fagna komumönnum.
Frá flugvellinum var haldið
til Waldorf-Astoria hótelsins,
þar sem gestum var ætlað að
gista. Fóru fremstir lögreglu-
þjónar á bifhjólum og báru fána
Islands, Bandaríkjanna og New
York borgar. Stöðvaðist öll um
ferð þar sem fylgd forseta fór,
og safnaðist brátt múgur manns
með gangstéttum og vegamót-
um, einkum er inn í hin þétt-
býlli hverfi kom.
Um kvöldið héldu aðalræðis-
maðurinn og frú hans hóf að
Hótel Astoria, þar sem forseta
og fylgdarliði hans var ætlað að
gista og voru í þeirri veizlu
auk heiðursgesta og ofantalinna
Íslendinga, Vestur-íslendinga og
föruneytis forseta: Dr. Vilhjálm
ur Stefánsson og frú, Garðar
Gíslason stórkaupmaður og frú,
George Östlund og kona hans
(María Markan), Ólafur J. ólafs
son stjórnarfulltrúi, Jón Björns
son verzlunarfulltrúi og Sveinn
Valfells verksmiðjuelgandi og
frú hans.
Áður en sezt væri að snæð-
ingi bauð aðalræðismaður heið-
ursgesti velkomna, frú María
Markan-Östlund söng þjóðsöng
inn, en síra Valdimar Eylands
las borðbæn. í veizlulok flutti
aðalræðismaður snjalla ræðu
fyrir minni forseta íslandls, en
forseti ávarpaði gesti, þakkaði
kveðjur þeirra og lýsti ánægju
sinni að mega sitja til borðs
með svo mörgum þjóðbræðrum
og systrum í öðru landi.
Því næst minntist aðalræðis-
maður starfs herra Vilhjálms
Þórs, en hann var forstjóri ís-
landsdeildar heimssýingarinnar
í New York 1939—40 og síðan
fyrsti útsendi fulltrúi íslenzku
ríkisstjórnarinnar í Norður-
Ameríku. Kvað hann ráðherra
hafa unnið veigamikið starf að
kynningu íslands og Bandaríkj
anna, en ráðherra svaraði og
sagði, að sitt starf hefði aðeins
verið byrjunarstarf. Það væri
viðstaddra og allra íslendinga
heimafyrir að halda því giftu-
samlega áfram.
Dr. Richard Beck flutti hjart
næma kveðju frá Þjóðræknis-
félagi Vestur-íslendinga.
Hannes Pétursson frá Winni-
peg (bróðir'-dr. Rögnvaldar heit
ins) flutti kveðju íslendinga í
Kanada, en Gunnar B. Björns-
son flutti kveðju íslendinga í
Bandaríkjunum. Dr. Vilhjálm-
ur Stefánsson hyllti heiðursgesti
í nafni Norður-Ameríku allrar.
Thor Thors sendiherra mælti
fyrir minni kjörræðismannanna
íslenzku en Grettir L Jóhanns-
son mælti fyrir minni vesur-
íslenzkra æskumanna. Bjarni
Guðmundsson þakkaði vestur-ís
lenzkum blaðamönnum hið ó-
eigingjarna þjóðræknisstarf
þeirra. Fór veizlan hið bezta
og virðulegasta fram og stóð
til miðnættis.
Daginn efir hafði herra Thom
as J. Watson forseti Alþjóðóa-
verzlunarráðsins (International
Chamber of Commerce) hádeg-
isveizlu til heiðurs forseta ís-
lands og utanríkisráðherra.
Voru milli 90—100 gestir úr
hópi áhrifamestu manna í New
York borg, þeirra meðal Leahy
aðmíráll, flotaráðgjafi Roose-
velts forseta og hr. Richard
Bartelmers flotalautinant, að-
stoðarforingi hans, Henry J.
Kaiser, iðjuhöldurinn heims-
kunni, og fjölmargir mennta-
menn, kaupsýslumenn og stjórn
málamenn. Voru þar fluttar
margar ræður til heiðursgesta.
Auk herra Watsons, sem ávarp-
aði forseta og ráðherra sérstak-
lega flutti dr. William L. Lewis
ágæta ræðu fyrir minni íslands,
en I'orseti þakkaði með snjallri
ræðu, sem víða var getið í blöð
um og útvarpi.
Síðar um daginn höfðu aðal-
ræðismannshjónin nióttökusam
kvæmi fyrir alla íslendinga í
New York að Waldorf-Astoria
hótelinu, og gengu þar um 300
manns fyrir forseta, ráðherra
og gestgjafa. Hittust þar margir
afur, sem ekki höfðu sést í lang
an tíma.
í þessu samkvæmi ávarpaði
dr. Helgi P. Briem forseta og
bar honum hlýjar kveðjur við-
staddra, en forseti svaraði m. a.
með þessum orðum:
,,Ég varð þess var á ferðum
mínum um ísland, að það er
vorhugur með þjóðinni. Ferða-
lag mitt sögðu mér margir að
væri framhald af 17. júni, Þessi
ferð er nokkurskonar framhald
af þeirri ferð, og ekki vissi ég
fyrr en ég sá ykkur öll hér
hversu ísland er stórt. Því að
þar er ísland sem íslenzk hjörtu
slá. Ég óska þess og bið að and-
inn frá 17. júní megi um aldir
lifa með íslenzku þjóðinni, aust
an hafs og vestan.“
Ávarpi forseta var hjartan-
lega tekið af viðstöddum.
Þá ávarpaði aðalræðismaður
utanríkisráðherra og minntist
starfs hans fyrir ísland í Vest-
urheimi.
Ráðherra svaraði m. a. á þessa
leið: „Þegar ég kom fyrst til
þessarar borgar mátti telja ís-
lendinga á fingrum sér. Vér átt
Auglýsingar,
sem birtast eiga i
AlþýðuMaðicu,
verða að ven
komnar til Auglýa-
ingaskrifstofonnar
í Alþýðuhúsinu,
(gengið in_ frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvöldi.
Sími 4906
um í fyrra ófriði lífrænt sam-
band við þetta land. En þau
bönd slitnuðu. Þegar þið komiS
heim — og ég vænti að þið
komið sem flest heil heim aftur
— þá skýrið frá því góða, er
þið hafið séð, reynt og lært hér.
Látið ísland njóta kunnáttu
ykkar, en Bandaríkin heiður
sinn af að ykkur hafi vel tek-
izt. Þá mun framtíðar-samvinna
lands vors og þess lands vei.
vegna“.
Tóku viðstaddir undir þessi.
orð ráðherra með miklu lófa-
taki.
Um kvöldið sat forseti ásamt.
ráðherra og förunautum sínum.
heimboð hjá Ólafi Johnson, við-
skiptafulltrúa, fornvini sínum^
Minntust þeir þess, er þeir höfðu.
Frh. bí 6. síOu.
úniistablað'sins verðia kápan úr
þnútíku klæði? Skyldu það
ekki verða nokkuð margir ís-
lendingar, sem svara slíkum
niðingsskrifum þeirra um hetju
dáð og frelsisbaráttu Varsjár-
borgar með spurningunni um
það, hvers vegna Rússar, sem
eru með ógrynni liðs svo að
segja við útjaðra borgarinnar,
hafi horft aðgerðalausir á það,
að hinar pólsku frelsishetjur
væru brytjaðar niður af ofur-
eflinu og meira að segja hindr-
að það, eins og nú er upplýst,
að Bretar gætu sent þeim nauð
synlegustu vopn til að berjast
með?
TlMINN gerir í aðalritstjórn
argrein sinni á þriðjudag-
inn þátt Sjálfstæðisflokksins og
samvihnu við kommúnista í
verkalýðsfélögunum að umtals-
efni. Þar segir:
„Það munu vera ein 7—-8 ár síð-
an, að Sjálfstæðisflokkurinn hófst
handa um stofnun svokallaðra ,,fé-
laga sjálfstæðisverkamanna". Hug
myndin um þau var fengin frá
Þýzkalandi, en stjórnarflokkurinn
þar í landi hafði mjög reynt að
sýna, að hann væri „allra stétta
flokkur“, og bæri þó ekki sízt hag
verkamanna fyrir brjósti. í því
skyni hafði hann stofnað sérstök
verkamannasamtök, gegnizt fyrir
miklum hátíðahöldum 1. maí og
auglýst verkalýðsvináttu sína með
ýmsum svipuðum hætti. Tveir upp
vaxandi fyrirliðar Sjálfstæðis-
flokksins, Bjarni Benediktsson og
Gunnar Thoroddsen, töldu hyggi
legt um þessar mundir að stæla
ýmsar þýzkar fyrirmyndir, og þá
eigi sízt þessa verkalýðsvináttu.
Þótt talsvert færi fyrir þessum
félögum sjálfstæðisverkamanna á
timabili, varð trauðla hægt að sjá,
að þeim væri ætlað að nema eitt
hlutverk annað en að auglýsa
verkalýðsvináttu Sjálfstæðisflokks
ins. Þetta hlutverk var að eyði-
leggja forystu Alþýðuflokksins inn
an verkalýðsfélaganna. Forkólfar
Sjálfstæðisflokksins þóttust sjá, að
það væri vænleg leið til að tor-
velda umbótasamvinnu Framsókn
arflokksins og Alþýðuflokksins, að
svipta .síðarnfenda flokkinn for-
ustu sinni í verkalýðsfélögum og
koma henni í hendur andstæðinga
slíks samstarfs. Þess vegna var
hafinn hlífðarlaus barátta gegn for
ustumönnum Alþýðuflokksins í
verkalýðsfélögunum, og tekið hönd
um saman við kómmúnista til að
brjóta yfirráð þeirra á bak aftur.
Þessi samvinna kommúnistasell-
anna og félaga sjálfstæðisverka-
manna átti sér stað í Dagsbrún £
Reykjavík, í Hafnarfirði, á Siglu-
firði og Norðfirði og yfirleitt alls
staðar þar, sem hún gat komið að-
notum. Hámarki sínu náði hún.
haustið 1942, er. sjálfstæðismenn-
irnir á þingi Alþýðusambandsins-
hjálpuðu kommúnistum til að ná
fullkomnum völdum í Alþýðusam-
bandinu.
Á landsfundi Sjálfstæðisflokks-
ins, sem haldinn var á Þingvöllum.
í fyrrasumar, var mjög rætt um.
þennan ágæta árangur af starfi
„félaga sjálfstæðisverkamanna“ og
samþykkt að lýsa yfir eftirfarandi.
í einu hljóði:
„Sjálfstæðisflokkurinn FAGN-
AR því, að árangur hefir orðið a£
starfi Sjálfstæðismanna að koma
á algeru skoðanafrelsi innan AI-
þýðusambantls íslanös og að það
hefir verið slitið úr tegslum vife’
ákveðinn pólitískan flokk“.
Foringjar Sjálfstæðisflokksins
eru þannig ósmeykir við að lýsa
yíir því, að breyting sú, sem orð-
ið hafði á starfsháttum Alþýðusam
bandsiris sé þeirra verk. Þeir lýsa
því yfir sigri hrósandi, að það sé
árangur af starfi þeirra, að verka-
lýðsforusta þingræðisjafnaðar-
manna' var brotin á bak aftur,
enda þótt hún hefði reynzt bæði
þjóðinni og verkalýðnum farsæl
eins og annars staðar, þar sem þing
ræðisjafnaðarmenn hafa haft slíka
forustu.
Það mæ.tti nú samt mikið vera,
ef þessi fagnaðarvíma, sem ríkti
á landsfundi Sjálfstæðismanna é
Frh. af 6. síöu.