Alþýðublaðið - 02.10.1945, Blaðsíða 6

ALPTCUBLAÐIB
Hershöfðingi segir frá
Framh. af. 5. síðu
.... Hún situr, og sólíbrenndur
stúfurinn á ihægri íhandlegg
stendur út í loftið. Andlit
hennar er markað rúnum þj'án-
ingar og órvæntingar — og
hún endurtekur í sífellu: Song-
ez a la marheuireúise . . .
Dagurinn ihefst með 'því, að
götusópararnir hefja verk sitt.
Marseillle er orðin tiltölulega
hre' nleg borg. Þar er helduæ
eíkíki lengur neinn ódaunn af
fiski eins og áður var, þvá fiski-
mennina vantar benzín og olíu.
Árla dags stíga reykjamekkirn-
ir upp úr rústaihrúgunum í
gamla Ihafnarfhvertfinu, la vieux
port, þar sem ráðhúsið eitt
stendur eftir innan um rústirn-
ar. Þýzkir stríðsfangar vinna
þar nú undir ströngu eftirliti að
ruðningi og hreinsun. Hver.finu
hefur verið gjöreytt. í ársbyrj-
un 1943 fengu Þjóðverjar þá
skemmtilegu hugmynd að leysa
MarseilleJbúa undan þessu
garníla hverfi, með sínum gömlu
knæpum, (hóruhúsum og ópíum-
grenjum; og nótt eina um-
kringdi íherlið Vichy-stjórnar-
innar all í hverfið. Fjörutíu þús-
undir imanna voru raknar á
brott; þorri fólksins var sett-
utr í fangabúðir o-g meðal þeirra
konur, börn og gama’Jmenni.
Auðvitað reyndu Þjóðverjar að
færa fram hernaðarlleg rölk fyr-
ir þessum verknaði. Hver'fi
þetta hefði’ verið ágætt viígi ef
í nauðir ræki. En þetta. verfc
varð til lítils miðað við það sæ-m
ætlað var. Ýmsir með'il fbúanna
voru hinir heiðaflegustu horg-
arar. Gamla höfnin var miðdep-
ill hverfisiins, og þar voru ýmis
gömul hús ríkra mani a, og sem ’
Voru í góðu ásigikomirlagi. Þeir
sem þetta verk frömdu hafa
fram til þessa komizí undan
refsingu. Þeir eru nú aftur
kornnir til ’borgarinnar, en þeir
siem minna mótstöðuafl Ihöfðu,
gáfust upp.
*
ÖIl höfnin er alfgirt. Það er
Félagsdómnr nm áhættugóknunina
Þetta er hinn rrægi ameríski her&höifðingi, Courtney Hodges,
sem gat sér mestan orðstír í sókn bandamanna inn í Þýzkaland.
Er hann ihér að segja blaðamönnum að Waldorf Astoria hótelinu
í New Yorfc fná hel’ztu viðburðum sínum úr styrjöldinni.
Fronsk hafoarborg í stríðsiok.
unnið að því að gera við
skemmdirnar eftir hina fcerfi's-
bundnu eyðileggingu Þjóðverja.
Nærri þvi hverl hús í borgi.nni
ber menjar eftir eldsvoða, Og
þar eru rústir eftir gífurlegar
Ibftárásir.
En stríðið hefur þó fyrst og
fremst sett imark sitt á folikið.
Hér geysa ’sjúkdómar og ríkir
miikil neyð. Hér er urmull af
krypplingum og fólki, ungu sem
göm'lu, sem þjáist af næringar-
skorti, skinfaoruðum og tauga-
veikluðum unglingum. Einstöku
sinnum sést þó bregða fyrdr
fóliki, sem er myndarlegt á velli.
Matvælaástandið ler í mestu ó-
reiðu. Þar er mikið um svartan
marlkað og ekki einungis á sölu-
torginu, þar sem Ihundruð mis-
yndismanna þjóða fram hinn
mismunandi varning sinn eða
annarra
Hefðursmerki fyrir
Gunnl. heitinn Einars
Frá fiiisiska rauða.
kressisium
¥RIR nokkru barst ræðis-
manni Finna hér á landi
L. Aandersen heiðursmerki
Rauði krossins finnska, sem
sæma átti Gunnlaug heitlnn Ein
arsson iækni.
Heioursskjálið, sem fylgdi
hísiðurspeningnum er undirrit-
að af Mannerheim forseta 4.
júní 1942.
Ifefir ræðismaðurinn nú af-
hent ekkju Gunnlaugs heitins
heiðursmerkið.
Framlh. af 2. síðu.
að öðru leytii en þvú, að' áhæittu
þókunin skylidi hækka.. Til
stuðnings þessu hetfiur hann
fært fram, aið allt til þess tíma
er samið var í septemfoer 1942
halfli alMrei verið greidd áhættu
þókmm fyrir dvöl í höfn í hlut
lausú landi nema beinliínis
heffði verið uim það samið svo
sem um Holland og Relgía á sín
uim tíma. Ekki hafi verið að
sltíku vikið í kröfuiforéfi áfoafna
sfcipa-nma dags. 29. júní 1942 né
að kraía um það gerð í saim-
bandi við sérsamninga þá, er
gerðir voru v'ð áha-fniir -skip-
anna s-u'marið 1942 og við s-amn
ingsgerðina í sept. 1942 ha|i
ekki komftð ftr-am kröfiur um
þ-elt-ta aif sjómaninia- hálifiu o-g
ökki á það minnzt -er samið var
þá. Einni-g telur stiefndi það
s'anna skilning sinn á umdeildu
samuingsákvæði, að eftir að
samið va-r í septemlber 1942 1-ét
■stefnandi fella siaminingirijni fró
5. s-ept. 'inn í eldri samminga,
ivö Sfem' ráð ■ var fyrir gert, o-g
pr-emta þá. H-afi þá í þes-sari út-
gáf-u s-tiefnanda verið haldið
orðialagi 1. gr. saimningsins frá
29. apríl 1941, þar sem talað
er sérstaklega um dvöl í höfrn í
órfi-ðarla-ndi, en ekki tek'ð orðá
lag síðari siamni.ngisi-ns ulm- milli
landasigiliingar. Að þéssari út-
igáfiui hafli s-taðið stairfís-miaður
stefna-nida, sem þátt hafi -t-ekið
í samningnum og því vi-tað vel,
hvað uim var sa-rmið í rau'n og
v-erui. S-tefndi hafi liíika faa-ustið
1942 f-ellt saman samninga við
vélstjóra, stýrimienn, og loft-
iskieytamenn á sk'þumum, sem
voru árangur 'samininga-nna frá
5. sept. 1942. Haifi í þeim verið
-um að ræða s-amskon-ar mism-un
á orða-l-agi og í samimn-gnulm við
stiefna-nda, -en í sa-mffelliimgumná
haldið sarna orðaia-g'i o@ stetf-
andi ger-ði, án þesfe nokkurt sam
band væri þ-eirra á mál-li. Hafi
ekki hvorki fyrr né síðar af
hálfu fa-nmannann-a- k-om-'ð fram
nei-mar a.thuiga-semndir við þessa
framlkvæmd, og texti s'aimning
an-na þó efitir samf-elldnguna
verið und'irritað'ir af eimum
ma-nni frá 'hverju hin-na nefndu
fél-aga. Heldur stefndi því fram
að affi þessu öll-u sé ljós-t um- hvað
hafi í rauin og veru ver-ið sa-miið,
og að samnin-gs að-ilj ar hafli ekki
ætlazt til þess, að efnisbreyting
yrði á áíkvæðum 1. gr. samnings
ins frá 29. apríl 1941 þrátt fyr
ir anima-ð orða-lag. Tel-ur stéfn-
andi að það hefðii þurft að taka
það alveg skýlaus-t flram 5. sept.
1942, ef taka hefð'i átt upp
‘greiðs'lú á áfaættuþókmun fyrir
dvöl í höfm í hlutl-aus-u lamdi,
en orðið .,,miillilandlasiigl'in,gar“
þurfi ekki' að merkja ann-að en
sjálfa sigl'inguna mill-i 1-and-
anna. L-okS' telur ha-nn það ékkr
koma til mála a-ð -áhættuþókn-
un- sé gr-eddd nema um áhættu
sé a-ð ræða.
S-tiefnandi hef-ur mótmælt
fraimangr-e.i-n-dum röfcum stef-n-
anda-. Kveðuir hann því hafa ver
ið haldið' fra-m við sáttan-efnid
þá, er íkom á sammingum 5.
sept. 1942, að áhætituiþóikinuni-n
skyldi miða'st við alila-n tímann
frá því skip il-egði úr íslenzkri
höfn- og þa-r til þaö kæmii heim
á ný. Umrædd útgáfa han-s á
samningunum haf i, orðið svo af
v-a-ngá sta-rfsmanns þess, -er sá
utm. ih-an-a, en gieti ekki íeiitt. tiil
neinna breytinga frá því siem.
um va-r saroið með 1. gr. samn.
frá 5 s-ept. 1942, enda feliist í
þeiirri -grein sfcýlá-uist álkvæðd um
það, a-ð, áhættúiþófcn-U'hi skuli einn
ig greidd fyri-r dV.öl í hl-ut-
laus-u landi. Um hina aðra- samm
inga sem stefndi sá um samfell
ingu á sé það að segja-, að hún
hafi ekfcerf gildi gagnvart sér,
-enda mótmæli rnenn þ-eir, sem
rituðu undi-r hana að þeir hafi
með umdirskrift sinni talið sig
sa-mþyikkja að standa- skyldi ó-
breytt efni 1. gr. samn. frá 29.
aprfil 1941 um- áhæ-ttusvæðin.
Viðkomandi félög hafi: og neit-
að því, aö þau- væru bundin við
undirskrift þessara manna. Þá
ber og þess að gæ.ta að áfaættu
þöknunini sé ekki aðeins igreið'sla
fyrir áhættu-, h-elduir fellst einn
i-g í henni fcaupatriði, en hún
eig-i að sjáLfsögðu að greiðast
m'eð-an umrædd-uir samningur
sé í g-ildi. '
T-elja'ver-ður, að í orðum 1.
,gr. viðbótasaminijngsi'nsi frá 5.
sept. 1942 ,,í milli-laind-a’Siigl'ing^
um“ felisit; iþað', að áhættuþókn-
uin. skuli -greiða bæði þegax skip
er á siglingu milli landa o-g þeg
ar það dvelur í Ihöfn erlendis,
-en-d-a hef-uir greinin veriö skil-
i-n og framkvæmd svo að því' er
ófiriðarlönd snertir. En þá á
þet-ta- eftir orðálag-inui einnig v:ð
um siglingar tfcil la-nda-, sem, ek-ki
eiga í ófriði, þar eð það t'lvik
er ekki sérs.takl-eiga undanskil
ið. Er - orðalag greinarinnar að
Iþessu leyti. ósamrímanlegt orða
lagii 1. gr. áhælt usamn i ngs' ns
frá 29. a-príl 1941 og verðá
greinar þessar þianmg ekkii felld.
ar saman. Eins og áður -get-ur
er svo mælt í 10. gr. samnings
iins frá 5. sept 1942 að hann
sfculi felldur inn í imeginmál gi-ld
andi1 samninga og beinit tekið
f-ram í 11. gr. hans, að 1. gr.
sia-mníiinigsins frá 29. apríl 1941
sé úr igildi fal-lin o-g sömuleiðis
5. gr. sama samnings, sem fjall
ar um áhættuþóknun í strand-
siglinigum, en nú er samið um
með 1. gr. fyrn-efnds samin-in-gs
iins. Af þeBiSU þykir Ijóst a-ð
leggja verður tií igrundvallar
réttarstöðu aðilj-a 1. gr. s-amn-
ingsins frá 5. sept 1942. Kem-
ur þá til atfauiguinar öú fullyrð
imgxsitíef,nda, að það hafi verið
ættlun samnings-aðilja að hin
eldri skipu-n skyld'i haldast um
áhættuisvæ'ði.n þrátt fy-rir breytt
orðalag í siíðas-tnefndumi samn-
iingi. Staðhæfáng stefndar gegn
staðhæfinlgii: umi það, hvaða
kröfum hafi verið haldið fram
við sjálfa samningagerðina og
sker n-efnlt bréf ski-psihafnanna
flrá 29. júrní 1942 ek-ki úr um
það. Efcki verður h-eldur ta-li-ð
að á'ðungireind prentuin og út-
gátfia stefnand-a í saimba-nd.i, við
samtfel-lingu samninganna, geti
breytt skýliau'suim o-g -uindirrit-
uiðum samn-inigi -aðilja-nna, enda
þótt maður sá, sem sá um út-
gtáifuinia væri ein-n úr samminga-
nefnd st-etfnanda, er samifovæ-mt
votto-rði hans. sem -ekki heíur
verið- mótmælt sem ó'sitaðtfestu,
varð þetta atf va-ngá hans.
Sýmt er og að samtfellimg þessi
hefur verið óvan-dvirknisleg
því up-p í hanin- er tekinm upp
siaignarfrestur s-em óvéfengt er,
að b-r-eytt va-r með samningn-
um, frá 5. sept 1942.
Samtfellimg stétfnda á s-amn-
ingumum við vélsitjörána o-g
stýrimennina -getuir heldu-r -ekki
ráðið h-ér úrslituim. Verður þamn
ig e-kki talið, að gegn eindreg-
inn-i- neit-uin stefnand-a o-g ský-
lauis-u orðalagi 1. gr. sammings
j i-ns frá 5. sept. 1942 s'éu: komn
j ar fram iiægar san-n.amir fyrir
i s-taðhæfingum stiefnlda, um þa-ð
hvernig fekilja beri umdeilt á-
kvœði.
j Samíkívæmt þessum, úxslitum
verður dæmit -að í 1. ,gr.; s-amnr-
. ingslns frá 5. sept. 1942 foeri a-ð
i -1-eggija þanrn s.ki!lininig, sem- stetfn
anidi hieldur f'ram og ber því að
tafca démkröf-ur h-ans -ti,l grein-a.
Ein-n dómenda S-igurjöm Jóns
son, getur ekki. -fallizt á þessa
niðurstöðui og gerir grein fyrir
sinni afstöðu f sératkvæði.
Eftir atvikum þykiir máls
kostnaður miega falla niður.
Þriðjudaginn 2. október 1945
Því dæmi-st rétt vera:
Saimkvæmt 1. gr. framam-
grein-ds sam-nings frá 5. Sept.
1942, skal áhættulþ-óknum há-
set'a. og kyndara 80 kr. á dag
þega-r skipin eru- í mi'l-l'la-nr!a-
siglimgum greiðast jn"n! bvrrt
heLdur skipið er á siglingu rn.li'i
la-n-da eða dvelur í höfn. eiiend
is.
Málskostmaöuir falli niður.
Framkvæmd orlofslag
anna...
Framhald af 4. síðu.
anna; en aðalatriðið er þó það,
að í ifllestum ti-lfellum, þar sem
íerðir verkafólks þurfa að -liggja
um, er um ekkert gistihús að
ræða er það geti f-engið ti.1 af-
n-ota. H’Iuti orlotfs-fjárins er var-
ið væri til byggimga á veitimga-
skálum, gæti þvi tálizt fyrir-
fram greiðsia á gistingar- eða
ferðakostnaði orlof'sfólksins.
Hins vegar er víst, að nok'krir
fara al-drei oiiofsferðir; kæmu
þ-eir því til að bera, að þvi leyti,
kostnað af oiiofsferðum ann-
arra. Ennfremur -er líklegl, að
hús oig annað endist lengur en
10 ár. Því til málsbóla kæmi þá
það helzt, að hugsjón þeirra er
áttu upptökim að orliotfslögunum
var -sú, að all't vinnufært fólk
létti af sér áhyggjum startfsins,
tæki sér hvíld frá starfi. og leit-
aði út i nláttúruna, skemmr-a eða
lengra. Um það, hvort 10 ára
tímafoilið- sé sanngjarnt, h-ljóta
að verða skiptar slkoðanir, -en
benda má á, að álgengt er að
þeir eldri bú-a í haginn fyrir
yngri samtíðarmenn og atfkom-
endur, og eriu mj-ög ánægðir
með; og jafnvel því ánægðari,
sem betur var gert.
Hið óbeina íramlag ríkissjóðs
ins trúi ég ekfci að talið verði
óéðlilegit eða- ósanmgjairn.t.
En hvað, sem þessari tillögu
líður, þá er faér pm að ræða mál
efni, sem þarf að ræða, og ráða
til lykta, og vænti ég því, að
flei-ri taki- penna-nn o-g riti um
málið. Að því búnu þurfa full-
trúar nofckurra verka-lýðsfélága
og iðnaðarmannafélaga ásamt
full’trúa tfrá Alþýðusamfoandi ís-
lan-ds og ISnfélaga-sambandi ís-
lands, og ef til vill fleiri stéft-
arsamtökum, að k-oma saman,
gera álylktanir og tillögur, þar á
meðal tillöigur til alþingis, ef
faliis't yrði á það ráð að breyta
fa-llizt yrði. á það' ráð að breyta
orlofslögunum, svo sem faér er
bent á.
Sveinhjörn Oddsson.
HANNES Á HORNINU ,
Framh. af 5. síðu.
pest sé af pósti frá íslandi. Ef ég
þokki ameríksa verzlunarmenn
rétt, þá h-ugsa 'þeir seim- svo, að
úr því að pósturinn ilmar, ætti
það sé þá ekki lagleg -stækja af
vörunum sem þeir framleið'a.“
„ÞÚ HELDUR ef til vill að ég
s-é að ýkja þetta eittihvað, en það
vill svo til, að í sumar hef ég
starffað í næst-stærs-ta bökasafni
Am-eríku, og fáum við þar íslenzku
■blöðin. Varð hávaði mi'kill m-eðal
' starfstfólfcsins, þ-egar síðasti pakk
inn var. opnaður, og varð é£ að
taka á bezt-u andlegu og hum-oris-
isku kröftum mínum til að verj-a
só-ma landsins. Ég vildi ógjarna
stan-da í því aftur, og y-ona ég að
!þú skammlir K,l,utaðeigenidu-r svo
rækilega, að slíkur ósómi komi
ekki fyrir oftar.“
Hannes á liorninu.
llinnin|arkort
Náttúrulækn-
ÍÍagaféSagsiBis
fást ií verzlun Matthildar
Björnsdóttur, Laiugavegi
34 A, Reykjavík.