Alþýðublaðið - 24.07.1946, Qupperneq 6

Múrarar
Nokkra múrara vantar til
þess að múrhúða nokkur
hús í bænum og einnig að
hlaða hús. Úppl hjá
Þórði Jasonarsyni,
Háteigsvegi 18 Sími 6362.
Kjólvesfi
G úmm ísun dhettur
Herra Pullovers
— Slipovers
—■ Prjónavesti,
hneppt.
Drengjahlússur
Ferðatöskur.
„ G E Y S I R " H.f.
Fatadeildin.
Verkamenn
Nokkrir duglegir verka-
menn óskast í bygginga-
vinnu nú þegar til vinnu
í bænum og Kleppsholti.
Löng vinna, mikil eftir-
Vinna.
ÞérÓur Jasonarson
Háteigsvegi 18. Sími 6362.
Smiðir
Nokkrir smiðir ósk'ast til
þess að innrétta hús og
einnig í útismíði, ákvæðis-
vinna kemur til greina. —
Löng vinna og eftirvinna
eftir samkomulagi.
Þéróyr Jasonarson
Háteigsvegi 18. Sími 6362.
Aiþýðuflokkurfnn og almannatryggingar
Framhald af 4. síðu.
átti að lögbjóða skyldutrygg-
ingar fyrir alla launþega undir
ákveðnu tekju- og eignamarki
og frjálsar tryggingar fyrir
flðra. Skyldutryggingarnar nái
til slysa, sjúkdóma, örorku, elli,
ómegðar og atvinnuieysi, og
greiða fastar lögákveðnar bæt-
ur, auk þess sem þær áttu að
sjá fyrir allri sjúkrahjálp.
Frumvarp þetta mætti ákafri
andstöðu og náði ekki fram að
ganga. Hök andstæðinganna
voru þau, að tryggingarnflr
yrðu svo dýrar, að ekki yrði
undir risið, að þær myndu
draga úr sjálfsþjargarviðleitni
fólks og ala upp í því leti og
ómennsku, að sjúkdómar og
Ikvillar myndu aukast o. fl. o.
fl.
Þótt frumvarp þetta næði
ekki fram að ganga, var að því
mikill fengur. Almenningur
gerði sér nú ljóst í fyrsta sinn,
hversu stórkostlegt hagsmuna-
mál o-g réttlætismál trygging-
arnar eru. Deilurnar urðu til
þess að skýra málið og undir-
strika hina miklu þýðingu þess.
Og frumvarpið varð grandvöll-
urinn, sem þaráttan fyrir heild
artryggingum var byggð á hin
næstu ár.
IV.
Við alþingiskosningarnar
1934, eftir iað kosningalögunum
hafði verið breytt, fékk Al-
þýðuflokkurinn tíu þingsæti og
myndaði stjórn með Framsókn
arflokknum. Samkvæmt kröfu
Alþýðuflokksins gerðu þessir
flokkar með sér málefnasamn-
ing, er stjórnarstarfið var
byggt á. Eitt af skilyrðum Al-
þýðuflokksins fyrir samstarfi
var það, iað þegar á næsta ári
yrði sett löggjöf um alþýðu-
tryggingar, og gekk Framsókn
að því.
Ráðherrar voru þrír, tveir
frá Framsókn og einn frá Al-
þýðuflokknum. Skipaði ráð-
herra Alþýðuflokksins, H. G.,
þegar nefnd til að undirþúa
tryggingalöggjöfina og nauð-
synlegar þreytingar á fram-
færslulögum og lögum um rik-
isframfærslu sjúkra manna og
örkumla.
Árið eftir, 1935, voru svo al-
þýðutryggingalögin samþykkt,
og tóku gildi 1. apríl 1936. Virt-
ist þó um hríð nokkur tvísýna
á því, að lögin yrðu afgreidd.
Því var óspart haldið fram, að
undirbúningur væri ónógur og
kostnaöur yrði svo mikill, að
allt myndi fara á höfuðið, því
væri ráðlegra að fresta þessari
lagasetning”. En Alþýðuflokk-
urinn vildi engin eftirkaup eiga
um málið og heimtaði að staðið
yrði við samninginn. Jafnframt
sýndi hann fram á, að löggjöf-
ina yrði að sjálfsögðu að endur-
skoða jafnóðum og reynsla
fengist við framkvæmd lag-
anna, því að tryggingalöggjöf
yrði aldrei fullsamin, heldur
yrði að breytast með breyttum
tímum og breyttum aðstæðum.
Endirinn varð, eins og áður
er sagt, að lögin voru afgreidd,
en þó að ýmsu leyti ófullkomn-
ari en Alþýðuflokkurinn hafði
lagt til, sérstaklega atvinnuleys
istryggingarnar.
Þrátt fyrir þessa ágalla má
hiklaust fullyrða, að setning
alþýðutryggingalaganna 1935
markaði fullkomin tímamót í
félagsmálasögu okkar íslend-
inga og var stórkostlégur á-
vinningur fyrir allan almenn-
ing.
V.
Skilningur almennings á
nauðsyn og nytsemi almanna-
trygginga hefur stórum aukizt
og viðhorfið til trygginganna
gjörbreytzt síðan Trygginga-
stofnunin hóf starfsemi sína.
Nú finnst varla sá maður leng-
ur, sem ekki telur sem víðtæk-
astar tryggingar nauðsynlegar
og æskilegar, a. m. k. í orði, en
þegar alþýðutryggingalögin
voru sett, gerðust ýmsir til þess
að Perjast móti þeim, ekki að-
eins móti lagasetningunni held-
ur og gegn framkvæmd laganna
og reyndu að torvelda hana á
ýmsan hátt.
j Síðan alþýðutryggingalögin
1 voru sett, hafa orðið sitórfelld-
, ar breytingar á högum okkar
j íslendinga. Löggjöfinni hefur
! því verið breytt margsinnis, og
j alltaf til bóta. Slysaitrygging-
arnar og sjúkratryggingarnar
voru endurbættar mjög 1943,
og stríðsslysatryggingin var lög
fest þegar á fyrsta ári stríðsins.
Allar þessar breytingar og um-
bætur hafa fengizt mótstöðulíit-
ið. Og glöggt dæmi um breytt
viðhorf til trygginganna er það,
að á 12 mánuðum, frá því í maí
1944 fil jafnlangdar 1945, voru
stofnuð nærfellt 100 sjúkrasam
lög í sveitum landsins og kaup-
túnum.
' Á þessu ári, 1. apríl 1946,
voru liðin 10 ár siðan alþýðu-
tryggingalögin gengu í gildi og
Tryggingastofnunin hóf starf-
semi sína.
(Framhal á morgun).
flafio er herferð segn rottoplág-
nnni í bænntn.
-----—<-----
Búist er viS isnnt veréi a$ nppræta 90%
af rottumagninn.
DODGE-
fólksbifreið
1940 til sölu og sýnis hjá
Sigurði Steindórssyni,
Bifreiðastöð Steindórs.
UM ÞESSAR MUNDIR er að hefjast í-bænum víðtæk
starfsemi á sviði rottueyðinga og eru taldar miklar
líkur til þess að unnt verði að los<a bæinn að mestu leyti
við rottupláguna eða a. m. k. 90% af rottumagnmu. Samkv.
rannsókn, sem fram hefur farið eru 75,3% allra eign'a
í Reykjavík ásóttar af rottum, en bar við bætizt sorphaug-
ar, strandlengjan, höfnin og lækjárbakkar.
Hingað eru nú komnir frá Bretlandi nokkrir sérfræðingar á
sviði rottueyðinga og meðal þeirra er K. G. Anker Petersen for-
stjóri fyrirtækis þess, er tekið hefur rottueyðinguna að sér. Kostn-
aðurinn við rottueyðingarnar er áætlaður rúmar 366 þús. krónur.
Munu sérfræðingar þessir
dvelja hér í þrjá mánuði og
starfa að rottueyðingunum, en
auk þeirra munu nokkrir ís-
lendingar læra aðferðir þeirra
og aðstoða þá í starfinu.
Sérfræðingarnir hafa aðsetur
í áhaldahúsum bæjarins og hittu
blaðamenn þá að máli nýlega og
sáu hjá þeim byrjun verksins,
en það er í því fólgið, að eitrinu,
eða efninu, sem notað er við
rottueyðingarnar, er hellt í litla
brauðbita, og bitarnir gegn-
vættir í því. Síðan er þeim
pakkað inn í bréf og þeim dreift
út um bæinn, eða á þá staði, þar
sem rotturnar halda sig mest.
Inn við Klepp hafa nú þegar
nokkur hundruð pakkar verið
settir, og má vænta árangursins
eftir nokkra daga, en þar hefur
rottugangur verið mjög mikill.
í viðtali sínu við blaðamenn
rakti K. G. Anker Peter-
sen aðdragandann að því, að
þessar rottueyðingar væru fram
kvæmdar hér og lýsti aðferð-
um þeim, sem notaðar yrðu við
verkið.
Hér fer á eftir útdráttur úr
frásögn hans:
„Þegar ég fyrst dvaldi í
Reykjavík í mars s.l., fékk ég
tækifæri til að ræða við borg-
arstjórann hr. Bjarna Bene-
diktsson, og Hjálmar Blöndal
um ágang rottu á hinar mörgu
ábúðir bæjarins, svo og verk-
smiðjur, höfnina o. fl., og skýrði
ég þeim þá frá því, sem mér
fannst nauðsynlegt að gert yrði
til að haJfa hemil á hinum mikla
rottugangi. Mér var einnig gef-
inn kostur á að skoða hina
ýmsu hluta bæjarins, þ. e. a. s.
strandlengjuna, hafnarsvæðið,
birgðaskemmur, fiskverkunar-
stöðvar, fjölda eigna í bænum,
herbúðir, sem brezku og am-
erísku herirnir höfðu látið eft-
ir sig, ,og loks sorphauga bong-
arinnar, og þá sérstaklega þann,
sem nú er í notkun, vestan henn
ar.
Hinar tiltölulega lauslegu
upplýsingar, sem ég aflaði mér
með þessum athugnum mínum,
leiddu bersýnilega i Ijós, að
rottugangurinn i bænum var
mjög alvarlegur, cg réttlætti
fyllilega algjöra og nákvæma
rannsókn, \ sem gæfi raunhæfa
mynd af ástandinu.
Þetta leiddi til þess, að áður
en ég fór til Engiands náðist
sámkomulag \fJS borigarstjóra
um, að allar fasteignir í Reykja
vík og Seltjarnairnesi skyldu at-
hugaðar nánar, svo að mér yrði
fært að gera endanlegt tiiboð
um eyðingu á rottunni.
Fyrirkomulag skoðunarinnar
var rætt, og mér voru látnir í
té nokkrir ágætir upprættir af
borginni, ásamt Ijósmyndum,
sem teknar höfðu verið úr lofti
og gefa mjög gott yfirlit um
tilhögun þess svæðis, sem við
mundum starfa á, ef ákveðí í
yrði fjöldaéyðing rottunnar.
Aðalskoðunin fór fram í apr-
11, og úrslit hennar fékk ég í
maíbyrjun. Skýrslurnar reynd-
ust að geyma nákvæma athug-
un á sérhverri eign innan
Reykjavíkur og Seltjarnarness,
og með þeim voru mjög ná-
kvæmir uppdrættir, sem reyn-
ast munu ómetanlegir, ef fram-
kvæma á verkið.
4807 eiginir voru athugaðar,
(þar af 376 braggar, sem ým-
ist eru notaðir til íbúðar eða
sem geymslur). 3519 eða 75%
þessara eigna, eru ásóttar af
rottum (og eða músum). Af á-
sóttu stöðunum eru 60,2% skráð
ir með talsverðan eða mikinn
rottugang. Mikill rottugangur
reynist vera í ölum bröggum
herbúðanna, að Skólavörðu-
holtsherbúðunum einum undan
skildum.
Ástæðulaust er fyrir mig að
skilgreina nánar, hve alvarlegt
ástandið er. Tölurnar tala sínu
máli:
75.3% allra eigna í Reykja-
vík ásóttar af rottum, og þar
við bætast sorphaugarnir,
strandlengjan, höfnin og lækj-
arbakkar, og 60.2% alvarlega á-
sóttar.
Þegar ráðist er á slíika rnergð,
er nauðsynlegt að viðhafa að-
ferðir, sem, skilyrðislaust lofa
góðuim árangri, og mieð 20 ára
reynslu í meðferð Ratin-aðferð-
arinnar að baki miér, hika ég
ekki við að halda fram, að að-
ferð iþessi muni gera oikkur
kleiftxað ná til meginisins af
rottmuim á tiltölulega stuttum
tíma.
Þrjár tegundir agns eru
noitaðar:
1. “The Bacteria Culture Ratin’'.
2. “The Squi.il extráet Ratinin.”
3. “The Thallium sulphate de-
lution.” Ratin-auki.
Þar sem Ratin er bakteríu-
gróður, sem rsakar banvæna
sýkingu meðal alls þorra rott-
anna o,g allra músa, án þess að
vekja grunsemdir þeirra, er
hægt að niota það á mjög stóru
svœði, án þess að eiga á hættu
að tvístra roitunurn. Sérbver
móttækileg rotita, scm etur Ra-
tin, ,er dauðans miatur, og um
80—90 brúr.na rotta, (en hér er
aðállega um þá tegund að rarða,
eru. mióttækilegar fyrir Rati.n-
sýkinni. Án þess að gruna hið
minnsta, eta rotturn.ar agn þ,að,
sem þeim er ætlað í fyrstu um-
ferð, því það hefur ekki neinar
kvalir í för raað sér. og það er
ekki fyrr en 10 dögum seinna,
sem áhrifa þess fer qð gseta.
Þær rottur, sem ekki neyta eit-
urisins i fyrstu lotu, smitast ým-
ist með móðurmiólkinni eða
með því að. leggjast á náinn, og
eftir um iþað bil fjórar viikur
hefur sóttm herjað allí byggð-
arlagið og tortímt milli 80—90 %
rottanna, án þess að vekja hinn
minnsta grun mieðal þeirra, sem
eftir lifa. Ratin er mönnurn
venjulegQ sfeaðlaust, en þó verð-
7 manna, lítið keyrð, í prýði-
legu stani, til sölu
Sanngjarnt verð.
Sigurður Steindórsson,,
Bifreiðastöð Steindórs.
ur að gæta sjálfsa'gðrar varúð-
ar, til að forðaist að börn og
ungar skepnur neyti þess, þar
sem dæmi eru til, að slá'k van-
ræksla befur orsakað veikindi.
Þau 10—20%, sem eftir lifa,
eru ónæm tfyrir Ratini, ag néyta
verður því annarra bragða. Á
þessar rottur höfum við hugsað
okkur að nota Ratinin. Þrátt
fyrir það, að vera hættulítið
mönnum ag Mfi annarra dýra,
þá verkar það 100v% á rottur. en
þó auðvitað aðeins á þær, sem
neyta þesis. Það er not'að að
liðnu því 4 vifen'a tíftSáhili, sem
Ratini er ætlað að venka á.
Að þessu laknu fer fram
svipuð yfiríerð mieð Ratinin, og
er það aðeins notað, þar sem
enn verður vart við rottur, og
loks er þetta endurtekið með-
Ratin-aufca. Þegar þriðju um-
ferð er lokið, ættu að minns'ta
feosti. 90% álra fasteigna í
Reykjavík að vera lausar við
rottur (við höfum náð allt að
99% árangrí í mörgum þeim
hongum, sem við höfum fengist
við). Félagið hefur hugsað sér
að sencLa hingað þrjá sína
reyndustu og færustu stjórnend
ur ifrá Störa-Bretlandi, en þeir,
eru I a ndshlut afors't jór ar ni r í
suðvesitur-Englandi, Mr. S. P.
Caunitlett, í norður-Bretlandi,
Mr. A. Stanway, og í Skotdandi,
Mr. G. A. Wiliison. Auk þeirra
kæmu. nokkrir af þeirra rey r.d-
ustu verkstjórum o.g umsjónar-
mönnium, sem állir hafa verið í
þjónustu fyri.rtækiisdns í meir en
15 ár. Einnig er hugmyndin að
láta leiðangri þessum í té 4 eða
5 af bílum félaigsins, svo hægt;
verði að framkvæm'a verkið
fljótt, liðlega og skörufliega.
Fyrirtækið mun ábyrgjast
90% allra faisteigma í borginni
rottulaus vi.ð lok leiðang.ursins.
En ef svo iskyldi ekki reynast,
er bæjarfélaginu heiihilt að
að draga 10% af ofangreindum
kostnaði frá síðustu greiðslunni.
En mér er óhætt að fuXlyrðia, að
það eru mijög litlar líkur itil, að
rfcil frád'ráttar komi, því- ég er
sannfærður uim, að okkur muni
takast að ná settu marki.
Athugasemdir vegna sorphauga
bæjarins.
Töiluverðu' æti er hent. á haug-
ana, án þess að ráðétafanir séu
gerðar >t;íl eyðingar þess. Síaður
þessi hefur því skilyrði til að
vera klafestöð fyrir rotíuir og
hæna þær að sér.
Við leggju-m til, að fealki verði
dreift yfir baugana nokkru áð-
ur en eitrun fer fram, fil ,að
eyðileg.gja sem allra mest æti.
og Xeggjum við eindregið til, að
úrgangi verði ráðstafað annars
S'taðar á mteðan á hreinsun þess-
ara sorphauga stendur.
Þegar rottueyðinigunni. er lok-
■ið, væri mjög ráðleigt að setja á
* :.n sorpeyðingarstöð, sena þá
sérstaklega tæki við öllu því.
sem ætilegt royndisit.“