Alþýðublaðið - 08.09.1946, Blaðsíða 4

ALÞÝÐUBLAÐSÐ
Sunnudagur 8. sept. 1946
4
-----------------------<►
jfUjjíj&uMaöið
Útgefandi: Alþýöuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Símar:
Bitstjórn: 4901 og 4902.
Afgreiðsla og auglýsingar:
4900 og 4906.
Aðsetur
í Alþýðuhúsinu við Hverf-
isgötu.
Verð í lausasölu: 50 aurar.
: Sett í Alþýðuprentsmiðjunni
Preníað í Félagsprentsm.
------------------------&
Stefnubreyting
i Washington.
ÞAÐ leikur ekki á tveimur
tungum, að Sambúð stórveld
anna, sem sigursæl urðu í
styrjöldinni, Rússlands og
Vesturveldanna, hafi versn-
að mjög alvarlega undan-
farna mánuði. Þ,að hefur sýnt
sig, svo að ekki verður um
villzt, í nýjum og nýjpm mis-
klíðarefnum viðs vegar um
2reim, en þó sérstaklega í
Evrópu og í Vestur-Asíu, mis
iklíðarefnum, sem ekki heíur
tekizt að ná neinu tryggiíegu
samkomulagi um.
Það má í þessu sambandi
benaa á yfirgang Rússa við
Iran og olíuvinnsluréttindin,
sem þeir knúðu fram sér til
handa þar, kröfur þeirra
um herstöðvar við tyrknesku
sundin, hinar síendurteknu
ákærur þeirra á hendur
<3rikkjum og kröfu hinnar
íkommúnistísku leppstjórnar
í Búlgaríu til griskra landa
við Eyjahaf, landakröfur
hinnar kommúnistísku lepp-
síjórnar í Júgóslavíu á kostn
að Ítalíu fyrir botni Adria-
hafs (Triest) og árásir henn-
ar á amerískar fárþegaflug-
vélar þar, svik hinnar komm
únistisku leppstjórnar á Pól-
Inadi við gefin loforð um
frjálsar kosningar og lýðræð
islegt stjórnarfar þar i landi,
c-g siðast, en ekki sízt, svik
Rússa við gert samkomulag
'urn sameiginlega efnahags-
lega stjórn hins hertekna
Þýzkalands.-
. Þannig hafa deiluefnin
hlaðizt upp undanfarna mán
uði, og öll eru þau óútkljáð
enn. Það er ekki þesslegt, að
til öruggs friðar sé boðið í
náinni framtíð.
í sambandi við þessar vax-
andi deilur með Rússlandi og
Vesturveldunum hafa erlend
iblöð, þar á meðal „Social-
Demokraten" í Kaupmanna-
ihöfn, nýlega flutt þær fregn-
1r frá Washington, að róttæk
■v tefnubreyting hafi verið á-
h.veðin þar í • afstöðunni til
Rússlands, steínubreytingu,
; :em að þvi rniði, að stöðva
’.hinn vaxandi yfirgang Rússa.
Bandaríkin hafa að sjálf-
::.ögðu orðið fyrir miklum
vonbrigðum af framkomu
,’Rússa eftir alla þá miklu
íjálp, sem þau veittu þeim
't ófriðinum, engu síður en
iBretum, og eftir þá tilraun
til einlægrar samvinnu við
þá, sein. þau hafa gert síðan
á ófriðarárunum. Forustu-
xaenn Bandaríkjanna eru
sagðir líta svo á,' að Rússar
hafi raunveurlega rofið þá
Ferðalangur kemur í beeinn. — Theodór Frið-
riksson talar við mig. — Bréf um veginn til Kefla-
víkur og óhreinsaðar braggarústir.
ÉG HÍTTI Theódór rithöfund,
vin niÍRn, Friðriksson. Hann er
yngri en hann var í vor, irteð
sól os sumar í angum og létt-
leiki smaladrengs er yíir ölium
hreyiingum. — Hann hefur
ferðazt niikið í sumar, farið í
langfei’ðahifreiðum, jeppum, á
hcstuxa cg jafnví! flogið í fyrsta
skipti.
IIANN VAR ÁNÆGÐUR.
Guð gáf honum ætíð það veður,
sem hann kaus. Hann fór um
fagrar, búsældarsveitir, heiðar,
hraun cg i’.'ræfi — og &in-u sinni
kom ha-nn jafnvel í einhvers
konar útilegumannadal, „Nú
væri gott að fá reglulega bik-
svarta útilegumannaþoku,11
sr.gði ég við sjálfan mig. Og
'hveð heldurðu maður? — Hún
kcm biksvört. Svo vildi ég hana
■e.kki iengur, vildi :cá sólskin —:
og fékk bað!
JÁ, SVONA GEKK ALRT.
Gaman að beimsækja bændurná
— bæði þá gömlu og nýju. Þeir
igcmlu greifa skegg sitt og
íhuga, en hinir ungu asskotast
terhauiaðir í jeppanum um
aliar trlssur. Svo kom ég að bæ,
og þár var hægt að veiða á
stöng út um stofugluggann. Æ,
þetta eru. r.ú hálfgsrðar öfgar —
en af hlaCvarpanum er hægt að
veiða. Það er satt. Ég óð í grá-
víði, gúlviði, bláklukkum og
blómgresi.
ÞAÐ EIl GOTT að fara úr
flcsmublum, írá silkikjólum og
af malbibi og fara til fó'lksins.
Hjá • því finnsí mér ég finna
ísiand — hið gamla og góða ís-
lan-d; en rnér finnst of fáir hugsi
of mikið fyrir of marga. Já, svo
er nú það!“ Og um leið og Theó-
dor sleppti síðasta orðinu,
hléypti hann brúnum. og það
kcm eir.hver áhyggjusvipur á
andlilið.
J í KEFLAVÍK SKRIFAR:
„Ég vildi gjarnan biðja þig að
kcma á framíæri fyrirspurn frá
okkur Suðunesjamönnum tiT
hlutaðeigandi aðila: Þannig er
mál mieð vexti, að þjóðvegurinn
fýrir sunnan Hafnarfjörð er í
mjt'ig lélegu ástandi, svo að alls
ekki verður við unað öllu leng-
i'.r. Það er margt, sem mælir
gegn því að slíkt sé lá'tið við-
gangast og skal þá fyrst bent á
þann. óliróður, sem á okkur kann
að verða borinn af þeim erlendu
gestum, sem heimsækja Kefla-
víkurflugvöllinn og aka svo eitt-
hvað inn í landið. Fyrstu kynni
þeirra af akvegum íslands eru
ckki bægileg.
I‘Á SKAL NEFNA ÞAÐ
TJÓN, sem bifreiðastjórar
verða fyrir, vegna óeðlilegs
slits á tækjúm þeirra og vinnu-
taps. Þá má ekki gleyma ör-
I ygigishlið málsins; — en á veg-
um, sem eru eins breiðir og veg-
urinn á milli KefLavíkur og
Reykjavíikur má reikna með að
greitt sé keyrt, og má ekki miik-
ið koma fyrir á slíkum torfær-
mn svo að illa fari, ef annað
framhjólið fer ofan í holu,
stýrisás úr sambandi, brot eða
eilthvað ■ smáveigis og bíllinn
getur legið á hvolfi í djúpri
hraur-holu og ómicigulegt er að
ssgja um hvernig kynni að fara
fyrir þeim lífverum, sem innan-
borðs væru.
sáttmála, sem gerðir voru í
Yalta cg í Potsdam, cg stefni
nú að þvi, að grafa ræturn-
ar undan valdi og áhrifum
Vesturveldanna. svo o.q und-
an lýðræðinu, hvar vetna um
'heim; í þvi skyni séu þeir
'alls staðar að leita að snögg-
um blettum i varnarkerfi
Vesturveldanna til þess að
þenja út völcl sín og lepp-
ríkja sinna eins cg sífelldar
landakröfur þeirra og klögu-
mál bera vott um.
Það eru slik vélráð, sem
Bandarikin eru nú sögð stað-.
ráðin í að binda enda á.
Úrslitakostirnir, sem Banda
ríkin settu Júgóslaviu á dög-
unum út af árásunum á hin-
ar amerísku farþegaflugvél-
ar, og hin ákveðnu mótmæli,
sem þau sendu til Moskva
gégn kröfum Rússa um her-
stöðvar við tyrknesku sund-
in, og til Varsjá gegn svik-
um kommúnistástjórnarinn-
ar þar við gefin loforð um
frj(álst stjórnarfar og frjáls-
i,ar kosningar á Póllandi, eru
með miklum likindum talin
vottur um hina nýju stefnu
í Washington. Það er jafnvel
ekki talið óhtigsanlegt, að hin
ameriska ílotadeild, sem ný-
lega er komin inn í Miðjarð-
arhaf cg ætlar alla leið til
Grikklands, eigi að vera Rúss
um og leppríkjum þeirr.a
nokkur vísbending um. að
það séu takmörk fyrir þvi,
hvað Bandarilcin láta bjóða
sér, og að það sé að minnsta
kosti ekki af neinni veikleika
tilfinningu, að þau hafa ver-
ið fús til einlægrar samvinnu
hingað til.
En það er athyglisvert, að
Bandarikin hafa samtimis
stefnubreytingu sinni gagn-
vart Rússum og leppríkjium
þeirra sýnt fullkomna tryggð
við hugs.jón hins nýja þjóða-
bandalags og lagt jafnvel
enn meiri áherzlu en áður á
hlutverk þess sem sameigin-
legrar öryggisstofnuniar til
verndar friðinum. Þau,, hót-
uðu ekki Júgóslaviu, að gripa
til neinna gagnráðstafana
upp á sitt eindæmi, heldur
aðeins að skjóta deilumálinu
út af árásunum á hinar ame-
rísku flugvélar til úrskurðar
og aðgerða þjióðabandalags-
ins. Það sýnir, að Bandaríkj-
unum er full alvara, að
halda friðinn meðan unnt er,
þó að þau hins vegar ætli sér
bersýnilega ekki að láta gera
hann að neinu skálkaskjóli
valdas.júkra einræðisherra,
sem ganga nú, eins og Hitler
á árunum fyrir styrjöldina,
með rýting ófriðarins falinn
í ermlnni til þess að bregða
honum á loft, þegar þeim
þykir tækifæri til komið.
í dag klukkan 5 keppa 'hinir sigursælu meisí-
arar, er sigruðu danska landsliðið gegn úr-
valsliði Reykjavíkurfélaganna.
SÁUÐ MD ÞÁ VINNA DANINA.
KOMIÐ OG SJÁIÐ SKEMMTI-
LEGA KNATTSPYRNU.
LEMSTRUN OG DAUÐI eru
mjög eðlileg afieiðing lélegra
vega, einkum fyrir ókunnuga,
sem þekkja ekki veginn, en
gætu reiknað með að hér væri
um góðan veg' að ræða þar sem
þetta er einihver helzta um-
ferðaæð landsins. Ástæðan fyrir
þ’essu bága ástandi er sú, að um-
ferði'n er geypileg, bæði af í:s-
lendingum og' setuliðsmönnum,
og svo hitt, að við'haldið er sára
lítið eða ekkert.
ÞEGAR MAÐUR spyrst fyrir
um hverju þetta sé að kenna,
þá fær maður þau s'vör, að
vegamálastjór.nin telji að setu-
liðsmenn eigi að halda veginum
við, en hins vegar telja setu-
Liðsmenn að íslendingum beri
að gera það. Úr þessu verður að
fást skorið, og síðan verður það
krafa okkar Suðurnesja-manna,
að þjóðvegunum fyrir sunnan
Hafnarfjörð verði haldið við
ekki síður en öðrum þjóðvegum,
við eigú'm heimtingu á því.
OG ÞÁ VÆKI sennilega liægt
að fá svar um það hjá sömu að-
ilum, hverjum ber að hreinsa
burtu braggarústirnar á Stap-
anum og fyrir ofan Ytri-Njarð-
vík. Það eru nú margir mánuðir
síðan að braggar þessir brunnu,
en ekki virðist neitt hafa verið
hreinsað um rústirnar og ekki
verðux langt að bíða þess, að
járnarýjurnar fari að fjúka, og
verða þá bæði til skammar og
ekaða.“
BLAÐIÐ DAGUR á Akur-
eyri flutti um mánaðamótin
athyglisvert viðtal við Dr.
Skúla Guð.jónsson um mann-
eldisrannsóknir og þýðingu
þeirra. í þessu viðtali segir
hinn kunni vísindamaður
meðal annars:
„Menn gera sér stundum ekki
ljóst, hversu ’geysiþýðingar-
mikið starf húsmóðurinnar er
fyrir þjóðarbúskapinn allan.
Húsmóðirm hefur í milli hand-
anna mikinn, hluta fjármuna
allra þjóða. Hún kaupir inn,
stjórnar verzlun heimilanna.
Það skiptir ekki litlu máii.
hvernig það er gert. Og hús-
móðirin gegnir ennþá ábyrgðar-
meira starfi. Hún befur í hendi
sinni viðurværi fjölskyldunnar
— heilbrigði hennar og þroska.
Húsmóðurstarfið er áreiðanlega
eitt af ábyrgðarmestu störfum
hvers þjóðfélags. Góð menntun
húsmæðranna til þ’ess a'ð takast
á hendur sitt vandasama hlut-
verk, er geysilega þýðingar-
mikið atriði fyrir allar þjóðir.
Þetta bafa m'enn ekki ævinlega
gert sér ljóst, en nú er að verða
breyting á því. Hinn nýi há-
skóli í Árósum sýnir á'huga
Dana fyrir þessum efnum.“
Því næst segir Dr. Skúli:
„Ég hef ekki gert vísindaleg-
ar rannsóknir hér, en mér þykir
líklegt, að hinn einfaldi, kjarn-
mikli, íslenzki sveitamatur, ali
upp vel byggða og þroskaða ein-
staklin-ga, eins og í sveitunum í
Færeyjum, en ástandið sé eitt-
hvað lakara í bæjum og þorp-
um, þar sem dósa- og pakka-
maturinn, kökurnar og sætindin
eru í meiri hávegum. — Vel á
minnzt, kökurnar og sætindin.
íslendingar ættu að finna upp
aðrar góðgerðir en kaffi og
kökur. Kökubaksturinn hér á
landi er skelfilegt fyrirbrigði.
Tíu til tuttugLi tegundir af þessu
eru bornar á borð. Það er óskap-
iegt að huigsa til þess hvað mik-
il fyrir'hjc'fn og stórir fjármunir
fara í þetta, svo að ekki sé
minnzt á óhollustuna og skað-
semina. í Danmörku — en það-
an mun þessi siður kominn
hingað — berjumst við á móti
þassum kökubakstri og upp-
S'kriftafargani með oddi oig
eggju og okkur verður nokkuð
ágengt. En það mun taka langan
tíma að útrýma þessum ósið.
Eins þyrfti að fara hér. Hefja
baráttu gegn þessum landlæga
ófögnuði. Finna upp einhverjar
aðrar hollari og hentugri góð-
gerðir handa kunningjum og
vinurn, en kaffi og kökur. —
Annars virðist mér að menn
hafi m-eira en nóg fyrir siig að
leggja, þótt sjálfsagt skorti hér
eins og annars staðar á, að menn
n-oti sér það sem fyrir hendi er
á sem h’eppilieigastan hátt. Tök-
um t. d. ostinn iþessa dásamlegu
fæðu. Þið framleiðið mikið af
osti, en neytið hans hvergi
næri nógu mikið. E. t. v. þyrft-
uð þið að framleiða fleiri osta-
tegundir. Nú, þá má nefna síld-
ina, sem allir vita að er sjald-
séð á ísienzku matborði. Síldin
er úrvals fæða og engir hafa
betri aðstöðu til að nota sér
hana en íslendmgar.
Ég sá um dagi'nn unga hús-
móður koma in.n í matvörubúð
og kaupa fiskibolludós í matinn
'handa fjölskyldunni. En út um
gluggann á búðinni blasti við
síldarslöiltun á plani, og þar var
hægt að fá ódýran miðdegis-
verð, sem að niæringargildi var
margfaldur á við bollurnar, sem
keyptar voru fyrir ærið fé.
Svona mætti lengi telj-a.
Frh. á 7. síðu.