Alþýðublaðið - 08.09.1946, Blaðsíða 7

ALÞÝPUBLAÐIÐ
Fræg málsvörn Lincolns
7
Við þökkum hjart-anlega öttlum þeim', semi á margvís-
legan hátt auðsýndu
Halldórið i¥iagnúsdóitur
frá Brúarhrauni,
kærleika í sjúkdómi hennar og síðast við útför hennar.
Guð bessi yður öli. :
Valgerður Erlendsdóttir,
Jóel Fr. Ingvarsson.
Sunnudagur 8. sept. 1946
*--------------------;---~ > ,
Bærinn í dag.
4—-------------------------«
Næturlæknir er í Læknavarð
stofunni, sími 5030.
Helgidagslæknir er Kristján
Þorvarðarson, Skúlagötu 54,
sími 4241.
Næturvörður er í Laugavegs-
apóteki.
Næturakstur annast Hreyfill,
sími 1633.
ÚTVARPIÐ:
8.30—8.45 Morgunútvarp.
11.00 Messa í Dómkirkjunni
(séra Jón Auðuns). 12.15—13.
15 Hádegisútvarp. 14.15—16.30
Miðdegisútvarp (plötur), 18.30
Barnatími (Pétur Pétursson o.
fl.). 19.25 Tónleikar: Dapnis og
Chlóé eftir Ravel. 20.00 Fréttir
20.20 Samleikur á flautu og pí-
anó (Árni Björnssoni og Fritz
Weisshapel): Sónata í F-dúr eft
ir Handel. 20.35 Erindi: Hver
eru íslenzku handritin bezt kom
in? (Sigurður Nordal prófes-
sor). 2105 Tónleikar: íslenzkir
kórar (plötur). 21.15 Lög og létt
flhjal (Pétur Pétursson, Jón M.
Árnason o. f1.). 22.00 Fréttir 22.
00 Fréttir. 22.05 Dagslög (plöt-
ur).
Á MORGUN:
Næturakstur annast Litla bíl-
stöðin, simi 1380.
UTVARPIÐ:
8.30—8.45 Morgunútvarp. 12.
10.—13.15 Hádegisútvarp. 19.25
Síldveiðiskýrsla Fiskifélags ís-
lands. 20.00 Fréttir. 20.30 Þýtt
og endursagt (Emil Björnsson
cand. theol.). 20.50 Lög leikin á
saxofón. 21.00 Um daginn og
vieginn (Vilhjálmur S. Vil-
hjálmsson). 21.20 Útvarpshljóm
svei'tin: Frönsk alþýðulög. —
Einsöngur (frú Sigríður Sigurð
ardóttir frá Aranesi. 21.50 Tón-
ileikar: Úr „Ragnarökum" eftir
Wagnes (plötur). 22.00 Fréttdr.
Létt lög (plötur).
Fríkirkjan
messað í dag kl. 5 sd. Séra
Árni Sigurðsson.-
Fimmtug er á morgun
Guðbjörg Jónsdóttir, Þórs-
götu 17.
Fimmtug
er á morgun, mánudag, Krist-
jana S. Helgadóttir, Freyju-
götu 10.
Þakkir.
Við konurnar, sem dvaldum
að Laugarvatni vikxma 26. ág.
til 2. sept., á vegum Mæðra-
styrktarnefndar, þökkum af
hjarta þeim góðu konum, sem
að boði þessu stóðu svo og þeim
sem með okkur voru þar eystra
og gerðu allt, sem í þeirra valdi
stóð, til þess að gjöra okkur ver
una sem ánægjulegasta. — Við
sem í dægurþrasinu sjáum oft
ekki annað en alvöru lífsins,
íkunnum að meta hvern sólskins
blett, sem við finnum. Því þökk
um við hinum kiærleiksriku
konum alla þeirra gæzku og vel
vild. — Guð launi þeim og
styrki starf þeirra. — Konur,
sem dvöldu að Laugarvatni.
Bólusetning gegn barnaveiki
fer fram daglega á Heilsu-
Vemdarstöð Rvíkur (Barna-
verndinni) Templarasundi 3. —
Fólk, sem óskar að fá !börn sín
bólusett, er beðið að tilkynna
það í síma- 5967 frá kl. 9—10
f. h. alla virka daga, og verður
þá nánar tiltekið hvenasr bólu-
setningin geti farið fram.
Framhald af 5. síðu.
sem minnist þessa unga pilts,
en nafn hans er Abraham
Lincoln.
Hann var að koma heirnan
að, 22 ára gamall og varð að
sjá sér farborða eftir beztu
getu. Á þessum tímum var
knappt um peninga og næsta
erfitt að fá atvinnu.
Um haustið, seint um
kvöld, eftir að hann hafði
gengið langan veg í at'vinnu-
leit, heyrði hann axarhljóð í
skóginum; hann rann á hljóð
ið og kom að bjálkakofa.
Þetta var ósköp fátæklegur
kofi, jafnvel þó um frum-
byggja hafi verið að ræða.
Strigi vaf þar fyrir glugg-
um í glers stað, og það vaf
aðeins eitt herbergi niðri og
smáloftherbergi uppi. Eftir-
væntingarfullur barði hann
að dyrum og bað um húsa-
skjól.“
Hér gerði ræðumaður hlé
á máli sínu, bros leið yfir
andlit hans, um leið og hann
dvaldi í huganum við kærar
endurminningar.
tókur. Eigandi kofans let
gestinum allt í té, sem, hann
hafði. Hann bauð hinum
þreytta unga manni inn. Þar
léku sér tvö smábörn á gólf-
inu, en húsfreyjan sat við ar-
inn með hvítvoðung í fang-
inu og var að svæfa hann.
Að loknum kvöldverði klifr-
aði gesturinn upp mjóan
stiga upp á loftið, þar sem
hann átti að sofá. Morguninn
eftir þakkaði hann fyrir gest
risnina með handabandi, en
spurði jafnframt ’hvort hann
gæti fengið nokkra vinnu.
Jú, það var hægt, svaraði
maðurinn, ef hann vildi
stunda skógarhögg. í fimm
vikur dvaldi ungi maðurinn
i bjálkakofanum í skógihum.
Hann vann með föðurnum að
skógarhöggi; en hjálpaði móð
urinni þess á milli innanhúss,
auk þess, sem hann lék sér
við litla glókoll. Aldrei hafði
hann lifað eins hamingjuríka
daga eða verið eins létt um
hjartaræturnar eins og þær
vikur, sem hann dvaldi
þarna.“
Verjandinn tók nú jakka
sinn, leitaði eftir einhverju í
vösum hans, en áheyrendurn
ir fylgdu með athygli hverri
hans hreyfingu; loks dró
hann bréf upp úr jakkavas-
anum.
„Hinn ungi maður, sem nú
var kominn í miikla þakklæt
isskuld, komst síðar vel á-
fram. En eftir því, sem unnt
var, hefur hann — hef ég —
haldið sambandi við þessa
gömlu og góðu vini mina, en
hin síðari ár hef ég haft marg
víslegum störfum að gegna,
og misst sjónar á þeim. En
fyrir siuttu síðan fékk ég
þetta hér“, og hann hélt bréf
inu uppi þannig, að allir á-
heyrendurnir mættu sjá það.
„Þetta er bréf frá konu
þeirri, sem bauð þreyttan og
einmana, ungan mann vel-
kominn i fátæklega húsið
sitt. Maður hennar er látinn
fyrir nokkrum árum og hin
eldri börnin einnig. En móð-
irin, sem sat við arinn og
vaggaði barni sínu í svefn“,
'hann sneri sér við og benti
á hina smávöxnu og feimnis-
legu konu, og það leit helzt
út, sem hún vildi gera sig
ósýnilega v — ,yhún situr
þarna við 'dómgrindurnar.1
Hann lét hina útré'ttu
hönd sína falla, en leit hvasst
i áttina til piltsins, sem
draup höfði.
„Og hið litla barn, það er
hann, sem nú er hér ákærð-
ur fyrir morð.“
í hinum þéttskipaða áheyr
enda sal heyrðust nú sumir
grípa andann á lofti; kona
flutti sig órólega til á bekk;
maður ræskti sig. Svo varð
algjör kyrrð; verjandinn not
færði sér þögnina, og lét
hana taia máli sínu. Hún ork
aði meira á hugina en orð
gátu gert. Allir áheyrendurn
ir stóðu sem á öndinni.
„Mörgum sinnum“ —
hann talaði eins og hann væri
að hugsa upphátt — „hef ég
minnzt þessa tíma, þar sem
tekið v.ar á móti mér af svo
mikilli vináttu og góðvild, af
þessu fátæka fólki, og ég 'hef
beðið guð að gefa mér tæki
færi til endurgjalds. Og þeg-
ar mér barst þetta bréf í
hendur, var ég þess fullviss,
að guð hafði bænheyrt mig.
næði því takmarki, sem ég
hef keppt að um árabil. Ég
átti a ðflytja ræðu, sém eftir
öllum sólarmerkjum að
dæma hef ði annað hvort
þýtt sigur eða ósigur fyrir
mig á stjórnmálabraut minni.
En ég fórnaði með gleði vænt
anlegúm vegtillum, ef það
mætti !verða til þess að hægt
væri að bjarga piltinum. En
björgun hans liggur nú í yð-
ar höhdum“, og hann íeit
hvasst til kviðdómendanna.
„Háttvirtu kviðdómendur,
begar ég hóf mál mitt, sagð-
ist ég ekki myndi fara troðn-
ar slóðir í vörnum mínum.
Ég sagðist engin sönnunar-
gögn leggja fram um sak-
leysi ákærða.
Ég hef aðeins sagt sögu.
En þér vitið, að á því aldurs-
skeiði, sem aðrir piltar stund
uðu nám, og halda á bók og
ritstíl, mundaði hann vinnu-
verkfæri fullorðinna, — með
al annars verkfæri, sem varð
upphaf ógæfu hans. Yður er
einnig ljóst, hvernig að full-
tíða maður gerði honum allt
til miska og stríddi honum á
allar lundir, þar til hann
missti iStjórn á sér. Allt þetta
vitið þér eins vel og ég.
Ég fer aðeins fram á við
yður, að þér meðhöndlið
þennan pilt eins og þér mund
uð meðhöndla yðar eigin son
undir svipuðum kringum-
stæðum. Að svo mæltu legg
ég líf hans, með fullu trausti
í yðar hendur, og hef lokið
máli mínu.“
Abraham Lincoln settist
niður.
Skömmu síðar yfirgáfu
kviðdómendurnir réttarsal-
inn, til þess að bera saman
róð sín. Hálf klukkustund
leið — að henni liðinni komu
þeir aftur. Smávaxna konan
!sem sat uppi við dómgrind-
urnar, spennti greipar, varir
hennar bærðust og tár stóðu
í aúgum hennar.
Dómsfulltrúinn sneri sér
kviðdómendunum og spurði:
„Hafa hinir háttvirtu kvið-
dómendur komið sér saman
um málsniðurstöður.“
„Já,“ svaraði formaðurinn.
„Hvernig hljóðar dómur-
inn? Sekur eða saklaus?“
Nokkrar sekúndur liðu; í
salnum ríkti algjör kyrrð,
svo að heyra hefði mátt flugu
anda. Smávaxna konan starði
á formann kviðdómendanna;
og allra augu beindust að
honum. Það var aðeins einn,
sem eftir engu virtist taka,
ljóshærði pilturinn — hinn
ákærði.
„Ekki sekur“ sagði, formað-
urinn- Þá kváðu við dynjandi
fagnaðaróp um allan salinn.
Abraham Lincoln sá pilt-
inn standa upp en falla síðan
í ómegin, hann ruddist til
hans, tók hann í fang sér, og
rétti hann yfir dómgrindurn-
ar til móður hans, sem tók
hann mjúklega í faðm sér,
vaggaði honum og kyssti
hann, rétt eins og í gamla
daga. Allír vildu komast til
hennar til þess að þrýsta
hönd hennar og óska henni
til hamingju. En Lincoln
hélt þeim frá.
„Drengurinn hefur fallið í
ómegin“, sagði hann, og hann
bætti við brosandi: „Hún hef-
ur fengið barnið sitt aftur.
En útvegið piltinum glas af
vatni.“
Hér lauk gamli maðurinn
frásögn sinni. Eftir augna-
bliks þögn, hélt hann áfram:
„Auðvitað getur slíkt sem
þetta ekki átt sér stað á vor-
um dögum, og ég held ekki,
að neinn hefði. getað gert.
þetta nema Lincolp. Hann
þekkti áheyrendur sína og
kviðdómendurna, og hann
hafði séð inn í hugskot dóm-
arans.
Hinn maðurinn horfði for-
vitnislega á gamla manninn.
„Leyfist mér að spyrja,
hvar hafið þér heyrt þessa
sögu? Frásögn yðar var svo
lifandi — rétt eins og þér
hefðuð verið þátttakandi í
viðburðinum. Ef til vill vor-
uð þér í réttarsalnum?“
Hin skíru, dökku augu
gamla mannsins glömpuðu,
hann brosti, eins og hann
væri að brosa hálfa öld aftur
í tímann, til kunningjanna,
sem nú voru fyrir löngu
horfnir fyrir fullt og allt. Svo
svaraði hann:
„Ég var dómarinn-“
í réttarsalnum
í Nurnberg.
Framhald af 5. síðu.
ur og raunalegur á svip. Tók
ég stérstaklega eftir honum,
því að í matarhléinu rétt á
eftir stóð hann upp og gekk
út, en tveir amerískir her-
menn gengu með honum.
Keitel er maður í tæpu með-
allagi, gráhærður og með
skarpa andlitsdrætti, en
göngulagið var ákveðið og
hermannlégt.
Seyss-Inquart var nánast
fýlulegur á svip og datt ekki
af honum né draup, en hinn
kunni Gyðingahatari Julius
Streicher sat allan tímann,
sem ég horfði á hann, aftur
á bak í sæti sínu, og var eins
og heyrnartólin hefðu límzt
yfir eggskallað höfuðið..
Hann vixtist haldinn full-
kominni bölró. Neurath sat
innarlega og sá ég ekki nema
öðru hvoru til hans, en hann
virtist ekki miki.ð breyttur,.
og var á honum eins. og ein-j
hvers konar embættismanna-:
eða ráðuneytissnið-
Öðrum tók ég líti.ð eftir,
enda þurftum við að hafa
hraðann á, viðáttum langa
leið fyrir höndum. Og um
leið og ég stóð upp, sá ég, að
flestir sakborningarnir voru
risnir úr sætum sínum og
farnir að taka upp matar-
pinkla sína þarna inni, því
að stutt matarhlé átti að
vera.
Þegar ég kom ni.ður stig-
ann og gekk fram hjá aðal-
dyrunum að salnum, sem.
voru opnar, gægðist ég inn-
fyrir, fy-rir einhverja sér-
staka vinsemd varðarins, sem
þar stóð. Göring stóð þar, á
að gizka tvo metra frá mér,
Hann stóð þar og var að tala.
við Jodl hershöfðingja, sem
er frekar rauðbirkinn og hýr
á svip. Báðir stýfðu bjúgu og
brauðbita út hnefa og skegg-
ræddu. Enn hló Göring að
einhverju og hallaði aftur
höfðinu í kátínu. Ei.tt andar-
tak leit hann á mig. Mér
fannst augu hans vera eins og
„útfljótandi“, þau horfðu á
mann, en þó ekki, einhvern
veginn fjarræn. En ég sá, að
þetta var andlit gamals
manns, þreytulegt og herjað.
Svo stjakaði. vörðurinn við
mér; ég flýtti mér niður stig-
ann á eftir félögum mínum,
út í sólina, burt frá þessum
stað, þar sem svo hryllilegir
hlutir hafa verið afhjúpaðir-
HIN BLÖÐIN . . .
Framhald af 4. síðu.
Þið hafið ærið nóg að starfa
á sviði manneldisvísindanna. Og
ég teldi þa'ð miður farið, að vís-
indaleg starfsemi hér á landi, í
svipuðu formi og nú er rekin 1
Danmörku og fleiri löndum,.
ætti langt í land.“
Undir þessi orð Dr. Skúla
Guðjónssonar er rétt að taka;
og er það mikill skaði, að við
skulum ekki sjálfi'r njóta.
starfskrafta svo viðurkennds
vísindamanns á þessu sviði,.
sem hann er.
Ulbreiðið
Alþýðublaðið.
„Aldrei hefur nokkur kon-
ungur, fengið glæsilegri mót-
Bænheyrslu fyilgir oítast
nær persónuleg fórn. Þannig
var það einnig hér i þessu
tilfelli, í kvöld stóð til að ég