Alþýðublaðið - 19.01.1947, Page 3

Sunnudagur, 19. jan. 1947.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ

Heyrt og lesið
Á ÞESSXJ ÁRI hefst útgáfa á
ritsafni Guðmundar Friðjóns-
sonar á Sandi. Munu koma út
af því tvö bindi á árinu, en gert
er ráð fyrir, að ritsafnið verði
alls átta bindi. Pétur Lárusson
annast útgáfuna, en bókaútgáfa
Guðjóns Ó. Guðjónssonar gef-
ur út.
WINSTON CHURCHILL er
um það bil að ljúka við bók um
stjórnmálaviðburði síðustu 10
ára. Þeir, sem lesið hafa hand-
ritið, segja, að þetta sé bezt
skrifaða bók hans og að von-
um athyglisverðasta. Sagt er,
að útgefendur hafi þegar boð-
ið milljónir króna fyrir hand-
ritið.
ÍSAFOLD gefur út í ár „Sög-
ur ísafoldar“, úrval allra sagna,
sem Björn heitinn Jónsson
þýddi í ísafold, Iðunni og fleiri
rit og áttu miklum vinsældum
að fagna. Sigurður Nordal próf
essor velur sögurnar í úrval
þetta.
FYRIR NOKKRU er komin
út í Noregi bók eftir Jacob S.
Worm-Miiller, prófessor, sem
kunnur er hér á landi. Hún
nefnist „Til Norge“ og flytur
ræður og greinar hans frá her-
námsárunum.
*
MÁL OG MENNING gefur
út sem síðustu félagsbók sína
1946 úrval úr ljóðaþýðingum
Magnúsar Ásgeirssonar, og ber
það heitið „Ljóð frá ýmsum
löndum“.
DANSKI RITHÖFUNDUR-
INN Tom ICristensen sendi frá
sér í haust nýja bók, „Hvem er
Heta?”, og flytur hún fjórar
smásögur.
KOMIN ER ÚT ný skáldsaga
eftir hinn heimsfræga rithöf-
und Sholem Asch (höfund bók-
anna „The Nazarene" og „The
Apostle"). Nefnist hún „East
River“ og fjallar um New York
tuttugustu aldarinnar.
FERÐASAGA Guömundar
Daníelssonar frá Guttormshaga
til Vesturheims, allstór bók og
að sögn mjög skemmtileg, er í
prentun hjá ísafoldarprent-
smiðju.
*
NÝLEGA eru komnar út í
Bretlandi nýjar bækur eftir tvo
fræga rithöfunda, skáldsagan
„The Poacher“ eftir H. E. Bates
og smásagnasafnið „Travellers"
eftir L. A. G. Strong.
HINN KUNNI NORSKI
FRÆÐIMAÐUR Didrik Arup
Seip, prófessor, hefur sent frá
sér bók, „Hjemmc og i fiende-
land“, þar sem hann lýsir því, er
á. daga hans dreif 1940—1945.
❖ ' ; ' ■
KOMIÐ ER ÚT nýtt bindi af
endurminnirigum norska stór-
skáldsins Johans Bojers, er
nefnist „Svenn“ og er framhald
af „Læregutt", sem kom út á
hernámsárunum. Bojer lýsir í
bók þessári ýmsum frægum
andans mönnum.
Ljóðmyndir Jóns úr Vör Sö9ur 'örJusiuMii.
SUNDKAPPINN Iandskunni
Lárus J. Rist sendir frá sér í ár
bók, serri á að luuta „Synda eða
sökk’ýa“, ö'g fijrtiir hún 'sjalfs-
ævisöguþætti hans. Bókin verð
ur um 300 blaðsíður að stærð í
stóru broti og prýdd mörgum
myndum.
JÓN ÚR VÖR var hvorki
hávær né fyrirferðarmikill,
þegar hann kvaddi sér hljóðs
með ljóðakverinu „Ég ber að
dyrum“, en það var hagleg
frumsmíð. Næsta bók hans,
„Stund milli stríða“, svaraði
ekki þeim vonum, sem fyrsta
bók hans vakti, og sætti þung
um dómi, er að sumu leyti
var harla ósanngjarn gagn-
vart ungum höfundi. En nú
er komin út ný bók eftir Jón,
órímaður ljóðaflokkur um
þorpið, þar.sem honum tekst
víða vel upp, og bókin ber
því vitni, að hann velur sér
verkefni, sem hann kann skil
á og veit, að er honum ekki
ofviða.
Höfundurinn bregður upp
í bók þessari myndum af
þorpinu, sem margar eru
skýrar og fifandi, og heild-
arsvipur þeirra er samfelld-
ur og sérstæður. Lesandinn
sér fyrir sér þorpið, ekki sér
stakt þorp með sérstöku
heiti, heldur táknmynd ís-
lenzks þorps, sem gæti ver-
ið hvort heldur værii austan
lands eða vestan, sunnan
lands eða norðan, þótt reynsla
höfundarins hljótii að liggja
gerð hennar og megindrátt-
um til grundvallar. Hann fær
mynd af heiidarsvip þorps-
ins, en einnig af tilbrigðum
þess og sérkennum, fylgist
með lífi og starfi fólksins,
sem byggir það, stundum í
blíðu, oftast þó í stríðu, veit
baráttuna, sem þar er háð,
og skynjar örlög, er þar ger-
ast. »
Jón úr Vör kallar „Þorpið“
órímaðan ljóðaflokk, en það
liggur viið, að það sé rang-
neíni. Sumir þættir bókar-
innar mega heita óbundið
mál, en aðrir nálgast það
mjög.að vera bundið mál. En
sennilega hefur höfundinum
tekizt að leysa þetta verkefni
sitt með þeim árangri, sem
raun ber vdtni, fyrst og fremst
vegna þess, að hann valdi sér
þetta listform. Það hefði
verið mikil listraun að fella
ýmsar myndir bókarinnar í
ramma höfuðstafa og stuðla,
svo að þær hefðu ekki máðst
að miklum mun og jafnvel
orðið svipur hjá sjón frá því,
sem nú er. Jón hefur skilið
það. réttálega, að órímuð
Ijóð eiga því aðeins rétt á
sér, að lögð sé áherzla á að
méitla og fága hverja setn-'
ingu eins og ljóðhendingi a
væxii— og breytt samkvæmt
því. Örímuð ljóð láta jafn-
aðarlega illa í íslenzkum
eyrum, en þessi Ijóðaflokkur
hlýtur að rijóta sérstöðu í
þeim efnum.
Það dylst ekki, að höfund-
ur „Þorpsins“ er í framför,
sem ljóðskáld, þótt bókin
flytji ekkj, stórbrotinn eða
rismiikinn skáldskap. Hann
hefur valið sér viðfangsefnd,
« e
Jón úr Vör
nokkru getið óðs hans um
þorpið, hið íslenzka þorp í
fjölbreytni sinni og einfald-
leik.
Helgi Sæmundsson.
Vaníar asigasfeinana
um tökum og gert því víða
góð skil. Hver sem verða
kann framtíð Jóns úr Vör
sem skáids, mun verða að
Sig;urður Róbertsson: Augu
mannanna. Skáldsaga.
Bókaútgáfa Guðjóns Ó. Guð
jónssonar. 1946.
BÓKAÚTGÁFA GUÐJÓNS Ó.
GUÐJÓNSSONAR hefur gefið
út fyrra bindi af skáldsögu, sem
heitir Augu mannanna. Þetta
bindi er yfir 300 bls. — og er
útgáfan hin prýðilegasta. Saga
þessi er eftir Sigurð Róberts-
son, sem hefur gefið út tvö
smásagnasöfn og látið birta eft
ir sig í Nýjum Kvöldvökum
langa skáldsögu, sem heitir
Kennimaður. Allar þessar sög-
ur virðast niér bera vitni um at
hugulan, seiggreindan, elju-
saman, en lítt frumiegá og frek
ar daufgerðan rithöfund, traust
an baggahest á liinum bólt-
menntalega vettvangi, bagga-
hest, sem þræðir trúlega göt-
una og er ólíklegur til hvers
konar loftkasta og fjörkippa,
en mundi lika meinilla við að
fara nerna fetið, — enda aldrei
á höfrum alinn.
Hin stóra skáldsaga Sigurð-
ar Róbertssonar fjallar um líf
fólksins í Kjálkavík, sjóþorpi
nokkru, þar sem lítið er um at
yinnu og framkvæmdir, svo að
fólkið býr við meiri og minni
skort og' hin verstu húsakynni.
En uppi á brekkunni, ofan við
þorpið, þýr eigandi þess, bónd-
inn og kaupmaðurinn, Þorkell
ríld, sem hefur líf fólksins og
frelsi í Iiendi sér -— og er ekki
laust við, að hann hafi að ýmsu
háttu þeirra manna, setp
höfundar í^lendingasagna köll-
uðu „óeirðamenn. um kvenriá-
far.“ Barnakennarinn í sveitinni
vill fá Jólkið til að rísa gegn
þessum valdasegg og girndar-
sláp, en verður lítið ágengt, en
hann hefur þó áhrif á drenginn
Leif: Sveinsson í Sveinsbúð og
föður hans. Svo drukknar
Sveinn í Sveinsbúribg á Þorkell
ríki óbeinlínis sök á því. Hann
lætur nióður drengsins fá fé til
matarkaupa gegn þeim eldfornu
hlunnindum, ( sein ekki. .er að
öllu náttúrlégu — s bhriarra
færi að veita en kvenþjóðarinn-
ar. En loks verða þessi hlunn-
indi eins og grófasta vængja-
Frh. á 7. síðu.
Pearl S. Buck: Með austan-
blænum. Smásögur. Maja
Baldvins þýddi. Bókaút-
gáfa Pálma H. Jónssonar.
1946.
PEARL S. BUCK er ekki
stórbrotinn skáldsagnahöfund-
ur, en saga hennar Frjómold,
sem í íslenzku þýðingunni var
illa heitin og nefnd Gott land,
er ágæt bók, þótt efalaust hafi
hún notið þess meira en Iítið, að
hún gerist í landi, sem er Norð-
urálfubúum og Vesturheims-
byggjum framandi dularheim-
ur. En Buck hefur skrifað
fjölda snjallra smásagna, sem
flestar gerast austur í Kína eins
og skáldsögur hennar, og það
mun margra mál, að smásögur
hennar hafi mun meira lista-
gildi en skáldsögur hennar, að
minnsta kosti, ef Frjómold er
undanskilin.
Með austanblænum, flytur
fjórtán smásögur eftir þessa
amerísku skáldkonu, sem verið
hefur sannnefndur hamingju-
hrólfur varðandi vinsældir og'
viðurkenningu. Sögurnar bera
allar einkenni þau, sem Pearl
S. Buck hefur orðið fræg fyr-
ir. Þær eru allar vel byggðar
og hafa einhvern hoðskap að
flytja, en merkilegastar eru þær
fyrir myndir þær úr kínversku
þjóðlífi, sem þar er brugðið
upp, og víða er þar lýst snilld-
arlega árekstrum gamla og nýja
tímans þar austur frá.
Sögur þessar eru telcnar úr
tveimur smásagnasöfnum Buck,
The First Wife og Today and
Forever, sjö úr hvoru. Val smá-
sagnanna úr fyrra safninu hef-
ur tekizt sæmilega, en hins
vegar hafa tvær beztu sögurn-
ar úr síðara safninu, sem heita
á frummálinu Tiger! Tig'er!. og
Golden Flower, því miður orð-
ið út undan, og er það mjög
illa farið.
Listagiidi smásagna Pearl S.
Buck er ekki hvað sízt fólgið í
stíl þeirra, en hans gætir ekki
að heitið geti í íslenzku þýðing
unni, og' hefur gildi þeirra þar
með gerspillzt. Maja Baldvins
væri efalaust ágætur skjala-
þýðandi úr ensku, en hún rís
hvergi undir þeim vanda að ís-
lenzka þessar hugðnæmu og'
blæbrigðaríku smásögur. Fimm
af sögunum úr The First Wife
hafa áður verið þýddar á ís-
lenzku, f jórar birzt í tímaritinu
Dvöl, en. ein í blaðinu Heimá,
sem Raúþfélág Reylcjayíkur og
nágrenriís' gaf út hér á árúnum.
Hefði útgefandinn gert þarft
v.erk, ef hann hefði lagt þýð-
ingu Maju Baldvins á þeim til
htliðar, en tekið fyrri þýðing-
arnar upp í bókina í staðinn,
enda' hefði hann efalaust átt
þess kost, þar eð þýðandi
fjögurra þessara smásagna rivun
vera umboðsmaður hans hér í
Reykjavík!
Loks verður'ekki hjá því koril
izt að láta í ljós undrun yfir
þeim upplýsingum, að þessar
smásögur Buck séu allar þýdd-
ar úr safni úrvalssagna henn-
ar, sem hafi koipið, ýt;.í:yestuv-
þeimi árið IðKð'.c öíódaý..
llllllMIIIIIIIMIIIIIIIIIkllllllll)
Nýirmenn — ,
Ný skáldverk
NÝIR PENNAR
Fimm skáldsagnahöfundar
og fimm l.jóðskáld koma
fram í hinum nýja áskrifta-
flokki Helgafells, NÝJUM
PENNUM.
Skáldsaga Elí-
asar Mar „Eft-
ir örstuttan.
leik“ er lýs-
ing á viðhorf-
um og hugs-
unarhætti
unga fólksins
í Reykjavík
árið Í945. —
Hún gerist á kaffihúsunum,
á götunum, og við grammó-
fóninn í íbúð feðganna. Son-
urinn er 21 árs stúdent, laus
við lestuir, en fullur af áhuga
fyrir músik ungum konum.
og lausum félagsskap. Faðdr-
Jnn er sjúkur kennari. í gagn-
fræðaskóla, sem lætur son
sinn afskiptalausan, þótt
hann greiði fyrir hann barns
meðlög. Þetta er tvímæla-
laust bezta lýsingin á hugs-
unarhætti reykvískrar æsku
á þessum tímum. Elías Mar
dvelst nú erlendis og er að
ljúka við nýja skáldsögu.
„Þeir brenn-
andi bmnnar“
eftir Óskar
Aðalsteán er
fjórða skáld-
saga hans. Áð-
ur hefur Ósk-
ar fyrst og
fremst skrifað
um alþýðu-
fólk, kjör þess og lífsvið-
horf. Það gerir hann að vissu
leyti enn í hinni nýju skáld-.
sögu sinni, en þó kveður við
nokkuð aðra tóna. Þes'si nýja
skáldsaga lýsir sterkum á-
stríðum og miklum þrám.
Þarna er allm'ikið þekktur
rithöfundur með nýtt efni og
verður gaman fyrir lesendur
hans að sjá hvernig honum.
tekst nú.
Fylgist með þróun hinna
nýju, íslenzku rithöfunda og j
skálda. Fimm ljóðabækur og
fimm skáldsögur fáið þið á |
næstu fimm mánuðum. Sum j
ir þessara höfunda geta orð-1
ið öndvegishöfundar — fylg- j
izt með þeim frá upphafi. j
Gerizt áskrifendur að
NÝJUM PENNUM
Garðastr. 17. Aðalstræti 19.
Laugavegi 100. Njálsg. 64.
að 4Q^sé valið úrval úr smá- •}
sagnasafni átta árum áður en.
það kemur út er ótrúlegt 1
Forever, sem helmingur sagn-
anna er tekinn úr, kom sem sé
út árið 1941. Það kvað margt j meira lagi.
vera skrítið í Vesturheimi, en | Helgi Sæmundsson.