Alþýðublaðið - 27.09.1947, Page 3

Laugardagur 27. sept. 1947. _ALÞÝÐUBLAÐIÐ_____ 3
FÖSTUDAGINN 22 ÁG- s.
1. ritaði ég greinarkorn í Al-
þýðublaðið og nefndi Drep-
um, drepum. Grein þessi var
ádeila á þá ákvörðun sauð-
fjársjúkdómanefndar að fyr-
irskipa algeran niðurskurð í
haust á fjárstofni Reykdæla
í S. Þing. Einnig var um leið
flett ofan af þeim skollaleik,
sem Karl Krisfjánsson, odd-
viti í Húsavík, hafði leikið í
máli þessu í eiginhagsmuna-
skynd og bent á, að valda-
draumar mannsins og þing-
mennskuvonir hefðu blind-
að honum rétta sýn.
Staðreyndirnar, sem ég
benti á voru þessar:
1. Reykdælahreppur er sér
stakit mæðivsikigirðingarhólf.
2- Reykdælir vörðu ósýkt
fé í þessu hólfi um 4 ára
skeið, þótt imæðiveiki væri í
öllum nágrannasveitum.
3. Girðingarhólf Reykdæla
er skipt í tvennit af Laxá í
S.-Þing, sem rennur í gegn-
um það og er fjárheld vörn.
4. Mæðiveiki hefur á ný
komið upp í fé Reykdæla, en
aðeins austan Laxár, og er
álitið, að veikin hafi leynzt í
fénu, er það var keypt.
f greininni benti ég síðan
á, að mjög sterkar líkur væru
fyrir því að komast mætti
fyrir rætur veikinnar með
því að hafa aðsins fjárskipti
á bæjunum austan Laxár,
slíkit mundi kosta mjög lítið.
Hins vegar girðing um allt
svæðið, reyndist þessi aðgerð
ekki nægjanleg til útrýming-
ar sýkinni. Með þessari til-
raun væri ef til vill spöruð
14 millj. kr. fjárhæð fyrir
ríkissjóð, og taldi ég rangt að
reyna þetta ekki fyrst.
í Tímanum 29. ág. sl. ger-
isit Karl Kristjánsson oddviti
til andsvara fyrrnefndri grein
minni. Virðist hún hafa kom
jð óþægilega við kaun hins
sléttmála og annars svo
pennaprúða fréttabréfaritara
og jarðarfararæðumanns
norður í Þingeyjarþingi, því
að all mjög förlast honum
að halda ritfáki sínum á hinu
venjulega skeiðlulli sínu og
missir hann oft upp á kýr-
stökk rökleysingjans-
Vil ég leyfa mér að taka
ritsmíð oddvitans hér lítilega
til athugunar.
Það, sem okkur Karli Krist
jánssyni ber raunverulega á
milli í þessu máli, er að ég
held því fram að skynsam-
legra hafi verið og hagvísara
að reyna að skera fyrir rót
mæðiveikinnar í Reykjadal
með fjárskiptum austan Lax-.
ár aðeins. Karl vildi láta
drepa allt fé í Revkjadal,
taldi bað öruggara Þingeysk-
um fjárstofni, eða lét svo í
orði. Máli sínu til sönnunar
telur honn upp:
1. Laxá er ekki fjárheld
xrörn.
2. Hrútar hafa'verið keypt
ir austan fyrir Laxá.
3- Mæðiveikigirðing Revk-
dæla er ekki örugg. Við
fyrstu staðhæfingu Karls er
rétt að taka fram, að Jökulsá
Bragi Sigurjónsson.-
endurlausnaravímu
á Fjöllum er almennt talin
fjárheld, þó vita manni til
þess, að fé hefur komizt yfir
hana. Samt er hún talin full
gild sem mæðiveikigirðing.
Karl getur heldur ekki kom-
ið nema með eitt dæmi þess,
að kind hafi farið yfir Laxá
í Laxárdal í éinni tíð, og fór
hún austur yfir. Ég sé því
ekki, hvaða sýkingahætta hef
ur stafað af henni.
Skemmtilegri eru þó rök
nr. 2 hiá Karli um hrútana. í
fyrri grein minni sagði ég
eitthvað á þá leið, að niður-
skurðurinn hefði verið sóttur
af mönnum, sem pögðu alla
kosti á þeirri afgreiðslu máls
ins, en leyndu ókostum- Sú
leið að reyna að uppræta
mæðiveikina í Reykjadal án
verulegs blóðbaðs hafi hins
vegar verið sótit af mönnum,
sem sögðu kost og löst á
þeirri málsmeðferð.
Karl gerir sér nú hsegt um ,
hönd og prentar upp skýrslu I
brot þessara manna, þar sem
annmarkar voru taldir, en
stingur öllu undir stól eftir
föngum, sem vegur upp á
móti annmörkunum. Þetta
heitir á hans máli heiðarleg
málsmeðferð. Hann þegir.
um það, að menn þykjast
hafa komizt að því, að mæði
veikin berist tæpast milli
kinda nema í húsum 'inni og
því er orðin algild regla á
bæjum að hýsa ekki afbæj-
arfé með heimafé. Er að því
nokkurt öryggi. Þá þegir
hann um það, að fé var víða
ef ekki alls staðar skoðað um
Reykdælahrepp í vor og
fannst hvergi mæðiveiki
vestan Laxár. Var þó ám, sem
þóttu laslegar, slátrað og
lungu þe.'rra rannsökuð.
Hver, sem les skýrslubrot
það, er Karl hyggst nota sem
vopn gegn máli mínu, finn-
ur, ef hann veit það, sem ég
hefi nú bent á, að hverfandi j
litlir möguleikar eru á, að
hrútakaup Reykdæla austan
fyrir Laxá geti nokkurri
sýkingu hafa valdið, allra
sízt þegar af skýrslunni sést
raunar glögglega, hver var-
úð hefur verið höfð á-
Loks eru svo rök Karls um
haldleysi girðinga gegn mæði
vdikisútbreiðslfu. Ég veit
satt að segja ekki betur en
girðingar hafi þó alltaf verið
þrautaráðið gegn útbreiðslu
veikinnar. T. d. liggur .nú
mæðivpikigirðing þvert um
Eyjafjörð fram og er að-
keypt og væntanlega ósjúkt
fé norðan hennar, en sunn-
an hennar hinn gamli fjár-
stofn Eyfirðinga, sem menn
vona en vita ekki, hvort ó-
sýktur er. Engum dettur
samt í hug að heimta, að
Saurbæjarhreppsmenn skeri
niður fé sitt í haust itil að ör-
uggt sé, að Staðarbyggðar-
menn eða Hrafnagilshrepp-
ungar geti í friði búið að! sínu
aðkeypta fé. Menn treysta
girðingunni.
Allt tal Karls um öryggis-
leysið af hliðafjöldanum á
mæðiveikigirðingu Reykdæla
er þvættingur- Við tvö þeirra
eru sérstakir varðmenn, þrjú
eru svo að segja í bæjarhlaði
og því auðgætt, önnur eru að
staðaldri undir loku og lás.
Athyglisvert er, að þau dæm
in, sem Karl tekur um það,
að fé hafi kamizt í eða úr
girðingarhólfi þessu, eru frá
þessu eða síðastliðna ári. Virð
ist sem viðhaldi girðingarinn
ar sé ábóitavant, og væri það
athugunarefni manni, sem
„málefni héraðsins hafa hvílt
á.“
Oddvitinn telur, að Reyk-
dælum hafi ekki verið ógnað
til að samþykkja niðurskurð
hjá sér, og allra sízt, að hans
fróma sál7 hafi þar nokkuð
nærri komið. Hann ber nú
samt svo brennandi áhuga’
fyrir þessu velferðarmáli
hreppsins, að hann taldi ekki
eftir sér að koma -—■ auðvitað
án þéss að vera boðaður — á
fund hreppsbúa um mál
þessi, og þar studdi hann við
bak Sæmundi Friðrikssyni
drengilega, er hann boðaði
Reykdælúm, að þeir þyrftu
ekki að vænta opinberrar að-
stoðar til fjárskipta, ef þeir
gerðu það ekki þegar í haust.
Ég get til samkomulags við
Karl kallað þetta að setja
mönnum stólinn fyrir dyrn-
ar, ef það særir fínleik hans,
að þetta sé nefnd ógnun.
Loks kemur svo rúsínan í
pylsuenda Karls. Ég opin-
beraði í fyrri gréin minni nið
urskurðarástæður Karls:
Hann var að tína upp á talna
bandið sitt atkvæði til næstu
þingkosriinga- ÍJg rökstuddi
þetita sæmilega skynsamlega
á þessa leið: Að Reykdæla-
hreppi liggja fjölmennir
hreppar. Þar eru mun fleiri
„háttvirtir kjósendur“ en í
Reykjadal. Þeir vilja láta
skera niður í Reykjadal, þeim
finnst það tryggara fyrir sig
og það kostar þá ekkert. Karl
gengur á mála hjá þessum
mönnum og hyggst hljóta at-
kvæði þeirra að launum.
Nú hyggst Karl, sem ann-
ars er við venjulega heilsu
skýrleikSmaður, snúa þessum
rökum á mig: Ég á að vera á
móti n'iðurskurði til að afla
mér kjörfylgis, Ég á að berj-
ast fyrir málstað lítils hrepps
félags gegn ofurefli í því
skyni að afla mér fjölmargra
atkvæða við næstu þingkosn-
ingar! Ég gæti bezt trúað, að
hér hafi Karl sett met í því,
sem kallað hefur verið
„hundalogik“.
Karli Kristjánssyni verður
tíðrætt um það í grein sinni,
hve lítið ég hljóti að vita
um þingeysk málefni, þar
sem ég sé nú búsettur á Ák-
ureyri. Samkvæmt svona
„rökvísi" ætti þá þingmaður
sýslunnar, sem búsettur hef
ur verið í tugi ára utan henn-
ar, mjög lítið að viita um mál
efni þar- ,
Karli finnst ég hinn mesti
ómerkingur á vetitvang’i þing
eyskra vandamála, og finnst
þeim sæmst að þegja, sem
Frh. á 7. síðu.
Orðsending
Sökum yfirstandandi gjaldeyrisörðugleika
verða ekki send bióm gegnum blómasam-
bönd erlendis fram- yfir nýjár fyrst um
sinn.
BLÓM OG ÁVEXTIR
FLÓRA
Röskur sendisveinn óskasi
hálfan eða allan daginn. Upplýsingar kl. 10—12.
Fyrirspurnum ekki svarað í síma.
Rafmagnseftirlit ríkisins,
Laugavegi 118, efstu hæð.
derkjasála Menningar- o
minningarsjóðs kvenna
-----------«----
ÞESSA DAGANA fer fram
merkjasala og fjársöfnun í
Reykjavík og víðar um land
til ágóða fyrir menningar- og
minningarsjóð kvenna.
En hvað er þá þessi sjóður
og er nokkur þörf fyrir hann?
Um tilgang sjóðsins er
bezt að láta skipulagsskrána
tala sínu máli:
Tilgangur sjóðsins er að
vinna að menningarmálum
kvenna:
a. með því að styðja konur til
framhaldsmenntunar við
æðri menntastofnanir, hér
lendar og erlendar, með
náms- og ferðastyrkjum-
Ef ástæður þykja til, svo
sem sérstakir hæfileikar
og efnaskortur, má einnig
styðja stúlkur til byrjunar
náms, t. d. í menntaskóla;
b. með því að styðja konur
til framhaldsrannsókna, að
loknu námi, og til náms
og ferðalaga til undirbún-
ings þjóðfélagslegum störf
um, svo og til sérnáms í
ýmsum greinum og ann-
arra æðri mehnta;
c. mieð því að veita konum
styrk til ritstarfa eða verð-
launa ritgerðir, einkum
um þjóðfélagsmál, er varða
áhugamál kvenna. Þá
skulu námsstyrkir sitja í
fyrirrúmi, meðan sjóður-
inn er að vaxa.
Komi þeir tímar, að kon
ur og karlar fái sömu laun
fyrir sömu vinnu og sömu
aðstæður til menntunar,
efnalega, lagalega og sam-
kvæmt almenningsálti, þá
skulu bæði kynin hafa jafn
an rótt.til styrkveitinga úr
þessum sjóði.
Hvað er þá að segja um
þörf fyrir slíkan sjóð, er það
ekki hálfgert hégómamál að
stofna sérstakan sjóð
, menntuna kvenna?
I Hvað er auður íslands?
Fyrst og fremst við fólkið í
^landinu. Engri þjóð getur
:riðið meira á því en nokkur,
að hvert landsins barn kom-
ist til þess þroska, sem áskap
aðir hæfil, framast leyfa.
Og þekkingin — menntunin
—=- verður þar alltaf eitt und
irstöðuatriði.
Ekki þarf að ræða um að-
stöðu mun karls og konu til
skólagöngu og menntunar,
því þrátt fyrir allt, sem gert
hefur verið í skólamálum, er
þó nám og sérþekking enn
þá fjárhagsatriði. Milli fá-
tæklingsins og menntunarinn
ar liggur veggur, ekki vegur.
Það veit sá glöggt. sem reyn
ir. Hitt munu allir skilja að
það sem fátækum pilti reyn-
ist erfitt, getur fátækri stúlku
reynst ókleyft, því veldur
fyrst og fremst hinn mikli
munur á vinnlaunum karls
og konu. Þann mun vill sjóð
urinn bætá, og jafnframt
verða konum hxTatning til
þess að láta að sér kveða í
menningar- og þjóðfélagsmál
um.
Þó að sjóðurinn sé aðeins
röskra tveggja ára, hefur þeg
ar verið varið úr honum 20
þús. krónur til náms- og
ferðastyrkja-
En af 19 umsóknum, sem
bárust í sumar, var aðeins
hægt að sinna 6, því að meira
fé var ekki fyrir hendi.
Dagurinn í dag 27. sept.
er fæðingardagur brautryðj-
andans, frú Bríetar Bjarn-
héðinsdóttur, og þessum fáu‘
orðum vildi ég lúka með því
að taka hér upp það sem dótt
ir hennar, okkar ógleyman-
lega Laufy Valdimarsdóttir,
sagði um sjóðinn, síðasta
haustið, sem hún var hjá okk
ur.
Mér finnst þessi orð Lauf-
eyjar segja allt, sem segja
þar, en þau eru:
„Hugur minn hVarflar til
móður rninnar, þegar hún
var að tala um að stofna sjóð
inn. Ég sé. hana svo greini-
lega fyrir mér og heyri
hljóminn í málróm hennar,
þegar hún nefnir menntun.
, Framh. á 7. síðu.
til