Alþýðublaðið - 27.09.1947, Qupperneq 5

Laugardágur 27. sépt. 1947.
ÁLÞVÐimtÁBIÐ
KANDAMENN eru þegn j
ar Bretakonungs og margir i
eiga þeir náin skyldmenni í
Bretlandi. En Bretar eru í
þeim vanda og stundum
öngugir, að Kandamenn eru
að hugsun og athöfn mjög
líkir Bandaríkjamönnum.
Kanadámenn eru ákaflega ,
sjálfstæðir og vissir í sínum j
sökum, og svo þykir mönnu-m '
í London, að þeir séu gefn-
ari fyrir að segja Bre.tum fyr
;ir verkum en þiggja frá þeim
ráð eða áhrif.
Frönsku Kanadamennirn-
ir auka á glundroðan. Við
tekin fastheldni þeirra við
mál sitt og háttu er frarm
landi fyrirbæri vsstan liafs.
Stjórnir annarra þjóða líta á
Kanadamenn sem óútreikn
anlega þjóð; ekki brezka, ekki
alveg 'ameríska, alls ekki
franska, þjóð, sem stundum
fer þessa leið, stundum hina
'io.g stundum sína eigin leið.
Kahadamenn sjálfir óska
þess helzt að vera Kanada-
menn og hegða sér, sem slík-
ir. Þeir skoða land sitt full-
komlega óháð bæði Bretum,
sem þeir eru tengdir stjórn-
arfarslega og Bandaríkjun-
um, sem land þeirra er
tengit við- Bönd þessi bera
þeir fúsir og vilja vinna sam-
an að framfaramálum og
landvörnum bæði með brezku
samveldislöndunum og vest-
urheimslöndum, en þeir óska
þess að rijóta skilnings og til
þess eiga þeir fullan rétt.
Það er þess vegna, sem
þeir hafa með lögum lýst sig
vera kanadíska ríkisborgara.
Vona þeir að yfirlýsing
þeirra geri tvennt að vérk-
um: hjálpi til að veita öllum
Kanadamönnum þjóðfélags-
lega tilfinningu, sem þjapp-
aði saman öllum hlutum þessa
breytilega- lands, og í öðru
lagi að vekja athygli ann-
arra þjóða á þeim, sem á-
kveðinni stjórnmálalegri
heild, á hinum kanadíska rík-
isborgara, frjálsum og óháð-
um og til þess að þeir séu
virtir, sem ríkisborgarar
engrar annarrar þjóðar. Það,
sem þeir, er ábyrgð bera á
lögunum, hófu að gera, var
'að skapa kanadísku þjóðina
'og samtímis að skýra á hvern
hátit sú þjóð er í tengslum
við umheiminn.
Hægt miðar í áttina til
þjóðfélagskenndar ef með
þtjóðfélagskennd er átt við
líkan hugsunarhátt fólksins,
en að minsta kosti hafa þaeir
12 millj. íbúa, sem byggja
hið víðáttu mikla land (3.32
menn á fermílu) loksins feng
ið sameiginlegt nafn. Mis-
munur á þjóðerni, átthaga-
hollustu, upplagi, áhugamál-
um, og uppeldi hefur stemmt
stigu fyrir bví, að umheimur-
inn og Kanadamenninir
sjálfir geti greint fá því, hvað
Kanamaður og kanadískt
þjóðerni er. Stsnda vonir til
þess að það muni fara minnk
andi um leið og vitundin
eykst um hinn kanadíska rík
isborgararétt-
Á grunni sameiginlegrar
hollustu-allra Kanadamanna
af hvaða þjóðerni, sem er, við
MARGííl íslendingrar
hafa numið iand í Kanada,
en þá munu Islendingar
vera íiltölulega óíróðir
um þetta víðáttumikla
Jand. Hér birtist grein um
Kanada og Kanadamenn
eftir P. J- Philips. Er hún
þýdd úr „World Digest“.
landið, þar sem þeir fæddust
eða iandið, sern fóstrar þá,
skal þjóðarnisksnndin byggj
ast. Þjóðrækni þeirra hefur
be'nzt að nýju lanöi, en e.ns
cg oít er raun:n, er hún rík-
ari fyrir þær sakir. Frönsku-
mælandi Kanadariienn, sem
fyrst komu til landsins og nú
eru um það bil 30% af þjóð-
irini þekkja ekkert annað
land.. Hvað þeim víðvíkur
skildu þair yið föðurland sitt
fyrir fullt og allt fyrir nærri
því 200 árum. Aldrei hafa
þeir gleymt eða fýrirgefið,
með hvaða orðum brottför
þeirra var afsökuð í París, —
að Kanada væri aðeins fá-
einar ekrur af snjó.
Afstaða Kanadamanna af
af Brezkum uppruna er flókn
ari. Frönsku landuemarnir
komu til Kanada fyrir stjórn
arbyltinguna í Frakklandi og
niðjar þeirra hafa aldrei fellt
sig við áhrif hannar. Þeir eru
stoltir af skynsamlegri holl-
ustu sinni við stjórnina, sem
er brazk að formi og tengsl-
um, en þótt þeir séu í stjórn-
málalegri varnaraðstöðu, hef
ur hollusta þeirra komið fivað
ofan í annað í ljós- Einræðið
er forn hefð gagnvart kirkju
og ríki.
Bretar, sem námu land í
Kanada, — prestar, höldar,
smiábændur, skrifslofumenn
frá London, vefarar, kaup-
menn, sjómenn, námumenn
og ungir menn, •— hafa ætíð
verið háðir yfirvöldum. Var
það meðal fyrstu og annarrar
kynslóðar Kanadamanna af
brezkum ættum, sem upp
risu nokkrir skeleggustu for-
'mælendur réttar Kanada til
þess að stjórna sér sjálft og
ráða málum sínum, án allra
annarra nánari tengsla og
skuldbindinga við Breta
nema krúnunnar og tiilfinn-
inga þegnanna.
Annar stórvægilegur ger-
andi í Kanada er loftslagið.
Næst upprunanum. og, ef til
viil begar frá líður, fremur
honum, er það talið ráða
mescu um einkenni þjóða.
KariS'lam.enn eru greinilega |
norðlæg þjóð, ákveðnir í fasi
geínar: fyrir rcaðrsyndir en |
huysmíðar, þolinmóðir og j
fastlyndir, seinir til athafna |
oy ákvarðana; en eiga til
mikla c~ku og tilfinningar.
Gróðfartími kornsins er að-1
c:ns 30 da?ar víðast hvar í i
iaridinu, oj á skömmum tíma
verður að Ijúka
•’ram1 - iðsluvinn'u þióðarinn-
sr. því að landbúnaðarinn er
enr bá rr.cstur einstakra fram
lc.'risluctre'na. brátt fyrir vax-
andi iðn'að. Vinna 30% karl-
manna, sem framleiðslu-
vinriú sóunda, að landbún-
. -Si.
i Til viðbcfar því að Kanada
me.rn elska land sitt og eru
í sífellöri baráttu við mold- !
ina og veðrið, eru þeir gefnir
fyrlr veiðiskap og unna heim
ilum sínum- -Þeir- eru mikið
undir beru lofti og heima hjá
sér og sækja títt k’rkju,
hvort sem um er að ræða ka-
þólska menn eða mótmælend
-ur.
Þá eru hinir almennu at-
riði,' sem standa að þróun
kanadísku þjóðarinnar næst-
um upptalin. Gegn þeim verð
ur að telja mismunandi tungu
mál og þjóðerni. Fimm á
móti þremur er hlutfallið á
milli Breta og Frakka, þar að
auki eru í landinu menn af
26 öðrum þjóðum. Fylgir
þessu áóthagabönd þeirra og
árekstrar milli efnahagslegra
áhugarnála og stjórnmála-
skoðanir þeirra.
Frönskumælandi og ensku-
mælandi Kanadamsnn • hafa
deilt svo óaflátanlega í þau
átia^íu ár, sem liðin eru frá
bví að ríkissambandinu var
komið á, að þeim svipar mest
til gamalla og þrætugjarnra
hjóna, en þó má hvorugt
vanta nöldrið sitt. Ofgamenn
í Qruebec og Toronto er kött
urinn og hundurinn hvor
sínum megin við arin sam-
veldisins. Þó hafa vitrir'
menn af báðum þjóð-
ernum unnið í þessi áttaíiu
ár saman með góðum árangri
í sömu ríkisstjórn, sama
þingi í furðulegri ^eindregni
að því að skapa eina þjóð
með með fveim einkennum.
Þjóðernismismunurinn er
Siundum leikur tilveran á G'olíat, en
oftar leikur Gol.'at á tilveruna —• eða
náungann. Allta'f er 'hann spaugilegur
og al taf er eitíhvað nýtt að koma
fyrir hann. Ungir jafnt sem gamlir
Tylgj ast af ánæ'g'ju imeð ævintýrum
Go'Iíats á 2. síðu blaðsins dagiega.
Aðeins í A l þ ý ðuh l ct ð i n u.
Gerizt áskrifendur. - Símar: 4909 & 4906.
smávægilsgur borið saman
við. þessi afrek. Stjórnmál og
hreppapólitík veldur frsmur
ágre.iningi sn þjóðsrnismun-
urinn.' Það er samkeppni í
Qruebec,en vandinn er á svið
um borgarmálefna femur en
hann sé þjóðernislegur, með
greinilegum blæ efnahags-
legra áhugamála og flokks-
máia.
Þetta hófst með sambands
lögunum, þegar nauðsyn-
legt reyndisit til samkomu-
lags, að hvert fylki hefði á-
fram nokkurt sjálfstæði. Við-
víkjandi skiptingu fjármála-
valdsins áskildu fylkin sér
beina skatta, en ,þau báru
ábyrgð á uppeldi, viðhaldi
vega og sínum 'e?gin félags- j
málum. En eftir að Vestur-'
fylkin voru opn'uð og Kan-
ada tók bátt í heimsstyrj
öldunum hafa byrðirnar óð-
urn færtzt yfir á sambands-
stjórnina. Meðan styrjaldirn-
ar stóðu yfir varð stjórnin,
að fá að láni af skattatekjum
fylkjanna, en greiddi rentur,
og nú • sækist hún eftir að1) fá
yfirráðin yfir aðalskatttekjun
um gegn fjölskyldutrygging-
um og félagslegu öryggi fyr-
ir alla þjóðina og rentum af
höfuðstóli- Margir Kanada-
menn gefa illt augh þeirri
þórun mála, að menn taki
fylkið fram yfir þjóðina með '
afleiðingum pólitískrar sér-
hyggju.
Þessum tilhneigingum á
kanadíski ríkisborgararéttur-
inn að beina í rétta átt, og
ræður sú stefna mestu um
stefnu stjórnarinnar út á við
og inn á við. Engin flokksleg
stjórn getur átit von á því að
vera lengi við völd sé ekki
tekið svo að segja daglega til
lit til þessarar þjóðernislegu
og stjórnmálalegu skiptingar
og fylkjaskiptingarinnar. Um
þetta var að ræða, þegar
leggja þurfti drög að stefnu
Kanada í alþjóðamálum. Þar
,er samþykki allrar þjóðarinn
ar höfuðatriðið.
Það er samkvæmt almenn
um vilja þjóðarinnar, að
Kanada er áfram í brezka
samveldinu, og það var í sam
ræmi við almennar kröfur, að
samþykk't voru lögin um rík-
isborgararéttinn, en eftir
þeim er hver maður kana-
dískur borgari og brezkur
þegn. íSannleikurinn ’ er sá,
að samveldisfyrirkomulagið
hentar Kanadamönnum „eins
og vettvangur“, sagði Louis
St. Laurent, sem vér getum
haft á samvinnu í stríði og
friðl við aðrar þjóðir, er
fara vorar ieiðir.
*
Þetta er það og hvorki
meira né minna. Þeir, sem
hefðu viljað fara lengra hefði
komizt að raun um mikla
andstöðu gegn- breytingum á
sambandinu að formi eða sér
síökum skuldbindingum.
Hins vegar vill Kanada, þing
að til einhver alþjóðleg sam-
tök komast á, halda áfram
að vera meðlimur þeirrar
heildar og í mjög frjálsu sam y
bandi þeirra andlega skyldu
þjóða, §em það hefur átt cljúp
an þátt í að móta og varið i
tveimur styrjöldum.
#
HUSEIGNIN
Urðarbrauf 1 í Smálönd-
um er til sölp og laus til
íbúðar. Nánari upplýsing-
ar gefur Pétur Jakobsson,
löggiltur fasteignasali,
Kárastíg 12. sími 4492.
Viðtalstími kl. 1—3.