Alþýðublaðið - 06.03.1948, Blaðsíða 5

Lattgardagur 6- raarz 1948.
5
ÞAÐ er raunar svo komið
nú, að flestir þeir, sem stærst-
an áttu þáttinn í hinum stór
kostlegu viðburðum áranna
1939—41 hafa neyðzt til
þess að fá öðrum í hendur
stjórnvölinn í löndum sín-
um, og sumir þeirra eru þeg
ar. komnir undir græna
torfu. Stalin og Molotov eru
einu undantekningarnar;
þeir eru ekki aðeins volaug-
ustu menn sovétstjórnarinn-
ar eins og þeir voru árið
1939, lieldur eru verk þeirra
nu e i tt af því, sem heimur-
inn veitir mesta athygli. Af
þessum ástæðum eru þau
skjöþ sem utanríkismálaráðu
neytið gaf út, ekki eingöngu
áhugaefni sögulega skoðað,
heldur og eftirtektarvero
vegna yfirstandandi tima.
Þau staðfesta þær hugmynd
ir, er heimurinn hafði gert
sér um sovétleiðtogana, og
ættu að geta stuðlað að
lausn flóknustu vandamál-
anna í sambandi við sam-
skipti Rússlands og Banda-
n'kjanna.
Margt er vitað um sam-
skipti Rússa og Þjóðverja
áður en þetta nýja bindi af
skjöiunum var birt. Og þó
kemur myndin af stjórnmála
smiðju Rússa, eins og hún
birtist í bók þessari, mönn-
Jum á óvart. Menn þekktu
:,,raunsæi“ Stalins, kald-
hæðni hans og virðingarskort
fyrir siðferðilegum reglum í
stjórnmálum. En það, sem
nú kemur á daginn, fer langt
fram úr því, sem ráð var
fyrir gert, jafnvel fram úr
því, sem þeir bjuggust við,
er mestir voru andstæðingar
iStalins og mest gagnrýndu
aðferðir hans í stjórnmálum.
Það, sám sést, er flækja tak
markalausrar hræsni, kerf-
isbundinna svika og tvöfeldni
af versta tæi.
Einu sinni enn veita menn
því athygli að sterkasta
kennd Stalins í alþjóðamál-
um er hið ákafa hatur hans
á Vesturlöndum. Þessi kennd
virðist vera sterkari en allar
aðraír. Það stafar af kommún
istískri heims'skoðun hans að
vísu, en með tímanum hefur
það vaxið feikilega1. Honum
finnst þægilegt að þurfa ekki
að játa frú sína á „einn
heim“, lýðræði og frelsi. Og
honum líkar lífið, þegar
hann með Molotov eða Ribb-
entrop gerir áætlun um skipt
ingu heimsins í fjögur svæði
og gerir kaup um hlut sinn
af brezka heimsveldinu. Staf
foird Cripps heimsótti hann í
júlí 1840 sem sérstakur sénri-
herra Churhills og sýndi ljós
Moloiov hjá Hitler í Berlín 1940
.
o ■ ~ "; ' .
Þessi mynd var tekin, þegar Molotov (lengst til vinstri) fór á fund Hitlers (lengst til hægri) í
Berlín í nóvember 1940 til þeSs að ræða við hann skiptingu ránsfengsins, ef Rússland gerði
beint hernaðarbandalag við Þýzkaland og yrði þáttþakandi í stríði þess gegn Bretlandi.
Og samband varð það
vissulega. Stalin vair sagt að
jafnskjótt og samningar Þjóð
verja og Rússa væru undir-
ritaðir yrði hafð stríð gegn
Pólverjum. Og Hitleir vissi
að Stalin myndi þá brátt
krækja í pólskt landsvæði.
Þair voru fullkomlega á eitt
lega fram á hættuna, sem 'sáttir. Enn fremur er það
Menn komast að r.aun um
að Stalin víkur brott sínum
gamla fulltrúa, Litvinov, af
þeirri einföldu ástæðu að
hann vildi einlæglega stuðla
að sambandi við Ves'turveld
in gegn Þýzkalandi Hitlers.
Stalin skipaði Molotov í stað
hans til þess að hafa for-
ustu í hinum tilgangslausu
viðræðum við sendiherra
Breta og Frakka og spilla
fyrir samkomulagi. A meðan
lét hann Hitler vita það með
aðstoð óþekkts búlgarsks
sendiherra „að Sovétríkin
væru næsta fús til þess að sem
að gera samkomulag við
Þýzkaland. Um sumarið 1939
voru kommúnistar og fylgi
fiskar þeirra sárgramir yfir
því, að Bretar og Frakkar-
slökuðu of lítið á gagnvart
Rússum, en Stalin kærði sig
ekki um tilslakanir þrátt fyr
ir það, hann vildi samband
við Þýzkaland.
GREIN ÞESSA ritar
David J. Ballin rithöfund-
uí- í ameríska vikublaðið
„The New Leades“. Fjall-
ar hún aðalega um þátt
Stalins og Molotovs í sam
vinnu Russa og Þjóðverja
í byrjun styrjaldarinnar.
fælist í því, að Þjóðverjar
aæðu yfir Evrópu. Nei, svar-
aði Stalin, hann hafði „ekki
orðið þess var, að Þjóðverjar
isæktust eftir að svæla undir
sig lönd Evrópu. Sigrar Þjóð
verja ógna ekki Sovétríkjun-
um“. Dg svo heldur Stalin
áfram með því að afhenda
Þýzku stjórninni frásögn áf
þessu samtali við brezka
sendiherrann.
ljóst af skjölum þessum, að
það vair Hitler, sem knúði
Stalin til þess að hefja inn-
rás í Pólland tafarlaust. Þá
sést hinn raunverulegi Stal-
in i dálitlu þjarki við Þjóð-
verja um það hvernig hann
eigi að kynna afskipti Rússa
fyrir þjóð sinni og heiminum
um. Ribbentrop, utanríkis-
málaráðherra Þýzkalands,
stakk upp á því að einföld
STUDENTARAÐ
ansleikur
verður haldinn í reiðfirðingabúð
laugarda'ginn 6. marz kl. 10 e. h.
Aðgöngumiðar seidir í anddyri hússins kl. 6—7.
yfirlýsing væri gefin út um
það að stórveldin tvö myndu
„koma á friði. og reglu“ þar
áður var Pólland. En
Stalin maldaði í móinn.
Þessi tillaga var óhæf að
hans áliti, ,,því að hún birtir
staðreyndirnar allt of ber-
lega“.
Sannleikann um hin sam-
eiginlegu afrek Þjóðverja og
Rússa í Póliandi varð að dul
búa. Stalin vildi gefa mönn
um það til kynna að Rússar
væru á öndverðum meiði
við Þýzkaland. Hann greip
til sinnar eigin reglu og til
kynningin átti að segja eitt-
hvað á þá leið, að Sovét.rík-
in æiluðu að fara til hjálpar
hinum slavnesku íbúum Pól-
lands, en „Þýzkaland ógnaði
þeim“. Og hann vildi. að
þýzka stjórnin féllist á þessa
yfirlýsingu. Þvílík hræsni
var fullmikið, jafnvel fyrir
Ribbentrop, og loks var með
alvegurinn farinn.
Lægst lögðust Rússar í
desember 1939, þegar Hitler
skipaði svo fyrir að reka
skyldi þúsundir heimilis
lausra Gyðinga af svæði
Þjóðverja í Póllandi yfir á
svæði Rússa. Þjóðverjar von
uðust til að þessar aðgerðir
myndu ganga greiðlega fyr-
ir sig. En stjórn Stalins, sem
margir rithöfundar Gyðinga
höfðu hrósað fyrir það, að
bjarga Gyðingum frá villi-
mennsku nazistanna, gaf nú
út þá tilskipun, að þessi fórn
ardýr skyldu látin fara aftur
inn á yfirráðasvæði Þjóð-
verja. Þegar Gyðingarnir
voru reknir yfir rússnesku
landamærin, var með þeim
rússneskur. foringi, sem
reyndi að fá Þjóðverjana til
þess að hleypa Gyðingunum
inn á ný.
Þegar Stalin hsiði tShÚS
með Þjóðverjum í tuttugu
mánuði, vék hann Molotov
úr forsætisráðherra embætt-
inu. Þýzki sendiherrann,
Graf von Schulenberg, gáf-
aður og snjall sendiherra,
sem seinna var líflátinn
vegna þátttöku í samsæri
gegn Hitler, skýrði stjórn
sinni frá því að þeítá væri
en neitt merki um vináttu í
garð Þjóðverja. Hinir klunna
legu hættir Molotovs sem
stjórnmálamanns voru Þjóð
verjum ógeðfelldir. Aðeins
Stalin sjálfur virtist fullnóg
trygg'ng fyrir samvinnunni.
Skjöl þessi sem og þýzk skjöl,
sem út komu nýlega, stað-
festa þá mynd af Stalin, að
hann hafi í Berlín verið tal-
inn persónulegt tákn sam-
vinnunnar milli Rússa og
Þjóðverja. Stalin varð sjálf-
ur forsætisi'áðherra.
,,Ég veit“, sagði Stalin í
veizlu, „hve mjög þýzka þjóð
in elskar foringja sinn“. Eru
þessi orð ekki verðug þess að
vera sett við hliðina á hinum
alþekktu ummælum hans
um tengslin milli Þýzka
lands og Rússlands, sem vígð
voru í blóði.
Menn sjá Molotov eins og
þeir hafa kynnzt honum nú
upp á síðkastið. „Hann er
þekktur vegna sinnar óveigj
•anlegu framkomu“, sagði
þýzkur sendimaður í skýrslu
til stjórnar sinnar. En Molo-
tov getur einnig verið við-
felldinn, og aðlaðandi. ,,Hann
var alveg óvenjulega eftlr-
látur og einlægur“ er honum
var sagt, að Ribbentrop hefði
ákveðið að heimsækja hann
í Moskvu. „Mér skildist að
ákvörðunin um heimsóknina
væri persónulegur heiður
fyrir Molotov“. Hann óskaði
Þjóðverjum til hamingju
með fall Varsjár, þá með inn
rás þeirra í Danmörku og
Noreg, ósigur Hollands og að
lokum með sigur þeirra á
Frökkum.
Fulltrúar vesturveldanna
kvörtuðu hins vegair yfir
framkomu Molotovs. Þegar
hann sat við samningsborðið
með Bretum og Frökkum
„var hann eins og drumbur
og mælti varla orð frá munni,
en ef hann gerði það, var
það aðeins til þess að gera á-
kveðnar athugasemdlr. —
„Skýrsla yða,r virðist mér
ekki algerlega fullkomin; ég
mun bera þetta undir stjórn
mína“. Frakkarnir voru á-
nægðir, er samningsumleitan
ir um hermál hóf-ust. „Guði
sé lof, að sá náungi tekur;
ekki þátt í viðræðum um her
mál!“
Að hve miklu leyti „þessi
náungi“ var hinn sami 1940
og hann er nú má ráða af
nokkrum atriðum frá því í
marz og apríl það ár. Nú
skilur fólk ekki hvað þessi
fjölmörgu smáatvik þýða, —
til dæmis að hermenn banda
manna eru teknir höndum í
Berlín og dularfullur ,skríll‘
ræðst á eimlestir banda-
manna, sem fara yfir her-
námssvæði Rússa. ífmarz og
apríl 1940 skýrði Schulien-
berg frá fjölmörgum svipuð
um „smáatvikum“; vand-
kvæði á því að fá vegabréf
árituð og Þjóðverja leysta úr
haldi hjá Rússurn, tafir á
kornflutningum og svo frarn
vegis. 1 raun og veru var
Molotov orðinn tortrygginn
í garð hinna þýzku félaga
sinna og var orðinn argur
yfir því, hvort þeir ætluðu
ekki að halda stríðinu áfram
eftir hlé vetrarins. Nokkrum
dögum seinna varð Molotov
ánægður, er Þjóðverjar réð
ust á Danmörku og Noreg —
þá var allt eins og það átti
að vera. Þeir örðugleikar,
sem þýzkir fulltrúar áttu við
að stríða voru skyndilega
teknir til athugunar. „Molo-
•tov var viðfelldnin sjálf, fús
til að veita kvörtunum okkar
viðtöku og lofaði að ráða á
þessu bót. Verð ég hreinskiln
islega að viðurkenna að ég
var alveg undrandi á breyt
ingunni.“
Fólk langar til að vita,
hvort ófriður geti brotizt út
milli Vestuirveldanna og Sov
étríkjanna, þrátt fyrir þá
staðreynd, að hvorki Stalin
né Vesturveldin vilja berj-
ast. Hvað þessu viðvíkur
koma skjölin nýútkomnu
manni einnig á sporið. Líta
verður á frið Stalins við Þjóð
verja sem ógreiða, ef ekki
glæp gagnvart hans eigin
þjóð og heiminum, en Stalin
vildi þennan frið, og þar til
í desembermánuði 1940 var
Hitler staðráðinn í því að
ráðast ekki á Stalin, meðan
hann ætti í höggi við Eng-
lendinga. Það er augljóst
samkvæmt skjölunum, að
Framh. á 7. síðu.
leifir sérréffir
dessertar, smurt brauð og snittur.
Veifingasfofan VEGA
Skólavörðustíg 3.