Alþýðublaðið - 19.03.1948, Blaðsíða 3

Föstudagur 19. marz 1948
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
Einar Björnsson: Fyrri grein
SÆNSKA bindindislög-
gjöfin, eða Svensk Nykfter-
hetslagstiftning eins og hún
heitir á sænsku — og svarar
til áfengislaganna hér hjá
oss, var í núgildandi mynd
samþykkt árið 1937., og er
mikill lagabálkur. Löggjöf
þessi tekur til tilbúnings og
sölu áfengra drykkja, ölvun-
ar og ólöglegrar meðferðar á-
fengis. svo sem smygls,
bruggs og leynisölu, en síðaist'
en ekki sízt til drykkju-
mannahjálpar (Alkoholist
forsorg). En það er einmitt
sá hluti téðrar löggjafar Sví-
anna, sem ég hyggst að skýra
dálítið frá.
Það rnun hafa verið árið
1917, sem fyrst var hafizt
handa um lögbundna hjálp
eða aðstoð við drykkjumenn
í Svíþjóð.
Til undirbúnings þessari
starfsemi fóru nokkrir sænsk
ir áhugamenn um þess mál
til Danmerkur, á vegum
sænska ríkisins. til þess að
kynna sér, með hvað hætti
væri á þessum málum haldið
þar í landi, en í Danmörku
var þá allvíðtækri hjálp hald
ið uppi til aðstoðar drykkju-
mönnum, og hafði svo verið
um árabil. Meðal annars
kynntu Svíarnir sér ræki-
lega starfsemi Bláa krossins,
en sá félagsskapur starfar
einkum að rekstri hressing-
arheimila fyrir drykkju-
menn (drykkjumannahæla).
í erindi, sem ritari danska
Bláa krossir.s flutti ekki alls
fyrir löngu, og nokkuð er
stuðzt við hér, segir hann:
-,Fyrr voru það Svíar, sem
kornu til vor í þeim tilgangi
að kynna sér aðferðir vorar
og starf um drykkjumanná-
hjálp, en nú er öld isnúin í
þessum efnum, nú erum það
vér, sem ætturn pg þyrftum
að koma til þeirra. Því að á
rneðan þetta starf með oss
hefur iað miklu leyti verið
látið eiga sig, ief svo mætti að
orði kveða, hefur það verði
öfluglega stutt í Svíþjóð og
eflt af hálfu lögjafarvaldsins,
og með þeim hætti þróast í
rétta átt.“
Úr því að ritari þeirra
bindindissamtaka í Dan-
mörku, sem nær eingöngu
láta .,drykkjumannahjálp-
ina“ til sín taka, tekur þann-
ig til orða, er ekki álíklegt, að
aðrar þjóðir, þ. á m. vér ís-
lendingar, sem vissulega er-
um skemmra á veg komnir
en Danir í áfengisvörnum og
þá ekki sízt í aðstoð við þá,
sem fallið hafa eða eru á leið
inni að falla fyrir ofurborð,
vegna áfengisneyzlu, gætum
eitthvað af Svíunum lært
líka í þessum efnum.
Eitt af því fyrsta, sem at-
hygli vekur, þegar menn
kynna sér hina sænsku
drykkjumannahjálp, eða lög-
gjöfina þar að lútandi, er
það, að um er að ræða raún-
hæfa og kerfisbundna aðstoð.
Hér er það ekki éins og víða
annars etaðar, nokkrar grein
svo e,nn nokkrar greinar í
hegningarlögunum sem taka
til þessara atriða, heldur er
hér með lögum gerð tilraun
til, á skipulegan hátt, að
leysa þetta vandamál, ekki
með ósvipuðum hætti og
gerð hefur verið tilraun til
að leysa vandamál barnanna
með barnaverndarlögunum.
Þessi sænska löggjöf tekur
til 64 greina, auk ýmis konar
reglugerða og tilskipana um
50 greir.a, svo af því má
marka hve umfangsmikil
hún er og ekki hvað sízt ef
hún er borin saman við kafl-
ann um , áfengisvarnir“ í á-
fengislöggjöf vorri, sem tek-
ur til 4 greina.
Lögin hefjast á því að
kveða á um, til hverra þau
skuli taka, en orsakanna í
þeim efnum er alltaf að leita
til áfengisneyzlunnar. Fimm
höfuðástæður eru taldar í
lögum þessum tilefni til að-
gerða, en þær eru:
1. að viðkomandi sé hættu-
legur sjálfum sér eða öðr
um,
2. að viðkomandi vanræki
framfærsluskyldu sína
gagnvart sínum nánustu,
3. að viðkomandi sé hinu op
inbera, fjölskyldu sinni
eða öðrum, ómagi.
4. að viðkomandi sé þess
ekki umkominn að geta
hirt sig sjálfur.
5. að viðkomandi hafi trufl-
andi áhrif á umhverfi sitt,
með hávaða og drykkju-
látum.
Þegar einhver þessara á-
stæðna eru fyrir hendi skulu
ráðstafanir samkv- lögum
þessurn þegar gerðar með
það fyrir augum og í þeim
tilgangi að viðkomandi hefji
að nýju bindindissamt og
reglusamt líferrii.
Ég bendi sérstaklega á
þetta og undirstrika það, því
hér má segja að sé mergur-
inn málsins. Hér er gengið á-
kveðið til verks. Hér er ekki
látið reka á reiðanum og það
gefið á vald viðkomandi,
hvort honum þóknast að eyði
leggja sjálfan s'ig, leggja
heimili sitt í rústir og sundra
fjölskyldu sinni. Heldur er
hér hafizt handa um björgun
áðiur en það er um seinan.
Að þessu grundvallaratriði
laganna slepptu kemur næst
að áfengisvarnanefndunum.
En þær skulu settar á stofn
og istarfræktar í öllum sveita
og bæjarfélögum landsins.
Hlutverk þeirra er ærið mik-
ið. en meginstarf þeirra er þó
að aðstoða þá, sem félags-
lega og fjárhagslega eru í
hættu vegna áfengisrieyzlu
sinnar. Fái nefndin tilkynn-
ingu um að aðstoðar sé óskað
handa manni, sem svo er á-
statt um — eða taki hún slíkt
upp hjá sjálfri sér — skal
hún á allan hátt vera slíkum
manni hjálpleg. Meðal ann-
ars með því, að sýna honum
friam á, hvert áfengisneyzlan
sé að leiða hann, — þá skal
nefndin og, ef þess gerist
sama atvinnu, sé þess kostur,
eða skipta um atvinnu, sé
slíkt álitið nauðsynlegt, jafn
vel að koma. í veg fyrir að
hor.um sé selt áfengi, en slík-
ir möguleikar eru tald'ir vera
fyrir hendi í Svíþjóð með
hinu svonefnda áfengisbóka-
fyfirkomulagi, sem þar ríkir.
Einnig að hafa áhrif á að við-
komandi gangi í bindindisfé-
lag, og loks, ef ekkert af
þessu nær tilgangii sínum, að
reyna að fá hann til sjálfvllj-
ugan að sækja um upptöku á
hressingarhæli. Þá er eiinnig
hægt að skipa slíkum manni
meðráðamann, og hefur sá
hinn sami ærið vald, getur
m- a. undir séristökum kring-
umstæðum tekið fjárráðin af
skjólstæðing sinum.
Það, sem hér hefur verið
rætt um eru fyrst og fremst
ráðstafaríir byggðar á frjáls-
um vilja, þó ekki sé hægt að
neita því, að í ýmsum tilfell-
um sé um nokkra þvingun að
ræða. En ef þetta dugir ekki,
hvað þá? Á að gefast upp?
Nei, alls ekki. Lögin gera ráð
fyrir, ef ekki er hægt að kom
ast að settu marki mað fi111
komnu samkomulagi á frjáls'
um grundvelli, skuli áfengis-
varnanefnd'irnar sækja um
leyfi amtsnefndanna og er þá
hér átt við þær, sem í sveit-
arfélögum starfa, en þeim
æðri eru hinar svonefndu
amta-áfengisvarnanefndir, til
þess að fá vald.til að þvinga
viðkomandi til að fara á
hressingarhæli fyrir drykkju
menn. Vanræki áfengisvarna
nefnd eins sveitarfélags að
fara þessa leið, skal amts-
nefndin sjálf að gera. ■
Eftir að áfengisvarnar
nefnd hefur kornið manni fyr
ir á drykkjumannaheimili
eða hressingarheimili, þá þýð
ir það ekki, að hún hafi þar
með sleppt af honum hend-
inni algerlega. Meðan við
komandi maður dvelur á hæl
inu skal forstöðumaður þess
standa í tsambandi við nefnd-
ina og láta hana vita um
hvað manninurii líður. Og
þegar að því kemur að hann
á að útskrifast af hælinui. ber
nefndinni að vera honum
hjálpleg eftir því, sem þörf
>gerist, auk þess sefn hælin
sjálf eiga að útvega viðkom-
andi atvinnu og aðstöðu ef
Tilkvnnina
Að gefnu tilefni viljum við taka það fram, að verð
það, kr. 395,00, sem tilgreint var í fréttaviðtali „Vísis“, að
við gætum framleitt föt- fyrir, eif næg erlend efni fengj-
ast, er einungis miðað við fjöldaframleiðslu í hringsauma
deild okkar.
Þetta verð á því a'Us ekkert skylt við handsaum, eins
3g framleitt er á 1. fl. klæðskeravinnustofum.
Klæðav. Andrésar Andréssonar h.f.
ástæða er til, einnig að skipa
þeim, sem útskrifast,. með-
ráðamann, ef slíkt er álitið
nauðsynlegt. Geti forstöðu-
maður hælis ekki tekið að
sér slíkt starf eða séð um að
svo verði gert, skulu nefnd-
irnar aðstoða við það, eins og
það er r.efndanna að sjá um
að sá, sem fallið hefur aftur
fyrir Bakkusi, eftir hælisvist,
kuli komið þangað að nýju
þegar í stað. í Svíþjóð er
hægt að útskrifa menn til
reynslu- eftir tilitölulega' stutt
an tíma á hæli Hins vegar
getur það kostað allt að 4 ára
dvöl á drykkjumannahæli
fyrir hvern þann, sem þarf á
nýrri hælisvist að halda; þó
fer slíkt eftir atvikum.
Þá hafa áfengisvarnar-
nefndirnar rétt til að hafa í
þjónustu sinni launaða starfs
menn, eða að greiða þeim
mönnum, isem vinna hin
ýmsu störf á þeirra vegum,
nokkra þóknun, eftir því,
sem ástæða þykir til. Þá ber
og lögreglunni að aðstoða,
nefndirnar eftir þörfum.
Af því, sem nú hefur verið
sagt. er það næsta augljóst,
að af hálfu hins sær.ska lög-
gjafa er ötullega unnið að því
að bjarga þeim, sem á hverj-
um tíma eru í hættu vep.na
áfengisnautnar sinnar- Það
leikur heldur ekki á tveim
tungum, að vald áfengisvarn
ar-nefndanna er raunveru-
legt. Það er ekki ólíklegt, að
ýmsum finnist að með slíkri
starfsemi, sem hér um ræðir,
sé allfreklega gripið fram
fyrir hendur manna og hið
margumtalaða persónufrelsi
skert. En þá ber þess að
minnast, að allt er þetta gert
í þeim ' eina tilgangi að
vernda fjölskyldur og ef
hægt er að bjarga mönnum
frá margvíslegri niðurlæg-
ingu, já, algerri tortímingu,
ar í framfærslulögunum ogiþörf, útvega þeim hinum
Nokkrir logsuðumenn
geta fengiS atvinnu hjá oss nú þegar.
Upplýsingar á skrifstofunni.
H.F. HAMAR.
af völdum áfengisnautnarinn
ar, og þeir sjálfir eru ekki
menn til hjálparlaust að
segja skilið við. Vissulega er
slíkt alger misskilningur á
hugtakinu „persónulegt
frelsi“, ef menn í þess nafm
geta lagt heilsu sína og líf í
rús-tir með áfengisnautn eðá
eyðilagt mikil verðmæti qg
síðast en ekki sízt í fjölda til
fellum leytt heimilum sínurii
og tvístrað fjölskyldum sín-
um og lagt hamingju þeirra
og velferð í auðn i
Það má segja að unúír
drykkjumannahjálpina (alkö
holistforsorg) í 'Svíþjóð renr.i
tvær meginstoðir, anr.ars
vegar starf áfengisvarnar-
nefndanna, sem þégar hefuf
verið rætt um í stórum drátt
um. og hins vegar drykkju-
mannahælin eða hressingarf
hæli fyrir áfengisneytendur.
Og skal nú með nokkrum orð
um drepið á þá hlið málsir.s.
Eftirtaldir -aðilar hafa rétt
til að setja á stofn drykkju-
mannahæli. ríkið, ömtin,
sveitarfélögln, félög • eða
stofnanir. Hæli þessi skulni
hljóta opinbera viðurkenn-
ingu, þ. e. viðurkenningu fé-
lagsmálaráðurieytisins, sem
er æðsti aðili áfengisvarrii-
anna.
Því er eir.s háttað uirii
drykkjumannahjálpina í Sví
þjóð og mismunandi félags-
leg störf þar sem annars stað
ar, að um víðtækt samstarf
hins opinbera og einstakling-
anna er að ræða Ýmsar einka
stofnanir og félagssamtök
hafa komið á fót drykkju-
mannahælum, sem þau síðan
reka. Sem dæmi þar um má
nefna: Góðtemplararegluna,
Diakon-stofnunina og Hjálp-
ræðisherinn, auk ýmsra trú-
boðssamtaka. Hér er um að
ræða stofnanir eða hæli, sem
ýmist eru rekin á beinum
kristilegum grundvelli eða
mannúðargrundvelli yfirieitt.
Þessi starfsemi er því
slungnin mörgum þáttum, en.
það er ekki sama og hún sé
skipulagslaus, heldur hið
gagnstæða. Þegar athugaðar
eru ársskýrslur þessara hæla
iVeitir maður því fljótlega st-
hygli, að um mikla greiningu<
er að ræða í störfum hæl-
anna, að þau hafa mismun-
andi hlutverki að sinna. Eitt
heimilanna t. d- er eingönguj
fyrir sálrænt bilaða menn
(Psykopater), annað fyrir á-
fengissjúklinga.. sem vegna
aldurs eða krankleika eru c-
færir til vinnu, það þriðja
Framh. á 7. siðu.