Alþýðublaðið - 19.03.1948, Blaðsíða 5

5
Fösíutíagur r 19. Jnarz u 1948 ■ v I
Stjórn Pero
Argenfinu
B
D1
1
er 'komin úí. Nauðsynleg 'handbók þeim, er viðskipti
eiga við útlönd. Sjálfsögð til sendingar hverju við-
skiptasaanbandi erlendis. Meðal efnis eru upplýsingar
um atvinnuvegi og utanríkisviðskipti, útdráttur úr ís-
lenzkum lögum, tollskrá o. fl. á ensku, svo og skrár
yfir opinberar stofnanir og fyrirtæki.
Sendið vinum yðar erlendis
DIRECTORY OF SCEEiND 1948
Aður Islands Addressebog.
Fæst hjá'bóksölum. — Verð kr. 25.00.
!Y 0F KELAND
FYRRUM var tali'ð að Ar-
gentina væri land kvikfjár og
járnbrauta, innlends kvikfjár
og brezkra járnbrauta. Það
voru Bretar, sem lögðu þessu
fjarlægá lýðveldi til mest all
ar vélar. og snjalla verkfræð-
inga. Öðru hverju, eii smátt
og smátt minnkandi, var arð-
ur sendur heim til Bret-
lands. Frosið kjöt kom reglu
lega ftil Bretlands. Ekki þótti
allt ganga að óskum, en Bret
ar héldu þetta mundi fara
batnandi. Þeim fannst að Ar-
gentínumenn ættu að vera
þakklátir.
Síðari heimsstyrjöldin
skall á og Argentina var hlut
laus, þangað til síðustu mán
uði stríðsins, og fregnir frá
Ameríku hermdu að Ai’gen
tina væri jafnvel hlynnt
Þjóðverjum. Þetta er rangur
vitnisburður af hegðun Ar-
gentinu á stríðsárunum, því
að kjötinnflutningurinn hélt
áfram til Bretlands í stríð-
inu, þótt lítil greiðsla kæmi
fyrir.
Brezkir sendimenn, félög
og blöð urðu sjaldan fyrir
árásum, þúsundum sjálfboða '
liða var leyft að ganga í
brezka herinn. Þátttaka Ar-
gentinu í að koma í veg’ fyr
ir njósnir öxulveldanna var
meiri en rnargra annarra
ríkja 1 Suður-Ameríku, sem
í orði kveðnu voru rneð
bandamönnum. En í febrúar
rnánuði árið 1946 kom Beron
fram á sjónarsviðið. Var sagt
að hann ætlaði að koma á
einræðistjórn í landi sínu.
næst tók hann það fyrir að
krefjast þess að Argentina
fengi brezku járnbrautirnar.
Var það t-alið ódrengilega að
farið hér í Bretlandi, að
hann skyldi vilja skipta á
brezkum pundum og dollur-
um; hann var enn 'fremur
sakaður um að hækka kjöt-
verðið svo sem um sölu á
svörtum markaði væri að
ræða. Og til þess að bíta höf
uðið af skömminni krafðist
hann þess að Bretar slepptu
öllu tilkalli til Falklands-
eyja. Þetta var sagt um Per
on í blöðum Breta, en sann
eikurinn í málinu er ekki
svona einfaldur.
Argentina er ekki enn þá
hálfrar annarrar aldar göm-
ul. Þegar Spánverjar höfðu
verið reknir úr landinu og
indíánar hraktir vestur og
suður eftir landinu, urðu víð
áttumikil svæði landsins
auð. ,,Það að stjórna ríkinu“,
sagði einn merkur stjórnmála
maðuir. í Argentínu, „er að
byggja landið. Innflytjendur
komu frá Evrópu og smátt
og smátt dreifast þeir yfir
hinar óbyggðu sléttur vestur
undir fjöllin. Arið. 1914 hafði
íbúatalan komizt upp í átta
milljónir, en nú byggja
fimmtán milljónir landið. Til
þess að sameina þá, sem
voru nýkomnr, hinni þjóðfé
lagslegu heild var stuðlað að
þjóðhollustu. Börnum inn-
flytjenda frá. Spáni, ítalíu,
Mið-Evrópu, Grikklandi, Pól
landi og Sýrlandi var kennt
að þekkja myndir af hetjum
þjóðarinnar, San Martin hers
höfðingja og frelsishetju
þjóðarinnar, og stjórnmála-
mönnum og brautryðjend-
um, sem komu á eftir hon
um. Fáninn blái og hvíti var
hafður á leikvöllum skól-
anna og börn á skólaaidri
voru Iátin læra ættjarðar-
ijóð. -i.
GREIN ÞESSI er eftir
Georg Pendle og birtist í
enska útvarpstímaritinu
„The Lislener“. Fjallar
greinin um Argentinu og
síjórnmálaþróunina þar,
en Perón forseti hefur mik
il umsvif og gerir til dæm
is kröfu tii Falklándseyja,
sem talið hafa Bretum
lengi.
Peron
Hinn mikli innflutningur,
hillingar auðs og munaðar,,
ólga ungra hugsjóna, hrað-
inn og fjorið — allt þetta
kom í veg fyrir það að of
hrokafull þjóðerniskennd
yxi. Það voru hin gíf-
urlegu náttúrauðæfi og bjart
sýni fremur en hetjur, fán-
ar og ættjarðarljóð, sem mót
uðu skapshöfn þjóðarinnar.
Eftir heimsbreppuna órið
1930 var fólksfiutningi til
Argentinu takmörk sett
Þá hófst annar kaflinn i
sögu þjpðernishreyfingarinn
ar í Argentinu. Menn fóru þá
að þreytast á afskiptum stór
veldanna af stjórnmálum og
efnahagsmálum. Öfgamenn
sögðu að það væri svívirða
að ferðast með brezkum járn
brautum á argentinsku landi,
að vinna hjá brezkum lar.d-
búnaðarfyritælijum og nota
símalagningar Báudaríkjá-
manna. Þeir töldu það rang
látt að velmegun þjóðarinn
ar færi eftir verðsveifiúm á
kornvöru og kjöti á heims-
markaðinum, og að hópur er
iendra manna rakaði að sér
■rjf'i á þvi að sel; i vörur
''ai.dsins, en bæna irnir, frarn
’e’ðendurnir sjái‘"r, berðust
. bökkum. Þóttust þ.vr v'ssir
um, að svo lengi, sem auðæfi
Argentinu væru öll fólgin í
kornvöru og kjöti, væri iðn-
aðarþróun landsins hindruð
og sömuleðis mundi verða
kornið í veg fyrir að landið
yrði sjálfstætt efnahagslega.
Þannig hófst nútíma þjóð
ernisstefna Argentinu. Síð-
ari heimstyrjöldin flýtti
mjög fyrir þróun iðnaðar-
ins. Var það ljóst í lok ófrið
arins að sambandið milli
brezks iðnaðar og argentinsks
landbúnaðar mundi fljótt
verða að engu. Var nú sagt
í Argentinu, að þar þyrftu
menn ekki lengur á erlend-
um neyzluvörum að halda,
svo sem vefnaðarvörum
því um líku, bví að slíkt
væri hægt að framleiða
heima. Aftur á móti yrði að
flytja inn vélar til þess að
byggja verksmiðjur og víkka
út samgöngukerfið, stál, kol
og olíu. Og það var þá, sem
Peron hershöfðingi setti
stjórnmálaskoðanir föður
landsvlna í Argentinu saman
í heilsteypta og sannfærandi
stefnuskrá. Hann sagði:
Hingað til var það landbún-
aðuirinn, sem ekki aðeins
Djónaði hagsmunum annarra,
landa og fárra auðmanna,
heldur og Argentinu sjálfr-
ar. Engin keppni átti að vera
á milli landbúnaðar og iðnað
ar, báðar þessar atvinnu
greinar áttu að verða máttar
stoðir efnalegs sjálfstæðis
og velmegunar þjóðarinnar.
Mörgum Argentinumönnum
var farið að finnast, að þeir
væru eins konar yfirþjóð
framtíðarinna*-. Þá hafði
dreymt um að Argentina
væri fær um að skapa þann
nýja heim, sem Columbus
hafði aðeins fundið. Og þeg
ar Peron hershöfðingi steig
fram á svalirnar í ok'tóber
1945 og sagðist skilja þessa
drauma og mundu láta þá
rætast, fannst fjöldanum,
sem stundin væri komin. 24
febrúar 1946 var hann í lýð
ræðislegum kosningum kos-
in forseti lýðveldisins.
Um það bil helmingur kjós
enda kaus hann og það af
fúsum og frjálsum vilja.
Þetta var það sem þeir vildu.
Og hinn nýi forseti itók til
óspilltra málanna. Hann
gerði fimm ára áætlun;
Argenitína skyldi gerð að
miklu iðnaðarlandi, óháðu
erlendu fjármagni og erlend
um vörum, landi, sem notaði
sjálft, ef þörf krefði, allar
sínar birgðir af kjöti og korn
vöru og væri sem hinn gífur
legd jötunn suðursins. Komið
var á fót þjóðlegri sölustofn
un, sem kaupir kjöt og korn
vöru af framleiðendunum og
selur erlendis með miklum
hagnaði. Er fjármagnið Iátið
'ganga í það að verðbæta mat
vælasölu innanlands, koma
upp .iðnaðarfyi’iritækjum og
öðrum fyrirtækjum, svo sem
raforkuverum, samgöngufyr
irtækjum og verzlunarflota,
sem nú er orðinn töluverður.
Gert var ráð fyrir því í
stefnuskrá Perons að 4 000
000 manna væru fluttar inn
í landið („Það að stjórna
ríkinu, er að byggja Iandið“)
og þegar eru innflytjendurn
ir farnir að streyma þangað
frá ítalíu og öðrum löndum
Evrópu.
Miklar fúlgur erlends
gjaldeyris hlóðust upp á
stríðsárunum og skyldu þær
notaðar til þess að kaupa
upp erlendar eignir í land-
inu, svo sem brezku járn-
brautirnar og bandarísku
símalagningarnar. Fleiri þess
konar kaup áttu og að fara
frarn. Hér hefur aðeins verið
drepið á nokkur atriði úr
stefnuskrá Perons forseita,
en hún kemur víða, við, og
er því vinsæl meðal argen-
tinsku þjóðarinnar, sem er
bjartsýn og þráir framfarir.
Stefna Perons forseta í at-
vinnumálum og fjármálum
hefur sýnilega ákveðnar al-
þjóðlegar afleiðingar. Veld-
ur hún miklum breytingum
á jafnvægi verzlunarmála oig
fjármála. Hún gerir það
tinu sem stórveldi á sína
vísu, ekki hluta úr brezka
kerfínu heldur peð í tafli
Bandaríkjanna í Suður-Ame
ríku. Forsetinn hefur nú fyr
ir skömmu hafið baráttu
gegn yfirráðum Breta á Falk
landseyjum og hjálendum
þar í grennd með það íyrir
augum að styrkja hina nýju
skipan í Argentinu og sam-
eina hverflandi landsmenn,
ef til sundurþykkju kæmi
innanlands. Falklandseyjar,
er Argentinumenn þekkja
frá blautu barnsbeini sem
Islas Malvinas, hefur lengi
verið taldar óaðskiljanlegur
hluti landsins, en Bretar
hafi af frekju gripið þar völd
in meðan Argentina átti í
baráttu fyrir sjálfstæði sínu
við heimsveldi Spánverja.
Þetíta er ekki ný krafa. For-
setinn hefur í sambandi við
Falklandseyjamálið sem óg
önnur atriði stefnuskrár
sinnar vakið upp, og fylgt
fram með mikilli atorku,
þrám og hugsjónum, sem
lengi hafa blundað í brjóst-
um samlanda hans.
Astæðan fyrir þessum út-
þensluáformum forsetans er
sú, að gróði lands hans er
efitirsóttur erlendis, að Banda
ríkjunum er mjög annt um
að varðveita gott samkomu-
lag í Suður-Ameríku og að
Bretar eru eins og sakir
standa veikir fyrir; — en
þeir skiptu á járnbrautum sín
um í Argentinu fyrir góðar
ársbirgðir af kjöti, og er þá
ekki itrúlegt að næsta ár selji
þeir í örvæntingu eyjarnar
fyrir sömu vöru? Svo gæti
Parón hugsað. Ekki mundu
verzlunarhöldair Bandarík j -
anna heldur taka sér það
ákaflega nærri þótt Bretar
yrðu að láta í minni pokann
suður þar.
En eigi að síður eru til var
hugaverðir þættir í málefn-
um Argentinu. Forsetinn-hef
ur dregið kjark úr bændum
með því að verja ágóða
þeirra iðnaðinum til fram-
dráttar. Þurrð er nú orðin á
dollaraeign þjóðarinnar, en
ekki fást vélar frá þeirn lönd
um, sem ekki krefjast
greiðslu í dollurum ög ekki
heldur eldsneyti, en hvort
tveggja er mikil þörf fyrir
vegna fimm ára áætlunar
forsetans. Tekjur verka-
manna hafa lækkað og vinna
í höfnum minnkað, en verka
menn áttu drjúgan þátt í því
að bera Perón upp í vald^-
stólinn. Dýrtíð fer vaxandi,
þrátt fyrir allt, og fólksflutn
ingar inn í landið S'tandast
ekki áætlun enn sem komið
er.
Enn fremur er stjórnarand
staðan geysihörð. Hún er
skipuð prófessorum og dóm
urum, sem vikið var úr emb
æt'tum, svo og fylgismönn-
um þeirra; hagfræðingum,
sem ekkert sjá annað en
öngþveiti í iðnbyltingu á
kostnað landbúnaðarins; sósí
alisitar, sem telja stjprnina
fasistíska; útgefendur dag-
blaða, sem bönnuð hafa ver-
ið; -aragrúi einstaklinga,
sem hafa haft kynni á
franskri frjálshyggju og
kenningum innlendra hugs-
uða og finna að persónulegt
frelsi fyrirfinnst varla í Ar-
gentinu, og síðast en alls
ekki sízt hérforingjar, sero.
eru óánægðír með dekur for
seít’ans við verkamenn og
telja hækkun launa höfuð-
orsök dýrtíðarinnar. Hefur
jafnvel orðið vart við upp-
þot öfgafullra þjóðernis-
sinna; mislíkar þeim, hve
stefna forsetans er sam-
kvæm stefnu Bandaríkj-
anna.
Það er samt fjarr lagi að
ímynda sér að Perón njóti
ekki lenigur trausts meiri-
hluta þjóðarinnar. Hvers
vegna hefði þjóðin átt að
missa trú á hann? Hann er
persónugerfingur drauma
hennar, myndarlegur, auð-
ugur og lánsamur. Aldrei
hsfur Argentina verið jafn
auðug og nú, aldrei jafn sjálf
stæð og aldrei hafa stórveld
in sýnt henn^ jafn mikla virð
ingu og nú.
Það væri einnig mikil
skammsýni að vanmeta
hæfni Peróns sjálfs. Hann
hefur góða dómgreind og er
laginn , við að finna hinn
rétta tíma fyrir hvert vsrk.
Hann er viljasterkur og at-
orkusamur. Enginn stjórn
málamaður gerþekkir svo
eðli þjóðar sinnar sem hann.
Olíklegt virðist, að hann
muni leggja í áframhaldandi
bai’áttu við erlend ríki. Ar-
gentinumienn eru viðkunnan
leg og greiðvikdn þjóð, sern
nýtur þess mest af öllu að
lifa í auði og munaði, og
þar í mun leynást hætta fyr
dr fimm ára áætlunina og
verzlunarstofnun ríkisins.
DR. HELGI P. BRIEM
hefur nýlega tekið við starfi
sínu sem sendifulltrúi Is-
lands í Stokkhólmi. Afhenti!
hann embættisskilríki sín í
íyrradag.
og I nauðsynlegt að lita á Argen-