Alþýðublaðið - 04.01.1949, Síða 5

Þrið-judagur 2. jámiöi* 1948.
AtÞÝÐUBLAÐIÐ A
5
og allri orku að því einu að
auka framleiðsju verðmæta
með sem mestan hagnað fyr
ir augum, og að hugsa of
mikið um að afla sér þeirra
lífsþæginda, sem kaupa má
fyrir peninga. Menn verði
einnig að hugsa um tvennt
annað:
1. Að skapa skiiyrði iil
þess að varðveita frelsi þjóð
arinnar fyrir ásókn utan að,
og varðveita þau verðmæti
sem jregar eru fyrir hendi- í
því skyni hugsa þjóðirnar
mikið um margskonar víg-
búnað og annað öryggi hern
aðarlegs eðlis.
2. Að reyna að vinna einn
ig að því, sem gefur lífinu
verðmæíi jpótt ekki verði
beinlínis mælt á peninga-
mælikvarða. Og að vinna að
breyttum hugsunarhætii í
þessu efni.
Ég vil fara fám orðum um i
starfsemi í þessa síðarnefndu
átt, sem þegar hefur verið
skipulögð og er verfð að
skipuleggja á vegum Samein '
uðu þjóðanna. Svo að segja
um leið og ófriðnum lauk,
eða jafnveþ fyrr, hófst þessi
starfsemi- Ég hygg að blöð,
útvarp og almenningur ljái
þessari starfsemi minni at-
hygli en æskilegt væri-
Þriggja máraða ársþingi
Sameinuðu þjóðanna er ný
lokið. Hverjar frétlir fékk alí.
ur aimenningur aðallega frá
þessu þingi? Það var um á- j
greining á stjórnmálasvið*'
liiu, sem erfitt reynist að
jafna; um átök milli austurs
og vesturs; um óvægileg orð
andstæðinga í þessum mál-,
um hvers í annars garð.
Skyldi þessu ekkí hafa ver i
ið veitt meiri athygþ en
sumu sem gerðist á sama
þingi, sem kann að verða
engu síður merkilegt? Berlín
ardeilan, beiting neitunar-
vaildsins, átök um upptöku
ríkja sem óskuðu að ganaa í
bandalagið o. s- £rv. — þetta
kannast víst flestir við- En
hvað hefur mátt lesa mikið í
folöðum um mannréítjnda
skrána sem samþykkt var á
þessu sama þingi án mótat-
kvæða, af 48 ríkjum? Þau
sambykktu m. a. að hér efíir
skuli virða það, að allir
menn séu bomir jafnréíthá-
ir; að varðvejta trúfrelsi,
skoðanafrelsj, ritfrelsi og
fundafrelsí í öllum þe-ssum
ríkjum og vinna að þvi að
svo verði með öllum þjóðum.
Enn fremur felast í mann-
rét' í ndaskránni mikilsveið
atriðj um1 félagsmál og fleira.
Það er erfitt að segja það nú,
hver áhrif þessi samþykkt
kann að hafa í framtíðinni.
En ef þess er mirnst. hve
geysimjkil áhrif mannrétt-
indayfirlvsing frakkneska
þjóðfundarins árið 1789
hafði og hefur haft allt fram
á síðustu tíma, þá sýnjst það
ekkí óvarleg tileáta að þessi
sambykkt 48 ríkia geti haft
mikil og góð áhrif á þróun
manrkvnsjns, eísi síður en
samþykkt þióðfulltrúa ejns
ríkis fvrir hálfri annarj öid-
Orr það er ekki þiiig Sam
einuð.u þjóðanna einu sinni
eða tvisvar á ári, sem vir.nur
öll verkin frekar en önnur
þing. Það eru sístarfandi á
vemim Sameinuðu þjóðanna
nefndjr og siofranjr, sem
vinna ómetanlegt mannúðar
ost men.ningarstarf. Ég skal
aðeins refna nokkur dæmi:
Albjóðasamband verka-
manna (sem að visu var til
áður, en fellur nú undir Sam
einðuu þjóðirnar). Alþjóða-
samband flóttamaima. Sam
band sameinuðu þjóðanna fyr
ir menntun, vísindi og menn
ingu. Alþjóðasambandið um
heilbrigðismál. Ailþjóðastyrkt
■arsjóð barna- Allt hefiir þetta
á stuitum tíma unnið víðtækt
og mikilsvert starf til auk-
ihr.ar menningar og mannúð
ar í heiminum, og á sjálfsagt
enn meira óunnjo ef nýr ófrið
ur truflar ekki slörfin •— og
jafnvel þóti það bcl hendi
manr.kynið enn þá einu sinni,
að heimsstyrjöld skeili á-
Þetta æiti og að verða ti.1 þess
að auka samúð og vináttu
milli þjóðanna.
Vo.na.ndi getur þetta hafi á
hrif einnig til hugarfars-
breytingar hjá rnönnum,
þeirrar hugarfarsbreytir. gar,
sem flejri og fieiri þyrstir í
Vér verðum að reyna að veiía
þessum málum meiri athygli
en verið hefur. Vér þurfum,
hver einstaklingur, að revna
að temja oss að stinga hend-
inni í eigin barm og íhuga,
hvort ekki megi bæta hugax
farið. Vér þurfum þá að beina
aíhyglinni alveg sérstaklega
að þeim vexðrnætum í lífinu,
sem ekki verða ávalt fyrst og
fremst metin til peninga. *
Þegar mönnum hefur tek-
ist að skapa sér betri lífskjör
en áður og aukin lífsþægjn'di
hættir þeim við að hugsa sem
svo: Engu af þessu mrm ég
nokkurn iima sleppá- Ég mun
gæta þess af allrj orku, að
ekkeri af be||u verði frá mér
tekið. Ég þarf þess til þess
að mér og mínum geti liðið
veh Þetta er hreinræktuð ein
sí aklingshyggja bimdin við
ytri aobúð.
Það er mannlegt að hugsa
þannig. En getur ekki verið
hér að eir.hverju leyti um
hiUingar að ræða, eitthvað
sem sýnist en er ekki? Við
þörfum öll þak yfir höfuðið,
m.at og drykk, klæði og skæði.
Allt þetía má oftast kaupa
fyrir peninga. En hve mikið
þurfum vér umfram þetta?
Dómar manna um það verða
sennilega nokkuð misjafnir
máske eins margir og menn-
irnir eru, hver með sínu við-
horfi.
Hvað gerir góður og gæt-
inn maður, ef hann einn góð
an veðurdag verður sannfærð
ur um, að tekjur hans
hrökkva ekki lengur fyrir
því sem hann hefur hingað
iil getað veitt sér af þægind-
um eða jafnvel nauðsynjum?
Hann hugsar ráð sitt og reyn
ir að finra leiðir tjl þess að
minnka , kostnaðinn; hvað
hann geti minrkað við sig og
hvað hann geti jafnvel neit
að sér Eilveg um af því, sem
hann hefur vanið sig á. Þetía
þurfa þjóðirnar að gera og
margar þjóðir hafa gert það á
ýmsan hátt undanfarin ár.
Vér íslendingar verðum eirn
ig að vera við því búnir. Og
ef njðursíaðan yrði svo sú,
sem hvergi nærrí er ósenni-
leg, þótt sumum kunnj. í
fljótu bragði að finnast slíkt
fjarstæða, að oss kemur ekki
íil að líða ver en áður, held
ur betur, er ekki mikið að
óttast. Þessa reynslu hafa
sumar þjóðir fengið nú. Þess
vegna eru þær máske opnari
fyrjr þeirri hugarfarsbreyt-
ingu, sem nú er víða rætt
um.
Líður möunum yfirleitt
betur nú en t- d. fyrir hálfri
öld? Sennilega má fu-llyrða
að þeim fátækustu líði betur-
Kemur þar til aukinn skiln-
ingur á ýmsu því, sem mann
réttindaskráin, er ég minntist
á, leggur áherzlu á. Mikilvæg
ar umbæiur hafa og orðið á
hollustuháttum. En ef ég
hugsa aftur í timann koma
farm athyglisvérðar myndir.
Mönr.um leið vel fyrir 50 ár-
um, að mörgu leyti betur en
nú. Og þá kem ég aftur að
hugarfarinu. Það er svo mik
ill þáttur í v-ellíðán eða van
líðan mannanna, að á því velt
ur mejra en margur gerir sér
fuiil.a grein fyrir-
I linar geysimiklu framfar
ir um alla tækni, hafa máske '
af cðljlegum ásiæðum, aukið
efnishyggju mannanna- Það
gétur hjá mörgum skyggt á
andlegu hyggjuna, sem að
mir.um dómi er nauðsynlegri
en alilf annað. Á þessari efn- i
ishyggjuöld hættir sumurn'
við því að leggja svo mikla
áherzlu á það, sem skanar
mönnum veliíðan um allan
y.ri aðbúnað, ao þeir koma
ekki auga á það sem skapar
möxmum innri frið ’og sanna
vellíðan. Guðstrúin er stund
um talin tilraun þeirra, sem
beíri aðsíæður hafa, til þess
a sefja þá, sem bágaxa eiga;
að reyna að telja þeim trú
um, að bejr eigi samt að vera
ánægðir með hlutskipii sitt
ef þeir aðeins trúa á æðri for
sjón. Það kann að vera hægð
arleikur að fiima dæmi um
að þetta hefur verio gert á
ýmsum tímum. En það er
fjarri því að vera réít al-
mennt. Þeir, sem því vildu
halda fram, þekkja ekki innri
sálaxfriðinn eða .gera of lítið
úr honum.
E'f vér gefum oss tíma til
að íhuga allar þær dáserndir
sem eru allt í kringum okk-
ur, í nátíúrunni og í hinum
mikla algeimi þá er það óum
flýjanlegt, að aílar þær tækni '
legu framfarir sem mennirn
ir hafa skapað, verða mjög
iitlar fyrir sér. Hvað er lífið?
Enn hefur e-ngum manni tek
izt að skapa nýít hf með
tækni þeirri, sem nú þekk- j
izt. Lítum á náttúruna. Tök,
um blómin og grösin og at-1
hugum þau. Er það ekki al.lt
betra og fullkomnara en nokk
ur maður getur framleitt eða '
gert sér von um að framleiða.
Sama og engu síður verður
niðurstaðan ef vér athugum
dýrjn, þau lægstu, fuglana,
spendýrjn og sjálfar mann-
| eskjurnar. Getur nokkur mað
lur bætt þar nokkuð um? Og
hugsum okkur þann hnött,
sem vér byggjum. Niðurstáð
■ an verður sú sama- Og lítum
á himingeiminn. Það sem við
áður þekktum af honum er
svo stórkostlegt að öll mann
■ leg þekkjng og aliur mannleg
j ur máttur verður næstum að
engu. Og r.ú hefur tæknjn
skapað svo fullkominn sjón-
auka, að vér komumst að
I raun um að þar fyrir utan er
' aragúi af hnöttum og stjörn-
um, sem vér höfðumi enga
hugmyrd um áður. Og allt er
þetta háð svo dásamlegum
reglum og samræmi, að vér
síöndum ag.ndofa.
Ég á góðan vin, sem er
meðal þskktustu vísinda-
manna hejmsins. Hann vann
; með öðrum að því að finna
þá leyndardóma, sem felast
í næstum óskiljanlegri orku
smæstu eir.danna, atómanna-
Fýrrjr mörgum árum voru
kennjngar Ei.nsíeins mjög á
dagskrá manna á milli. Ég
skjldi þær ekki, frekar en
margir aðrir. Einu sinni
beiddi ég þennan vin minn
að gera mér þær skiljanleg
Hafstfirlinpr!
á ■bre'ítá'nclanurn í Al'býc'unúsinu í Hafnarfirði
hefst kl. 9.
Gríman felki kl. 11.
Gömlu dansaœir.
AðgonguniiSar á stuðnurn frá kl. 4 rama dag.
Alþýuuflokksfélögin í Hafnarfirði.
| ¥ C1
lí H ij$ i
Sambvaemt heimild í 3. gr. reglugerðar frá 23. sept.
1947 um vöruakömmtun, takmörkun á sölu, dreifingu og
aíhendingu vara hefur verið ákveðið að veita vefnaðar-
vöru-, fatnaðar- og búsáhaldaskammt að upphæð áttatíu
krónur á tímabihnu 1. janúar til 1. apríl 13*49.
Felld hefur v-erið niður skömmtun á öllum búsá-
höldum, öðmm en þeim, sem eru úr leir, gleri eða postu-
Líni. Til Aúðbótar þessum skammti befur jáfnframt verið
ákveðið að veita sérstakan skammt fyrir tveim pörum af
. sdkkum á þessu sarna túnabili og að heimila úthlutunar-
stjórum að skipta sokkamiðunum í venjulsga vefnaðar-
vöruxeiti, og gildi hvers sokksmiða ákveðið fimmtán
krómur.
Reitirnir 1—400 gilda því á ,,Fyrsta skömmtunarsaðii
1949“ 20 aura hver við kaup á hvers konar skömmtuðum
vefnaoarvörum og fatnaði, öðrum en solckum og vinnu-
fatnaoi, sem hvorttveggja er skarnmtað með sérstökum
skÖTnmtunarrieituim. Einnig er hægt að niota reiti þessa
við kaup á iimlendum fatnaði, samkvæmt einingakerfí
því, er ,um ræðir í auglýsingu skömmtunarstjóra nr. 52
1948, og öllu' éfni til ytri fatnaðar, sem skammtað hefur
verið með stofna-uka nr. 13. Reitir þeseir 'gilda einnig tíi
kaupa á hvers konar búsáhöldum úr gleri, leir og postu-
líni. Miðað er í ölliam tilfellum við smásöluverð allra
þessara vara.
Nýr stofnaúki fyyrir ytri fatnaði verður ekki gef-
inn út til annarra en þeirra einstaklinga, er óska skipta
á stofnauka 13, er þeir kynnu að eiga ónotaðan.
Vefnaðarvörureitirnir 1—400 reru vöruskammtur
fyrir fyrstu þrjá mánuði ársins 1949, en 'halda allir inn-
ícaupagildi sínu til lolca þessa árs.
Skammtarnir 1949 nr. 2 og nr. 3 ,giidi hvor um sig
fyrir einu pari af sokkum, hvort heidur er kvenna, karla
eða barna. Úthlutunarstjórum alis staðar er hemilt að
skipta nefndum skömmtum nr. 2 og 3 fyrir.hina venju-
legu vefnaðarvörureiti, þannig að fimmtán krónur komi
fyrir hvorn skammt. Þessi heknild til skipta er þó bundin
við einstaklinga, enda framvísi þeir við úíhlutunar-
stjóra stofninum af- þessum „Fyrsta skömmtunarseðli
seðli 1949“, og að skammtarnir, sem skipta er óskað á,
hafi c-igi áður verið losaðir frá skömmtunarseðlnum.
Um skammta nr. 2 og 3 .gildir hið sama og vefnaðar-
vörureitina, að þeir em ætlaðir fyrir fyrstu þrjá mánuði
ársins, en gilda þó sem lögleg innfcaupaheimil'd til árs-
foka 1949.
Reykjavík, 31. desember 1948.
SKÖMMTUNARSTJORI.
.ar. Hann var fús til þess. Eft
ir skýringar hans sagði ég í
einfeldnj minni eitthvað á
þessa leið: ,.Mér skilst á
þessu, að við þurfum að end
urskoða allar fyrri hugmynd
ir okkar urn nátiúrulögmál-
in og alhsiminn“. - ,,Nei, nei,
nei“, sagði hann. ,,Það dá-
samlega er það að öll aukin
þekkjng á þessum sviðum er
viðbót, sem staðfestir fyrri
hugmyndir- Hún sýnjr okk-
ur að það er svo undursam-
legt samræmi í öllu í heim-
inum og geimnum. Þar er
hvergi ósamræmi".
Hver er höfundur alls
þessa? Er það nokkur furða,
þótt hjá öllum mönnum sé
trúarhneigð, sem kemur bet
ur eða ver fram í dagsljósið.
Hvað sem menn gera til þess
að kæfa þessa hneigð eða
beina henni í aðrar áttir, e«r
hún til hjá öllum þroskuðum
manneskjum.
Mesti boðberi þessarar
guðstrúar meðal kristinna
Framhald á 6. síðu.