Alþýðublaðið - 07.07.1949, Side 5

Fimmtudagurinn 7. júlí 1949.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Einar Magnússon: Fyrri grein
EINAR MAGNÚSSON menntaskólakennari flutti
erindi það, sem hér birtist, í dagskrárlið ríkisútvarps-
ins um daginn og veginn í vikunni, sem lleið. Vakti ea>
indið mikla athyffli og hefur blaðið fengið góðfirdegt
leyfi höfundarins til bess að birta það í dálkum sínum.
ÉG YERÐ að biðja þá, sem
til mín kynnu að heyra, afsök-
unar á því, að ég er óvenju-
rámur, og hef sem sé misst
mína hljómfögru raust eins og
skáldið segir,- og- vil ég- þó á
engan hátt líkja mér við eða
vera bendlaður við þá persónu
sem skáldið talarum, enþaðvar
höggormurinn í Eden. Og ég
þori heldur ekki annað en taka
það fram, að ég var ekki í
neinni veizlu í gærkvöldi,
hvorki prívat veizlu né opin-
berri veizlu hjá ríkisstjórn eða
bæjarstjórn, þar sem hægt er
að verða rámur upp á kostnað
þess opinbera, það er að segja
ef menn eru óvanir að vera í
opinberum veizlum. Nei, ég er
bara rámur af því að ég er
með kvef, þó skömm sé frá að
segja um hásumarið í jafn
sólbjörtu veðri og verið hefur
nú í júní. En sólskinið hefur
sínar skuggahliðar, og ein hin
dekksta þeirra er rykið, ryk-
ið úr þurri jörðinni, rykið á
vegunum og alveg sérstaklega
rykið á götunum í henni
Reykjavík. Það fýkur til og
frá um göturnar og upp í og
ofan í vegfarendur. Og svo
koma blessaðir götuhreinsun-
armennirnir, og sópa svolitlu
af rykinu saman í hauga í götu-
rennunni og kasta því síðan
með skóflum upp á háan bíl,
þ. e. a. s. meginhlutinn fýkur
vitanlega af skóflunni og út í
veður og vind, inn í garðana,
og inn í stofurnar, ef gleymst
hefur að loka glugga. En hvað
um það, götuhreinsunarmenn-
irnir vinna trúlega sitt verk
með sömu aðferðum í sól og
vindi og rigningu og logni, og
við borgum og borgum og fá-
um kvef og hæsi og hósta og
hnerra, sem kvittun fyrir pen-
inga okkar. — En nú er bless-
uð rigningin komin, og stend-
ur vonandi lengi, því að okkar
á milli sagt, er suddarigning
eiginlega eina veðrið, sem
hægt er að brúka hér í Reykja-
vík sér til nokkurrar ánægju
eða gleði og án tjóns fyrir líf
og heilsu.
Þið fyrirgefið, að ég skuli
vera áð minnast á þetta kvef í
sjállfum mér, því að ég veit,
að það þykir engin kurteisi að
tala um sína eigin sjúkdóma,
og engum þykir gaman að því
að hlusta á frásagnir af þeim;
flestir þeir, sem verða að hlusta
á okkar frásagnir, bíða þess
með óþreyju að komast að með
frásagnir og umkvartanir um
sína sjúkdóma. En þó að þetta
sé nú ekki talin nein kurteisi
eru þó sjúkdómssögur algeng-
asta umræðuefnið, þegar talað
er um daginn og veginn, næst
á eftir öllu umtali og rógi um
náungann, sem er tvímælalaust
fyrirferðarmesti þáttur þessa
dagskrárliðar hjá almenningi,
að ég ekki segi í útvarpinu,
enda geri ég ráð fyrir því, að
sú muni verða raunin á um
þetta, sem ég ætla að fara að
segja.
En úr því að ég er á annað
borð farinn að segja frá mínum
sjúkdómum, þá get ég ósköp vel
bætt því við, að ég varð fyrir
smáslysi hérna um kvöldið og
þurfti að komast til læknis eins
og skot, eins og við segjum. Ég
vissi af reynslunni að ekki
þýddi að reyna að ná til lækn-
is í sírpa, þeir ansa ekki, sem
ekki er von, þeirra vinnutími
er búinn, og enda orðinn lang-
ur, en með miklu snarræði
tókst mér að ná í kunningja
minn, sem á bíl, og hann ók
mér á slysastofuna uppi í
barnaskóla, og var ég svo stál-
heppinn að læknirinn var við-
staddur, nýkominn úr hálf
tíma ferð inn í Sogamýri og
bjargaði það lífi mínu í þetta
sinn. Fyrr um kvöldið hafði
þessi sami kunningi minn ekið
á slysastofuna barni, sem bein
stóð fast í hálsinum á. Lækn-
irinn var þá í sjúkravitjun úti
í bæ, og þarna varð veslings
barnið af bíða langa stund rneð
beinið þversum í hálsinum, og
þið getið ímyndað ykkur,
hvernig því heíur liðið, eða
hvernig móður þess hefur lið-
ið, sem sat með það í kjöltunni.
Loks kom læknirinn og allt fór
vel. En það hefði eins g'etað
farið illa, því að dæmi eru
þess, að fólk hafi dáið kvala-
fullum dauðdaga, hafi fiskbein
festst í hálsinum á því.
Ykkur, sem eigið heima í
sveitum, þykir það kannske
skrýtið að heyra það, að það er
mjög erfitt, og erfiðara en á
flestum öðrum stöðum lands-
ins, að ná fljótlega læknis-
hjájp í Reykjavík, sérstaklega
á kvöldin og nóttunni og þó
einkum á laugardögum og
sunnudögum. Aðeins^ einn
læknir er á verði á nóttunni og
helgidögum í borg með 55 bús.
íbúum og hann verður að fara
í hina fjarlægustu útjaðra bæj-
arins, og er því oft lengi
burtu. Þá er og annað; bíla-
stöðvar eru lokaðar á nóttunni,
og því mjög erfitt að ná í bíl
til að komast á slysastofuna,
almenningsími er hvergi. Ef
sæmilega ætti að vera séð fyr-
ir þessari læknisþjónustu, ættu
þrír læknar að vera á verði á
slysastofunni, ekki aðeins á
nóttunni heldur líka á daginn,
einn á stofunni sjálfri og tveir
í sjúkravitjunum, þegar fólk
nær ekki til heimilislækna, en
mikið liggur við. Auk þess ætti
að vera þarna nokkrar lag-
hentar hjúkrunarkonur, sem
gætu innt af hendi margt, sem
fólk situr nú og bíður tímum
saman eftir að fá gert hjá
læknum sínum, svo sem að
skipta um sárabindi, fá spraut-
ur o. s. frv.
Þið skuluð nú ekki halda að
þessar tillögur mínar séu neitt
frumlegar eða byltingar-
kenndar, um þetta hefur ver-
ið talað í mörg ár, og allir eru
sammála um þetta, að svona
eigi þetta að vera, bæði lækn-
ar og aðrir, og enginn er á
móti bví. En þó kemst bað
ekki í framkvæmd, vegna þess
að sá eða þeir, sem valdið hafa
til að fyrirskipa, fyrirskipa
ekki. Og svona er það með svo
ótal margt stórt og smátt, sem
mögulegt er að fá framkvæmt,
— ekki af því ao neinn liafi
neitt á móti því, heldur af þvi,
að þeir, sem valdið hafa til að
fyrirskipa, eru seinfærir, svo
að ekki sé meira sagt. En það,
af hverju forstjórar og aðrir
yfirmenn, einkurn í opinber-
um stofnunum, virðast yfir-
leitt vera seinni til réttra fram
kvæmda en undirmenn þeirra,
og jafnvel allur almenningur,
er nú . rannsóknarefni út af
fyrir sig, sem ég vil ekki fara
út í að sinni. En þó þætti 'mér
ekki ólíklegt, að nokkru kunni
að valda sú venja, að velja slíka
menn í embætti fyrst og
fremst eftir því hvort þeir
fjdgja að málum í pólitíkinni
þeim ráðherra eða öðrum
valaamanni ,sern embættið
veitir. En þeir menn, sem hafa
geð í sér til að taka við em-
bætti á þeim forsendum, hljóta
að hafa nokkuð sérstaka skap-
gerð. Og svo er hitt, að eftir
að þeir hafa tekið við embætt-
inu, verða þeir að eyða tíma
sínum og kröftum í þágu flokks
ins, sem veitti þeim embættið
og til þess að gegna þeim auka-
störfum, sem þeir verða að
hafa til þess að geta lifað sóma-
samlegu lífi, sem hæfir stöðu
þeirra; en til þess eru embætt-
islaunin alltof lág. Og er þá
ekki eðlilegast, að embættis-
störfin hljóti að verða út und-
an?
(Síðar grein á morgun.)
ara.
Flujgferð verðu!r
15. júlí.
til Færeyja föstudaginn
Væntanlegir farþegar hafi samband
skrifstofu vora, Lækjargötu 4-
Flugfélag Islands.
við
STEINDÓRSPRENT á 15
ára afmæli um þessar mund-
ir. Var fyrirtækið stofnað í
maí 1934, en tók til starfa í
Aðalstræti 4 1. júlí það ár.
Steindór Gunnarsson var
frumkvöðull og aðaleigandi
og stjórnandi til dauðadags.
Starfslið var fyrsta árið 5
manns. en eru nú samtals 39.
í sambandi við prentsmiðj-
una eru gefin út tímai’itið Úr-
val og Viðskiptaskráin, og
Steindór Gunnarsson átti
einnig mikinn þátt í stofnun
Vikunnar. Prentsmiðjustjóri
er nú Hrólfur Benediktsson.
ÞAÐ leikur ekki á tveim
tungum, að merkasta samkoma
íslenzkra íþróttamanna er þing
íþróttasambands íslands, sem
háð er árlega ýmist hér í
Reykjavík eða á öðrum stöðum.
Þingi Í.S.Í. árið 1949 er ný-
lokið hér í Reykjavík. Stóð
það yfir dagana 25.—28. júní
s. 1. Höfuðmál þessa þings var
frumvarp til
bandið, sém milliþinganefnd
hafði samið. En nóg um það.
Línur þessar eru ekki ritaðar
til þess að gera grein fyrir
störfum þessa síðasta þings
Í.S.Í., heldur til þess að vekja
athygli á ársskýrslu sambands-
stjórnar, sem lögð var fram í
þingbyrjun, ag beina því til í-
þróttamanna almennt og í-
þróttaunnenda, að afla sér
þessarar skýrslu, sem er í
snotru prentuðu bókarformi,
og kynna sér rækilega það,
sem hún hefur að flytja. En
skýrsla þessi er gagnmerk
heimild um starfsemi íþrótta-
hreyfingarinnar á landi voru
hið síðasta ár.
Framkvæmdastjórn sam-
bandsins skipuðu: Ben. G.
Waage forseti, Þorgeir Svein-
bjarnarson, Frímann Helgason,
Kristján L. Gestsson, Erlingur
Pálson, auk meðstjórnenda úr
hverjum fjórðungi. Fram-
kvæmdastjóri sambandsins var
Kjartan Bergmann. Stjórnin
hélt samtals 55 fundi á starfs-
árinu og tók fyrir og afgreiddi
á fimmta hundrað mála. Af
þessu má marka, hversu um-
fangsmikil er orðin stjórn
íþróttamálanna hérlendis. Á
þessu starfsári átti Í.S.Í. 37
ára afmæli, og var þess minnzt
með hófi. Þá er getið um þau
félög, sem hlotið hafa heiðurs-
skjöld Í.S.Í., og er þar bæði
um innlend og erlend íþrótta-
félög að ræða. Ævifélagar
Í.S.Í. eru nú orðnir 348 að
tölu, og er skrá um þá, sem á
þessu starfsári hafa gerzt ævi-
félagar. Þá er getið kvikmynda
Mtinið handíða-
Nii fer hver að
og listmunasýningu. S.Í.B.S. í Lisíamannaskálanum. —
verða síðastur að sjá sýninguna.
Opin daglega frá kl. 1—23.
safns sambandsins; en sam-
bandið á þegar gott sáfn kenslu
kvikmynda í íþróttum, og hef-
ur eftirspurn verið mikil eftir
þeim. Þá ér skrá um landsdóm-
ara þá, sem löggiltir hafa ver- -
ið bæði í glímu og hnefaleik.
Þá er getið staðfestra íslands-
meta í sunai á árinu og ís-
landsmeistara í badminton,;
laga fyrir sam-1 frjálsum íþróttum, glímu, golf,
handknattleik, hnefaleik,
knattspyrnu, skíðum og sund-
knattleik (1949). Þá er .ýtar-
leg greinargerð um samskiptin
við útlönd, bæði um heim-
sóknir erlendra íþróttaflokka
og störf erlendra íþróttakenn-
ara hér á landi, svo og um ut-
anfarir íslenzkra íþrótta-
manna, þar á meðal nákvæmur
listi yfir nöfn Ólympíufaranna.
Enn fremur er getið þeirra
manna íslenzkra, sem íþrótta-
nám stunda erlendis.
Fulltrúi íslands í alþjóða-
Ólympíunefndinni, Benedikt
Waage, forseti Í.S.Í., gefux’
þarna ýtarlega skýrslu uifi
Ólympíuþingið, sem háð var í
Rómaborg 24.—30. apríl s. 3.
Þá er skýrsla um alþjóðasund,-
sambandsþingið, en aðalfull-
trúi íslands á því þingi var Er-
lingur Pálsson.
í kaflanum um nefndir er
skýrt frá störfum hinna ýmstí
nefnda sambandsins og full-
trúum. Þar er m. a. greinar-
gerð frá kvikmyndahússnefnd
Í.S.Í. og kynning á íþrótta-
mennt þeirra þjóða, sem erú
þátttakendur í Lingmóti ársins.
Þá er skýrsla bókasjóðs Í.S.Í.
og skýrsla um störf unglinga-
ráðsins og stefnuskrá þesS’.
Næst er kafli um þátttöku i
einstökum íþróttagreinum,
samkvæmt ársskýrslum félag-
anna, og skiptingu beirra.
Kemur þar í ljós, að mest er
þátttakan í handknattleik og
knattspyrnu, en minnst í skot-
fimi. Þá er sagt frá hinum
ýmsu sérsamböndum, en þau
eru fjÖgur, og skrá um stað-
fest met í frjálsum íþróttum
af F.R.Í., bæði innanhúss- og
utanhússmet. Myndir fylgja af’
formönnum sérsambandanna.
Loks er ýtarlega getið hinna
mörgu héraðasambanda, félög
þeirra talin, formanna getið og
félagatölu. Mynd fylgir af for-
manni hvers héraðssambands.
Þá er loks getið hinna ein-
stöku félaga utan héraðssam-
bandanna. Auk þeirra mynda,
sem þegar er getið, prýða
skýrsluna margar myndir af
Framhald á 6. síðu.