Alþýðublaðið - 26.11.1949, Blaðsíða 4

4*
Útgefandi: AlþýSuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
„Beri þeir nú
ábyrgðina"
BÁÐIR BORGARAFLOKK-
ARNIR, Sjálfstæðisflokkurinn
og Framsóknarflokkurinn, en
þeir eru sem kunnugt er
stærstu flokkar þingsins, hafa
nú gert árangurslausar til-
raunir til þess að mynda
stjórn, sem hefði stuðning
meirihluta á alþingi. Báðir
hafa, þeir byrjað tilraunir sín-
ar á því, að snúa sér til Al-
þýðuflokksins, en síðan átt stutt
samtöl sín í milli. Hvorugur
þeirra hefur snúið sér til Kom-
múnistaflokksins, enda nú yf-
irlýst af öllum lýðræðisflokk-
unum, hvað sem einstökum
mönnum í einum eða öðrum
þeirra kann að líða, að þeir
vilji ekkert samstarf við þann
flokk eiga um stjórn landsins.
Eftir þær viðræður, sem
þegar hafa farið fram um
stjórnarmyndun, virðist nú
varla vera um aðra möguleika
að ræða til bess að mynda
stjórn innan þings, en að hún
yrði minnihlutastjórn eins
flokks. Má og af því, að for-
setinn fól formanni Sjálfstæð-
isflokksins í gær að gera nýja
tilraun til að mynda stjórn
jafnvel þótt hún styddist ekki
við meirihluta þings, ætla, að
þeir möguleikar verði nú
kannaðir. En beri sú könnun
engan árangur virðist það ó-
umflýjanlegt, að forsetinn
skipi utanþingsstjórn.
Eitt af blöðum höfuðstaðar-
ins, blað Framsóknarflokksins,
Tíminn, lét svo um mælt í rit-
stjórnargrein í gær, að fátt
vekti meiri undrun í sambandi
við tilraunirnar til stjórnar-
myndunar, en afstaða Alþýðu-
flokksins, sem hann kallar hjá
setu. Virðist Tíminn hneyksl-
ast sérstaklega á því, að Al-
þýðuflokkurinn skuli ekki
vera til taks, hvenær sem
Framsóknarflokknum þóknast
á hann að kalla til þátttöku í
etjórn, sem Framsóknarflokk-
urinn hefði forustu í.
Ekki er það nú samt ólík-
legt, að það sé annað sem öllu
meiri undrun hefur vakið í
sambandi við þær viðræður,
sem þegar hafa farið fram um
6tjórnarmyndun; en það er sá
ekollaleikur borgaraflokkanna
beggja, tveggja stærstu flokka
þingsins, að þykjast varla geta
ræðst við um sameiginlega
stjórn, þótt lítið beri á milli
þeirra málefnalega og úrslit
hinna nýafstöðnu kosninga
bentu alveg ótvírætt til þess,
að þeir ættu að standa sam-
eiginlega að myndun ríkis-
stjórnar, sem þá og hefði ör-
uggan meirihluta á alþingi.
En svo mikill er persónuleg-
ur metingur og valdastreita
forustumanna þessara flokka,
að það er tæpast að þeir geti
talazt við. Það er fyrst og
fremst þetta, en ekki málefna-
ógreiningur, sem myndun

líáúgardagur .<26. llóv:' '1949.
meirihlutastjórnar á alþingi
strandar á. Og það situr því
sízt á Tímanum að brígzla Al-
þýðuflokknum um hjásetu við
þær tilraunir, sem nú fara
fram til stjórnarmyndunar.
Alþýðuflokkurinn hefur í
hér um bil þrjú ár veitt for-
stöðu ríkisstjórn, sem báðir
borgaraflokkarnir áttu sæti í
með honum; og það var ekki
hans sök, að það stjórnarsam-
etarf rofnaði. Það var Fram-
sóknarflokkurinn, flokkur Tím
ans, sem rauf það, af því, að
hann fékk því ekki ráðið, að
ríkisstjórnin breytti algerlega
um stefnu í dýrtíðarmálunum,
að þjóðinni fornspurðri, og
lækkaði gengi krónunnar stór-
kostlega.
Það var þessi krafa Fram-
sóknarflokksins, sem rauf
stjórnarsamstarfið og knúði
fram hinar nýafstöðnu kosn-
ingar; og úrslit þeirra urðu
sem kunnugt er þau, að Fram-
sóknarflokkurinn vann sigur
og að Sjálfstæðisflokkurinn,
sem frekar tók undir gengis-
lækkunarkröfur hans hélt vel
sínu, en Alþýðuflokkurinn,
sem lýsti sig algerlega andvíg-
an gengislækkun, varð fyrir
hlutfallslegu tapi. Það var því
alls enginn efi á því, eftir
kosningarnar, hvaða flokkum
bar, samkvæmt öllum lýðræð-
isvenjum í þingstjórnarlönd-
um, skylda til þess að standa
að stjórnarmyndun og hverj-
um ekki.
Tíminn og Framsóknarmenn
yfirleitt geta því sparað sér öll
köpuryrði í garð Alþýðuflokks
íns í sambandi við tilraunirn-
ar til stjórnarmyndunar. Og
Alþýðuflokkurinn getur sagt
eins og Skálholtsbiskupinn,
cem þótti Norðlendingar ger-
ast nokkuð einráðir um bisk-
upskjör forðum og leizt ógiftu
samlega á: ,,Beri þeir nú á-
byrgðina!“
Framsóknarmenn stofnuðu
með því að rjúfa stjórnar-
samstarfið í haust og knýja
pr*-
fram kosningar hálfu ári áður
en fram áttu að fara, til þess
teiks um stjórn landsins, sem
nú er leikinn Beri þeir því
ábyrgðna.
Reyndi ríkisstjórnin
að fá bankana til að
kaupa sjóveðskröf-
ur síldarsjómanna?
Fyrirspurn Pinns
Jónssonar á al-
þingi í gær.
FINNUR JONSSON spurð-
ist fyrir um hað í neðri deild
alþingis í gær, hvort ríkis-
stjórnin hefði reynt að fá
bankana til að kaupa sjóveðs-
kröfur síldarsjómanna í sum-
ar. Sagði hann, að margir sjó-
rnenn ættu kauptryggingu sína
enn ógreidda og væri litið svo
á, að tilgangslaust myndi að
fá lögfræðingum þær til inn-
heimtu, svo að liið opinbera
yrði að láta þetta mál til sín
taka.
Spunnust þessar umræður
út af frumvarpi til laga um
heimild fyrir ríkisstjórnina til
að ábyrgjast allt að 2 250 000
króna lán til útgerðarmanna,
sem stunduðu síldveiðar í sum
ar, en frumvarp þetta er stað
festing á bráðabirgðalögum.
Sagði Finnur Jónsson, að þessi
aðstoð við síldarútveginn
hefði verið sjálfsögð og óhjá-
kvæmileg, en taldi, að meira
hefði þurft með tilliti til síld-
arsjómannanna.
Jóhann Þ. Jósefson sjávar-
útvegsmálaráðherra varð fyrir
Evörum og kvaðst hafa gert
sitt til þess, að bankarnir lán-
uðu útvegsmönnum upp í
greiðslu kauptryggingarinnar
og sagði, að sér eða ráðuneyti
sínu hefðu ekki borizt kvart-
anir um vanskil á henni.
Eigum við enn von á rafmagnsskorti? — Kona
skrifar um „blöðru-æði“ og fleira.
ÞAÐ VORU
fregnir, sem
flutti lesendum sínum í gær, að
þeir ættu von á lækkandi raf-
Epennu, minni straum í vetur og
astandiff mundi verffa enn verra
næsta vetur. Flest munum við
ástandiff í rafmagnsmálum
Reykjavíkur fyrir nokkrum ár-
um og ég get varla hugsað mér
ömurlegra ástand. Þaff var ekki
affeins Ijóslaust eða Ijóslítiff,
þaff var ekki hægt aff elda og
! auk þess var kalt i mörgum
húsum. Þaff er ekki tilhlökkun-
arefni aff eiga von á því aff þaff
ástand komi yfir okkur enn
cinu sinni.
KONA skrifar: „Ég las í Al-
þýðublaðinu í dag, að búið væri
að gera gangskör að því að banna
sölu á lituðum gúmmíblöðrum,
sem hafa verið til sölu í nokkr-
um verzlunum og freistað barn-
anna. En lögreglustjóri lét hafa
eftir sér í sambandi við þetta
bann: ,,að minnsta kosti til að
byrja með“. Ég er nú á þeirri
Bkoðun, að þessar blöðrur eigi
alls ekki að koma á markaðinn
nftur — þótt litarefnið í þeim
•reynist óskaðlegt.
ÉG VEITTI athygli nokkrum
emábörnum, sem búa við sömu
götu og ég, og voru að leikjum.
Þau virtust hafa fengið „blöðru
æði“. Mörg þeirra voru mjög
Ula útleikin, andlit og hendur
útkámað í lit. Veit ég að mæðr-
unum væri mikill ógreiði ger, ef
þessi skratti kæmi aftur í
verzlanir. Börn una áreiðan-
lega hag sínum ekkert verr, þótt
' bærinn sé „blöðrulaus“. Og
ENGAR gleffi- I fyrir utan óþrifnaðinn, sem’ af
Alþýffublaffið þessu leikfangi stafar, kostar
0]bœgileg skyrsla íyrir bœjaríhaldið

það töluvert fé og suð og arg á
heimilinum. Ef Nonni og
Gunna eiga blöðru, þá vill
Sigga litla líka eiga eina eða
tvær. Gúmmíið kostar erlendan
gjaldeyri. Nær ekki nokkuiri
útt að eyða honum í slíkan
óþverra sem þennan. Látum ís-
lenzka ,,blöðruiðnaðinn“ ^iga
Eig. Við þurfum ekkert á hon-
um að halda.
í SAMBANDI VIÐ þessar
lituðu blöðrur datt mér í hug
grein, sem birtist í einu dag-
blaðinu hér í sumar. í henni var
eagt frá fundi þekktra vísinda-
tnanna, sem haldinn var — að
mig minnir ■— í Þýzkalandi, um
rannsóknir á krabbameini.
Tveir af vísindamönnum höfðu
komizt að þeirri niðursótðu að
ýmis litarefni, sem notuð eru
við matargerð, gætu orsakað
þennan óhugnanlega sjúkdóm,
og ekki . sízt smjörliturinn. Ég
fór að íhuga hvort ýmis litarefni,
sem notuð eru hér, g'ætu ekki
verið varhugaverð. Tökum t. d.
vínarpylsur. Soðið af þeim
verður blóðrautt. Nýlega er
komin á markaðinn léttreykt
BÍld, en framleiðandanum hefur
víst fundizt hún skrautlegri ef
hún væri rauð að lit. í fyrra
fékkst léttreykt síld ólituð. Hún
var mjög ljúffeng og ódýr. Því
en slík síld ekki til sölu nú?
SKYLDI matvælaeftirlitið
vera nógu vel á verði með að
Isiðbeina fólki í því, hvað forð-
ast ber? Eitthvað hljóta þessir
umræddu erlendu vísindamenn
að hafa til síns máls, og' væri
ekki rétt að gefa gaum að orð-
um þeirra, t. d. í sambandi við
smjörið. Fólk myndi áreiðan-
lega heldur kjósa hvíta eðlilega
litinn á vetrarsmjörinu heldur
en láta blanda í það lit, sem
gæti verið varhugaverður.11
ÞEIR REYKVÍKINGAR, sem
lesa eingöngu Morgunblaðið,
fengu í gærmorgun þær góðu
fréttir á baksíðu blaðsins, að
það séu færri húsnæðislausar
fjölskyldur nú hér í bænum
en í fyrra. Það fór ekki mik-
ið fyrir þessari fregn, — hún
var eins og meðal Heimdall-
arfundur.
EN VONANDI hafa lesendur
blaðsins lesið fregnina til
enda. Þetta var tilkynning frá
húsaleigunefnd, og, sem
vænta mátti, hafði Morgun-
blaðið falið meginatriði frétt-
arinnar aftast í frásögninni,
þar sem minnst ber á því.
Þetta aðalatriði er sú stað-
reynd, að enn búa 1677
manns í bröggum í Reykja-
vk, þar af 419 börn, svo og
það, að braggarnir eru marg-
ir svo illa á sig komnir, að
varla er hægt að hafast við
í þeim.
SAMVIZKAN ER SLÆM, þeg-
ar blaðamenn Morgunblaðs-
ins eru látnir taka aðalatriði
slíkrar fréttar og fela það
aftast í frásögninni. Sam-
vizka íhaldsins í þessu máli
er vissulega slæm, því að bæj-
arstjórn þess hefur ekkert
fyrir þetta fólk gert og hús-
næðisvandræði þess eru jafn
óleyst og þau voru, þegar
fyrst var flutt í braggana.
Þess vegna er frásögn Morg-
unblaðsins eins umsnúin og
raun ber vitni.
ÞAÐ ER ÓÞÆGILEGT fyrir
íhaldsmeirihlutann sáluga í
bæjarstjórn að fá slíkar
fregnir rétt fyrir kosningar.
Það er óþægilegt að vera
minntur á, að ennþá búa á
fjórða hundrað fjölskyldur í
bröggum, sem eru að verða
algerlega óhæfir til íbúðar.
Það er óþægilegt að vera
minntur á það, að mörg
hundruð börn í Reykjavík
hafa aldrei sofið í ferstrendu
herbergi og mörg hundruð
húsmæður hafa orðið að
halda saman heimilum og ala
upp börn sín við þær aðstæð-
ur, sem þetta bráðabirgða-
húsnæði erlendra hermanna
veitir.
ÍHALDIÐ er og verður sama
íhaldið og það hefur alltaf
verið. Fyrir tuttugu árum
þorðu íhaldsmenn að kalla
það „tilfinningavæl jagnaðar-
manna“, þegar þeir börðust
fyri rráðstöfunum í húsnæð-
ismálum og voru að „þenja
sig og grenja um dimmu,
köldu og röku kjallarahol-
urnar“ eins og það var orð-
að. Nú þora íhaldsmenn ekki
að tala svóna lengur, af því
að þeir óttast almenningsálit-
ið. En þeir skilja enn ekki
örlög fólks, sem í bröggun-
um býr. Þeir byggja ,,flott“
og þeir byggja „dýrt“ en
þeir byggja ekki fyrir fólkið
í bröggunum.
ÞEGAR HÚSALEIGUNEFND
birtir svo tölur sínar um það
fólk, sem allra verst er statt
í húsnæðismálum, þá er þeirri
fregn snúið við og aðalatrið-
in falin í frétt Morgunblaðs-
ins. Hugarfarið, sem á bak
við slík vinnubrögð felst, er
vissulega hið sama og fólst á
bak við orð Ólafs Thors 1929,
er hann talaði um „tilfinn-
ingavæl jafnaðarmanna“. Allt
tal um braggana og fólkið,
sem í þeim býr, um eða yfir
40 fjölskyldur, sem eru á ver-
gangi, er vafalaust „tilfinn-
ingavæl jafnaðarmanna11 í
eyrum broddborgaranna, sem
stjórna bænum. Én Alþýðu-
flokksmenn munu halda „til-
finningavæli“ sínu áfram,
þar til lausn er fengin á þessu
máli.
Guðsþjónusla á veg-
um guðfræðideildar
EINS og mönnum er kunn-
ugt hafa á liðnum árum öðru
hverju farið fram í kapellu
háskólans guðsþjónustur á veg
um guðfræðideildar háskólans.
Munu þær nú haldar í vetur að
minnsta kosti einu sinni í mán
uði. Söngflokkur Nessóknar
annast söng undir stjórn Jóns
ísleifsonar söngstjóra. Fyrsta
guðsþjónustan á þessum vetri
mun fara fram sunnudaginn
27. nóv. og hefjast kl. 2 e. h.
Séra Björn Magnússon prófess
or prédikar. Allir velkompir.
BARNASAMKOMUR á veg-
um dómkirkjusafnaðarins hefj-
ast í Tjarnarbíói á sunnudag-
inn kl. 11. Séra Jón Auðuns
mun annast þær eins og í fyrra-
vetur; en þá voru þær geysi
fjölsóttar og vinsælar af börn-
unum. Á hverri samkomu er
kvikmynd sýnd, sögur sagðar,
sungið og talað við börnin.
Þessar samkomur verðá í
Tjarnarbíói annan hvern
sunnudag ld. 11. ,