Alþýðublaðið - 02.08.1950, Qupperneq 4

4
ALMÐUBLAÐÍÐ
Miðvikudagur 2. ágúst 1950.
ÍJtgefandl: Alþýðuflokkuriim.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
: litstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingashni: 4906.
Afgreiðsítisimi: 4900.
Aðsetur: Aljýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Vafdaafsal Leopofds
LEOPOLD Belgíukonungur,
sem nú verður að leggja niður
völd í hendur syni sínum Bau-
doin, virðist ekki hafa gert sér
það Ijóst fyrr en um seinan, að
„konungdómurinn af guðs náð“
er úr sögunni, að minnsta kosti
í lýðfrjálsum löndum. Hann
virðist ekki hafa gert sér það
Ijóst, að á okkar dögum er það
ekki konungsins að ráða, held-
ur aðeins að ríkja. Þetta virð-
ast konungaættir Bretlands,
Norðurlanda og Hollands hins
vegar hafa skilið mætavel.
Þess vegna hefur konungdóm-
urinn í þessum löndum lagað
sig svo vel að lýðræðinu, að
hann stendur þar alls staðar
mjög föstum fótum. En það
stendur hann ekki í Belgíu.
Það mun minnstu hafa munað,
að einþykkni Leopolds yrði
honum alveg að falli; og það er
enn eftir að sjá, hvort hinum
unga og óreynda syni hans
tekst að bæta svo fyrir skyssur
föðurins, að konungdómurinn
eigi sér einhverja framtíð enn
þar í landi.
*
Leopold átti, er hann kom til
valda, að hafa mikla -mögu
ieika til þess að samlaga kon-
ungdóminn í Belgíu hinu vax-
andi lýðræði þar og tryggja
hann þar með um ókomin ár.
Hann fékk í arf miklar vin-
sældir föður síns, Alberts Belg-
íukonungs, sem barizt hafði
með hermönnum sínum þraut-
seigri baráttu öll ár fyrstu
heimsstyrjaldarinnar, þó að
hér um bil allt land hans væri
á valdi hin þýzka innrásarhers,
og sýndi eftir stríðið sérstakan
skilning á hinum breyttu að-
stæðum konungdómsins í Belg-
íu eins og í öllum öðrum lýð-
ræðislöndum. Og er Leopold
gekk að eiga Astrid, bróður-
dóttur Gústafs Svíakonungs,
þótti það enn auka líkurnar til
þess, að hann myndi semja sig
að siðum konungdómsins í öðr-
um lýðræðislöndum Vestur- og
Norður-Evrópu, þar sem kon-
ungdómur og lýðræði hafa sam
íagazt á svo undraverðan hátt.
En það kom fljótt í ljós, að
Leopold hafði hvorki hófsemi
né víðsýni til þess að feta í fót-
spor föður síns; og hinnar vin.
sælu, sænsku drottningar sinn-
ar naut hann ekki nema nokk-
ur ár. Hún fórst í bifreiðarslysi,
sem þau hjónin urðu fyrir suð-
ur í Alpafjöllum, svo sem
mörgum er enn í fersku minni.
Eftir það fjölgaði þeim fréttum
stöðugt frá Belgíu, að Leopold
konungur vildi fara sínar eigin
leiðir, án tillits til stjórnar og
þings. Hann vildi sjálfur fá að
ráða, og þá ekki hvað sízt ut-
anríkismálapólitík lands síns,
sem hann þóttist ætla að bjarga
undan hörmungum nýrrar, þá
þegar yfirvofandi heimsstyrj-
aldar, með hlutleysi milli
Frakklands og Englands ann-
ars vegar og Þýzkalands Hitl-
ers hins vegar.
*
Þessi pólitík, sem stakk svo
mjög í stúf við stefnu og hetju-
skap föður hans, leiddi að end-
ingu í annarri heimsstyrjöld-
ihhi til þeirra- viðburða, sém að
minnsta kosti helmingur belg-
ísku þjóðarinnar hefur aldrei
fyrirgefið Leopold síðan. Hann
gafst upp fyrir árás Hitlers
með allan belgíska herinn, og
gerði það á hættulegustu
stundu fyrir Frakka og Breta,
sem komnir voru til liðs við
hann, og án þess að ráðfæra sig
við þá. Afleiðingin varð sú, að
annar fylkingararmur Breta,
sem hafði haft belgíska herinn
sér til hliðar, stóð eftir ber-
skjaldaður fyrir leiftursókn
Hitlers og varð með naumind-
um forðað frá gereyðingu við
Dunkerque.
Allt er mönnum þetta enn í
fersku minni, og eins hitt,
hvernig Leopold settist eftir
þessa viðburði að í konungshöll
sinni í Laeken hjá Briissel,
sem eins konar stofufangi Hitl-
ers, meðan ráðherrar hans, þar
á meðal hinn þekkti jafnaðar-
mannaforingi Spaak, sem síð-
ustu missirin hefur reynzt á-
kveðnastur andstæðingur hans,
fóru til Bretlands, eins og
stjórn Noregs skömmu áður, og
héldu baráttunni áfram þaðan.
Má með sanni segja, að Leo-
pold hafi á þessari örlaga-
stundu þjóðar sinnar farizt
mjög ólíkt Hákoni Noregskon-
ungi, sem fór með ráðherrum
sínum til Bretlands og tók þátt
í útlegð og baráttu þeirra og
norsku þjóðarinnar öll ófriðar-
árin.
Leopold hélt sig hins vegar í
Laeken og naut þar náðar Hitl-
ers, enda fór það ekki lágt, að
hann hefði sætt sig vel við þá
tilhugsun, að Hitler yrði sigur-
vegari í styrjöldinni. Og þar á
ofan gekk hann nú að eiga Ret-
hy, núverandi konu sína, unga
konu af aðalsætt í Flandern,
sem ekki var að minnsta kosti
talin hafa latt hann þéss að
taka upp samstarf við Hitler.
*
Allt gerði þetta Leopold ó-
mögulegt að haldast við í Belg-
íu, er hermenn Hitlers urðu að
hörfa þaðan í ófriðarlokin.
Hann hvarf þá úr landi og hef-!
ur síðan hafst við suður í Sviss,!
þar til hann kom heim fyrir
rúmri viku í trausti á vald ka-
þólska flokksins í Belgíu, sem
vildi fyrirgefa honurn átíá'r
misgerðir og hefja hann aftur
;lil valda, ’þrátt ,‘fyrir mjþg
ákveðih mótmæíi’. jáfríaðar-
manna og' um, það bil helm-
ings allrar þjóðarinnar, sem
fyrir nokkru greiddi beinlínis
atkvæði gegn heimkomu kon-
ungsins. En eins og Leopold
virtist fyrir aðra heimsstyrj-
öldina ekki skilja stöðu kon-
ungdómsins í lýðræðisríki á
okkar dögum, eins virtist hon-
um nú, er hann kom heim, vera
það hulinn sannleikur, að kon-
ungur getur ekki verið kon-
ungur eins flokks, ekki einu
sinni þótt hann hafi hreinan
meirihluta á þingi, eins og ka-
jjólski flokkurinn hefur í Belg-
íu í bili. Þetta hafa hins vegar
hinir fáu dagar heima í Brussel
kennt honum, og því hefur
hann nú loksins fallizt á að
leggja niður yöld.
Sonur hans af fyrra
hjónabandi, Baudoin, fær
erfitt hlutverk, — að vinna
konungdóminum í Belgíu aftur
traust þjóðarinnar. Og eigi
honum að takast það, verður
hann að sýna allt annan skiln-
ing á tímanna táknum en faðir
hans hefur gert.
Sænsku ferSamenn
irnfr færa SÍBS gjöf.
SÆNSKI ferðamannahópur-
inn, sem hér dvaldi á dögunum,
gaf Vinnuheimili SÍBS 584
krónur að gjöf, og var þþð sam-
skotafé frá þátttakendunum
sjálfum. Er þeir höfðu heimsótt
Reykjalund, þótti þeim svo
mikið til stofnunarinnar koma,
að þier ákváðu að láta af hendi
rakna hver sinn skerf, en að
cjálfsögðu voru ferðamennirnir
ekki svo f jársterkir hér, að þeir
gætu hver um sig látið stór-
upphæðir.
j i»o jjjbiiuíoiíií- .. uíJÍan^rnB -tufasitiq
Bifreiðarstjóri skrifar rnn Kambaveginn. —
Lýsir ábyrgð á henítursíjórn vegarnálanna.
— Slys bá og þegar. — Um beygjuna á Geys-
isveginum við Tungufljótsbró.
BIFREIÐASTJORI SKRIF-
AR á þessa leið. ,,Ég- hef lengi
ætlað aS skrifa þér um veginn
í Kömbum, en ekki hefur orðið
af því, það er því bezt að Iáta
til skarar skríða. Vegurinn um
efstu brekku Kambanna er allt-
af að versna. Kanturinn virðist
vera að svíkja, því að ef farið
er utarlega í hann þá sér maður
steinvölur og mola hrynja nið-
ur hallann. Undanfarið hafa
gengið miklar rigningar og nú
eru komnir lækjarfarvegir í veg
Inn svo að bifreiðarnar hentlast
fil á honum jafnvel þó að ekið
sé lúshægt.
ÉG FER DAGLEGA um þenn
an veg og stundum með þungar
bifreiðar. Ég er það.kunnugur á
þessum slóðum að ég veit að
þarna verður slys innan skamrns
ef ekki verður að gert. Ég skrifa
þetta ekki einungis til þess að
reyna að vekja vegayfirvöldin,
heldur til þess að aðvara þá, sem
aka um veginn, um að víkja
ekki of langt út í kantinn í
efstu brekkunni ef þeir eru að
mæta bíl, því að það getur hæg-
lega orðið að slysi eins og í
pottinn er búið.
VIÐ VEGAYFIRVÖLDIN Vil
ég s-egja þetta. Það er nauðsyn-
legt að breikka veginn þarna.
Það þarf að sprengja inn í hlíð-
ina, svo að meira svigrúm fáist
og svo þarf að steypa öfluga
ctólpa á vegarbrúnina. Ég segi,
að vegayfirvöldin beri ábyrgð
á þessu ófremdarástandi. Hún
ber ábyrgð á því ef þarna verð-
ur slys, því að þarna teflir hún
í evo tæpt vað að undrun sæíir
?
s
s
fs
s
c
Matreiðslu- og framreiðslumenn<
VERKFALL matsveina og veit
ingaþjóna á skipum Eimskipa
félagsins og Ríkisskip hefur
vakið nokkuð umtal, ekki sízt
eftir hina óverðskulduðu árás
Morgunblaðsins á samtök þess
ara manna. Þykir blaðinu svo
rríikið við liggja, að vel takist
að sverta þetta verkfall í aug
um alþjóðar, að það lýgur því
hreinlega, að verkfallið hafi
stöðvað olíuskipið Þyrill og
þar með olíuflutninga til síld-
arflotans. Er það furðulegt,
hversu ósvífið blaðið getur j
_verið, er það tekur lýgina á
slíkan hátt í- þjónustu stétta-
rógsins.
SANNLEIKURINN í þessu
máli er sá, að matsveinar og
veitingaþjónar sögðu upp
samningum um síðustu ára-
mót, og má nærri geta, að það
er þolinmæði af hálfu slíks fé-
lags að grípa ekki til verkfalls
réttar síns fyrr, þar eð dýrtíð
in hefur aukist daglega og fé-
lagsmenn höfðu ekki fengið
sambærilegar kjarábætur við
aðra á síðasta ári. Það er því
enn furðuiegra; þegar Morgun
blaðið heldur því fram, að ver
ið sé að „ógna atvinnulífi þjóð
arinnar“.
ÞESSI STÉTT, matreiðslu- og
framreiðslumenn, hefur að
mörgu leyti sérstöðu meðal
vinnandi manna í landinu.
Víða um lönd, og til skamms
tíma hér á landi, hafa veitinga
þjónar haft tekjur sínar og lífs
viðurværi af þjórfé, sem var
algerlega háð duttlungum við
skiptavinanna og oft öðrum
aðstæðum, sem þjónarnir ekki
ráða við. Matreiðslumenn
hafa átt við ærið misjöfn kjör
að búa, en þó eru gerðar kröf-
ur til þeirra um mikla kunn-
áttu og oft listræna mat-
reiðslu.
SÍÐUSTU ÁR hefur margt ver
ið gert til að lyfta þessari
stétt á hærra stig hér á landi,
og mikið áunnizt. Ákvæði
hafa verið sett um skólapríngu
og nákvæma þjálfun, og í stað
þjórfjár veitingaþjónanna er
nú föst prósentá. Margir ung-
ir menn í stéttinni hafa farið
utan til að fullnema sig, enda
hefur bæði matreiðslu og að
ýmsu leyti framreiðslu farið
mjög íram á veitingahúsum og
skipum hér undanfarin ár.
ÞÓ ER SVO ENN, að mikið
misræmi ríkir innan stéttar-
innar. Er þar ærinn kjaramun
ur, og verður sjálfsagt lengi.
Það er ógerningur að greiða
ekki yfirmatsveinum á skip-
um eins og Heklu og Gullfossi
góð Iaun, því það er ábyrgð-
arstarf mikið að matreiða fyr
ir 2—300 manns, svo að vel
fari. Hins vegar hafa veitinga
þjónarnir sumir sáralítið fast
kaup, og sé lítið um farþega,
eins og oft vill verða stóran
hluta ársins, er varla hægt að
lifa á tekjum þeirra.
ÞESSI STÖRF eru mjög óviss,
bæði í landi og sjó. Vinnutím
inn er langur og óhentugur,
og gerir líf þessara manna á
margan hátt erfitt. Það er því
næsta ódrengilegt að ráðastað
þessari stétt, eins og Morgun-
blaðið hefur gert, þótt hún
j reyni að .halda kjörúm. sínum
í samræmi við það, sem aðrar
og lýsir í raun og veru bara
hirðuleysi, ábyrgðarleysi og
kæruleysi.
FERÐAMAÐUR SKRIFAR:
Ég brá mér af tilviljun á sunnu
daginn var austur að Gullfoss
bg Geysi. Allt gekk það íerða
lag vel eins og venja er til nú
á tímum. Gullfoss giltraði á sín
um sama stað og Geysir gaus
fögru gos-i. En eitt var það, sem
vakti sérstaka eftirtekt mína.
Bifreiðin, sem ég var í, náði
ekki beygjunni af Tungufljóts
brú á veginn að Geysi og varð
því að taka aftur á bak, en þá
varð ég nú hræddur.
ÞARNA HAGAR svo til, 'eins
og kunnugt er, að vegurinn
Uggur á fljótsbakkanum við
bratta brekku og fljótið . fyrir
neðan. Mér hefur verið sagt, að
það hafi verið steinar á vegkant
Lnum fyrir möygum árum, en
þeir eru allir farnir nú. .Væri
þeirra þó full þörf, ef bíll væri
þarna bremsulítill á ferð.
VEGAGERÐARMENN VORU
staddir þarna og virtust horfa á
þetta með ánægju. En mér sýnd
ist ekki þurfa annað en moka
með skóflu svo sem 6 til 7 ten
ingsmetra úr moldarbarðinu til
þess að hinir stóru bílar gætu
náð beygjunni óhindrað, en mér
hefur nú kannski missýnst, því
að ég fór ekki út úr bílnum. En
fari nú svo að þetta væri rétt
þá kostaði þetta ekki nema eins
manns verk, 6 til 7 tíma. Varla
gæti vegagerð ríkisins munað
mikið um 65,00 kr. nú á tím
um. Og það getur jafnvel kost
að meira að gera einn til tvo
menn hrædda, þó að ekki sé
meira sagt.
NÚ VILDI ÉG spyrja þig,
Hannes minn, og jafnvel stinga
upp á því hvort ekki væri ráð
fyrir vegamálastjóra og sam
göngumálaráðherra að ferðast
þessa leið og jafnvel fleiri leiðir
með vanalegum mjólkurbílstjóra
eða rútubílstjóra, til þess að
kynna sér hjá þeim þá staði á
vegum úti á landi, sem! helzt
burfa lögunar við, og kosta lítið
£é og láta síðan laga þá.
ÞETTA HYGG ÉG, að sé ráð,
því '2f þeir hafa komið að Tungu
Eljóti, þessir ágætu menn, þá
hlýtur það að hafa verið í fylgd
með verkfræðingum en varla
öðrum, því það virðist ganga
svo seint hjá þeim að laga hinar
gömlu beygjur á vegum úti.“
stéttir hafa fengið, og það get
ur enginn ásakað samtök
þeirra fyrir að beita verkfalls
rétti sínum, þegar ekki hefur
náðst samkomulag í átta.mán-
uði.