Alþýðublaðið - 25.08.1950, Page 5

Föstudaguí 25. ágúst 1950.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
wro
rniiiin
stjórnmálavitringaS
skeggræða um gildi
ýmsu hagkeiifa, . þai? sem
mælikvarða að jafnaði eru
Iiafðir möguleikar þeirra hvers
um sig til þe'ss að tryggja sem
mesta , framleiðslu, afköst
vinnuafls og véla, peninga-
tekjur og þó öllu frekar raun-
Verulegar tekjur, enn fremur,
hvert þeirra tryggi þegnunurn
sem bezta aðstöðu til þess að
afla heilsusamlegrar fæðu og
yfirleitt bezt alhliða kjör. Og
xnenn verða ekki á eitt sáttir
mn þetta efni frekar en önn-
ur.
Við lifum á öld talnanna.
Fjölmargar opinberar alþjóða-
stofnanir og sjálfstæðar stofn
anir einstakra ríkja, hafa nú
á tímum það hlutverk með
höndum a,ð safna hlutlausum
upplýsingum um það frá hin-
um ýmsu löndum, hvernig á-
standið sé þar með tilliti til
þess sem að ofan var nefnt.
Þótt undarlegt sé, er sjaldan
vitnað til niðurstaðna slíkra
stofnana, þegar samanburður
gerður á reynslunni af t.
d. hinu kapitalistíska hagkerfi
og því hagkerfi, sem jafnaðar-
menn berjast fyrir og hafa,
í sumum löndum fengið tæki
færi til þess að láta móta
stefnu sína í framkvæmd. Hin-
ar fræðilegu bollaleggingar
hafa verið uppistaðan í urn-
ræðunum. Svo vel vill sem sé
til. að af starfi og stefnu jafn-
aðarmanna hefur nú þegar
fengizt það mikil reynsla í ýms
iim þjóðfélögum, að með mikl
itm rétti má segja, að árangur
inn af stefnu jafnáðavmanna,
hvort sem hann kann að vera
góður eða ekki góður, sé mæli-
kvarði á gildi eða fánýti þess
Lagkerfis, sem þeir vilja koma
á og hafa þegar fengið að láta (
r.jóta sín í stærri eða smærri
ftíl. Jafnaðarmenn eru alger-
Zega óhræddir við að leggja
verk sín undir dóm reynsl-
unnar Eini þröskuldurinn er
sá, að finna þann mælikvarða,
sem lagður verði á gildi hag-
Lerfis jafnaðarmanna og um
leið á hagkerfi kapitalismans.
Efnahagsstofnun sameinuðu
þjóðanna (United Nations De-
þartment of Economic Affairs)
hefur látið . gera ýtarlega
skýrslu yfir hagþróun Evrópu-
landanna á síðustu árum, með
samanburði við eldri tíma.
Ætla mætti, að niðurstöður
þeirrar skýrslu væru óhlut-
drægar. í skýrslunni er sam-
an kominn geysimikill fróð-
leikur einmitt um það efni,
sem hér skiptir máli, því segia
má, að skýrslan nái yfir öll
svið hins efnahagslega lífs.
Verða hér birtir nokkrir kafl-
ar úr þessari stórmerku heim-
ild um það efni, hvernig þýð-
ingarmestu viðfangsefnin, sem
xáða afkomu þegnanna, eru
leyst í hinum ýmsu Evrópu-
löndum. Þess skal getið þegar
í upphafi, að skýrslan nær ekki
til Rússlands í þeirri heimild,
sem blaðið styðst hér við.
FRAMLEIÐSLA.
Ársframleiðsla 10 Evrópu-
landa árið 1949 miðað við árs-
framleiðslu ársins 1938 sem
100:
1. Svíþjóð 153
2. írland 148
3. Danmörk 139
roar sKyrsiur, sem raia
skýru máli um árangurinn af stjórn
helztu Evrópulanda eftir stríð
4. Noregur 138
5. Bretiand 138
6. Holland 127
7. Frakkland 122
8. Austurríki 119
9. Spánn 119
10. Belgía 116
í þessum samanburði ber
þess vel að gæta, að aukning
Bretlands er sérstaklega at-
hyglisverð, þegar þess er gætt,
að það land framleiðir meira
en fjórðung allrar iðnfram-
ieiðslu álfunnar (að undan
skyldu Rússlandi), en þau lönd,
sem eru ofar en Bretland á
listanum, samanlag.t fjórum
sinnum minna. Aukning iðn-
framleiðslu Breta er því að
magni til langmest þeirra
■landa, sem þarna eru talin, og
sú aukning héfur átt sér stað á
stjórnartíð jafnaðarmannanna.
VINNUAFKÖST.
Framleiðsla á hvern
mann,
byggingariðnaður, landbúnað,
skógarhögg og fiskveiðar. Og
landið, sem leiðir þennan hóp,
ef litið er til þeirra landa, sem
þátt tóku í seinustu styrjöld,
er Bretland jafnaðarmann-
anna, sem Churchill nýlega
lýsti þannig, að það væri lak- ,
ar statt efnahagslega en þeg- ,
ar seinasta skoti stvrjaldar-
innar var hieypt af! Hér koma 1
tölurnar (1938 sem 100): i
1. Svíþjóð 132
2. Bretland 129
3. Danmörk 128
4. Noregur 127
5. Holland 123
6. írland 113
7. Frakkland 111
8. Belgía 111
Eins og Ijóslega sést aí þess-
um samanburði, eru lönd þau,
sem jafnaðarmenn stjórna. svo
sem Norðuriöndin og Bretland,
hvarvetna framarlega á sviði
framleiðslunnar og víðast hvar
sem að iðnaði starfaði árið í fylkingarbrjósti.
1949 í 9 Evrópulöndum, 1935- Næst kemur þýðingarmikið
1938 að meðaltali sem 100: sviði efnahagslífsins: Tokjur
1. Bretland 118 hins vinnandi manns.
2. Svíþjóð 118 Raunverulegar tekiur á
3. írland 113 hvern íbúa landanna, þegar
4. Frakldand 102 tekið er tillit til breytinga á
5. Ítalía 98 vöruverði, voru í fimm löndurn
6. Danmörk ■ 97 Vestur-Evrópu og í tveim lönd
7. Noregur 94 um Austur-Evrópu hærri en
8. Belgía 93 fyrir stríð. Einnig hér eru
9. Holland 81 lönd jafnaðarmannanna, Sví-
í einu tilliti sérstaklega eru
þessar tölur athyglisverðar.
Því hefur sem sé alleindregið
verið haldið fram, að atvinnu- sem 100):
leysi auki afköst verkamanna, 1. Bretland H8
þá þori þeir ekki annað en o Svíþjóð 118
vinna vel til þess að koma sér . Noregur 117
í álit hjá vinnuveitandanum! 4. Danmörk 106
Staðreyndin er aftur á móti 5. Frakkland 101
sú, að þau lönd, sem efst eru 6. Holland 100
á þessum lista, hafa ekkert af 7. Ítalía 92
atvinnuleysi að segja, en aftur
á móti er atvinnuleysi hvergf
meíra en í Belgíu, sem er i
næst neðsta sæti.
LANDBÚNAÐARFRAM-
LEIÐSLA.
Framleiðsla 14 Evrópulanda
árið 1949 af landbúnaðarvör-
um, miðað við meðal fram-
Ieiðslu áranna 1934—1938 sem
100:
1. Bretland 119
2. Holland 112
3. Danmörk 112
4. Svíþjóð 109
5. Noregur 101
6. Ítalía 101
7. Sviss 97
8. Belgía 96
9. Þýzkaland (öll
hernámssvæðin 94
10. írland 91
11. Portúgal 91
12. Frakkland 87
13. Austurríki 85
14. Spánn •, ^
Þessar tölur eru fyrir Vest-
ur-Evrópu einungis. Meðaltal
allra Evrópulandanna utan
Rússlands var 91.
Loks eru hér tölur yfir
heildarframleiðslu landanna og
ná yfir iðnað, þar með talinn
þjóð, Bretland, Noregur og
Danmörk, efst á blaði (raun-
verulegar tekjur fyrir stríð
Af töflnni sést ekki, nvern-
ig tekjurnar skiptast í laun og
þóknanir annars vegar og t. d.
eignatekjur hins vegar 70%
af þjóðartekjum Breta er )
formi launa og þóknana, 60%
í Norggi, en feár . nasst , kcpma
Belgía. .Og, Sviss rrieð 59ýc, Tiol'-
land . með 56% og Frakkland
með aðei.ns 50%.
Raunverulegar launatekjur
iðnaðarmanna, þegar tillit
hafði verið tekið til fjölskyldu
frádráttar og skatta, voru sem
hér segir (1938 sem 100):
1. Svíþjóð 135
2. Noregur 132
3. Bretland 130
4. Sviss ’ 127
5. Danmörk 119
6. Ítalía 115
7. Holland • 112
8 Frakkland llf'
Hér er svo tafJa yf>r það
hve mikið verðmiæti hver cin-
a?J ibúj himia ýmsu Evrópu-
ianda átti árð 1949 kost á að
1 ai:pa sér, m;.ó.iS við verðmæti
Bandaríkjadollars fyrir stríð:
1. Svíþjóð 255
2. Bretland 233
3. Danmörk 220
4. Noregur 215
5. írland 170
6. Belgía 167
7. Holland 164
8. Frakkland 161
Hér eru hin sósíaldemókrat-
isku lönd sem oftast áður efst
á blaði. Hvað Bretland snertir
var samsvarandi tala þar 226
fyrir stríð, og hefur því held-
ur hækkað. Þegar þess er pætt,
að íbúatala Jandsins hefur
aukizt um meira en tvær millj
ónir og ekki síður hins, að nú
flytja Bretar út vörur að
magni um það bil ein og háií
sinnum meira en fyrir stríð,
er undravert, hve brezkur al-
menningur á ei að síður kost
á miklum vörum til að kaupa.
Samsverandi tölur fyrir Aust
ur-Evrópulöndin eru þessar:
Tékkóslóvakía langhæst með
132 dollara, Pólland með 109
og Búlgaría með aðeins 54.
Eina landið í Vestur-Evrópu,
sem er undir 100, er Ítalía með
79 dollara. Á þessu sést greini-
lega, hve lífskjör almennings
eru almennt lág austan járn-
tjaldsins.
NÆRINGARGILDI FÆÐ-
UNNAR
Af 17 löndum Evrópu, eru
þessi efst, þegar lagður er
saman hitaeiningaf jöldi dag-
legar neyzlu íbúanna:
1. írland 3350 einingar
2. Sviss 3100 —
Þeir, sem þurfa
í AlþýðubEaðinu á sunnudögum,
eru vinsamlega beðnir
að
skila handrifi að auglýsingunum
fyrir klukkan 7 á fösfudagskvöld
í auglýsingaskrifstofu blaðsins, Hverfisg. 8—10.
gerðir
vegfSampa
lölfi hIIhiI jjssaöúhfi &.
. , nofum , viqr
Verð frá kr. 63.50.
Vóla- og' raftækjaverzlunin.
Sími 81279.
Tryggvagötu 23.
jfc'
3. Svíþjóð 3070 —
4. Danmörk 3060 •—
5. Bretland 3030 —
Meðaltal fvrir Evrópu alla
er 2660 hitaeiningár.
Svo sem vitað er, eru fjög-
ur fyrstu löndin í röð þeirra,
sem bezt búa að eigin efnum
um matvælaframleiðsiu, og
hins ber líka vel að gæta, að
þrjú þau efstu stóðu utan við
síðustu styrjöld. Bretland jafn
aðarmannanna er þannig ann-
að í röð þeirra landa, sem voiu
styrjaldaraðilar, næst á eftir
einu mesta framleiðslulandi
landbúnaðarvara í Evrópu,
Danmörku, en einnig þar hef-
ur áhrifa jafnaðarmanna gætt
mjög um Iangan tíma og er
svo enn. Samsvarandi tala fyr-
ir Bandaríkin er lítið eilt
hærri en Bretlands, 3190 hita-
einingar. Lægst eru: Ítalía
2350 einingar, Spánn 2380,
Grikkland 2470 og rússneska
hernámssvæðiði í Þýzkalandi
2390.
LÍFSKJÖRIN ALMENNT.
Lífskjörin eru þeim mun
hærri, sem meira er eftir hjá
einstaklingnum til þess að veita
honum það sem kalla mætti
„luxus“, þ. et a. s. það, sem
eigi verður talið til beinna
nauðsynja, eftir að hann hefur
aflað þess, sem hann nauðsyn-
iega þarf með. Hins vegar er
það teygjanlegt hugtak, „hvers
hann þarf með“, og lífskjörin
vitanlega því hærri, sem menn
eru frjálslyndari, ef svo mætti
segja, um mat á því, einkum ef
samt sem áður er eitthvað veru-
legt eftir til þess að láta eftir
sér ..Iuxusinn“.
*
Algengt er að leggja þann
mælikvarða á hæð lífskjar-
anna, hveru miklum hluta
heildarteknanna er varið til
kaupa á matvælum. Því hærri
sem sá hluti er, miðað viö
heildartekjurnar sem 100, því
Iægri eru lífskjörin og öfugt.
Enn nákvæmari verður þessi
mælikvarði, ef við. uppliæðina
í hundraðstölu til matarkaupa
er bætt því, sem varið er til
íata og húsnæðis. Bretar eyddu
til dæmis árið 1949 í fæði, föt
og húsnæði 47,6% heildar-
teknanna, áttu því eftir 52,4%
til annarrar neyzlu eða sparn-
aðar. í níu löndum voru sam
svarandi tölur sem hér segir:
1. Bretland 52,4%
2. Danmörk 50,9%
3. Bandaríkin 49,9%,
4. Noregur 48,3%
5. Holland 47,5%
6. Tékkóslóvakía 45,7%
7. Frakkland 45,0%
8. Svíþjóð 41,3%.-
9. Belgía 39,4%
Bretland og Danmöik eru
m. ö. o. einu löndin í Evrópu,
þar sem íbúarnir til jafnaðar
eiga meira en helming launa
sinna eftir, þegar þeir hafa
keypt allan mat, föt og hús-
næði.
FATNAÐUR.
Framhald á 7. síðu.