Alþýðublaðið - 18.10.1950, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 18. október 1950
ALt>VÐUBLAöIÖ
8
urunu
Frumvarpi Alþýðufíokksins þar áð
. -n5-i>n.U5ri9tlli.íBH — m'rérvqo < nffroÍH.-N.iií ■
í neðri deild albinais
FINNUR JONSSON hefur nú látið útbýta á al-
þingi frumvarpi til laga um 12 stunda hvíid á togur-
iim, á sólarhring. og er það frumvarp til laga um
bréytingu á hinum gömlu togaravökulögum frá 1921
og 1928.
Frumvarp Finns Jónssonar
er svohljóðandi:
1. gr.
2. gr. laganna orðist svo:
Þá er skip er að Veiðum með
Sbotnvörpu eða á siglingu milli
Innanlendra hafna og fiskimið-
anna, skal jafnan skipta sólar-
hringnum í fjórar sex stunda
vökur. Skal eigi nema helming
ur háseta skyldur að vinna í
einu, en hinn helmingurinn
eiga hvíld, og skal hver háseti
íiafa að minnsta kosti 12
Mukkustunda hvíld á sólar-
hring hverjum. Samningar
milli sjómannafélaga og út-
gerðarmanna um lengri vinnu-
tíma en fyrir er mælt í lögum
jþessum skulu ógildir vera.
2. gr.
4. gr. laganna orðist svo:
Skipstjóri og útgerðarmaður
bera sameiginlega ábyrgð á
by4, að fyrirmælum þessara
,lgga sé fylgt, og varðar ítrek-
að brot skipstjóra stöðumissi.
3. gr.
í stað „1000—10000“ í 5. gr.
laganna komi: 5000—50000.
4. gr.
Lög þessi öðlast þegar’gildi.
í greinargerð fyrir þessu
frumvarpi segir Finnur Jóns-
son:
„Frv. um lengingu hvíldar-
tíma háseta á botnvörpuskip-
um hefur verið til umræðv á
nokkrum undanfömum þing-
um. Á síðasta alþingi gaf flm.
þessa frv. út nefndarálit um að
lögbinda 12 stunda lágmarks-
hvíla á togurum, og eru þar
færð rök fyrir nauðsyn þeirr-
ar breytingar m. a. á þessa
leið:
„Vökur og íakmarkalaus
þrælkun togarasjómanna gekk
á sínum tíma s\ro úr hófi fram,
að hraustbyggðustu menn
urðu heilsulausir á unga aldri.
Alþýðuflokkurinn hóf þá bar-
áttu fyrir löggjöf til verndar
sjómönnum með þeim árangri,
að hin alkunnu togaravökulög,
sem formaður Alþýðuflokks-
ins, Jón Baldvinsson, fékk sam
þykkt á alþingi árið 1921,
tryggðu togarahásetum 6
stunda hvíld á sólarhring, með
an skip voru að veiðum. Þetta
orðalag var hártogað af suni'
um skipstjórum. Létu þeir
slíta vöktum, þegar Iagt var af
stað heim, og settu ekki vaktir
fyrr en komið var á fiskimiðin
aftur. Baráttunni var haldið á-
fram, og með lögunum, sem
gengu í gildi 1. júlí 1928, náð-
ist hin upphaflega 8 tíma hvíld
arkrafa, er átti að fyrirbyggja
ofþjökuri við þessa strÖngu
vínnu,. sem' oft var' "' unnin í
verstu veðrum. Einnig var svo
.tveðið á, að vaktir skyldu hald
ast, meðan skip væri í sjglmgu
'.nilli innlendra hafna og fiski-
miðanna. í þessum lögum var
ákveðið að skipta sólarhringn-
um sem hér segir:
Fyrst 6 tíma hvíld og 18
ííma á þilfari, en síðan 8 tíma
hvíld samfellda og 16 tíma á
bilfari.
Þegar fyrirkomulag þetta
hafði staðið nokkur ár, komust
merm á þá skoðun að fenginni
reynslu, að heppilegra væri að
skipta vöktum þannig, að 6
tíma hvíld kæmi eftir hverja
12 stunda vinnu. Er þetta að
vísu nokkur frávikning frá
lagabókstafnum, en hefur ver-
ið framkvæmt átölulaus» enda
verður styttra milli hvílda á
þennan hátt við hina erfiðu
vinnu.
Þegar togaravökulögin voru
sett var vinnutími á landi al-
mennt 10 stundir. Síðan var
hann styttur niður í 8 stundir,
en vinnutíminn á togurunum
hélzt áfram óbreyttur. Þó var
tekinn upp sá háttur í ófríðin-
um, þegar allir togarar stund-
uðu ísfiskveiðar allt árið, að 4
hásetar sigldu til útlanda í
hverri ferð, en hinir voru í
landi, þó eigi lengur en 16
stundir í söluferð. Þeir, sem í
landi voru, fengu á þennan
hátt hvíld frá erfiðinu, meðan
togararnir voru í siglingu og
ctunduðu eingöngu ísfiskveið-
ar. Meðan svo var ástatt, virt-
ist ekki brýn ástæða til, að lög-
gjafarvaldið hefði afskipti af
málinu, en á þessu hefpr nú
orðið mikil breyting. Saltfisk-
veiðar togara hófust á ný árið
1946, en hafa þó eigi verið
stundaðar verulega fyrr en á
bessu ári. Og er útiit fyrir, að
þær veiðar haldi áfram. Við
þessa breytingu hefur erfiði
togaraháseta aukizt mjög á ný.
Hefur málið því verið rætt af
samtökum sjómanna og komið
til umræðu á alþingi.
í tilefni af frv. til 1. um tólf
stunda hvíld togaraháseta, sem
boriö var fram á alþingi 1947.
en vísað var til ríkisstjórnar-
innar. skipaði þáv. forsætis- og
félagsmálaráðherra, StefánJóh.
Stefánsson, 6 manna milli-
þinganefnd í málið. í nefnd-
inni voru Jónatan Hallvarðs-
ron hæstaréttardómari og
Torfi Hjartarson tollstjóri,
í.kipaðir án tilnefningar, Borg-
þór Sigfússon formaður Sjó-
mannafélagsins í Hafnarfirði
Og Sigfús Bjarnason starfsmað
ur Sjómannafélags Reykjavík-
ur af hálfu sjómanna, ep af
hálfu útgerðarmanna Skúli
Thorarénsen forstjóri og Ingv-
ar Vilhjáhnssoíi útgérðattnaðr
ur. ... =■■
.'.jjHiiínv:. : i 'Or,' i.rrv r ; i
■ Vaentumenn góðs árangurs ’
af starfi. pefnclarinnai'. r :r. ..•
• 'Nefndin- starfaði' f rúmt'Áv?
ogrhefur viðað að sér miklu afr
Uögnuin víðl vegar. áð. -Hún:
klofnaði að lokum í þrennt.
Fulltrúar sjómanna lögðu til,
að Iögboðin vrði 12 stunda
hvíld togaraháseta. fulltrúar
útvegrmanna Iögðust gegn því,
' n tveir nm. gerðu engar til-
logur. Af þessu er auglióst. að
ramkomulag næst ekki með
hásetum og útgerðarmönnum
um bettá :nál.
Fulltrúar útvegsm. leggia
höfuðáherzlu á. að aukinn
hvíldartími mundi mjög drage
úr framleiðslu togaranna og
inannafjölgun á skipunum,
rem nauðsynleg væri til að
halda aflamagninu, ef hvíld-
artími væri aukinn. yrði svo
kostnaðarsöm. ao ókleift yrði
að h^lda togurunum úti. Jafn-
framt benda þeir til frístunda
sjómanna á ísfiskveiðum, en
gera saltfiskveiðarnar lítt að
umtalsefni.
Fulltrúar sjómanna segja
hins vegar m. a. um þessi at-
riði:
„Átta stunda vinnudagur
hefur verið lögleiddur með
flestum menningarþjóðum
heims og við hér á landi haft
hann um árabil. Víða er enn
unnið að styttingu vinnudags-
ins. Það er því ekk: sæmandi.
að togarasjómenn þurfi að
vinna 16 klukkutíma á sólar-
hring og ávallt við mun verri
aðstæður en menn í landi. ís-
lenzk togaraútgerð hlýtur að
byggjast á því, að menn íáist
til að stunda þá atvinnu, en
það verður því aðeins, að menn
njóti í þeim starfa þeirrar
hvíldar og aðbúðar, sem þeim
er nauðsynleg. Seinna atriðinu
hefur verið séð fyrir méð hin-
um nýju og stóru skipum, sem
við eigum nú. En að því er
hvíldartímann varðar, verður
ekki talið, að nauðsyn sjo-
manna hafi verið fullnægt, og
er þess ekki að vænta, að menn
séu fúsir til þess að ráða sig á
togara til 16 stunda vinnu á
rólarhring, er fáanleg er vinna
í landi, þar sem 8 stunda vinnu
dagur er gildandi.
Það er vitað mál, að togara-
vinna er engin íhlaupavinna
og stór hópur manna gerir
hana að lífsstarfi sínu, en eins
og nú er háttaðúm vinnutíma,
er ekki hægt fyrir menn nema
á bezta aldri að stunda þessa
atvinnu. Þegar menn eru orðn
ir miðaldra, eru þeir orðnir
svo til útslitnir, en oft samt
nevddir t;l að vera áfram á
rjónum. sökum þess að þeir fá
okki vinnu í landi. Líðan þess-
ara manna þarf ekki að lýsa.
’ • ss
pmng.
: . Samkyæmt’-heiniild í lögum pr. 10Ó;/,L;948 ■ 18, gr.f
' ög reglugerð1 nr., I58ýl949 ‘um^ðstoð t.il .síldaruíyégs-
- 'tha'iina'''gaf skiláhéfnd' samkvæifif "ngffiðúm iogújii út
• innkalíánir á • kröfuhá -á' hendur 109 síl'darútvegSiíiknna.
og félaga, í Lögbirtingablaðinu 5. og 11. þ. m.
Skilanefndin vill hér með vekja athygli' þeirra, 'ér =
kröfur kunna að eiga á nefnd útgerðarfj’rirtæki á nefnd-
um innköliunum.
Reykjavík, 17. október 1950.
SKILANEFNÐ.
Útgerðarmertn halda því ’
hins vegar fram, að stytting
vinnutímans mundi ■ þýða
fleiri menn um borð í skipun-1
um og þar af leiðandi hærri ■
útgerðarkostnað. En við telj-1
um miklar líkur fvrir, að þótt
fjölga þyrfti mönnum til að
byrja með, mundi það koma1
fljótt í Ijós, að vinnuafköst
mundu aukast það mikið við,
aukna hvíld. að fleiri menn en |
nú eru um borð í togurunum
mundu óþarfir."
Ég fellst á rökstuðning full-
trúa sjómanna í málinu og tel
fengna reynslu sanna, að of
langur vinnutími við erfiða
vínnu dregur mjög úr vínnu-
afköstum.
Mótbára útgerðarmanna gegn
aukningu hvíldartíma hefur
eigi við rök að styðjast, hún
er nákvæmlega hin sama nú
og þegar fyrst var borið fram !
Crumvarp um 6 stunda hvíld |
eg síðar 8 stunda hvíld tog-
araháseta. Útgerðarmenn töldu
í bæði skiptin, að afköstin i
mundu minnka, en reynslan
sýndi, að þau uxu að mun við
lengdan þvíidartíma. Það er,
sama reynslan og kenndi bænd
u.m á sinni tíð, að þeir afköst-
uðu meira við túnasláttinn
með orfi og Ijá á 10 klukku-
stundum en á 12—16 stund-
um áður. Sú ofþjökun, sem
togarahásetar eiga nú við að
búa á. saltfiskveiðunum, er
þess eðlis, að við hana verður
ekki unað. Til sjósóknar þarf
þrek og þor jafnframt fyrir-
hyggju. Þessa kosti þarf að
örva með hæfilegum hvíldar-
tímum. Við þá hörðu vinnu,
sem nú er krafizt af togara-
hásetum, endast fáir lengur en
til fimmtugsa’durs. en flestir
Tniklu skemur. Engin sann-
girni mælir með. að togarahá-
setar séu skyldir til að vinna
16, stundir á sólarhring, þeg-
ar landmenn vinna 3 stundír,
og er munurinn nógu mikill
samt, þótt hvíldartími þeirra
verði ákveðinn 12 stúndir“.
Síðan þetta var ritað hefur
fengizt talsverð reynsla fyrir
þeim hvíldartíma og vaktaskipt
um, sem lagt er til með frv.
Skipstjóri á togaranum Ingólfi
Arnarsvni reið þar á vaðið.
Gaf sú tilraun svo góða raun,
að fiestir þeir togaraskipstjór •
ar, er fóru til veiða í Hvita •
hafinu, mundi hafa tekið upp
12 stunda hvíld háseta. Hefur
þar með ásannazt það, sem
fullvrt er hér að framan. ■»
Nú stendur yfir deila milli
togaraháseta og útgerðar-
manna um kaup og kjör og
hvíldartíma. 'Hefur sáttanefnd
að fenginni reynslu lagt til, að
samíð verði um tólf stunda
hvíld á saltfiskveiðum. Engin
ástæða virðist til að undan
skilja aðrar veiðar þessu á-
kvæði. Hins vegar mælir öll
sanngirni með því, að hvíldar -
tíminn verði lögboðinn, og er
eigi ósennilegt, að slík löggjcf
gæti orðið nokkur áfangi á
þeirrí leið að Ievsa hina hvim •
leiðu togaradeilu. enda laga-
setning ,sú, sem lögð er til í
frv„ framhald af því, er al-
þingi hefur áður aðhafzt i
þessu máli“.
Fyrirspurn til Dr.
laitað foiaMakjöf
í hálftumium — ódýr matarkaup.
amband ísf. samvimmféfaga.
Sími 2678.
DR. JÓN DÚASON ritar
mikið um Grænland, og er það
að vonum, því Íslendingar hafa
verið of tómlátir með að gera
fullkomnar iilraunir með fiak
veiðar við Grænland. Sumarið
1949 lögðu nokkrir menn frarp
fé tii útgerðar þar, en vegna
þess að útgerðin var síðbuin,
varð engin reynzla fengin í
það sinn.
Eri allt kapp er bezt með for-
sjá. Og ég vildi nú biðja dr.
Jón Dúason að svara eftirfar -
andi spurningum:
1. ) Hvað má gera ráð fyrir að
40—60 smálesta mótorbat
ur og 60—100 lesta bátur
öfluðu míkið af saltfiski,
miðað \ið þriggja mánaða
úthald við Grænland; og sé
rniðað við fullsaltaðan fisk?
2. ) Þar sem nú eru full vand-
ræði með að selja þann salt
fisk, sem til er í landinu,
hvernig ætti þá að selja til
viðbótar afla 100—20:)
mótorbáta, .sem öfluðu í
•.. slat víð' Graenland ? ’...
■c :icr
Útéfcröarmaður.