Alþýðublaðið - 19.10.1950, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 19. október 1950
ALÞÝÐUBLAÐSö
3
f DAG er fimmtudgaurinn
19. október. Fæddur Páll Briem
amtmaður árið 1856.
Sólarupprás- í Reykjavíkj er
'kl. 8.28/! :gól hæst á ’-fef$ijkjl.
13.13, sólarlag kl. 17.56. Há-
flæður ér kl. 13.15.
Næturvarzla: Lyfjabúðin Ið-
unn, sími 1911.
Flugferðir
FLUGFÉLAG ÍSLANDS: Inn-
anlandsflug: Ráðgert er ða
anlandsflug: Ráðgert er að
Vestmannaeyja, Fáskrúðs-
fjarðar, Reyðarfjarðar og
Sauðárkróks, á morgun til
Akureyrar, Vestmannaeyja,
Kirkjubæjarklausturs, Fag-
urhólsmýrar og Hornafjarð-
Skipafréttir
M.s. Katla var væntanleg til
Vestmannaeyja síðdegis í gær.
Hekla var við Hornafjörð í
morgun á norðurleið. Esja fór
frá Akureyri í gær austur um
land til Reykjavíkur. Herðu-
breið er í Reykjavík. Skjald-
foreið fór frá Reykjavík kl. 22 í
gærkveldi til Breiðafjarðar og
Vestfjarðahafna. Þyrill var á
Krossanesi í gærkveldi. M.b.
Þorsteinn fór frá Reykjavík í
gærkveldi til Vestmannaeyja.
Brúarfoss fór frá Þórshöfn í
Færeyjum 7/10, væntanlegur
til Grikklands 19—20/10. Detti
foss fór frá Antwerpen 17/10 til
Hull, Leith og Reykjavíkur.
Fjallfoss fór frá Gautaborg
16/10 til Reykjavíkur. Goða-
foss kom til Gautgborgar 16/10
frá Keflavík. Gullfoss er í
Kaupmannahöfn. Lagarfoss fór
frá Gdynia 17/10, kom til
Kaupmannahafnar 18/10. Sel-
foss fór frá Kaupmannahöiin
15/10 til Stokkhólms. Trölla-
foss fór frá Reykjavík í gær-
kveldi til New Foundland og
New York.
Arnarfell er á leið til Skaga-
strandaf frá Keflavík. Hvassa-
fell or í Genúa.
Söfo og sýoin^ar
Landsbókasafnið: Opið kl. 10
•—12, 1—7 og 8—10 alla virlta
daga nema laugardaga kl. 10—
12 og 1—7.
Þjóðskjalasafnið: Opið kl. 10
•—12 og 2—7 alla virka dagn,
Þjóðminjasafnið: Opið frá kl.
13—15 þriðjudaga, fimmtudaga
og sunnudaga.
Náttúrugripasafnið: Opið kl.
13.30—15 þriðjudaga, fimmtu-
daga og sunnudaga.
Safn Einars Jólnssonar: Opíð
á sunnudögum kl. 13.30—15.
Bókasafn Alliance Francaiée
er opið alla þriðjudaga og föstu
daga kl. ,2—4 síðd. á; Ásvalla-
götu 69.
Úr öílum áttum
VEGFARENDUR: Standið ekki
í hópum á gatnamótum. Slíkt
tr.uflar umferðina og getur
valdið slysum.
35 ára afmælisfagnaður Sjó-
mannafélags Reykjavíkur verð-
ur haldinn í Iðnó næstkomandi
sunnudag, nánar auglýst síðar.
pila- og fræSsIu-
kvöld 11. hverfisins
ELLEFA HVERFI Alþýðu-
flokksfélags Reykjavíkur held
ur sitt fyrsta spila- og fræðslu
kvöld á þessu hausti í kvöld kl.
8 að Þórscafé.
Til skemmtunar verður fé-
lagsvist og kvíkmyndasýning.
Enn fremur verður kaffi-
drykkja. Félagar eru beðnir að
fjölmenna og hafa með sér spil.
Þess er sérstaklega vænzt, að
þeir sem voru með í skemmti-
ferðinni í sumar mæti á fund-
inum og hafi með sér ljósm.þnd
ir, sem teknar voru í förinni.
FRÆÐSLU OG SKEMMTIKVOLÐ
KRON
í Þórscafé 20. október klukkan 8,30.
Skemmtiatriði:
1. Kvikmyndasýning — Sjómannalíf
Ásgeirs Long).
2. Fræðsluerindi: Isleifur Högriason.di
3. Dans.
AÐGÖNGUMIÐAR FÁST í BÚÐUNUM.
lÆynd
ðisD
i
KRON
Ti! Krisfjáns S. Krisf-
jánssonar rithöfund-
ar á 75 ára afmæli
hans 18. okt. 1950.
ENN ÞÁ skín hvósið þitt bjaría
yfir blásk.'»•>• þíns hógværa móis,
og enn þó er ungt þitt hjarta
*og opinn þinn hugur og frjá’
1» i ye’far ei .si*rð eða sverði
yfir sá! nanna mislitu þröng,
oy enn þá vona ég verði
bín ýjst í heiminum löng.
r bók míns iífs ,er ég biaða,
eitt hið bezta, er jiar má sjást,
cr.þi'n yiz.kulelt vökugiaða
pg vinátta, er aidrei brást.
Grétar Fells.
Deilt um þaö, hvort
fuglafræðinga sé vísindi eða vit-Iéysa
„sveiflukenning“ jhins vegar fjölgandi. Björn
Fjölmennur fundur
F.U.J. í fyrrakvöld.
FÉLAG UNGRA JAFNAÐ-
ARMANNA í REYKJAVÍK
hé’t fjölmennan fund í Alþýðu-
húsinu við Hverfisgötu í fyrra-
kvöld. Á fundinum voru kosnir
16 fulltrúar á 13. þing sam-
bands ungrá jafnaðarmanna,
sem kemur saman í næsta mán-
uði, og 16 til vara.
Á fundinum gengu 18 nýir
meðlimir í félagið.
20.30 Einsöngur’: Rina Gigli og
Giuseppe di Stefano
syngja (plötur).
20.45 Dagskrá Kvenfélagasam-
bands íslands. ■— Erindi:
Við heimkomuna (frú
María Björnsson frá
Winnipeg).
21.10 Tónleikar (piötur).
21.15 Eriridi: Manuúðarhug-
sjón kristindómsins (dr.
Matthías Jónasson).
21.30 Sinfónískir tónleikar
(plötur): Konsert í a-
moll op. 102 fyrir fiðlu
og ceiló eftir Brahms.
Sinfónía nr, 2 (Hinar
- , fjórar lynöiseinkunnir)
feftír Carl‘Niéisén.'
ögusymfónía Jóns
Lelfs í iilvarplnu
ásunndag
BRJÓSTVIT OG VÍSINDI áííust víð í.löngum og hörð-
um umræðum um friðun rjúpunnar, sem urðu á aíþingi í gær.
Voru menn-ekki á eitt sáttir um þaS, hvort kenning Finns Guð-
mundssonar fuglafræðings og anarra vísindamanna um að
fjölgun og fækkun rjúpnastofnsins gangi í svciflum án þess
að veiðar hafi á það veruleg áhrif, væri ,hlægiieg v;tieysa“
eða vísindaleg kenning, sem rétt sé að sannreyna. Varð sjálfur
forsætisráðherrann að niiðla málum á þann hátt að fa málinu
frestað og vísað tií nefndar. En ijúpan er nú ófriðuð, nema
alþingi ákyeði friðun hennarf
Jón Pálmason háði harð-
vítuga baráttu fyrir alfriðun
rjúpunnar. Hann ávítaði ríkis-
stjórnina fyrir að hlýða ekki
fyrirmælum a’þingis í vor um
friðun nú í haust. Hann kvaðst
ekki sjá nein rök fyrir því, að
sveiflukenning Finns sé vís-
indaleg kenning. Ritgerðin
fjallaði mest um nagdýr í Nor-
ogi og fugl í Ameríku, en ekki
íslenzku rjúpuna. Hann
SÖGUSYMFÓNÍAN eftir
Jón Leifs verður flutt af hljóm-
píötum í ríkisútvarpið næst
komandi sunnudagskvöld, og
síendur flutningur verksins yf-
ír í 65 mínútur.
Tónverk þetta var flutt á
norræna tónlistarmótinu í Hel-
sinki í haust og var þá lekið á
liljómplötur.
Útvarpshlustendum ’eikur
vafaiaust hugur á að héyra
þessa symfóníu, þar eð hún
hlaut mjög harða dóma i blöð-
um á Norðurlöndum, er hún
var flutt á tónlistarmótinu í
HeLsinki. Þá mun Mustendum
og leika forvitni á að; heyra í
hinum asvafornu eiriúðrum,
sem notaðir eru við flutning
vei'ksins, en þeir voru leigðiv
úr dönsku safni íil þess að hægt
vaeri að flytja Scgusymfóníuna
á hljómleikuhum.'
Hermann tsýlur
a rjupnavet
um
kvað það hlægilega vitleysu, að
veiðar hefðu ekki áhrif á fjölg-
un rjúpnastofnsins, og benti á,
;ið . með nýjustu vopnum, sem
: éu hljóðlaus, geti menn jafn-
yel grandað hei’um hópum af
rjúpu án þess að hún fljúgi
upp, enda sé bún gæfur fugl
og auðvelt að veiða hana. Rjúp-
an er ofsóttur fugl, sagði hann,
og hún hefur verið óspart
veidd. Auk manna kvað Jón
refi og ránfugla granda rjúpu
og sérstaklega ungum rjúpunn-
ar mikið, en auk þess hefði
rj'úpan hrunið niður í harðind-
unurn 1918—20 og aldrei náð
; ér síðan.
Jón minntist á' hugsanlegar
skýringar, sem ræða mætti í
rambandi við fjölgun og fækk-
un rjúpnastofnsins, en þó væri
ekki minzt á í ritgerð Finns.
Fugiinn kynni að verða ófrjór
á vissu árabili, en mjög frjór
þess á mi’li. Þá kynnu bráðar
pestir að herja stofninn á vissu
,'rabi’i. En hvort tveggja þetta
:aldi hann ólíklegt. Enn væru
uppi tilgátur um það, að rjúpan
gæti verið orðin farfugi, og
hyrfi há af landi á vissu árabili.
En um „sveiflúkenhinguna“,
þar sem rjúpunni af einhverj-
um yfirnáttúrlegum orsökum j
: tórfjölgaði og stórfækkaði I
reglulega, sagði Jón, að hún !
væri „hlægileg della“ og furða,
að nokkur maður skuli ieyfa sér
o.ð kal'la það vísindamennsku.
MGTí FRIÐUN
Pjörn Ólafsson menntamála-
ráðherra hafði orð fyrir þeim.
er ekki vilja skilyrðislaúst ■
f UMKÆÐUNUM um
rjúpuna á þingi í gær bauð
Hermann Jónasson í óheyrn
þingheims Jóni Pálmasyni
að k.onia með sér í ferðalag
til að sannfæra hann um að
mjög mikið sé um rjúnu á
þessu hausti.
Jón þakkaði þa‘ð, að Her-
mann skyldi bjóða sér með
á „skyttirí“. Ilins vegar héit
hann ,að hann mundi ekki
liafa annað upp úr þeirri ferð
en að sjá, hversu fimur Her-
manp er að skjóta, því að
Jón kvaðst sjáifur véra lítil
skytta!
friða rjúpuna án þess að athuga
rnálið frekar. Iíann benti fyrst
á, að samþvkkt alþingis síðast
liðið vor fengi varla staðizt að
lögurn, þar sem . ríkisstjórnin
mætti aðeins frioa fuglinn,
hegar honum færi greinilega
fækkandi, en nú færi rjúpunni
íaldi nauðsyn’egt, að þingmen:i
rerðu sér grein fyrir „sveiflú-
!rennir.gunni“ og lofuðu henr.i
að sanna eða afsanna gildi sitt
með því að hafa rjúpua ófrið-
aða í þrjú ár (þá ætti stofninn
eftir öra fjölgun að minnka ört
aftur) eða alfriða hana í 10 ér
(og sjá, hvort heil sveifla kero-
ur í ljós). Björn benti á, að er-
lendis hefðu miklar og víðtæk-
ar athuganir verið gerðar á
skyidum fuglum, og komið í
Ijós, að sveiflukenningin er ó-
véfengjanleg, enda þótt ean
hafi ekki reynzt unnt að upp-
lýsa, af hverju fjöigunin og
fækkunin tekur slíkar sveiflur.
Er þeir Jón og Björn höfðu
báðir talað nokkrum sinnum,
! tók forsætisráðherra til máls
' og kvaðst hallast að því, að
veiðar séu ekki aðalorsök fyrir
breytingum á rjúpnastofnin-
um, enda þótt miklar .veiðar
hljóti.að hafa þar veruleg áhrif.
Lagði hann til, að máhnu væri
frestað og því vísað til nefndar.
Hermann Jónasson benti á,
að eftir að mjög lítið hefur ver-
ið um rjúpuna árum'saman, sé
nú í haust meira af henni en
nokkru sinni. og þetta benti til
þess, að sveifiukenningin væri
j rétt. Hann sagðí, að fjþlgun-
! fuglsins væri ör, 12 egg á hver
i hjón, en náttúran hagaði sér
| svona; hun fækkaði aftur eftir
börfum.
Páll Zophóníasson studdi
eindregið mál þeirra, sem vilja
sannprófa kenningu fuglafræð-
j inganna, en Ingólfur Jónsson
i taldi óbarft að ítr’eka fýrri sam-
; þykkt þingsins, sem stjórnin
hefði átt að fylgja.
Það var að endingu sam-
þykkt með 28:7 atkvæðum að
fresta málinu og vísa því til
all sher j arnef ndar.
Meðal áheyrenda í þingsaln-
um var Finnur. Guðmundsson,
fuglafræðing'ur.
á nothæfri kolsýru getur verksmiðjan
starfað fyrst um sinn.
ekki