Alþýðublaðið - 26.10.1950, Síða 4

4
ALE>Ýf)UBLAÐIÐ
Fimmtudagur 26. okt. 1950.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Eitstjóri: Stefáy Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller,
Augiýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Sigursæ! iausn
möguleg í dag
TOGARAVERKFALLIÐ, sem
riú er búið að standa í hér urn
bil fjóra mánuði, er orðið lang
lengsta vinnudeila, sem háð hef
ur verið hér á landi; enda er
búið að fara um það mörgum
orðum, hvílíkt tjón hún hafi
bakað þjóðinni. Því skal og sízt
neitað hér, að það sé orðið mik
ið; en á hitt vill Alþýðublaðið
benda, að það er ekki sök tog-
arasjómanna, að verkfallið hef
ur dregizt þannig á langinn, og
sennilega hefði alveg mátt
komast hjá þessu verkfalli, ef
togaraeigendur hefðu í uþphafi
sýnt togarasjómönnum þá sann
gimi, sem nauðsynleg var, og
til dæmis boðið þeim þau kjör,
sem sáttanefnd ríkisins leggur
nú til að sætzt verði á, — eftir
íjögurra mánaða verkfall.
En það er öðru nær, en að
tögaraeigendur hafi sýnt togaru
sjómönnum slíka sanngicrii.
Mánuðum saman fengust þeir
ekki einu sirrni til þess að ræða
óskir þeirra. Ríkisstjórn borg
araflokkanna sýndi lengi vel
einnig furðu- lítinn.áhuga fyrir
því að reyna sættir- með deilu-
aðilum. Og þegar hún loksins
hófst handa og skipaði sátta-
nefnd í því skyni, var skilning
urinn á kröfum togarasjómanrm
enn. ekki meiri en það, að bor-
in var fram miðlunartillaga,
sem stjórnir sjómannafélag-
anna töldu sér ómögulegt að
mæla með við tog/rasjómenn-
ina og kolfelld var af beim við
allsherjaratkvæðagreiðslu.
*
Loksins er nú hins vegar svo
komið, að útgerðarmönnum
virðist orðið það Ijóst, að ekki
verði hjá því komizt að ganga
til móts við kröfur togarasjó-
manna, og í dag verður ný miðl
unartillaga sáttanefndar ríkis-
ins, sem þeir Emil Jónsson og
Ólafur Thors hafa átt veruleg-
an þátt í að forma og stjórnir
sjómannafélaganna mæla ein-
dregið með, borin undir atkv.
beggja deiluaðila. Standa því
óneitanlega vonir til þess, að
endi verði nú loksins bundinn
á hið langa og þjóðinni kostnað
arsama verkfall.
Frá því var ýtarlega skýrt
hér í blaðinu í gær, hvað á
vinnzt fyrir togarasjómenn við
ramninga á grundvelli þessar-
ar nýju miðlunartillögu, bæði
í samanburði við hin gömlu
kjör þeirrp^ og' Kiiðað við fyrri
miðlunartillögv/.ia, sem felld
var. Og það er ekki lítið. Fyrst
af öllu myndu togarasjómenn
þar með vinna þann mikla sig-
ur, að tólf stunda hvíld á sól-
arhring yrði tekin upp á öll-
um saltfiskveiðum og öllum tog
veiðum öðrum, þar á meðal
karfaveiðum, er afli skal lagð
ur hér á land. Myndi hinn
gamli hvíldartími þá ekki gilda
áfram nerria á ísfiskv^iðum,
og þó því aðeins, að afli
sé fluttur út. Enn fremur
hefur samningamönnum tog-
arasjómann atekizt að fá inn
í hina nýju miðlunartil-
lögu svo verulegar breytingar
til batnaðar á kjaraákvæðum
fyrri tillögunnar, sem felld
var, að. Sig-urjón -Á. Óláfsson
íelur samþykkt hennar mundu
,þýða, um 400, króna kauphækk
’un á mánuði fyrir togarasjó-
menn, miðað við hin gömlu
kjör, þó að mánaðarafli yrði
ekki nema um 230 lestir salt-
fiskjar, en mun meiri og því
meiri, sem aflinn færi fram úr
bví.
Vitanlega yrði hér ekki frek
ar en endranær í vinnudeilu
um neinn algeran sigur togara
sjómanna að ræða; en hins veg'
ar telja stjórnir sjómannaíé-
laganna nú Ioksins það langt
gengið til móts við óskir þeirra,
að mjög óhyggilegt væri af
þeim að fella hina nýju miðlun
artillögu og stefna þar meö út
í þá óvissu, sem við myndi taka,
ef henni væri hafnað. Þess
vegna hvetja þær nú togara-
sjómenn eindregið til þess
að samþykkja hana.
Það þarf ekki að því að
spyrja, að kommúnistar róa að
því öllum áurm, að hindra
íausn togaradeilunnar, á hvaða
grundve'.li sem um væri að
ræða. Þess vegna kalla þeir
nina nýju miðlunartillögu
.,smánarboð“ og vilja lítinn eða
engan mun gera á henni og
hinni fyrri, sem felld var. En |
hvaða boð voru það bá, sem;
þeir sjálfir sömdu upp á fyrir |
sjómenn norðan og austan
lands í sumar, þegar þeir voru
að skipuleggja verkfallsbrotin
þar með hinum frægu karfa-
veiðisamningum? Það, voru-víst
ekki „smánarboð", að- semja
íyrir sjómenn þar um aðeins
átta stunda hvíld, með öðrum
orðum, sextán stunda þrældóm.
á sólarhring, á karfaveiðunum
þar og fækka um leið þeim
mönnum, sem á skipunum
skyldu vera?!
Það er meira en furðulegt,
þegar kómmúnistar, sem með
slíkum samningum hafa svikið
verkfáll togarasjómanná -suríri-
án lands og vestan í allt sumar
og haust, koma- nú og skora á
þá að fella sámningsuppkast,
sem hefur ekki áðeins í sér tólf
stunda hvíld á sólarhring á öll-
um saltfiskveiðum, heldur og á
karfaveiðum, — og þar að auki
verulega kauphækkun. Og
sannarlega verður það að telj-
ast ólíklegt, að tpgarasjómenn
láti slíka menn hafa áhrif á at-
kvæði sitt um hina nýju miðl-
unartillögu í dag. Því að sú
miðlunartillaga gefur þeim
tækifæri til þess að ljúka hinu
langa verkfalli með sóma og
mikilsverðum sigri, — sigri,
sem ekki hefur unnizt fyrir
neina aðstoð kommúnista, held
ur þrátt fyrir svik þeirra og
verkfallsbrot.
Kvikmyndasýning
r
K.O.B. í Danmörku.
KAUPMANNAHAFNAR-
BLAÐIÐ POLITIKEN getur
nýlega kvikmyndasýningar, er
harm sýndi íslenzkar kvikmynd
ir í Kaupmannahöfn. Meðal
mvndanna, sem hann sýndi
voru kvikmynd hans frá Vest-
mannaeyjum, af Vestfjörðum.
laxveiðimyndir og loks mvnd
af Heklugosinu.
Segir blaðið að það hafi ver
ið líkast því að blaða í ævin-
týrabók, að horfa á þessar und-
urfögru litkvikmyndir.
Kjartan hefur einnig sýnt
Langt verkfalí. Dregar nú til úrslita? —
Hefði verið hægt að koma í veg fýrir þessa cleilu?
— Ef jafnrétti ríkir. — 12 stunda hvíldin. — Há
laun fyrir ..hvíldarstörf£. — Lærdómsrík
Iiosningaúrslit.
TOGARAVERKFALLÍÐ hef-
ur nú staðið í fjóra mánuði og
er það lengsta verkfall í sögu
íslenzkra verkalýðssamtaka.
Líkur eru nú fyrir því að verk-
fallinu sé í þann veginn að
Ijúka, enda er tími til kominn.
Engin þjóð þoiir það til lengd-
ar að stórfelldustu framleiðslu-
tæki hennar séu óstarfrækt um
svo Iangan tíma án þess að það
þýði mikla blóðtöku. Það er og
víst, a® fjármálalíf okkar verði
alllengi að ná sér eftir þetta
mikla áfall.
ÞAÐ ÞARF ENGUM að koma
á óvart, þó að kommúnistar
snúist í hvert sinn öndverðir við
hverri miðlunartillögu. Þ-eir
vilja ekki samninga né sam-
komulag. Þeir vilja verkfall.
Þeim gengur ekki til umhyggja
fyrir afkomu einstaklinganna í
bili heldur stefna þeir lengra.
Stöðvun aðalatvinnutækjanna
er hemaður þeirra, voprr í póli-
tískri báráttu, - flís, sem þeir
reýna að stinga í þjóðarlíkam-
ann.
myndir sínar Nrið-ýmsa danska
skóla,- en í lok mánaðarins mun
hann hafa sýningu í Oddfell-
owhöllinni.
JVá er Tíminn ánœgður!
EINU SINNI átti blaðið Tím-
inn bágt: Framsóknarflokk-
urinn var í stjómarsamvinnu
við tvo aðra flokka undir
forustu Alþýðuflokksins.
Þessu undu ritstjórar Tímans
illa. Þeir voru óánægðir yfir
vöruskorti, vöruokri, húsa-
leiguokri og yfir því hve illa
gengi með atvinnuvegina og
hve dýrtíðin færi hækkandi.
TÍMINN fékk vilja sinn Flokk-
ur hans losnaði úr þessum
vonda félagsskap og gerði
hjúskaparsamning við íhald-
ið eitt saman. Og nú er Tím-
inn ánægður. Samvinnan við
íhaldið hefur verkað róandi
á hinar fínu taugar ritstjór-
anna. Fátt skyggir á sæluna,
svo orð sé á haft, af hálfu
blaðsins. Alþýðuflokkurinn
fór úr ríkisstjórninni og
Framsókn og íhald fram-
kvæmdu gengislækkunina,
sem Alþýðuflokkurinn taldi
hið mesta óráð. Gengislækk-
unin átti að lækna allan
vnada. En hvernig er
reynslan?
V ÖRU SKORTUR og svarta-
markaðsbrask hefur aldrei
verið verra en nú. Húsnæðis-
vandræði og húsaleiguokur
hefur farið sívaxandi. Algert
afskiptaleysi og kæruleysi
einkennir feril núverandi rík-
isstjórnar í þessum málum.
Dýrtíðinni hefur verið sleppt
alveg lausri með þeim árangri
að dýrtíðarvísitalan hefur
hækkað um 23 stig á 7 mán-
uðum, en átti samkvæmt Iof-
orðum ríkisstjómarinnar og
útreikningi ekki að hækka
nema um 11—13 stig. Engin
erlend verðhækkun svo
nokkru nemi önnur en afleið-
ingar gengislækkunarinnar,
samfara skeytirigarleysi rík-
isstjórnarinnar um verðlagn-
ingu hafa valdið þessari gíf-
urlegu hækkun. Vöruskort-
urinn veldur vandræðum á
hverju heimili og skortur
efnivöru til þess að vinna úr
við byggingar og í iðnaðin-
um orsakai- vaxandi atvinnu
leysi og vandræði.
ÚT YFIR TEKUR ÞÓ með'vél-
bátaflotann. Loforðin um
liækkun á fiskinum úr 75 aur-
um í 93 aura reyndust fals
og blekkingar, þegar daginn
eftir gengislækkunina. Síðan
hefur allt sígið á ógæfuhlið.
Og nú er svo komið, sam-
kvæmt útreikningum lands-
sambands útvegsmanna, að
við flotanum blasir voveif-
legri stöðvun um næstu ára-
mót en nokkru sinni fyrr.
Telur landssambandið að nú
þurfi kr. 1,30 fiskverð til þess
að gefa sáma árangur og 85
aurar hefðu gefið fyrir geng-
islækkunina. Svo gífurlega
hafa allir útreikningar þeir,
er ríkisstjómin byggði vonir
sínar og framkvæmdir á,
brugðizt.
GEN GISLÆKKUNIN var víxl-
spor til hægri, og ríkisstjóm-
in hefur haldið áfram að
ganga út á þá hlið. Hún er
komin út af veginum, út í
fen og foræði. Um allt landið
horfa menn með kvíða á af-
leiðingar hinnar íhaldssömu
stjórnarstefnu, og óánægjan
með aðgerðaleysi ríkisstjóm-
arinnar í dýrtíðarmáiunum
og atvinnumálunum fer dag-
vaxandi. Jafnvel í Morgun-
blaðinu bera raddir almenn-
ings þess ljósan vott.
TÍMINN eÍQn er þó ánægður,
hvað sem öllu líður. Nú horf-
ir hann með velþóknun á
vöruskort, dýrtíð, atvinnu-
leysi, vöruokur og húsaleigu-
okur. Hinar nafnkunnu „hlið-
arráðstafanir" Framsóknar-
flokksins eru alveg gleymdar
og komnar undir hjónarúmið
hjá stjórnarflokkunum. ■ Frá
því fyrst að þessi samvinna
íhalds og Fram,sóknar tókst
hefur aðeins tvennt skyggt á
gleði Tímans, svo óánægju
hafi valdið. Annað atriðið er
gagnrýni Morgunblaðsins og
Viáis á tauriilaúsan komriiún-
Nstaáfóður S-rðdéötvarþsj&s^
- Tíminn telur-þessa gagnrýni
AÐ LÍKXNDUM hefði albingi
geíað afstýrt svo langri viririu-
stöðvun, sem raun er á í tog-
araverkfallinu, með því að sam
þykkja með lögum 12 tíma. hvíld
ina. En það ber ekki gæfu til
þess. Ef slík lög hefðu verið
komin, hefði verið auðveldara
að ná saman endunum í kaup-
streitunni.
ÞAÐ ER viðurkennt að engir
menn verða að þræla eins fyrir
lifibrauði sínu og sjómennirnir
og barátta þeirra fyrir hvíldar-
tímanum er því sjálfsögð. Þetta
hafa valdhafarnir ekki skilið,
jafnvel ekki einu sinni þegar
reynslan hefur þó sannað, að
þessar reglur er hægt að taka
upp til hags fyrir sjálfa útgerð-
ina.
ÞAÐ ER HELDUR engin
furða þó að sjómenn séu tregir
til að samþykkja kjör, sem þeir
telja sig ,ekki..geta-r vpríð. sæm.d-
ir af þegar. þe.ir sjá..l-tuinak.5.iir
margra manna í landi,., sem
vinna. létt störf, nokkurs konar
„hvíldarstörf", eins og sjómað-
ur komst að orði við mig í fyrra
dag, og tajca fyrir* það. 5IL-60
þúsund á ári en hafa ,auk þess
rétt til eftirlauna og annarra
hlunninda. ■
ÞAÐ ER OG VÍST, að meðan
misrétti er í þjóðfélaginu koma
upp deilur eins og þessi sem nú
stendur. Ef ekki er látið jafnt
yfir alla ganga, helzt ófriðurinn.
Ef jafnrétti ríkir eru allir fúsir
til friðar og telja ekki eftir sér
að þola’ súrt og sætt með af-
komumöguleikum þjóðarinnar.
. KOSNINGUM . til , Alþýðu-
sambandsþings er að verða lok-
ið. Auðséð er hver hlutföllin
verða á þingi sambandsíns.
Kommúnistar hafa fengið einn
þriðja fulltrúanna, en and-
stæðingar þeirra tvo þriðju eiða
þar um bil. Merkustu tíðindin í
sambandi við þessi kosningaátök
eru þau að kommúnistar hafa
tapað stjórn Fulltrúaráðs verka
lýðsfélaganna í Reýkjavík.
Þetta þykir þeim.ill tíðindi, sem
vonlegt er, enda eiga þau -eftir
að hafa mikil áhrif í sögu sam
tekanna.
Hannes á horninu.
ótugtarslcap, vill ekkl þola
hana °g telur sýnilega nærrl
sér höggvið. Hitt hefur þó
komið enn verr við kaun
Tímans, er dómsmálaráð-
herra vill ekkj leyfa „Vetrar-
klúbbnum“ vínveitingaleyfi
fullkomlega á við Sjálfstæð-
ishúsið og Hótel Borg. Um
þetta skrifar blaðið bæði
feitar og margar greínar. í öll-
um þeim vandræðum, er aö
þjóðinni steðja, telur Tíminn
þessi mál nú mikilsveröust og
Sjálfstæðisflokknum mest til
miska, — en að öllu öðm
leyti :.virðist hann -.hmn á-
nægðasti með samvlrinuna
við Sjálfstæðisflokkinri.